Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Cukrzyca typu 2

Co to jest cukrzyca typu 2?

Definicja

Mianem cukrzycy określa się grupę zaburzeń metabolicznych, które charakteryzują się przewlekle podwyższonym stężeniem glukozy we krwi wskutek zaburzeń wydzielania insuliny lub niewrażliwości tkanek organizmu na działanie tego hormonu. Cukrzyca typu 2 (zwana również cukrzycą wieku dojrzałego) jest formą cukrzycy charakteryzującą się zmniejszonym mechanizmem działania insuliny (insulinooporność) - występuje więc względny niedobór hormonu.

Objawy

Objawy rzadko pojawiają się na początku choroby. Niektórzy pacjenci czują się zmęczeni, wyczerpani, apatyczni i przygnębieni lub skarżą się na niewyraźne widzenie czy drętwienie rąk i nóg. Podwyższone stężenie glukozy we krwi powoduje zwiększone pragnienie i nagłeczęste parcie na mocz. Część pacjentów skarży się na niezamierzoną utratę masy ciała, problemy z koncentracją, zakażenia skóry, zapalenia dróg moczowych lub zaburzenia funkcji seksualnych.

Epizodycznie, stężenie glukozy we krwi może osiągnąć tak wysoki poziom, że prowadzi do zaburzeń świadomości, a nawet śpiączki.

Przyczyny

Przyczyny rozwoju cukrzycy są wielorakie i do dziś są intensywnie badane. Istnieją znaczne predyspozycje genetyczne, ale jeszcze ważniejszą rolę odgrywa styl życia. Niekorzystne czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia cukrzycy to brak ruchu, dieta uboga w błonnik, z dużą ilością tłuszczu oraz palenie. Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 znacznie wzrasta u  osób powyżej 45. roku życia oraz u osób o  BMI wyższym niż 25. Prawdopodobieństwo  wystąpienia cukrzycy typu 2 jest szczególnie wysokie u osób z dużą ilością tkanki tłuszczowej znajdującej się w okolicy brzucha lub zwiększonym obwodem talii.

Cukrzyca typu 2 często występuje w połączeniu z innymi schorzeniami, tzw. chorobami cywilizacyjnymi. Dotyczy to nie tylko nadwagi, lecz także nadciśnienia tętniczego oraz wysokiego stężenia lipidów we krwi. Jest to również określane jako  zespół metaboliczny. Poprzez leczenie tych czynników ryzyka, często możliwe jest przynajmniej tymczasowe cofnięcie choroby we wczesnym jej stadium.

Niektóre leki, takie jak preparaty z glikokortykosteroidami, mogą powodować lub nasilać cukrzycę. To samo dotyczy zaburzeń hormonalnych, takich jak zespół policystycznych jajników. Kobiety, które kiedyś chorowały na cukrzycę ciążową, są narażone na zwiększone ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.

Częstość występowania

  • Cukrzyca typu 2 jest najczęstszą postacią cukrzycy. U większości chorych choroba rozwija się po 40. roku życia, ale może wystąpić również wcześniej.
  • Co roku na cukrzycę typu 2 zapada około 200 na 100  000  osób., Na cukrzycęa choruje na nią ok. 7–10% populacji.
  • Częstość występowania zwielokrotniła się w ciągu ostatnich 30  lat. Przyczynami tego zjawiska są postępujące starzenie się społeczeństwa, spadek aktywności fizycznej oraz wzrost występowania nadwagi i otyłości wśród społeczeństwa. Na szczęście ostatnimi czasami częstość występowania może znowu się zmniejszyć. 
  • W 2014 roku ponad 400  milionów dorosłych na całym świecie chorowało na cukrzycę typu 2.
  • Choroba ta występuje rzadziej u osób z wyższym statusem społecznym.

Badania dodatkowe

  • W celu postawienia diagnozy mierzone jest stężenie glukozy we krwi (glukoza w osoczu). O cukrzycy jawnej mówi się, gdy losowo zmierzone stężenie glukozy we krwi wielokrotnie wynosi ≥200  mg/dl (≥11,1  mmol/l) lub gdy stężenie glukozy we krwi na czczo (rano) wielokrotnie wynosi ≥126  mg/dl (≥7,0  mmol/l) w przynajmmniej dwóch, osobnych pomiarach.
  • Dodatkowo często oznacza się wartość HbA1c, która jest parametrem określającym stężenie glukozy we krwi w dłuższym okresie czasu (ok. 90 dni).
  • W przypadku potwierdzenia diagnozy zalecany jest również pomiar stężenia kreatyniny i potasu we krwi (w celu oceny czynności nerek). Ponadto przeprowadza się badanie moczu i sporządza profil stężenia lipidów we krwi.
  • Podczas badania fizykalnego na podstawie wzrostu i masy ciała określa się BMI. Mierzone są również obwody talii i bioder.
  • Powikłania występują głównie w tętnicach lub nerwach. Dlatego tak ważne jest badanie skóry, oczu i stóp.
  • Oprócz tego mierzone jest ciśnienie tętnicze krwi i częstość akcji serca. U niektórych pacjentów należy również rozważyć wykonanie badania EKG.
  • W celu odróżnienia od cukrzycy typu 1 można oznaczyć autoprzeciwciała związane z cukrzycą (ICA, GAD 65, IA2, IAA, ZnT8).
  • W rzadkich przypadkach rozważane są badania genetyczne. Pomagają one zdiagnozować rzadki typ cukrzycy zwany Maturity-Onset Diabetes of the Young, czyli cukrzycę typu MODY. Występuje on u 2–5% wszystkich osób z cukrzycą i nie jest ani cukrzycą typu 1, ani typu 2.

Leczenie

Cele terapiileczenia

  • TerapiaLeczenie powinnapowinno zapobiegać ostrym powikłaniom, takim jak zbyt wysokie lub zbyt niskie stężenie glukozy we krwi.
  • Ponadto należy unikać późniejszych powikłań, takich jak zaburzenia serca i uszkodzenia małych naczyń krwionośnych, m.in. w wątrobie, nerkach i siatkówce.
  • Inne cele terapii cukrzycy to poprawa jakości życia i satysfakcji z terapii. Powinna być możliwość wyznaczania indywidualnych celów w zależności od osobistej sytuacji życiowej.
  • Jeśli cele terapii nie są osiągane, należy szukać ewentualnych barier i usuwać je wspólnie z przeszkolonym personelem, np. brak wiedzy na temat choroby, czynniki społeczne (nawyki żywieniowe w rodzinie, niekorzystne godziny pracy lub miejsce pracy) lub fizyczne ograniczenia funkcjonalne (trudności w posługiwaniu się strzykawkami, upośledzenie wzroku).
  • W zależności od wieku i zindywidualizowanego celu terapii ustala się docelową wartość hemoglobiny glikowanej HbA1c, zwykle między 6,5 a 8,0%.

Leczenie podstawowe

  • Ogólne ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia również determinuje terapię cukrzycy, która zostanie opracowana przy udziale pacjenta. Jest  ono sumą różnych czynników ryzyka, takich jak wiek,  nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie cholesterolu, palenie tytoniu, nadwaga, brak aktywności fizycznej oraz predyspozycje genetyczne w postaci chorób układu krążenia w rodzinie. Im więcej czynników ryzyka, tym większe korzyści z dobrze dobranej terapii.
  • Podstawowa terapia wszystkich osób chorych polega na szkoleniu diabetologicznym, ewentualnie terapii żywieniowej i zwiększeniu aktywności fizycznej, rzuceniu palenia, identyfikacji innych czynników ryzyka i leczeniu pozostałych chorób towarzyszących (zaburzenia gospodarki lipidowej, nadciśnienie tętnicze, otyłość).

Farmakoterapia

  • Jeśli zmiana stylu życia nie prowadzi do obniżenia stężenia glukozy we krwi, kolejnym krokiem jest farmakoterapia.
  • Początkowo zaleca się leki przeciwcukrzycowe.
  • LekiemLekami pierwszego wyboru jestsą metformina, a u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi lub chorobami nerek -  inhibitory SGLT-2 (flozyny) lub inkretynomimetyki (analogi GLP-1).
    • Metformina Zwizwiększa działanie insuliny i wykazano, że zmniejsza ogólną śmiertelność u pacjentów chorych na cukrzycę, a także częstość występowania zaburzeń sercowo-naczyniowych.
      • Lek rzadko powoduje niedocukrzenie (hipoglikemię) lub przyrost masy ciała.
      • Na początku terapii dawka metforminy w tabletkach zwiększana jest powoli ze względu na jej działania niepożądane (głównie dolegliwości żołądkowo-jelitowe).
      • Przy długotrwałym stosowaniu może wystąpić niedobór witaminy B12. Najpoważniejszą reakcją niepożądaną jest tzw. kwasica mleczanowa – zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej we krwi. Występuje ona bardzo rzadko i również w przypadku innych leków przeciwcukrzycowych. Dlatego zaleca się regularne monitorowanie czynności nerek.
      • W przypadku zaburzeń sercowo-naczyniowych lub gdy cel terapii nie zostanie osiągnięty po 3–6 miesiącach, można podać dodatkowy lek.
  • Inne leki przeciwcukrzycowe stosowane u wybranych pacjentów to pochodne sulfonylomocznika, lub inhibitory peptydazy dipeptydowejDPP-4 (gliptyny), inhibitoryktóre SGLT-2można (flozyny),stosować rzadziejjako inkretynomimetyki(analogiuzupełnienie GLP-1)innych terapii.

Terapia insulinowa

  • Z czasem skuteczność działania leku doustnego może się zmniejszyć. Wtedy w kontrolowaniu choroby mogą pomóc dodatkowe zastrzyki z insuliny.
  • Początkowo zwykle wieczorem podaje się insulinę długo działającą (insulina NPH).
  • W celu zwiększenia terapii insulinowej można również zastosować insulinę krótko działającą lub preparaty mieszane.
  • Stężenie glukozy we krwi powinno być mierzone codziennie rano.
  • Terapia insulinowa może powodować niskiespadki stężenieenia glukozy we krwi (hipoglikemia) i zwiększenie masy ciała, a także być utrudnieniemuciążliwa dla pacjentów. Dlatego insulinę w cukrzycy typu 2 stosuje się zwykle dopiero wtedy, gdy nie udaje się osiągnąć celu terapii za pomocą zmiany stylu życia i leków przeciwcukrzycowych.

Leczenie chorób współistniejących

  • Skurczowe ciśnienie tętnicze u pacjentów chorych na cukrzycę powinno wynosić poniżej 140  mm Hg. Preferowanymi lekami obniżającymi ciśnienie tętnicze są inhibitory ACE (inhibitory konwertazy angiotensyny) lub antagoniści receptora angiotensyny II (sartany).
  • Terapia statynami jest często zalecana z powodu podwyższonego stężenia lipidów we krwi. Wykazano, że terapiazmniejsza zmniejszaona ryzyko wystąpienia zaburzeń sercowo-naczyniowych.

Co możesz zrobić sam?

Zalecenia dla pacjentów

  • Dla powodzenia terapii cukrzycy kluczowy jest samodzielny udział pacjenta w leczeniu. Należy rozumieć swoją chorobę i aktywnie uczestniczyć w decyzjach terapeutycznych, aby zapewnić ich optymalne wdrożenie.
  • Redukcja masy ciała i aktywność fizyczna poprawiają jakość życia i zmniejszają zapotrzebowanie na leki u osób chorych na cukrzycę typu 2.

Odżywianie

  • Ogólne zalecenia dotyczące  zdrowego odżywiania dotyczą również osób chorych na cukrzycę.
  • Bilans kaloryczny
    • W przypadku nadwagi  należy zmniejszyć spożycie kalorii i dążyć do osiągnięcia BMI w zalecanym zakresie (dla dorosłych: 18,5–24,9  kg/m2).
    • Należy dowiedzieć się, które pokarmy mają wysoką zawartość tłuszczów nasyconych oraz cukrów prostych i ograniczyć ich spożycie takich pokarmów.
  • Tłuszcze
    • Nasycone kwasy tłuszczowe i  nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans powinny dostarczać poniżej 10% łącznej dziennej liczby kalorii.
    • Dobrym źródłem tłuszczu są oleje bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe.
  • Białka
    • Jeżeli nie rozpoznano zaburzeń nerek, można spożywać 15–20% łącznej dziennej liczby kalorii w postaci białka.
  • Sól
    • Należy ograniczyć dzienne spożycie soli do maksymalnie 5 g dziennie.
  • Alkohol
    • Za dopuszczalne uznaje się dzienne spożycie do 10  g dla kobiet i 20  g dla mężczyzn.
    • Jeśli cukrzyca jest leczona insuliną, alkohol powinien być spożywany z posiłkiem zawierającym węglowodany, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia niskiego stężenia glukozy we krwi.
    • Kobiety w ciąży i pacjenci po przebyciu zapalenia trzustki nie powinni spożywać alkoholu. To samo dotyczy osób z istotnie podwyższonym stężeniem lipidów we krwi (przede wszystkim trójglicerydów), uszkodzeniem nerwów i zaburzeniami erekcji.
  • Błonnik
    • Najlepiej jeść naturalnie występujące pokarmy, które są bogate w błonnik. Zwiększona ilość błonnika w diecie prowadzi do lepszej kontroli cukrzycy, lepszego stężęniaenia lipidów we krwi i zmniejsza przedwczesną śmiertelność.

Należy zaprzestać palenia!

Aktywność fizyczna

  • Poprzez aktywność fizyczną zwiększa się niezależne od insuliny przyswajanie glukozy przez komórki, a zwłaszcza komórki mięśni, co prowadzi do redukcji masy ciała. W ten sposób można naturalnie obniżyć stężenie glukozy we krwi, a wraz z nim potrzebę stosowania leków na cukrzycę.
  • Działanie to zwiększa się wraz ze wzrostem częstotliwości aktywności fizycznej. Mechanizm jest najbardziej widoczny u  pacjentów, którzy dotychczas nie byli prawie w ogóle aktywni fizycznie.
  • Trening wytrzymałościowy i siłowy wydają się w równym stopniu obniżać stężenie HbA1c.
  • Należy zwiększyć swoją codzienną aktywność:
    • chodzić pieszo na zakupy
    • korzystać ze schodów
    • chodzić pieszo lub jeździć rowerem do pracy
  • Należy zwiększyć swoją aktywność sportową poprzez:
    • szybki marsz
    • wycieczki rowerowe
    • pływanie, ćwiczenia w  wodzie
    • gimnastykagimnastykę, ćwiczenia rozciągające
    • trening siłowy
  • Częstość i  intensywność
    • Zaleca się co najmniej 30  minut aktywności dziennie. Można ją jednak podzielić na bloki o  długości przynajmniej 10  minut. Częstość i  czas trwania aktywności są jednak ważniejsze niż jej intensywność.
  • Jeśli pacjent przyjmuje Pan(i) leki hipoglikemizujące we krwi i często cierpiwystępuje zu powoduniego niskiegoniskie stężeniaenie glukozy we krwi, zasadne może być przyjmowanie glukozy podczas aktywności sportowej. W tej kwestii należy zasięgnąć porady lekarskiej.

Zapobieganie

  • Zachorowalność na cukrzycę typu 2 można znacznie ograniczyć unikając otyłości.
  • Jeśli jesteś w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2, rozwojowi choroby może zapobiec  aktywność fizyczna.
  • Dieta śródziemnomorska zawierająca oliwę z oliwek, dużą ilość owoców, warzyw, orzechów, roślin strączkowych, pieczywa i ryb, a małą ilość mięsa i nabiału również w dużym stopniu wydaje się zapobiegać rozwojowi cukrzycy.

Rokowanie

Aby móc dobrze żyć z cukrzycą typu 2, należy doprowadzić stężenie glukozy we krwi do właściwego poziomu. Pozwala to na uniknięcie krótko- i długoterminowych powikłań. Dobre odżywianie i utrata masy ciała mogą być już wystarczające dla dużej liczby chorych przez długi okres czasu. Jednak wielu pacjentów musi również przyjmować leki przeciwcukrzycowe i ewentualnie również wstrzykiwać podskórnie insulinę.

Dorośli chorujący na cukrzycecukrzycę typu 2 mają prawie dwukrotnie większe standaryzowane względem płci i wieku ryzyko zgonu w porównaniu z osobami, które nie chorują na cukrzycę. Jednak w ciągu ostatnich 20  lat, dzięki poprawie opieki, klasyczne powikłania znacznie się zmniejszyły, zwłaszcza zawały serca, udary mózgu i amputacje stóp lub nógkończyn.

Powikłania

Ostrym powikłaniem cukrzycy typu 2 jest niskie stężenie glukozy we krwi  (hipoglikemia). Hipoglikemia występuje u osób przyjmujących leki przeciwcukrzycowe i nie jest rzadkościączęsta w przypadku terapii insulinowej. Innym ostrym powikłaniem jest wysokie stężenie glukozy we krwi  (hiperglikemia), które mogąmoże prowadzić do śpiączki.

W dłuższej perspektywie mogą pojawić się powikłania związane ze złogami w drobnych naczyniach krwionośnych i nerwach. Zakłóca to dopływ krwi i może powodować uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych, nerek i oczu, a także choroby układu krążenia. Chorzy na cukrzycę są również bardziej narażeni na urazy i zakażenia stóp.

Dalsze postępowanie

  • Aby móc ocenić skuteczność terapii, ważne są regularne badania kontrolne. Kontrole lekarskie odbywają się w odstępie od 3 do 6  miesięcy.
  • Mierzone jest między innymi stężenie glukozy we krwi, ciśnienie tętnicze oraz tzw. hemoglobina glikowana (HbA1c) i badane są stopy. W celu sprawdzenia czynności nerek we krwi jest oznaczane stężenie kreatyniny.
  • Przy cukrzycy typu 2 oczy powinny być kontrolowane w gabinecie okulistycznym w odstępie od 1 roku do 2 lat.
  • Samodzielne monitorowanie stężęniaenia glukozy u we krwi jest zalecane u pacjentów z cukrzycą typu 2 tylko w niektórych przypadkach, np. na początku lub przy zmianie leczenia, jak również przy terapii insulinowej.

Dodatkowe informacje

Autor

  • Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
  • Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie (edytor)
Cukrzyca; Cukrzyca typu 1; Cukrzyca typu 2; Insulinooporność; Wysoki poziom glukozy we krwi; Niski poziom glukozy we krwi; Hiperglikemia; Hipoglikemia; Leki przeciwcukrzycowe; Insulinoterapia; Powikłania cukrzycy
insulinoopornosc; powiklania cukrzycy
W przypadku cukrzycy typu 2 (zwanej również cukrzycą wieku dojrzałego) stężenie glukozy we krwi jest przewlekle podwyższone. Jest to spowodowane zaburzonym wydzielaniem insuliny, ograniczonym działaniem insuliny na tkanki ciała (insulinooporność) lub połączeniem obu tych czynników.
Cukrzyca typu 2
https://medibas.pl/home/tematy-kliniczne/endokrynologiadiabetologia/informacje-dla-pacjentow/cukrzyca/cukrzyca-typu-2/
document-information document-nav document-tools
W przypadku cukrzycy typu 2 (zwanej również cukrzycą wieku dojrzałego) stężenie glukozy we krwi jest przewlekle podwyższone. Jest to spowodowane zaburzonym wydzielaniem insuliny, ograniczonym działaniem insuliny na tkanki ciała (insulinooporność) lub połączeniem obu tych czynników.
Endokrynologia/Diabetologia
Cukrzyca typu 2
/link/76276b10b6b24d3fbb65663e021748fa.aspx
/link/76276b10b6b24d3fbb65663e021748fa.aspx
cukrzyca-typu-2
SitePublic
Cukrzyca typu 2
K.Reinhardt@gesinform.de
mmail#j.parol@konsylium24dabrowska@medibas.pl
pl
pl
pl