Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Pooperacyjne zatrzymanie moczu

Streszczenie

  • Definicja: Niezdolność do opróżnienia pęcherza po operacji. Najczęstsze przyczyny: farmakologiczne reakcje niepożądane znieczulenia i pooperacyjnego leczenia bólu (analgezja [opiatowa]).
  • Częstość występowania: Zapadalność wynosi od 10 do 20% i wzrasta wraz ze złożonością procedury.
  • Objawy: Ból brzucha, ból pleców, wegetatywne objawy towarzyszące z niedociśnieniem, zaburzenie może również być bezobjawowe.
  • Wyniki: Możliwe wyczuwalne powiększenie pęcherza moczowego, nadciśnienie, niedociśnienie, bradykardia.
  • Diagnostyka: Potwierdzenie rozpoznania za pomocą badania ultrasonograficznego.
  • Leczenie: Leczenie polega na monitorowaniu stanu i wczesnej diagnostyce/odciążeniu (cewnikowaniu) pęcherza moczowego w celu zmniejszenia ryzyka przewlekłych zaburzeń opróżniania pęcherza lub innych powikłań. Przy wczesnym leczeniu rokowanie jest dobre.

informacje ogólne

Definicja

  • Niemożność opróżnienia wypełnionego pęcherza po operacji określa się jako pooperacyjne zatrzymanie moczu.

Częstość występowania

  • Częstość występowania zależy od następujących czynników:
    • płeć i wiek pacjentów
    • rodzaj i czas trwania zabiegu chirurgicznego
    • wcześniejsze zaburzenia pęcherza moczowego
    • rodzaj procedury znieczulenia
  • Współczynnik chorobowości w ogólnych badaniach mieszanych zabiegów chirurgicznych waha się od 4 do 29%1.
  • Po znieczuleniu podpajęczynówkowym nawet u 1/4 pacjentów

Etiologia i patogeneza

  • Normalna pojemność pęcherza u osób dorosłych wynosi 400–600 ml2.
  • Zasadniczo zatrzymanie moczu może wystąpić po przebytej operacji u wszystkich pacjentów bez cewnika pęcherza.

Czynniki predysponujące

Czynniki okołooperacyjne

  • Procedura chirurgiczna
    • Operacje przepukliny oraz odbytu i odbytnicy zwiększają ryzyko pooperacyjnego zatrzymania moczu (postoperative urinary retention — POUR).
      • zapadalność po otwartej operacji przepukliny pachwinowej 5–26%, w przypadku laparoskopowych operacji przepukliny 4–22%3
      • po operacjach łagodnych chorób odbytu zapadalność około 15%
    • W przypadku wszczepiania protez stawów biodrowych i kolanowych zapadalność na pooperacyjne zatrzymanie moczu wynosi 0–75%4.
    • Istnieje również zwiększone ryzyko po rozległych operacjach jamy brzusznej i miednicy.
    • Im dłuższa operacja, tym większe ryzyko pooperacyjnego zatrzymania moczu5.
  • Technika znieczulenia6-7
    • Podczas znieczulenia ogólnego wskutek rozluźnienia mięśni gładkich dochodzi do atonii pęcherza moczowego i zaburzeń autonomicznej regulacji wypieracza.
    • Znieczulenie podpajęczynówkowe blokuje krzyżowy ośrodek wegetatywny pęcherza moczowego (S1–S4).
      • O ile to możliwe, należy unikać długo działających środków znieczulenia miejscowego i stosować krótko działające środki znieczulenia miejscowego o niższym ryzyku pooperacyjnego zatrzymania moczu.
    • W przypadku zastosowania znieczulenia zewnątrzoponowego lub blokady nerwu sromowego ryzyko pooperacyjnego zatrzymania moczu jest niższe niż w przypadku znieczulenia podpajęczynówkowego8.
  • Zwiększone dożylne podawanie płynów5
  • Opioidy
    • Presynaptyczne hamowanie uwalniania acetylocholiny w neuronach zazwojowych prowadzi do zmniejszenia napięcia przywspółczulnego wypieracza.
    • skutek: bierne wypełnienie pęcherza moczowego
    • Opioidy zmniejszają ponadto uczucie wypełnienia pęcherza i nagłe parcie na mocz.
    • Ryzyko zatrzymania moczu wzrasta wraz z dawką.

Czynniki związane z pacjentem

  • Wiek i płeć5,9
    • Wiek >50 lat i płeć męska zwiększają ryzyko pooperacyjnego zatrzymania moczu5.
  • Objawy ze strony dolnych dróg moczowych (lower urinary tract symptoms — LUTS)
    • Z wyższym ryzykiem wiążą się występujące wcześniej zaburzenia oddawania moczu5,10.
  • Cukrzyca5

ICD-10

  • Y65.8 Inne określone niepowodzenia w trakcie opieki chirurgicznej i medycznej
  • Y83 Operacja chirurgiczna i inne zabiegi chirurgiczne jako przyczyna nieprawidłowej reakcji pacjenta lub późniejszych powikłań, bez informacji o niepowodzeniu w trakcie zabiegu

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Brak mikcji po operacji przez 8 (12) godzin z pełnym pęcherzem moczowym (ok. 500 ml)2
  • Objawy u pacjenta w połączeniu z niemożnością mikcji z pełnym pęcherzem2
  • Podejrzenie kliniczne potwierdza się w badaniu ultrasonograficznym.

Diagnostyka różnicowa

  • Inne przyczyny pooperacyjnego bólu w jamie brzusznej

Wywiad lekarski

  • Ból w jamie brzusznej i ból lędźwiowy po operacji
    • Ból może być również całkowicie nieobecny.
  • Towarzyszące lub wyłączne objawy wegetatywne
    • problemy sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie, niedociśnienie, bradykardia, omdlenie
    • nudności, wymioty

Badanie przedmiotowe

  • Prawdopodobnie wyczuwalnie powiększony pęcherz moczowy
  • Parametry życiowe

Badanie uzupełniające

  • Badanie ultrasonograficzne pęcherza moczowego
    • Jest to niezawodna procedura badania, która pozwala uniknąć niepotrzebnego cewnikowania pęcherza moczowego.
  • Monitorowanie i dokumentowanie spontanicznej diurezy

Leczenie

Cele terapii

  • Łagodzenie objawów
  • Zapobieganie ostrym powikłaniom i długotrwałym uszkodzeniom

Ogólne informacje o leczeniu

  • Sumienne pooperacyjne monitorowanie diurezy
    • w razie potrzeby profilaktyczne cewnikowanie w procedurach z podwyższonym ryzykiem
  • Możliwie niskie dawkowanie opioidowych leków przeciwbólowych8
    • Preferowane jest skojarzone leczenie bólu opioidowymi i nieopioidowymi lekami przeciwbólowymi.
  • Po zabiegu ambulatoryjnym w znieczuleniu podpajęczynówkowym, przed wypisem należy uzyskać samodzielne mikcje lub sonograficzny dowód opróżnienia pęcherza moczowego, zwłaszcza jeśli istnieją czynniki ryzyka pooperacyjnego zatrzymania moczu.

Leczenie farmakologiczne

  • Nalokson
    • w przypadku zatrzymania moczu spowodowanego dokanałowym lub zewnątrzoponowym podaniem morfiny
  • Alfa-blokery
    • Profilaktyczne podawanie alfa-blokerów wiąże się z niższym wskaźnikiem pooperacyjnego zatrzymania moczu8.
    • Jest to jednak rzadko stosowane w praktyce.
    • zastosowanie w leczeniu pooperacyjnego zatrzymania moczu8

Inne formy leczenia

  • Drenaż pęcherza za pomocą jednorazowego cewnika w przypadku rozpoznanego zatrzymania moczu
    • U dorosłych zaleca się przy wypełnieniu pęcherza do 400–500 ml.
  • Aplikacja ciepła nadłonowo8

Profilaktyka

  • Należy unikać niepotrzebnego dożylnego podawania płynów8.
  • Profilaktyczne cewnikowanie
    • Natychmiastowe pooperacyjne cewnikowanie jednorazowe nie zmniejsza ryzyka pooperacyjnego zatrzymania moczu8.
    • Jeśli ryzyko jest wysokie, należy rozważyć założenie cewnika stałego.
  • Pooperacyjne leczenie opioidami
    • Zasadniczo preferowane jest skojarzone leczenie bólu opioidowymi i nieopioidowymi lekami przeciwbólowymi.
  • Pooperacyjne zewnątrzoponowe łagodzenie bólu
    • Pacjenci poddawani analgezji nadoponowej na odcinku klatki piersiowej niekoniecznie potrzebują cewnika moczowego11.
    • Zwiększone ryzyko pooperacyjnego zatrzymania moczu istnieje w przypadku nadoponowej analgezji na odcinku lędźwiowym.
  • Pacjentom ambulatoryjnym przed wypisaniem ze szpitala należy udzielić informacji o objawach zatrzymania moczu

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

  • Powstawanie moczu zalegającego ze zwiększonym ryzykiem zakażeń układu moczowego
  • Trwałe zaburzenie funkcji wypieracza, jeśli zatrzymanie moczu nie zostanie w odpowiednim czasie rozpoznane i poddane leczeniu.
  • W fazie ostrej mogą wystąpić powikłania sercowo-naczyniowe.

Rokowanie

  • Jeśli leczenie pooperacyjnego zatrzymania moczu zostanie wdrożone w ciągu kilku godzin, rokowanie jest dobre.
  • Niezauważone zatrzymanie moczu może prowadzić do uporczywych zaburzeń mikcji.

informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Darrah DM, Griebling TL, Silverstein JH. Postoperative urinary retention. Anesthesiol Clin 2009; 27: 465-84. PubMed
  2. Baldini G, Bagry H, Aprikian A, Carli F. Postoperative urinary retention: anesthetic and perioperative considerations. Anesthesiology 2009; 110: 1139-57. PubMed
  3. Koch CA, Grinberg GG, Farley DR. Incidence and risk factors for urinary retention after endoscopic hernia repair. Am J Surg 2006; 191: 381-5. PubMed
  4. Balderi T, Carli F. Urinary retention after total hip and knee arthroplasty. Minerva Anestesiol. 2010 Feb;76(2):120-30. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Chang Y, Chi KY, Tai TW, Cheng YS, Lee PH, Huang CC, Lee JS. Risk factors for postoperative urinary retention following elective spine surgery: a meta-analysis. Spine J. 2021 Nov;21(11):1802-1811. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Olsen SW, Nielsen J. A Study into Postoperative Urine Retention in the Recovery Ward. British Journal of Anaesthetic and Recovery Nursing 2007; 8: 91-5. www.cambridge.org
  7. Keita H, Diouf E, Tubach F, et al. Predictive factors of early postoperative urinary retention in the postanesthesia care unit. Anesth Analg 2005; 101: 592-6. PubMed
  8. Jackson J, Davies P, Leggett N, Nugawela MD, Scott LJ, Leach V, Richards A, Blacker A, Abrams P, Sharma J, Donovan J, Whiting P. Systematic review of interventions for the prevention and treatment of postoperative urinary retention. BJS Open. 2018 Nov 19;3(1):11-23. www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Taylor JA 3rd, Kuchel GA. Detrusor underactivity: Clinical features and pathogenesis of an underdiagnosed geriatric condition. J Am Geriatr Soc 2006; 54: 1920-32. PubMed
  10. Mason SE, Scott AJ, Mayer E, Purkayastha S. Patient-related risk factors for urinary retention following ambulatory general surgery: a systematic review and meta-analysis. Am J Surg. 2016 Jun;211(6):1126-34. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Niemi G, Breivik H. Epidural fentanyl markedly improves thoracic epidural analgesia in a low-dose infusion of bupivacaine, adrenaline and fentanyl. A randomized, double-blind crossover study with and without fentanyl. Acta Anaesthesiol Scand 2001; 45: 221-32. PubMed
  12. Lau H, Lam B. Management of postoperative urinary retention: a randomized trial of in-out versus overnight catheterization. ANZ J Surg 2004; 74: 658-61. PubMed
  13. Chik B, Law WL, Choi HK. Urinary retention after haemorrhoidectomy: Impact of stapled haemorrhoidectomy. Asian J Surg 2006; 29: 233-7. PubMed
  14. Chan PY, Lee MP, Cheung HY, et al. Unplanned admission after day-case haemorrhoidectomy: a retrospective study. Asian J Surg 2010; 33: 203-7. PubMed
  15. Miles AJ, Dunkley AJ. Day case haemorrhoidectomy. Colorectal Dis 2007; 9: 532-5. PubMed
  16. Kumar P, Mannan K, Chowdhury AM, et al. Urinary retention and the role of indwelling catheterization following total knee arthroplasty. Int Braz J Urol 2006; 32: 31-4. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autor*innen

  • Franziska Jorda, Dr. med., Fachärztin für Viszeralchirurgie, Ärztin in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Kaufbeuren
Y658; Y83
Postoperativ urinretensjon
Pooperacyjne zatrzymanie moczu Zaburzenia mikcji Zatrzymanie moczu Retencja moczu
Pooperacyjne zatrzymanie moczu
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Niezdolność do opróżnienia pęcherza po operacji. Najczęstsze przyczyny: farmakologiczne reakcje niepożądane znieczulenia i pooperacyjnego leczenia bólu (analgezja [opiatowa]).
Chirurgia
Pooperacyjne zatrzymanie moczu
/link/5a5165ebcbba4f58b151d30bc16dc429.aspx
/link/5a5165ebcbba4f58b151d30bc16dc429.aspx
pooperacyjne-zatrzymanie-moczu
SiteDisease
Pooperacyjne zatrzymanie moczu
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl