Document version compare

Co to jest rak piersi?

Rak piersi to nowotwór złośliwy piersi. Znane są jego różne rodzaje. Większość powstaje w tkance gruczołu sutkowego. Istnieją również pewne rzadsze rodzaje raka piersi. Rak piersi jest najczęstszym rodzajem raka u kobiet. Jeśli choroba zostanie zdiagnozowana we wczesnym stadium, istnieje duża szansa na wyleczenie.

Przyczyny

Normalne komórki dzielą się tylko w zakresie niezbędnym do odnowy i wzrostu organizmu. Komórki te mogą jednak ulec uszkodzeniu i przekształcić się w komórki nowotworowe. Następnie rosną w niekontrolowany sposób i tworzą guz. Mogą więc niszczyć otaczające je zdrowe i normalne komórki. Rak może rozprzestrzeniać się (naciekać) na naczynia krwionośne lub limfatyczne. Komórki nowotworowe mogą odłączyć się od znajdującego się tam skupiska komórek i zostać przetransportowane wraz z krwią lub limfą do innych części ciała. Mogą się tam zakorzenić i tworzyć nowe guzy – tzw. przerzuty lub guzy potomne.

Dokładna przyczyna rozwoju raka piersi nie jest znana w 90% przypadków, a rolę odgrywają prawdopodobnie różne czynniki. Ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta wraz z wiekiem. Tylko 10% chorych ma mniej niż 45 lat w momencie postawienia pierwszej diagnozy.

W 5-10% przypadków istotne znaczenie mają czynniki dziedziczne (genetyczne). Na przykład ryzyko zachorowania na dziedzicznego raka piersi wzrasta, gdy bliscy krewni, tacy jak matka lub siostra, chorowali na raka piersi lub raka jajnika lub jeśli choroba pojawiła się w młodym wieku. Wczesne rozpoczęcie miesiączkowania i późna ostatnia miesiączka (menopauza) również zwiększają ryzyko.

Czynniki, na które można wpływać, aby zapobiec rakowi piersi, obejmują unikanie nadwagi po menopauzie, zwiększenie aktywności fizycznej, ograniczenie spożycia alkoholu, zaprzestanie palenia oraz unikanie długotrwałej hormonalnej terapii zastępczej po menopauzie.

Hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne z lewonorgestrelem oraz nowoczesne złożone tabletki antykoncepcyjne nie zwiększają ryzyka zachorowania na raka piersi. Ciąże, zwłaszcza przed 35 rokiem życia, oraz karmienie piersią wydają się stanowić pewną profilaktykę raka piersi.

Rak piersi w 80-90% przypadków występuje w przewodach gruczołowych (mlecznych). Jest to tzw. rak przewodowy piersi. Większość innych raków piersi rozwija się w gruczołach sutkowych. Jest to tzw. rak zrazikowy piersi.

Diagnostyka

Badanie mammograficzne

Wszystkie kobiety w wieku od 50 do 69 lat bez objawów i bez historii raka piersi powinny co dwa lata brać udział w przesiewowych badaniach mammograficznych. Dzięki temu badaniu rak piersi może być wykryty już we wczesnym stadium. Przesiewowe badania mammograficzne to kontrowersyjny temat, co do którego nie ma zgody wśród badaczy. Argumentem przemawiającym za wykonywaniem badań przesiewowych u kobiet w wieku 50-69 lat jest to, że udział w nich w okresie dziesięciu lat pozwala uratować od 1 do 2 kobiet na 1000 przed śmiercią z powodu raka piersi. Jednym z argumentów przeciwko badaniom mammograficznym jest to, że badania przesiewowe powodują, że 24 na 1000 kobiet jest niepotrzebnie niepokojonych przez nieprawidłowe wyniki za każdym razem i poddawanych dalszym badaniom, w których podejrzenie raka piersi nie zostanie potwierdzone. U około 6 na 1000 kobiet po każdym badaniu przesiewowym diagnozuje się raka piersi. Kolejna krytyka dotyczy tego, że w ciągu 10 lat diagnozę raka piersi otrzymuje od 5 do 7 na 1000 kobiet, u których rak postępuje tak wolno, że mogłyby żyć bez leczenia. Nazywa się to nadrozpoznawalnością.

Samobadanie piersi

Dzięki tzw. samobadaniu kobiety mogą również samodzielnie wykryć zmiany w tkance piersi. Nie ma pewności, czy samobadanie ma znaczenie dla wczesnego wykrywania. Dwa duże badania wykazały, że regularne samobadanie nie poprawia rokowania, czyli prawdopodobnego przebiegu choroby w przypadku raka piersi. Kobiety, które wykonują regularne samobadanie piersi, częściej niż inne szukają pomocy medycznej w przypadku łagodnych zmian w piersi i częściej poddają się badaniu tkanek (biopsji), które z perspektywy czasu okazuje się niepotrzebne. Niemniej jednak ogólnie zaleca się samobadanie. Wykrycie raka piersi we wczesnym stadium zapewnia lepsze rokowanie niż w późnych stadiach.

Profilaktyczne badania lekarskie

Kobiety w wieku powyżej 30 lat mają badane piersi palpacyjnie przez ginekologa w ramach corocznego badania profilaktycznego. Lekarz może wtedy wykryć ewentualne guzki. Około 9 na 10 guzków w piersiach kobiet przed menopauzą jest łagodnych. Czasami pojawiają się też takie objawy jak ból piersi, wydzielina z piersi, zmiany w brodawkach sutkowych czy zmiany skórne.

W przypadku najmniejszego podejrzenia raka piersi lub stadium przedrakowego wykonuje się dalsze badania, takie jak badanie USG lub mammografia. Jeśli okaże się, że jest to zmiana łagodna, badanie zostaje przerwane na tym etapie. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości przeprowadza się badania uzupełniające.

Jeśli w badaniach obrazowych nie można wykluczyć raka lub stanu przedrakowego, pobiera się wycinek (biopsja) z zajętej tkanki. Ostateczne rozpoznanie raka można postawić dopiero po zbadaniu próbki tkanki pod mikroskopem.

W przypadku dodatniego wywiadu rodzinnego wskazane są dokładniejsze badania lekarskie, w tym badania obrazowe – mammografia lub USG.

Zapalny rak piersi

Zapalny nowotwór piersi jest szybko rozprzestrzeniającą się formą raka piersi i występuje najczęściej u młodych kobiet. Choroba ta jest jednak bardzo rzadka. Około 1-5% osób dotkniętych rakiem piersi cierpi na ten wariant. Pierś jest często miejscowo ciepła, swędząca, tkliwa i nierzadko powiększona. Stan ten rozwija się szczególnie szybko, w ciągu kilku dni lub tygodni. Często brodawka sutkowa jest wciągnięta lub płaska. Objawy mogą być mylone z tradycyjnym zapaleniem piersi (mastitis).

Leczenie

Celem terapeutycznym jest wyleczenie nowotworu. Jeśli nie jest to możliwe, celem jest przedłużenie życia. Inne cele to poprawa jakości życia, optymalizacja efektu kosmetycznego po operacji i rekonstrukcji (rekonstrukcji plastycznej) piersi oraz zmniejszenie stresu psychospołecznego.

Terapia zwykle rozpoczyna się od operacji. Dla uzyskania optymalnego efektu zwykle łączy się kilka metod leczenia. Poza operacją są to radioterapia, terapia antyhormonalna i terapia cytostatyczna (chemioterapia).

O tym, które leczenie jest najlepsze dla danego pacjenta, decydują różne czynniki. Należą do nich: typ guza, wrażliwość guza na hormony, wielkość guza, wszelkie oznaki rozprzestrzeniania się (przerzuty) oraz wiek kobiety.

W tej dziedzinie prowadzi się wiele badań, a ich wyniki są wymieniane na całym świecie.

Po zakończeniu terapii zalecane są badania kontrolne przez okres 10 lat, aby w porę wykryć ewentualne nawroty choroby.

Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat terapii raka piersi.

Rokowanie

Szanse przeżycia pacjentek z rakiem piersi znacznie się poprawiły w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Ponad 80% pacjentek nadal żyje pięć lat od diagnozy. Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza, tym większe szanse na przeżycie.

W przypadku bardzo zaawansowanej choroby, której towarzyszą przerzuty do innych części ciała, całkowite wyleczenie jest raczej wyjątkiem. Jednak w takich przypadkach różne opcje leczenia mogą utrzymać chorobę w ryzach przez długi czas.

Kiedy postawiono diagnozę

Otrzymanie diagnozy raka piersi jest bardzo stresujące. Na początku może to być swoisty szok, rozmyślanie i kłębiące się myśli. Sam fakt bycia dotkniętą tą chorobą wydaje się nierealny. Często pojawiają się lęki i myśli o śmierci.

Odczucia związane z operacją usunięcia części piersi (terapia oszczędzająca pierś) lub całej piersi (mastektomia) różnią się w zależności od kobiety. Niektóre z kobiet początkowo cieszą się z usunięcia chorej części ciała. Inne są smutne, że usunięto istotną część ich tożsamości. Czas i otwarte podejście są szczególnie ważne dla powrotu do codziennego życia po operacji raka piersi.

W szpitalu, podczas rehabilitacji, a także w warunkach ambulatoryjnych dostępni są wyspecjalizowani psychoonkolodzy, którzy zapewnią wsparcie Tobie i Twoim bliskim związane z procesem emocjonalnego radzenia sobie z chorobą.

Wsparcie i pomoc

Finansowanie protezy piersi lub rekonstrukcji piersi jest zazwyczaj pokrywane przez NFZ.

Po operacji raka piersi masz prawo do fizjoterapii i rehabilitacji szpitalnej lub ambulatoryjnej. Dodatkowo możliwe jest wsparcie w zakresie pomocy i dalszych działań.

Skorzystaj ze wsparcia dostępnego na przykład w specjalistycznych poradniach onkologicznych. Otrzymasz tam m.in. ofertę opieki psychoonkologicznej, informacje o wsparciu finansowym i pielęgnacyjnym w przypadku choroby oraz pomoc przy składaniu wniosków, np. o środki rehabilitacyjne, kartę osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym, do której masz prawo w przypadku choroby nowotworowej oraz o pomoc finansową.

Dodatkowe informacje

Autorzy

Thomas M. Heim, dr n. med., dziennikarz naukowy, Freiburg
Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
Julia Trifyllis, dr n. med., specjalista ginekologii i położnictwa, Münster/W.
Lek. Kalina van der Bend, recenzent