Informacje ogólne

Definicja

• Stan kliniczny potencjalnie zagrażający życiu, o nagłym początku, z wiodącym objawem w postaci bólu brzucha z obecnością objawów otrzewnowych
• Przyczyny są różnorodne i najczęściej zlokalizowane bezpośrednio w obrębie jamy brzusznej, ale niekiedy w okolicy klatki piersiowej oraz zaburzenia ogólnoustrojowe
• Rozpoznanie „ostrego brzucha” jest stanem nagłym, w którym szybka diagnostyka i wczesne leczenie decydują o rokowaniu
• „Ostry brzuch” należy odróżnić od „niejasnego bólu brzucha”, w przebiegu którego wskazana jest dalsza diagnostyka bólu brzucha, ale który nie wymaga natychmiastowego leczenia
• Kliniczne odróżnienie niejasnego i ostrego brzucha przez pierwszego oceniającego nie zawsze jest łatwe, ale ma kluczowe znaczenie rokownicze
• najważniejszym kryterium jest wówczas obecność lub brak obrony mięśniowej.

Epidemiologia

• W placówkach pomocy doraźnej ostry ból brzucha stanowi 7–10% wszystkich konsultacji.¹
• tylko 0,6% z nich jest powodowanych rzeczywistym ostrym brzuchem.¹
• Nieswoisty ból brzucha jest najczęstszą przyczyną dolegliwości

ICD-10

• R10 Ból w okolicy brzucha i miednicy
• R10.0 Ostry brzuch
• R10.1 Ból zlokalizowany w nadbrzuszu
• R10.2 Ból w okolicy miednicy i krocza
• R10.3 Ból zlokalizowany w innych częściach podbrzusza
• R10.4 Inny i nieokreślony ból brzucha

Diagnostyka różnicowa

Diagnostyka ogólna

• Często ostry brzuch objawia się silnym bólem brzucha, podrażnieniem otrzewnej z obroną mięśniową, zmienioną perystaltyką jelit z zaburzonym rytmem wypróżnień, ewentualnie gorączką i objawami wstrząsu krążeniowego, sepsy lub hipowolemii.
• Przyczyna ostrego brzucha zwykle jest zlokalizowana bezpośrednio w jamie brzusznej
• ważna jest jednak diagnostyka ewentualnych przyczyn pozabrzusznych i zaburzeń metabolicznych, którym mogą towarzyszyć objawy ostrego brzucha
• Ostry brzuch jest stanem nagłym, który pozostawia niewiele czasu na działania diagnostyczne, niekiedy mogą być one przeprowadzone dopiero po natychmiastowym leczeniu wstrząsu kardiogennego.
• czas dostępny na ustalenie rozpoznania zależy od ciężkości obrazu klinicznego.
• Najczęstsze przyczyny ostrego brzucha to:
• zapalenie wyrostka robaczkowego (7–28%)
• zapalenie pęcherzyka żółciowego (3–32%)
• uwięźnięta przepuklina (10–18%)
• zapalenie uchyłków (8–9%)
• mechaniczna niedrożność jelit (4–45%)
• krwawienie z przewodu pokarmowego (5%)
• ostre zapalenie trzustki (3–4%)
• kolka nerkowa (2–3%)
• perforacje przewodu pokarmowego (2–18%)
• niedrożność naczyń krezkowych (1–9%)
• zapalne choroby jelit (0,6%)²
• Rzadsze stany kliniczne, które również powinny być wykluczone w diagnostyce różnicowej:
• pęknięty tętniak aorty
• niedokrwienie krezki
• ciąża pozamaciczna
• skręt jajnika
• skręt jądra
• ostra porfiria przerywana
• zapalenie przydatków
• pęknięcie śledziony
• mocznica
• kwasica ketonowa (najczęściej w przebiegu niekontrolowanej cukrzycy)

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego

Patrz artykuł: Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.

• Zazwyczaj początkowo rozlany i trudny do zlokalizowania ból brzucha, następnie skupiający się w prawym podbrzuszu
• Klasyczne objawy towarzyszące to nudności i niekiedy wymioty, a także brak oddawania stolca.
• W momencie zgłoszenia się do lekarza, ból zwykle utrzymywał się od 1–2 dni.
• Sperforowane zapalenie wyrostka robaczkowego występuje w około 20–30% przypadków, a u pacjentów po 60. roku życia w 30–50% przypadków.
• W przypadku perforacji wyrostka robaczkowego, często w okresie początkowym następuje przejściowa poprawa i zmniejszenie objawów, ale następnie wraz z narastaniem miejscowego zapalenia otrzewnej rozwija się obraz ostrego brzucha. 
• Jeśli objawy są typowe dla zapalenia wyrostka robaczkowego, rozpoznanie i wskazanie do operacji można ustalić na podstawie objawów klinicznych.
• Do oceny klinicznej u pacjentów powyżej 16. roku życia można zastosować skalę Alvarado lub AIR (Appendicitis Inflammatory Response).3 

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego

Zobacz artykuł: Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego.

• Postawienie rozpoznania lub wykluczenie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego i ewentualnych powikłań powinno opierać się przede wszystkim na badaniu ultrasonograficznym w połączeniu z wynikami badania przedmiotowego
• Charakterystyczna triada
• miejscowe objawy zapalenia (dodatni objaw Murphy'ego, miejscowa obrona mięśniowa)
• ogólnoustrojowe objawy zapalenia (gorączka, leukocytoza i wzrost CRP w badanaich laboratoryjnych)
• pogrubienie ściany pęcherzyka żółciowego w badaniu USG
• W przypadku niejednoznacznych wyników badania ultrasonograficznego lub podejrzenia powikłań, badaniem uzupełniającym może być tomografia komputerowa/rezonans magnetyczny.
• Leczeniem z wyboru jest wczesna cholecystektomia laparoskopowa w ciągu 24 godzin od przyjęcia.

Kamica nerkowa

• Zobacz artykuł: Kamica nerkowa.
• Typowy wywiad lekarski
• silny kolkowy ból w okolicy lędźwiowej, który może promieniować do pachwiny lub moszny
• wyraźna potrzeba ruchu
• często nudności i wymioty
• Typowy wywiad — w połączeniu z:
• wrażliwością opukową/na wstrząsanie okolicy nerek (dodatni objaw Goldflama)
• hematurią
• Triada kolkowego bólu w okolicy lędźwiowej, uwidocznionego w USG poszerzenia układu moczowego i krwinkomoczu jest niemal patognomoniczna dla kamicy nerkowej.
• Kamienie mogą tworzyć się lub odkładać właściwie w całym układzie moczowym.

Ostre zapalenie trzustki

Zobacz artykuł: Ostre zapalenie trzustki.

• Wiodącym objawem ostrego zapalenia trzustki jest silny opasujący ból w nadbrzuszu z promieniowaniem do pleców.
• Ze względu na enzymatyczne samotrawienie trzustki, w krótkim czasie dochodzi do aktywacji kaskady mediatorów zapalnych, co prowadzi do powstania głównie jałowej (abakteryjnej) reakcji zapalnej i niekiedy miejscowej martwicy
• Charakterystyczną cechą zapalenia trzustki jest „gumowy brzuch”, czyli umiarkowane napięcie ściany brzucha ze względu na zaotrzewnowe położenie trzustki, brak wyraźnej obrony mięśniowej
• Rzadko obserwowane, choć patognomiczne, objawy skórne zapalenia trzustki w postaci sinych lub brunatnych przebarwień wokół pępka (objaw Cullena) lub z boku (objaw Greya Turnera) - są niekorzystne rokowniczo
• Zdecydowanie najczęstszymi przyczynami ostrego zapalenia trzustki są: choroba dróg żółciowych oraz alkoholizm
• W wywiadzie pojawienie się objawów poprzedzone jest zwykle spożyciem dużej ilości alkoholu lub objawami kamicy żółciowej

Perforacja przewodu pokarmowego

• Więcej informacji można znaleźć w artykułach: Powikłania wrzodów żołądka, choroba wrzodowa, choroba uchyłkowa
• Jeśli w przewodzie pokarmowym dojdzie do perforacji, treść jelitowa lub żołądkowa dostaje jamy brzusznej, co może prowadzić do zapalenia otrzewnej lub obecności gazu w jamie otrzewnej (pneumoperitoneum) i może wywołać objawy ostrego brzucha
• Perforacja przewodu pokarmowego może nastąpić w różnych odcinkach (perforacja ściany jelit, żołądka, przełyku), w przebiegu wielu ostrych schorzeń:
• choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
• zapalenie uchyłków
• niedrożność przewodu pokarmowego
• zator naczyń krezki
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
• urazy jamy brzusznej
• Perforacja przewodu pokarmowego jest zawsze stanem nagłym, niezależnie od wyjściowej przyczyny i wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej

Uwięźnięta przepuklina

• Patrz artykuł: Przepuklina.
• Przepuklina składa się z wrót przepukliny i worka przepuklinowego, w którym może znajdować się różna zawartość (np. tkanka tłuszczowa, jelito, w niektórych przypadkach narządy jamy brzusznej).
• Jeśli w worku przepuklinowym znajdują się pętle jelitowe, które dostały się do środka, ale nie mogą się z niego wydostać, stan taki nazywa się przepukliną nieodprowadzalną, nieredukowalną lub uwięźniętą.
• Przepuklina uwięźnięta jest nieodprowadzalna, zakleszczona i zadzierzgnięta, co powoduje przerwanie dopływu krwi do zawartości przepukliny, a w wyniku tego:
• martwica ściany jelita związana z niedokrwieniem
• niedrożność jelita 
• sepsa

Niedrożność jelit

Patrz artykuł: Ostra niedrożność jelit

• W przypadku niedrożności jelit ważne jest określenie lokalizacji niedrożności (jelito cienkie lub okrężnica), jak również prawdopodobnego mechanizmu (niedrożność mechaniczna, czynnościowa/porażenna)
• w przypadku czynnościowej niedrożności jelita przyczyną zaburzeń przejścia treści jelitowej nie jest proces zamykania światła jelita, lecz zmniejszona kurczliwość mięśni gładkich ściany jelita 
• można zaobserwować także przypadki niecałkowitej niedrożności (podniedrożności jelita), która nie zawsze wymaga leczenia chirurgicznego, ale jest trudna do oceny klinicznej
• Objawy i ich nasilenie w dużym stopniu zależą od miejsca niedrożności
• Niedrożność jelita cienkiego
• jest najczęściej spowodowana zrostami, uwięźnięciem przepukliny, nizaburzeniami krążenia naczyń krezkowych
• może być leczona zachowawczo w niemal 3/4 przypadków
• do głównych objawów należą nudności z wymiotami, skurczowe bóle jamy brzusznej, wzdęcia
• objawy zwykle zaczynają się nagle,
• objawy często poprzedzone są długo utrzymującymi się dolegliwościami ze zmianą rytmu wypróżnień i nasilającymi się zaparciami
• Niedrożność jelita grubego
• zwykle mechaniczna - najczęściej spowodowana obecnością nowotworu złośliwego, mas kałowych
• wymaga szybkiego leczenia chirurgicznego w 75% przypadków
• głównymi objawami są narastające bóle brzucha oraz zatrzymanie gazów i stolca, ale dolegliwości rozwijają się wolniej niż w przypadku niedrożności jelita grubego
• kllinicznie można zaobserwować metaliczną perystaltykę w trakcie osłuchiwania jamy brzusznej podczas badania fizykalnego

Pęknięty tętniak aorty

• Patrz artykuł: Tętniak aorty.
• Klasyczna triada objawów pęknięcia tętniaka to: ból brzucha i/lub pleców, hipotensja i objawy pulsującego guza w jamie brzusznej
• Pęknięcie tętniaka aorty wiąże się z wysoką śmiertelnością
• pęknięcie otwarte z wypływem krwi do jamy brzusznej cechuje bardzo niewielkie prawdopodobieństwo przeżycia
• znacznie lepsze rokowanie występuje w przypadku pęknięcia do przestrzeni zaotrzewnowej, w którym tkanka zaotrzewnowa pełni rolę swoistej tamponady

Ostre niedokrwienie krezki

• Patrz artykuł: Niedokrwienie jelita
• Około 1% wszystkich przypadków „ostrego brzucha” jest spowodowanych ostrym niedokrwieniem krezki.²
• U pacjentów w wieku >70 lat ostre niedokrwienie krezki występuje w nawet 10% przypadków „ostrego brzucha”.²
• W większości przypadków (85%) niedrożność zakrzepowo-zatorowa dotyczy tętnicy krezkowej górnej.
• Niedotlenienie tkanek prowadzi do wzrostu przepuszczalności ścian jelit, co powoduje translokację bakterii jelitowych z możliwą gangreną (zgorzel gazowa) i sepsą.
• W wyniku porażenia czynności śródściennych receptorów bólowych, następują zaburzenia w odczuwaniu bólu.
• Zawał krezki jest naczyniowym stanem nagłym o niezmienionej od lat wysokiej śmiertelności, głównie z powodu nieuwzględnienia w diagnostyce różnicowej ostrego brzucha (zwłaszcza u starszych pacjentów).
• U pacjentów często współwystępuje choroba wieńcowa, niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca, cukrzyca oraz choroba tętnic obwodowych (PAD).

Inne przyczyny

Ginekologiczne

• Ciąża pozamaciczna
• Skręt jajnika/skręt szypuły przy torbieli
• Zapalenie przydatków
• Ropień

Kardiologiczne

• Zawał serca
• Niewydolność serca

Płucne

• Zapalenie opłucnej
• Odma opłucnowa
• Zatorowość płucna
• Zapalenie płuc
• Ropniak opłucnej

Rzadkie przyczyny

• Nieswoiste zapalenie jelit
• Ostra porfiria przerywana
• Przełom nadnerczowy
• Zatrucie ołowiem
• Mocznica
• Cukrzycowa kwasica ketonowa 
• Rodzinna gorączka śródziemnomorska
• Dziedziczny obrzęk naczynioruchowy/niedobór inhibitora C1 esterazy
• Anemia sierpowata
• Uraz
• Wgłobienie

Wywiad lekarski

Ogólne

• Charakterystyka bólu: początek, lokalizacja, promieniowanie, charakter
• Nudności, wymioty (krwawe/fusowate), biegunka (wodnista/krwawa/smolisty stolec/o nieprzyjemnym zapachu)
• Nieregularne wypróżnienia
• Gorączka
• Osłabienie/zawroty głowy/skłonność do upadków/omdlenia
• Przebyte operacje w obrębie jamy brzusznej
• Okoliczności poprzedzające objawy
• Choroby współistniejące
• Uwzględnienie ewentualności ciąży, rozpoznana torbiel jajnika, wywiad dotyczący menstruacji
• Wywiad dotyczący leków (w tym ostatnio przyjmowane i odstawione leki)

Sygnały ostrzegawcze

• Objawy wstrząsu (niestabilność hemodynamiczna, zaburzenia oddychania, zaburzenia świadomości)
• Objawy otrzewnowe
• Krwawienie z przewodu pokarmowego
• Gwałtowne wymioty
• Ciąża

Charakterystyka bólu

• Wyróżnia się następujące mechanizmy bólu:
  • tępy, głęboko osadzony, raczej rozlany, często napadowy
  • trudny do zlokalizowania
  • wywołany rozciągnięciem narządów jamistych, skurczami mięśni, bolesną hiperperystaltyką jelit lub gwałtownym napięciem torebek narządów (np. kolka nerkowa, kolka żółciowa, ból związany z napięciem torebki wątroby)
  • u pacjenta dominujący niepokój ruchowy
  • ostry, palący
  • zwykle łatwy do zlokalizowania
  • powstaje wskutek drażnienia receptorów bólowych w wyniku  zapalenia (np. zapalenie wyrostka robaczkowego), urazu lub zatoru naczynia w narządzie jamy brzusznej
  • źródło w otrzewnej ściennej, krezce, krezce esicy lub przestrzeni zaotrzewnowej
  • pacjent zwykle unika ruchu, głębokich wdechów
• ból trzewny
• ból somatyczny
• Ból trzewny może przerodzić się w ból somatyczny.
• „Stadium iluzji”: ból ustępujący po początkowo silnych dolegliwościach może być „spokojem przed burzą”, czyli pojawić się przed wystąpieniem nowych objawów bólowych jako oznaka zapalenia otrzewnej po perforacji i po zawale krezki.
• Wskazówką niekiedy może być postawa ciała pacjenta.
• pacjent pobudzony, niespokojny zwykle w przypadku kolki z powodu kamicy żółciowej/kamicy nerkowej
• pacjent skulony w przypadku zapaleniu trzustki
• pacjent nieruchomy, spokojny przy zapaleniu otrzewnej (peritonitis)

Lokalizacja bólu

• Prawy dolny kwadrant 
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
• zapalenie węzłów chłonnych krezki
• zapalenie uchyłka Meckela
• miejscowe zapalenie jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna)
• zapalenie uchyłków esicy 
• nowotwór kątnicy powodujący zwężenie
• kamica nerkowa/moczowodowa
• ostre zapalenie przydatków
• ciąża pozamaciczna
• ostre zatrzymanie moczu
• ostre zapalenie pęcherza moczowego
• Prawy górny kwadrant
• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
• ropniak pęcherzyka żółciowego
• kamica żółciowa
• wrzód dwunastnicy
• wrzód żołądka
• ostre zapalenie trzustki (OZT)
• kamica nerkowa/moczowodowa
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego w przypadku długiego wyrostka zwróconego ku górze w lokalizacji zakątniczej
• prawostronne zapalenie opłucnej/zapalenie płuc
• ropień wątroby
• ostre przekrwienie wątroby
• Lewy górny kwadrant 
• wrzód żołądka
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
• ropień podprzeponowy po stronie lewej
• zawał śledziony/pęknięcie śledziony
• zawał serca
• lewopodstawne zapalenie opłucnej/zapalenie płuc
• uwięźnięta przepuklina rozworu przełykowego
• choroba nerek
• kamień nerkowy
• Lewy dolny kwadrant
• zapalenie uchyłków esicy
• perforacja uchyłka
• rak esicy powodujący zwężenie
• lewostronne ostre zapalenie przydatków
• ciąża pozamaciczna
• kamień nerkowy/moczowodowy lewostronny
• ostre zatrzymanie moczu
• Lokalizacja bólu nie może być jedynym kryterium wiarygodnego rozpoznania.⁴

Promieniowanie bólu

• Strefy Heada 
• istnieje związek między określonymi obszarami skóry, a narządami wewnętrznymi objętymi procesem chorobowym.
• impuls bólu trzewnego jest przekazywany przez odruch trzewno-skórny, ponieważ przewodnictwo bodźców odbywa się w tym samym segmencie rdzenia kręgowego.
• na przykład w przypadku zapalenia pęcherzyka żółciowego współwystępuje ból barku.
• Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
• zlokalizowany ból w dolnej części jamy brzusznej oraz objawy otrzewnowe w punkcie McBurneya lub Lanza: ból opukowy, ból w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku brzucha i towarzysząca miejscowa obrona mięśniowa
• objaw Blumberga: ból po przeciwległej stronie w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku brzucha
• objaw Jaworskiego: ból przy unoszeniu wyprostowanej prawej kończyny dolnej wbrew oporowi, klasycznie przy położeniu zakątniczym wyrostka robaczkowego
• objaw Rovsinga: ból przy uciskaniu okrężnicy zstępującej w kierunku antyperystaltycznym
• Ból w momencie zwalniania ucisku brzucha
• ból zmniejsza się stopniowo przy powolnym, delikatnym uciskaniu jednego miejsca w jamie brzusznej.
• szybkie, gwałtowne zwolnienie ucisku umożliwia sprawdzenie typowego objawu zapalenia otrzewnej. 
• nawet przy ograniczonym miejscowo, jednostronnym bólu, należy sprawdzić go po tej samej stronie oraz przeciwnej, gdyż przy zapaleniu otrzewnej każda zmiana napięcia jest bolesna.
• cennych informacji dostarcza mimika twarzy pacjenta podczas badania.

Badanie przedmiotowe

Ogólne

• Stan ogólny 
• Objawy wstrząsu (tętno, ciśnienie tętnicze itp.)
• Temperatura ciała
• Zabarwienie skóry (blade, żółtawe, sinawe)

Osłuchiwanie

• Szmery perystaltyczne, szmery przepływu naczyniowego

Palpacja

• Obrona mięśniowa
• początkowo zlokalizowane w rejonie chorego narządu
• już na początku może także obejmować w rozproszony sposób całą otrzewną (objawy otrzewnowe).
• Opór
• Przepuklina/wrota przepukliny
• Loże nerki

Opukiwanie

• Granice narządów, obecność wodobrzusza, wzdęcie, bóle w trakcie opukiwania

Badanie per rectum

• Ból, opór, guz, obecność krwi

Badania uzupełniające 

W gabinecie lekarza rodzinnego/Izbie Przyjęć

Badania laboratoryjne

• CRP, morfologia krwi, kreatynina, mocznik, sód, potas, amylaza, lipaza, bilirubina, ALT, AST, GGTP, ALP, mleczany (badanie w opiece specjalistycznej), glukoza
• Badanie ogólne moczu, ewentualnie test ciążowy

USG jamy brzusznej

• Dostarczające cennych informacji, szybkie badanie, wykonywane w celu potwierdzenia lub ewentualnie wykluczenia podejrzewanego rozpoznania na podstawie wywiadu i badania klinicznego
• Elementy badania
• obecność wolnego płynu w otrzewnej
• fale perystaltyczne/poszerzone pętle jelita cienkiego/charakterystyczny obraz „drabinki sznurowej”
• pogrubienie ściany, np. esicy lub pęcherzyka żółciowego
• kamienie żółciowe, wodniak pęcherzyka żółciowego, poszerzenie przewodu żółciowego wspólnego (PŻW)
• tętniak aorty brzusznej
• zatrzymanie moczu
• Badanie może być często bardzo ograniczone w przypadku otyłości lub obecności dużej objętości gazów
• Według prospektywnego badania obserwacyjnego obejmującego 128 pacjentów zgłaszających się na oddział ratunkowy z nieswoistym bólem brzucha, przyłóżkowa ultrasonografia prowadzi do postawienia dokładniejszej diagnozy i ograniczenia wykonania dodatkowych badań obrazowych i innych testów w ocenie takich pacjentów.⁵

EKG

• Zawał serca
• jedno z najważniejszych rozpoznań różnicowych w przypadku objawów ostrego brzucha
• należy wykonywać w każdym przypadku podejrzenia ostrego brzucha, którego przyczyny nie można wyraźnie zlokalizować w jamie brzusznej na podstawie wywiadu lekarskiego.

Przeglądowe badanie RTG

• Zdjęcia rentgenowskie jamy brzusznej
• obecnie zwykle zastąpione przez inne metody obrazowania
• rzadko wpływa na rozpoznanie lub leczenie, nie wnosi istotnych informacji do wywiadu lekarskiego ani badania klinicznego.
• RTG klatki piersiowej w celu wykluczenia zapalenia płuc lub w celu przedoperacyjnej oceny stanu układu krążeniowo-oddechowego.

W szpitalu

Tomografia komputerowa

• Powinna być wykonana na wczesnym etapie diagnostyki, po wykonaniu badania USG.
• Wykazuje najwyższą czułość i swoistość oraz pozwala ustalić alternatywne rozpoznania.
• Wczesne wykonanie tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy w ostrym brzuchu
• prowadzi do zmniejszenia śmiertelności i skrócenia czasu hospitalizacji.
• może znacząco przyczynić się do rozpoznania nieprzewidzianych stanów i uniknięcia potencjalnie ciężkich powikłań.
• Angiografia TK
  • oszczędność czasu w diagnostyce niedokrwienia krezki²
• w podejrzeniu zaburzenia krążenia krezkowego, ewentualnie także śledzionowego lub nerkowego
• rozszerzone i wczesne wskazania do wykonania w przypadku podejrzenia zaburzeń krążenia krezkowego
• wskazane również w diagnostyce źródeł krwawienia z przewodu pokarmowego i urazów nerek, których nie można wykryć innymi metodami

Endoskopia

• Endoskopia nie ma istotnego znaczenia w diagnostyce ostrego brzucha.

Inne badania

• Ewentualnie badanie ginekologiczne
• Ewentualnie laparoskopia diagnostyczna

Postępowanie i zalecenia

Wskazania do hospitalizacji

• Pacjentów z ostrym brzuchem należy hospitalizować w trybie pilnym.

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Ostry ból brzucha.

Ilustracje

USG: niedrożność jelita cienkiego z poszerzonymi, wypełnionymi płynem pętlami jelita cienkiego i charakterystycznym obrazem „klawiszy fortepianowych” lub „drabinki sznurowej” wskazującymi na ostrą niedrożność jelita (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg)

USG: obrzękowe zapalenie głowy trzustki (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de (©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg)

USG: ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego z lekko pogrubioną ścianą pęcherzyka (3,5 mm, strzałka) w badaniu USG (Źródło: Wikipedia, CC BY-SA 4.0)

USG: zapalenie wyrostka robaczkowego z reakcją zapalną otaczających tkanek w przekroju poprzecznym (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg)

Źródła