Informacje ogólne
Definicja1
- Często występujące, liczne, łagodne, miękkie uszypułowane guzki skóry.
- Występują głównie w okolicach narażonych na ucisk: na szyi, powiekach, pod pachami i w pachwinach.
- Synonimy
- włókniak nitkowaty, włókniakobrodawczak, zwłóknienie skóry, polip skóry, włókniak uszypułowany, włókniak starczy, brodawka starcza, włókniak miękki.
Epidemiologia2
- Szacuje się, że u 50–60% wszystkich dorosłych w ciągu całego życia rozwinie się co najmniej 1 włókniak miękki.
- Prawdopodobieństwo wzrasta po 40. roku życia.
- Włókniakobrodawczaki występują częściej u pacjentów z otyłością, cukrzycą, zespołem metabolicznym i pacjentów obciążonych wywiadem rodzinnym.
- Równie często występuje u kobiet i mężczyzn.
Etiologia i patogeneza
- Dokładna przyczyna występowania jest niejasna.3
- Włókniakobrodawczaki są związane z szeregiem chorób, takich jak m.in.:2
- hiperlipidemia
- cukrzyca typu 2
- choroby sercowo–naczyniowe
- otyłość.
- Uważa się, że częste drażnienie skóry przyczynia się do rozwoju włókniaków miękkich.2
- Ponadto zakłada się, że włókniaki miękkie są częścią procesu starzenia się skóry spowodowanego utratą jej elastyczności.2
- Zaburzenia równowagi hormonalnej (podwyższony poziom progesteronu, estrogenu, somatropiny w akromegalii) mogą również przyczyniać się do ich powstawania.2
Histopatologia
- Włókniaki składają się z hiperplastycznego naskórka i luźnej tkanki łącznej ze zmiennym zajęciem naskórka, melanocytów, naczyń krwionośnych lub lipogenów.
- Przy mechanicznie podrażnionych włókniakach nabłonek powierzchniowy może wykazywać zwiększoną pigmentację lub rogowacenie.
Czynniki predysponujące
- Zaawansowany wiek.2
- Otyłość.4
- Obciążony wywiad rodzinny.2
- Istnieje związek pomiędzy licznymi włókniakami zlokalizowanymi w dołach pachowych a cukrzycą typu 2.
- Ponadto występowanie włókniaków mnogich może być związane z akromegalią, polipowatością jelita grubego, chorobą Leśniowskiego–Crohna lub hiperlipidemią.3
ICD–10
- D23 Inne nowotwory niezłośliwe skóry.
- D23.0 Skóra wargi.
- D23.1 Skóra powieki, łącznie z kątem oka.
- D23.2 Skóra ucha i przewodu słuchowego zewnętrznego.
- D23.3 Skóra innych i nieokreślonych części twarzy.
- D23.4 Skóra owłosiona głowy i szyi.
- D23.5 Skóra tułowia.
- D23.6 Skóra kończyny górnej, łącznie z barkiem.
- D23.7 Skóra kończyny dolnej, łącznie z biodrem.
- D23.9 Skóra, umiejscowienie nieokreślone.
Rozpoznanie
Kryteria diagnostyczne
- Rozpoznanie oparte na obrazie klinicznym.
Diagnostyka różnicowa2
- Objawy skórne nerwiakowłókniakowatości typu 1.
- Kłykciny lub brodawki wirusowe.
- Znamię barwnikowe.
- Rak podstawnokomórkowy skóry.
- Brodawka łojotokowa.
Badanie fizykalne
MożeZmiany mogą być pojedyncze, ale częściej występują mnogo.- Zlokalizowane w okolicach narażonych na ucisk: często w dołach pachowych, na szyi, podsutkowo i w okolicach pachwin.
- Niebolesne.
Mnogie włókniaki skóry - Mierzą 0,1–0,5 cm, ale możliwe są również większe.
- Zabarwienie skóry czerwone lub czerwono–brązowe
- Miękka konsystencja, często kulista i zwykle na wąskiej szypule.
- Gładka lub drobno pomarszczona powierzchnia.
- Głównie wąskie i wystające.
- Nitkowate (fibroma filiforme), szypułkowate (fibroma pendulans) lub zrogowaciałe na powierzchni.
Leczenie
Ogólne informacje o leczeniu
- Włókniaki miękkie nie wymagają leczenia. Leczenie chirurgiczne można rozważyć ze względów estetycznych lub w przypadku częstych podrażnień.
- Metody leczenia:
- elektrokauteryzacja
- laseroterapia
- ścięcie styczne skalpelem lub nożyczkami
- krioterapia w przypadku małych zmian.5
- Znieczulenie miejscowe zwykle nie jest wymagane.6
- Ewentualnie wykluczenie chorób współistniejących: cukrzycy lub hiperlipidemii.
Zalecenia dla pacjentów
- Należy wyjaśnić, że są to zmiany łagodne.
- Należy unikać przewlekłego tarcia, aby zapobiec podrażnieniom (np. poprzez noszenie łańcuszków przy włókniakach występujących na szyi).
- Nawilżanie skóry może zapobiegać powstawaniu nowych włókniaków i podrażnieniom istniejących.2
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Włókniakobrodawczaki nie stwarzają ryzyka zezłośliwienia zmiany.
Powikłania
- W rzadkich przypadkach może dojść do rotacji ogonka z ostrym stanem zapalnym.2
Rokowanie
Ilustracje
Mnogie włókniaki skóry
Źródła
Piśmiennictwo
- Luba M.C., Bangs S.A., Mohler A.M., Stulberg D.L. Common benign skin tumors, Am Fam Physician 2003, 67: 729-38, American Family Physician
- A. Pandey, S, Sonthalia, Skin Tags. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2019, europepmc.org
- Eftychia Platsidaki et al.. The Association of Various Metabolic Parameters with Multiple Skin Tags, J Clin Aesthet Dermatol. 2018, 11(10): 40-3 pmid:30519379, PubMed
- Sari R., Akman A., Alpsoy E., Balci M.K. The metabolic profile in patients with skin tags, Clin Exp Med 2010, 10(3): 193-7, PubMed
- Schwartz R.A. Acrochordon. Medscape, aktualizacja: 18.08.2015, emedicine.medscape.com
- Görgülü T., Torun M., Güler R., Olgun A., Kargi E. Fast and Painless Skin Tag Excision with Ethyl Chloride, Aesthetic Plast Surg. 2015 Aug., 39(4): 644-5, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Opracowanie
- Paweł Falkowski (recenzent)
- Sławomir Chlabicz (redaktor)
- Kristine Scheibel (recenzent/redaktor)