Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Uchyłek Meckela

Streszczenie

  • Definicja: Uchyłek Meckela to uporczywa pozostałość przewodu żółtkowo-jelitowego, która występuje jako pojedynczy uchyłek w jelicie cienkim.
  • Częstość występowania: Występuje u ok. 2% populacji; ale tylko u 4–6% osób chorych występują objawy.
  • Objawy: Możliwe objawy: krwawienia, bóle brzucha, nudności, wymioty, ewentualnie objawy podobne do objawów zapalenia wyrostka robaczkowego
  • Obraz kliniczny: Przy bezobjawowych uchyłkach brak, a przy objawowych ból uciskowy lub ostry brzuch, krwawienie okołoodbytnicze, ewentualnie wstrząs krwotoczny lub zapalenie otrzewnej.
  • Diagnostyka: Najważniejsze badania to ultrasonografia i laparaskopia.
  • Leczenie: Choroba objawowa jest leczona chirurgicznie — resekcja uchyłka.

Informacje ogólne

Definicja

  • Uchyłek Meckela jest przetrwałą pozostałością przewodu żółtkowo-jelitowego, która występuje jako pojedynczy uchyłek w jelicie cienkim1.
  • Uchyłek prawie zawsze znajduje się w dystalnej części jelita krętego i może powodować krwawienie, niedrożność jelita, zapalenie lub perforację z objawami podobnymi do zapalenia wyrostka robaczkowego1.
  • Nazwa choroby pochodzi od nazwiska niemieckiego anatoma Johanna F. Meckela.

Częstość występowania

  • Uchyłek Meckela jest jedną z najczęstszych wad wrodzonych, z chorobowością 1,2% w materiale z badań post mortem2.
  • U większości osób z tym uchyłkiem nie występują żadne objawy.
  • Wiek i płeć
    • najczęściej wykrywany i leczony u dzieci, zwykle przed ukończeniem 2. roku życia Chociaż choroba występuje równie często u chłopców co u dziewcząt, to chłopcy są od 2 do 3 razy bardziej narażeni na wystąpienie objawowych powikłań.
  • W długoterminowych obserwacjach wskaźnik śmiertelności oparty na obserwacji materiału z badań post mortem wynosi mniej niż 0,01%2.

Anatomia kliniczna

  • Uchyłki Meckela zwykle tworzą się w dystalnej części jelita krętego, ok. 45–90 cm od zastawki krętniczo-kątniczej3.
  • Długość ok. 5 cm (1–12 cm), szerokość 1–3 cm3
  • Uchyłek jest zamknięty na wolnym końcu i tylko w rzadkich przypadkach jest połączony z pępkiem przez przetokę, ale może istnieć włóknisty sznur łączący te struktury.
    • Sznur ten stanowi trwałą część pępowiny.
    • Włókniste sznury mogą również łączyć uchyłek z krezką jelita cienkiego.
    • Może prowadzić do ostrej niedrożności jelit.
  • Uchyłek składa się ze wszystkich warstw jelita cienkiego.
  • Uchyłek jest spowodowany niezamknięciem się przewodu żółtkowo-jelitowego, co zwykle ma miejsce w 5. tygodniu ciąży.
  • Często zawiera tkankę heterotopową.

Etiologia i patogeneza

  • Wrodzona wada 
  • Wskaźnik powikłań w ciągu całego życia 4–6%4
  • 40% powikłań występuje u dzieci w wieku poniżej 10 lat1.
  • Tkanka ektopowa
    • Objawowe powikłania zwykle wynikają z ektopowej tkanki wewnątrz uchyłka.
    • W większości uchyłków występuje:
      • błona śluzowa żołądka (50%)
      • tkanka trzustki (5%)
      • rzadko: tkanka wątroby i dróg żółciowych lub dwunastnicy, błony śluzowej okrężnicy, endometrium lub gruczołów Brunnera1
    • owrzodzenie ektopowej błony śluzowej żołądka z krwawieniem lub perforacją: rzadkie
  • Krwawienia
    • Błona śluzowa żołądka wytwarza kwas, co prowadzi do owrzodzeń w sąsiadującej błonie śluzowej jelita krętego5.
    • najczęstsze powikłanie u dzieci1
  • Niedrożność
    • Niedrożność jelit o różnej przyczynie jest najczęstszym powikłaniem u dorosłych, drugim co do częstości u dzieci i występuje u ok. 40% wszystkich dorosłych z objawami1,3.
  • Zapalenie uchyłków
    • u 20% objawowych pacjentów
    • Nie można klinicznie odróżnić od zapalenia wyrostka robaczkowego3.
    • drugie najczęstsze powikłanie u dorosłych1
    • Nieleczone często prowadzi do perforacji z zapaleniem otrzewnej1.
  • Mogą wystąpić guzy, ale są one bardzo rzadkie.
    • 0,5–1,9% powikłanych uchyłków Meckela
    • rakowiaki, guzy mezenchymalne lub raki1

ICD-10

  • Q43 Inne wrodzone wady rozwojowe jelit
    • Q43.0 Uchyłek Meckela

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Klinicznie powikłanie uchyłka Meckela jest nie do odróżnienia od innych przyczyn ostrego brzucha lub krwawienia z przewodu pokarmowego.
  • Jeśli objawy obejmują krwawienie, niedrożność jelit, zapalenie otrzewnej i/lub perforację, należy rozważyć uchyłek Meckela5.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Wiek
    • 40% wszystkich powikłanych uchyłków Meckela występuje u dzieci w wieku poniżej 10 lat. Większość dzieci ma mniej niż 2 lata1.
  • Objawy
    • często bez objawów6
    • krwawienia
      • Krwawienie może mieć różne formy, począwszy od melenopodobnego, powolnego krwawienia, aż po "czerwoną" melenę.
    • niedrożność jelita
    • objawy mechanicznej niedrożności jelita cienkiego z wymiotami, bólem kolkowym i rozdęciem, ew. z zatrzymaniem stolca
    • wgłobienie jelita cienkiego u dzieci 
      • spowodowane uchyłkiem Meckela w 5–6% przypadków
      • nagły początek skurczowego bólu brzucha
      • ewentualnie stolec przypominający galaretkę malinową
    • zakażanie/zapalenie uchyłków

Badanie przedmiotowe

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

  • Testy laboratoryjne: morfologia krwi, CRP
  • USG
    • do diagnostyki różnicowej przy ostrym bólu brzucha
    • u dzieci to metoda 1. wyboru w diagnostyce ostrego bólu brzucha
      • przy wgłobieniu: objaw kokardy, obraz tarczy, objawy zapalenia jelit i wolny płyn
      • bardzo wysoka czułość (98–100%) i swoistość (88–100%) w przypadku przeszkolonych osób wykonujących badanie

Diagnostyka w szpitalu

  • Endoskopia
    • gastroskopia i kolonoskopia w celu wykluczenia innych przyczyn krwawienia
    • endoskopia kapsułkowa do diagnostyki jelita cienkiego
    • enteroskopia dwubalonowa do diagnostyki jelita cienkiego1
  • Scyntygrafia z użyciem nadtechnecjanu 99m
    • wykrywanie ektopowej błony śluzowej żołądka7
    • zazwyczaj nie jest dostępne w diagnostyce stanów ostrych
  • Angiografia krezki
    • Może być wskazana, aby zlokalizować źródło krwawienia, szczególnie w przypadku aktywnego krwawienia
  • TK jamy brzusznej
    • Jeśli rozpoznanie nie zostało jeszcze potwierdzone, do diagnostyki różnicowej ostrego brzucha.
  • Laparotomia zwiadowcza
    • zarówno do diagnostyki, jak i leczenia
    • metoda inwazyjna

Wskazania do skierowania do hospitalizacji

Leczenie

Cele leczenia

  • Ryzyko powikłań powinno być jak najniższe; ważne jest, aby rozważyć, w których przypadkach pozostawienie uchyłka odkrytego przypadkowo ma mniejsze prawdopodobieństwo powikłań niż resekcja.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Objawowy uchyłek Meckela powinien być usunięty chirurgicznie1.
  • Przypadkowo wykryte w badaniach obrazowych uchyłki Meckela nie wymagają leczenia1.
  • W przypadku uchyłków Meckela wykrytych przypadkowo śródoperacyjnie, resekcja jest zalecana w określonych sytuacjach o konkretnym profilu ryzyka:
    • wiek <40 lat>
    • długość >2 cm
    • uchyłek z wąską szyjką
    • uchyłek z pasmem włóknistym
    • Jeśli uważa się, że zawiera ektopową tkankę żołądka.
    • oznaki stanu zapalnego/grubienia1,3
  • Przy chorobach, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem powikłań podczas operacji, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub zapalenie otrzewnej, nie należy usuwać niewzbudzającego podejrzeń uchyłka Meckela3.
  • Przy niedrożności jelita i stanie zapalnym, choroba rzadko jest prawidłowo rozpoznawana przed operacją.
    • Większość osób z bólem i tkliwością przechodzi operację z powodu podejrzenia ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, a u około połowy występuje perforacja uchyłka w czasie operacji.

Leczenie chirurgiczne

  • Wskazania
    • krwawienie z przewodu pokarmowego, w którym nie wykryto innych ognisk krwawienia
    • zapalenie/perforacja
    • niedrożność jelita
    • Bezobjawowy uchyłek Meckela wykryty przypadkowo śródoperacyjnie przy pewnych profilach ryzyka (patrz wyżej).
  • Technika
    • Laparaskopia jest bezpiecznym i skutecznym zabiegiem6.
    • uchyłek o szerokiej podstawie
      • resekcja włącznie z resekcją odcinka jelita krętego i zespolenie koniec do końca
    • uchyłek o wąskiej szypułce
      • resekcja klinowa
      • Jeśli uchyłek o wąskiej szypułce jest usuwany laparoskopowo, można go usunąć za pomocą Endo GIA, szwu ciągłego lub EndoLoop.
    • krwawienia
      • wycięcie uchyłka i resekcja poprzecznego odcinka jelita krętego8
    • niedrożność jelita
      • wycięcie uchyłka i usunięcie taśmy adhezyjnej8
  • Możliwa jest również terapia endoskopowa z wykorzystaniem enteroskopii dwubalonowej.
    • w celu osiągnięcia hemostazy w krwawiących uchyłkach
    • endoskopowa pełnościenna resekcja odwróconego uchyłka1

Zapobieganie

  • Wykryte śródoperacyjnie, bezobjawowe uchyłki Meckela powinny zostać usunięte, aby zapobiec powikłaniom w pewnych profilach ryzyka (wiek <40 lat, długość>2 cm, uchyłki z wąską szyjką, uchyłki z pasmem włóknistym, przy ektopowej tkance żołądka, przy oznakach zapalenia/zgrubienia)1,3.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

  • Powikłania zakaźne spowodowane perforacją i niedrożnością jelita
  • Wgłobienie u dzieci
  • Krwawienie z niestabilnością hemodynamiczną
  • Po resekcji bezobjawowego uchyłka Meckela ryzyko zachorowalności wynosi 2%, powikłań pooperacyjnych 2%, a śmiertelność 1%. Wskaźniki są wyższe w przypadku uchyłków objawowych3.

Rokowanie

  • Przy odpowiednim leczeniu pacjentów z objawami rokowanie jest doskonałe8.
  • Ryzyko wystąpienia objawowego uchyłka Meckela u osób bezobjawowych w ciągu całego życia wynosi 4–6%4.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Kuru S, Kismet K. Meckel's diverticulum: clinical features, diagnosis and management. Rev Esp Enferm Dig. 2018 Nov;110(11):726-732. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Zani A, Eaton S, Rees CM, Pierro A. Incidentally Detected Meckel Diverticulum. To resect og not to resect?. Systematic review. Annals of Surgery 2008; 247: 276-81. PubMed
  3. Kuwajerwala NK. Meckel diverticulum. Medscape, last updated Apr 16, 2021 emedicine.medscape.com
  4. Zani A, Eaton S, Rees CM, Pierro A. Incidentally detected Meckel diverticulum: to resect or not to resect? Ann Surg 2008; 247:276. PubMed
  5. Sagar J, Kumar V, Shah DK. Meckel's diverticulum: a systematic review. J R Soc Med 2006; 99:501. PubMed
  6. Hosn MA, Lakis M, Faraj W, Khoury G, Diba S. Laparoscopic approach to symptomatic meckel diverticulum in adults. JSLS. 2014 Oct. 18(4). pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Green BT, Rockey DC. Acute gastrointestinal bleeding. Semin Gastrointest Dis 2003;14:44-65. PubMed
  8. Tavakkoli A. Meckel's diverticulum. BestPractice, last updated May 21, 2019. bestpractice.bmj.com
  9. Chan KW, Lee KH, Mou JW, et al. Laparoscopic management of complicated Meckel's diverticulum in children: a 10-year review. Surg Endosc 2008:22;1509-1512. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Zitsman JL. Pediatric minimal-access surgery: update 2006. Pediatrics 2006;118:304-308. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autor*innen

  • Franziska Jorda, Dr. med., Fachärztin für Viszeralchirurgie, Ärztin in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Kaufbeuren
Q43; Q430
meckels divertikkel
Ductus omphaloentericus; Divertikel am Dünndarm; Darmverschluss; Dünndarmverschluss; Dünndarmileus; Meckel'sches Divertikel; Meckelsches Divertikel; Ileus; Ileum
Uchyłek Meckela
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Uchyłek Meckela to uporczywa pozostałość przewodu żółtkowo-jelitowego, która występuje jako pojedynczy uchyłek w jelicie cienkim. Częstość występowania: Występuje u ok. 2% populacji; ale tylko u 4–6% osób chorych występują objawy.
Gastroenterologia
Uchyłek Meckela
/link/2e9e7714e7de4e95803c5abeeac409f2.aspx
/link/2e9e7714e7de4e95803c5abeeac409f2.aspx
uchylek-meckela
SiteDisease
Uchyłek Meckela
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl