Co to jest ból podbrzusza?
Ból podbrzusza oznacza ból w dolnej części brzucha, poniżej pępka. Może on być ostry lub przewlekły. Może również zmieniać się w trakcie cyklu menstruacyjnego. Ból nazywamy ostrym, jeśli trwa krócej niż 3 miesiące.
Ból podbrzusza może być spowodowany przez schorzenia narządów płciowych, ale także pęcherza, moczowodu, jelit, mięśni lub kości.
Częstość występowania
Ból podbrzusza to częsty powód wizyt kobiet w gabinecie lekarza rodzinnego. Nie ma dokładnych danych na temat częstości jego występowania.
Jakie są przyczyny bólu podbrzusza?
Częste przyczyny ostrego bólu
- Zakażenia układu moczowego
- Zapalenie dolnych dróg moczowych jest zwykle spowodowane zakażeniem bakteryjnym błony śluzowej pęcherza i cewki moczowej.
- Prowadzi to do zwiększonego parcia na mocz i częstszego oddawania moczu.
- Typowe objawy to uczucie pieczenia przy oddawaniu moczu, ból w okolicy pęcherza i ewentualnie krwiomocz.
- Poronienie (poronienie samoistne)
- Najczęściej występuje między 6. a 12. tygodniem ciąży.
- Poronienie często rozpoczyna się silnym bólem przypominającym miesiączkę ze stopniowym krwawieniem, często zawierającym duże ilości skrzepłej krwi.
- Pęknięta torbiel jajnika (torbiel jajnika)
- Torbiele to wypełnione płynem pęcherzyki na jajnikach. Mogą krwawić lub pękać.
- Może to powodować ostry, ale często umiarkowany ból. Ból stopniowo ustępuje samoistnie.
- Większe torbiele mogą obrócić się wraz z jajnikiem. Powoduje to silny, ostry ból, zwłaszcza przy poruszaniu się.
- Zapalenie wyrostka robaczkowego
- Zapalenie wyrostka robaczkowego często rozwija się w ciągu kilku godzin, a ból przenosi się z okolicy pępka do prawej dolnej części brzucha.
- Osoby dotknięte chorobą mają gorączkę i czują się osłabione.
- Inne objawy to utrata apetytu, nudności, wymioty, zaparcia lub biegunka.
- Zapalenie narządów miednicy mniejszej (zapalenie jajowodów/przydatków, PID)
- Choroba ta jest powszechna u młodych, aktywnych seksualnie kobiet.
- Często pojawia się podstępnie, z bólem lub tkliwością w podbrzuszu, zwiększonym wytwarzaniem wydzieliny pochwowej, zaburzeniami miesiączkowania i gorączką.
- Zapalenie uchyłków jelita grubego (zapalenie uchyłków)
- Choroba uchyłkowa może rozwijać się u osób starszych i prowadzić do zmian w oddawaniu stolca oraz nawracających bólów w dolnej części brzucha.
- Objawy zapalenia uchyłków są podobne do zapalenia wyrostka robaczkowego, ale ból występuje po lewej stronie brzucha.
- Ciąża poza macicą (ciąża pozamaciczna)
- Zapłodnione jajo znajduje się poza macicą, zwykle w jajowodzie.
- Typowe objawy to bóle podbrzusza, brak miesiączki i niewielkie krwawienie z pochwy. Zazwyczaj zdiagnozowana ciąża istnieje już od 6-8 tygodni.
- Ryzyko jest wyższe u kobiet, które przeszły operację jajowodów lub które w przeszłości miały ciążę pozamaciczną, zapalenie jajowodów lub zapalenie wyrostka robaczkowego. Zwiększone ryzyko występuje również u kobiet, które były leczone z powodu niepłodności.
- Powikłania związane z mięśniakami macicy
- Problem ten jest częsty u kobiet po 35. roku życia, u których występują mięśniaki macicy.
- Mięśniak może mieć cienką podstawę i skręcać się, zatrzymując dopływ krwi i powodując ból.
- Kamienie moczowe/kamienie nerkowe
- Wywołują one silny, kolkowy ból w boku, który może promieniować do pachwiny i podbrzusza, często towarzyszą mu nudności i wymioty.
- Chory nie może usiedzieć w miejscu, musi być w ciągłym ruchu.
- Ból mięśni w ścianie brzucha
Częste przyczyny bólu przewlekłego
- Mięśniaki macicy (włókniaki)
- Występują one u 30% wszystkich kobiet po 40. roku życia. Częstość wzrasta z wiekiem aż do menopauzy.
- W większości przypadków nie ma żadnych objawów i są one wykrywane przypadkowo. Najczęstsze objawy to nadmierne i przedłużające się krwawienia miesiączkowe (menorrhagia), krwawienia międzymiesiączkowe (metrorrhagia), bóle menstruacyjne, parcie na mocz, problemy z opróżnianiem pęcherza, zaburzenia wypróżniania.
- Endometrioza
- Endometrioza to stan, w którym ta sama błona śluzowa, która prawidłowo wyściela jamę macicy, występuje w innych narządach lub w ścianie macicy.
- Choroba ta występuje najczęściej u kobiet w wieku od 30 do 40 lat.
- Najczęstszym objawem jest silny ból menstruacyjny (bolesne miesiączkowanie). Ból może pojawić się także podczas owulacji i na krótko przed miesiączką. Jednocześnie niektóre kobiety odczuwają również ból podczas stosunku płciowego.
- Zespół jelita drażliwego
- Choroba rozpoczyna się zwykle w okresie dojrzewania lub młodej dorosłości i jest chorobą czynnościową.
- Osoby dotknięte tą chorobą mają nawracające dolegliwości w postaci naprzemiennych niestrawności, bólów brzucha i wzdęć.
- Schorzenie to często występuje wraz z innymi dolegliwościami czynnościowymi u osób wrażliwych lub narażonych na stres psychiczny.
- Zaparcia
- Zaparcia mogą mieć różne przyczyny.
- Prowadzą do uczucia pełności i bólu podczas wypróżnień.
- Przemoc seksualna
- Jest to możliwa przyczyna bólu podbrzusza, będąca wynikiem przemocy fizycznej lub reakcji psychicznych.
- Stosowanie spirali (wkładki domacicznej)
- W niektórych przypadkach może prowadzić do przewlekłego lub nawracającego bólu.
- Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego
- Jest to przewlekła, niebakteryjna choroba zapalna pęcherza moczowego.
- Powoduje ona silny ból w okolicy pęcherza moczowego i podczas oddawania moczu.
- Osoby nią dotknięte odczuwają silne i nagłe parcie na mocz i często muszą opróżniać pęcherz.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- W przypadku silnego lub uporczywego bólu w podbrzuszu należy skonsultować się z lekarzem.
Jak postępuje lekarz?
Historia choroby
Lekarz może zadać następujące pytania:
- Od jak dawna odczuwa Pani ból?
- W przypadku ostrego bólu:
- Jak rozwijał się ból?
- Proszę opisać ból. Gdzie dokładnie boli? Jak silny jest ból?
- Czy bóle są nieregularne?
- Czy jest to ból promieniujący? Jeżeli tak, to do jakiego miejsca promieniuje?
- Kiedy była ostatnia miesiączka? Czy jest Pani w ciąży?
- Czy występuje gorączka?
- Czy częstość oddawania moczu zwiększyła się?
- Czy występują krwawienia?
- Czy ma Pani problemy z opróżnianiem pęcherza? Czy odczuwa Pani pieczenie podczas oddawania moczu?
- Czy ma Pani biegunkę lub zaparcia?
- Czy ma Pani nudności i/lub wymioty?
- Czy zdiagnozowano u Pani mięśniaki macicy?
- Jak rozwijał się ból?
- W przypadku przewlekłego lub nawracającego bólu:
- Czy ból jest związany z miesiączką?
- Czy odczuwa Pani ból podczas opróżniania pęcherza lub wypróżniania?
- Czy w przeszłości odczuwała Pani dolegliwości w podbrzuszu?
- Czy odczuwa Pani ból podczas stosunku seksualnego?
- Czy ma Pani nieregularne krwawienia?
- Czy używa Pani wkładki domacicznej?
Badanie lekarskie
- Lekarz oceni stan ogólny Pacjentki i zbada palpacyjnie brzuch.
- Należy przeprowadzić badanie ginekologiczne.
Dalsze badania
- Postępowanie zależy to od konkretnych okoliczności.
- W przypadku ostrych objawów często wykonuje się test ciążowy, badanie krwi w kierunku stanu zapalnego (w tym CRP) i badanie moczu, a
czasamczasem także badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej. - Bardziej szczegółowe badania są przeprowadzane, gdy pacjentka zostanie przyjęta do szpitala. W ostrych, niewyjaśnionych przypadkach można również wykonać laparoskopię.
- Jeśli objawy są przewlekłe, można pobrać wymaz i próbki bakterii z okolic podbrzusza. Pomocne mogą być też badania krwi oraz badanie ultrasonograficzne. Na wczesnym etapie diagnostyki należy również uwzględnić czynniki psychologiczne.
Skierowanie do specjalisty
- Pacjentki z ostrym bólem brzucha są często kierowane bezpośrednio do szpitala.
- W przypadku niewyjaśnionych, przewlekłych dolegliwości lekarz może wystawić skierowanie do poradni ginekologicznej.
Dodatkowe informacje
- Przewlekły ból podbrzusza u kobiet
- Ostry ból podbrzusza u kobiet – Informacje dla lekarzy
Autorzy
- Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
- Julia Trifyllis, dr n. med., specjalista w dziedzinie ginekologii i położnictwa, Münster/W.