Document version compare

Środowe spotkania z medycyną rodzinną.
Dylematy codziennej praktyki.

Nic mi się nie chce - czy to tylko zmęczenie, czy coś więcej?

dr hab. n. med. Sławomir Murawiec, specjalista psychiatra i psychoterapeuta, redaktor naczelny czasopisma naukowego „Psychiatria”, członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

dr n. med. Katarzyna Nessler, Adiunkt Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie.

28 maja 2025

"Nic mi się nie chce" - czy to tylko zmęczenie, czy coś więcej?

Take home messages

Częstość występowania zmęczenia

Zmęczenie jest jednym z najczęstszych objawów zgłaszanych lekarzom POZ.
10-25% wszystkich wizyt u lekarza rodzinnego dotyczy skarg na przewlekłe zmęczenie lub zmęczenie bez wyraźnej przyczyny.
Badania europejskie i polskie potwierdzają podobne odsetki.
Najczęsciej zgłaszane przez pacjentów objawy
- Znużenie.
- Brak motywacji.
- Ogólne uczucie zmęczenia.

Charakterystyka zmęczenia

Zmęczenie jest objawem niespecyficznym.
Występuje wśród pacjentów, personelu medycznego i ogółu społeczeństwa.
Stanowi wyzwanie diagnostyczne.

Podejście do diagnostyki różnicowej

Uwzględnienie czynników somatycznych i psychicznych.
Systematyczne podejście do diagnostyki.
Wykonanie szeregu badań diagnostycznych w pierwszej fazie.
Rozważenie sytuacji życiowej, zawodowej i rodzinnej pacjenta.
Różnice w komunikatach pacjentów:
- "Nic mi się nie chce" – brak motywacji.
- "Jestem stale zmęczony" – brak siły, wyczerpanie.

Schorzenia somatyczne objawiające się zmęczeniem

Cukrzyca
Niedoczynność tarczycy
Zakażenia (np. zapalenie wątroby, infekcje)
Niedokrwistość
Celiakia
Choroby nowotworowe
Inne przewlekłe choroby somatyczne
Choroby rzadkie.

Inne przyczyny somatyczne

Przyczyny psychiatryczne zmęczenia

Zaburzenia depresyjne: obniżenie nastroju, anhedonia, obniżenie napędu do działania.
Zaburzenia lękowe: ciągłe martwienie się, tworzenie negatywnych scenariuszy, objawy somatyczne.
Inne zaburzenia lękowe
- Lęk przed lękiem: obawa przed powtórzeniem napadów lękowych.
- Lęk związany z sytuacją życiową: problemy finansowe, długi, niepewność bytowa.
- Leczenie zaburzeń adaptacyjnych: stosowanie leków przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych.
Wypalenie zawodowe
- Objawy: wyczerpanie emocjonalne, brak motywacji, obniżona satysfakcja zawodowa, cynizm, rozdrażnienie, problemy z koncentracją, przewlekłe zmęczenie, bóle głowy, mięśni, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bezsenność, obniżenie odporności.
- Trzy główne zakresy: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja, obniżone poczucie dokonań osobistych.
Czynniki życiowe
- Obciążenia życiowe: praca po kilkanaście godzin dziennie, wysoki poziom stresu, brak czasu na odpoczynek, obciążenie informacyjne.
- Trudność w powiązaniu objawów z sytuacją zawodową: pacjenci często nie łączą swojego stanu z warunkami pracy.
- Znaczenie rozmowy: ważne jest zadawanie szerokich, otwartych pytań dotyczących sytuacji osobistej i zawodowej pacjenta.
Poczucie sensu
- Brak poczucia sensu: może prowadzić do zmęczenia i braku motywacji.
- Znaczenie motywacji: poczucie sensu i motywacja są kluczowe dla podejmowania wysiłku.
Stres cywilizacyjny
- Urządzenia elektroniczne: smartfony, ekrany, laptopy, media społecznościowe.
- Scrollowanie: przetwarzanie milionów informacji w krótkim czasie.
- Ciągły napływ bodźców: przypadkowe i często nieistotne informacje.
- Ilość przetwarzanych danych: przeciętny człowiek przyswaja codziennie 34 GB danych, 100 tys. słów (nasi dziadkowie przetwarzali gigabajt danych dziennie).
- Typ przetwarzania: Kiedyś liniowy i skupiony, teraz multitaskowy, przerywany, płytki.
Poczucie niepewności
- Niepewność co do przyszłości: ekonomiczna, społeczna, globalna i lokalna.
- Samotność: brak wsparcia emocjonalnego.

Interwencje

Oparte na kontakcie z naturą
- Terapie i kąpiele leśne: odświeżanie funkcji poznawczych, reset umysłu.
- Korzyści: poprawa samopoczucia, redukcja stresu.
Leczenie farmakologiczne
- Leki przeciwdepresyjne: SNRI (duloksetyna, wenlafaksyna), bupropion, trazodon, vortioxetine, agomelatyna.
  - Duloksetyna: stosowana w niższych dawkach niż w depresji.
- SSRI (np. escitalopram): możliwość łączenia z pregabaliną.
- Leki przeciwlękowe: Skuteczne w leczeniu lęku antycypacyjnego i przewlekłego lęku.
  - Pregabalina: dawki powyżej 150 mg, czasami mniej lub więcej w zależności od pacjenta.
- Leki serotoninowe mogą powodować zblednięcie emocjonalne.

Q&A Zmęczenie, znużenie

Poznaj odpowiedzi eksperta, dr hab. Sławomira Murawca na pytania uczestników spotkania dotyczące tematów tj.

i wiele innych dylematów z codziennej praktyki.

Nic mi się nie chce - czy to tylko zmęczenie czy coś więcej

Środowe spotkania z medycyną rodzinną. Dylematy codziennej praktyki.