Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Złamanie w obrębie stopy

Streszczenie

  • Definicja: Złamanie kości stopy.
  • Częstość występowania: Około 10% wszystkich złamań dotyczy stopy.
  • Objawy: Uraz powoduje utrzymujący się ból i opuchliznę.
  • Badanie: Sprawdzenie pewnych oraz niepewnych cech złamania z kontrolą ukrwienia, ruchomości i czucia na obwodzie.
  • Diagnostyka: Zdjęcie rentgenowskie, ewentualnie uzupełnione o TK.
  • Leczenie: W zależności od stopnia przemieszczenia i obciążenia biomechanicznego zaleca się leczenie zachowawcze z unieruchomieniem albo zespolenie chirurgiczne.

Informacje ogólne

Definicja

  • Stopa składa się z 26 kości1.
  • Stęp
    • kość piętowa
    • kość skokowa
  • Śródstopie
    • kość łódkowata
    • kość sześcienna
    • kości klinowate (3)
  • Przodostopie
    • kości śródstopia (5)
    • kości palców stopy (14)
  • 2 trzeszczki
    • po stronie przyśrodkowej i bocznej głowy pierwszej kości śródstopia

Częstość występowania

  • Około 10% wszystkich złamań dotyczy stopy1.
    • Złamania najczęściej obejmują kości palców i kości śródstopia1.
  • U dzieci złamania występują częściej niż urazy więzadeł, ale są niekiedy trudne do rozpoznania2.

Etiologia i patogeneza

  • Więzadła są u dzieci względnie bardziej wytrzymałe niż kości i tkanka chrzęstna1.
  • Oznacza to, że złamania zdarzają się częściej niż urazy więzadeł.

Czynniki predysponujące

  • Urazy

ICD-10

  • S92 Złamanie stopy z wyjątkiem stawu skokowego
    • S92.0 Złamanie kości piętowej
    • S92.1 Złamanie kości skokowej
    • S92.2 Złamanie innej (innych) kości stępu
      • S92.21 Kość łódkowata
      • S92.22 Kość sześcienna
      • S92.23 Kość klinowata (pośrednia) (boczna) (przyśrodkowa)
    • S92.3 Złamanie kości śródstopia
    • S92.4 Złamanie palucha
    • S92.5 Złamanie innego palca stopy
    • S92.7 Liczne złamania kości stopy
    • S92.9 Złamanie kości stopy, nieokreślone

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Podejrzenie rozpoznania opiera się na typowym wywiadzie lekarskim i typowych wynikach badań przedmiotowych.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Uraz — zapytać o:
    • mechanizm powstania urazu
    • czas urazu
    • podjęte do tej pory działania
    • wcześniejsze urazy stopy

Badanie przedmiotowe

  • Porównanie z drugą stopą
  • Oględziny i badanie palpacyjne
    • niepewne cechy złamania
      • bóle
      • opuchlizna
      • krwiak
      • ograniczenie ruchomości
    • pewne cechy złamania
      • nieprawidłowe ustawienie
      • trzeszczenie
      • patologiczna mobilność
      • widoczne fragmenty kości
  • Mobilność
    • Udokumentować zakres ruchu czynnego i biernego.
    • prawidłowy zakres ruchu względem kostki1:
      • zgięcie podeszwowe 45 stopni
      • zgięcie grzbietowe 20 stopni
      • inwersja 30 stopni
      • ewersja 20 stopni
      • rotacja wewnętrzna 20 stopni
      • rotacja zewnętrzna 10 stopni
  • Badanie neurologiczne
    • Sprawdzić ukrwienie, ruchomość i czucie na obwodzie.

Diagnostyka u specjalisty

  • Prześwietlenie rentgenowskie
    • wskazania do wykonania w przypadku co najmniej jednego dodatniego kryterium ottawskiego2
      • tkliwość u podstawy piątej kości śródstopia
      • tkliwość w okolicy kości łódkowatej
      • niezdolność do przejścia więcej niż 3 kroków
    • Kryteria ottawskie są miarodajne u pacjentów powyżej 5. roku życia3.
      • >97% czułości w przypadku złamań4
    • Złamania kości śródstopia i paliczków u małych dzieci są niekiedy trudne do rozpoznania ze względu na liczne ośrodki wzrostu.
      • Przydatne jest porównanie ze zdjęciami drugiej stopy.
  • W razie potrzeby dalsze badania obrazowe, takie jak scyntygrafia, TK, RM lub USG.

Wskazania do skierowania

  • W przypadku podejrzenia złamania

Leczenie

Cele leczenia

  • Zadowalające gojenie i przywrócenie funkcjonalności5

Ogólne informacje o leczeniu

  • Leczenie zależy od umiejscowienia i możliwości obciążania6.
  • Pierwsza pomoc zgodnie z protokołem RICE:
    • Rest (odpoczynek)
    • Ice (chłodzenie)
    • Compression (ucisk)
    • Elevation (uniesienie)

Złamania palców stopy

  • Dodatkowe informacje w artykule Złamanie palców stopy.
  • Złamania małego palca zdarzają się ok. trzy razy częściej niż palucha7.
  • Leczenie chirurgiczne tylko w przypadku złamań z przemieszczeniem, niedających się nastawić lub śródstawowych
  • Nastawienie przemieszczonych złamań palców stopy poprzez trakcję w osi
  • Unieruchomienie poprzez sklejenie elastyczną taśmą samoprzylepną z palcem sąsiadującym na ok. 3 tygodnie
    • Konsolidacja kości trwa 3–8 tygodni.
    • Poprawa objawów zwykle następuje znacznie wcześniej1.
  • Jeśli doszło do znaczącego przemieszczenia, mogą wystąpić wskazania do leczenia chirurgicznego w postaci zamkniętej repozycji, szczególnie jeśli dotyczy to palucha7.

Złamanie pierwszej kości śródstopia

  • Kość śródstopia, która najrzadziej ulega złamaniom8.
  • Główka pierwszej kości śródstopia przenosi dwukrotnie większy ciężar niż główki pozostałych kości śródstopia1.
    • Ustabilizowanie często wymaga leczenia chirurgicznego.
  • Dodatkowe informacje w artykule Złamanie kości śródstopia.

Złamanie kości śródstopia od drugiej do czwartej

  • Są to bardzo częste złamania.
  • Zarówno złamania z przemieszczeniem, jak i bez przemieszczenia często goją się w warunkach leczenia zachowawczego z obciążaniem dostosowanym do bólu.
    • Bandaż stabilizujący jest równoważny opatrunkowi gipsowemu, a nawet lepszy od niego9.
  • Złamanie marszowe
    • Złamanie zmęczeniowe drugiej lub trzeciej kości śródstopia
      • częste u osób uprawiających jogging 
    • Zdjęcie rentgenowskie początkowo nie wykazuje zmian, uszkodzenie jest widoczne jedynie w badaniu RM lub scyntygrafii.
    • leczenie
      • rezygnacja z aktywności wymagającej obciążania stopy przez 4–6 tygodni1
  • Dodatkowe informacje w artykule Złamanie kości śródstopia.

Złamanie piątej kości śródstopia

  • Najczęstszą lokalizacją złamań kości śródstopia jest podstawa piątej kości śródstopia.
  •  Wyróżnia się dwa rodzaje złamań podstawy:
    1. złamanie awulsyjne bliższe guzowatości bocznej
      • bardzo częste
      •   złamanie tenisisty, złamanie pseudo-Jonesa
      • mechanizm powstawania urazu
        • boczny uraz stawu skokowego
        • złamanie awulsyjne z udziałem ścięgna mięśnia strzałkowego krótkiego 
      • leczenie
        • zwykle zachowawczo przy użyciu bandaża uciskowego, z obciążaniem dostosowanym do bólu1
    2. złamanie Jonesa
      • rzadsze i bardziej problematyczne
      • dolna szczelina złamania po stronie bliższej guzowatości w podstawie/trzonie piątej kości śródstopia
      • biomechanicznie zwiększone obciążenie w tym punkcie i spowodowane tym przemieszczenie
      • leczenie
        • próba leczenia zachowawczego z całkowitym odciążeniem w przypadku złamań bez przemieszczenia
        • Nawet u 50% pacjentów z czasem tworzy się staw rzekomy10; wówczas konieczne jest zespolenie chirurgiczne.
  • Dodatkowe informacje w artykule Złamanie kości śródstopia.

Złamanie stawu stępowo-śródstopnego (stawu Lisfranca)

  • Staw Lisfranca
    • styk stępu (kości klinowate) i kości śródstopia
  • Złamania z przemieszczeniem w tym obszarze występują rzadko, ale należą do tych urazów stóp, które najczęściej pozostają niezauważone.
    • Niezauważonych pozostaje 20% wszystkich zwichnięć stawu Lisfranca11.
    • ryzyko pourazowej choroby zwyrodnieniowej stawów i odruchowej dystrofii współczulnej12
  • Często efekt urazów w wypadkach przy dużej prędkości
  • Terapia11
    • Stabilne złamania można unieruchomić i leczyć zachowawczo.
    • Niestabilne złamania wymagają zespolenia chirurgicznego.

Złamanie kości skokowej

  • W przypadku złamań z przemieszczeniem występuje wysokie ryzyko martwicy kości z powodu zaburzeń ukrwienia1.
  • Potwierdzenie rozpoznania i klasyfikacja złamania na podstawie badania TK13
  • Złamania szyjki i trzonu kości skokowej
    • najczęstsze umiejscowienie złamania14
    • złamanie z przemieszczeniem: zwykle wymaga interwencji chirurgicznej
    • złamanie bez przemieszczenia: 6–10 tygodni w gipsie bez obciążania 
  • Złamanie wyrostka bocznego
    • częste wśród snowboardzistów1
    • Leczenie polega na unieruchomieniu bez obciążania.
  • Złamanie wyrostka tylnego
    • mechanizm urazu: nagłe zgięcie podeszwowe, szczególnie u tancerzy lub piłkarzy
    • Złamanie pozostaje często niezauważone.
      • nieswoiste objawy
      • pomylenie odłamku złamanej kości z dodatkową kością stopy — kością trójkątną
    • Leczenie polega na unieruchomieniu z obciążaniem uzależnionym od bólu.

Złamanie kości łódkowatej

Złamanie kości piętowej

Złamanie kości sześciennej/kości klinowatych

  • Rozpoznanie
    • mechanizm urazu
      • uderzenie ciężkim przedmiotem w stopę
      • kopnięcie w obiekt z dużą siłą
    • wskazania do TK przede wszystkim w przypadku poważnych urazów
      • Lepsze uwidocznienie zwichnięć, które mogą powodować poważne powikłania w obrębie stopy.
  • Leczenie
    • złamania bez przemieszczenia lub z niewielkim przemieszczeniem
      • odciążanie przez 3–6 tygodni, a następnie mobilizacja zależnie od bólu 
    • złamania z dużym przemieszczeniem
      • zwykle zespolenie chirurgiczne
  • Rokowanie
    • Złamanie może powodować przewlekły ból i konieczność wykonania artrodezy.

Zwichnięcia stępu

  • Rozpoznanie
    • mechanizm powstawania urazu
      • upadek na przodostopie w pozycji zgięcia podeszwowego
      • uwięźnięcie przodostopia
    • Deformacja jest często widoczna klinicznie.
    • W podejrzeniu zwichnięcia zdjęcie rentgenowskie w co najmniej dwóch projekcjach oraz TK, aby upewnić się, że nie przeoczono żadnego złamania.
    • W zwichnięciu grzbietowym istnieje groźba uszkodzenia tętnicy grzbietowej stopy.
    • zawsze kontrola ukrwienia, ruchomości i czucia na obwodzie
  • Leczenie
    • Nastawienie należy wykonać jak najszybciej.
    • w przypadku zwichnięć w kierunku podeszwowym/grzbietowym bez złamań
      • Zwykle można wykonać repozycję.
      • Postępowanie: zastosować trakcję w osi i ucisk na podstawę kości śródstopia.
      • następnie odciążenie w gipsie podudzia przez 6–8 tygodni
    • w przypadku bocznego przemieszczenia kości śródstopia i towarzyszącego złamania
      • nastawienie operacyjne i zespolenie
      • po zabiegu unieruchomienie w gipsie na stopę i podudzie przez około 6 tygodni

Leczenie farmakologiczne

  • Ewentualnie środki przeciwbólowe/NLPZ

Inne formy leczenia

  • Ewentualnie program rehabilitacji

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

  • Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych
    • ciężkie ostre powikłanie
    • najczęściej w związku ze złamaniami śródstopia powstałymi w wyniku zmiażdżenia
    • wyraźna opuchlizna (wczesne stadium) i deficyty nerwowo-naczyniowe (późne stadium)1
    • rozpoznanie kliniczne ze względu na brak zdefiniowanych wartości referencyjnych siły ucisku na stopę15
    • leczenie: nacięcie powięzi
  • Zakrzepica żył głębokich spowodowana unieruchomieniem 
  • Późne powikłania1
    • pourazowa choroba zwyrodnieniowa stawów
    • zakażenie
    • zaburzenia gojenia (staw rzekomy) lub niestabilność
    • zaburzenia chodu

Rokowanie

  • Przy dobrze prowadzonym leczeniu rokowanie jest z reguły bardzo dobre.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Ilustracje

Kości stopy, widok z góry
Kości stopy od góry
Fußfraktur 3.jpg
Kości stopy, widok z boku
Fußfraktur 4.jpg
Kombinierte Fraktur des Os cuboideum (2) mit Pseudo-Jones-Fraktur des Os metatarsale V (1, Abrissfraktur der Tuberositas)

Quellen

Literatur

  1. Silbergleit R. Foot fracture. Medscape, last updated Sep 23, 2018. emedicine.medscape.com
  2. Perry JJ, Stiell IG. Impact of clinical decision rules on clinical care of traumatic injuries to the foot and ankle, knee, cervical spine, and head. Injury. 2006 Dec. 37(12):1157-65. www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. David S, Gray K, Russell JA, et al. Validation of the Ottawa Ankle Rules for Acute Foot and Ankle Injuries. J Sport Rehabil 2016; 25(1): 48-51. www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Pires RES, Pereira AA, Abreu-e-Silva GM, et al. Ottawa Ankle Rules and Subjective Surgeon Perception to Evaluate Radiograph Necessity Following Foot and Ankle Sprain. Ann Med Health Sci Res 2014; 4(3): 432-5. www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Wedmore IS, Charette J. Emergency department evaluation and treatment of ankle and foot injuries. Emerg Med Clin North Am 2000; 18: 85-113. PubMed
  6. Bica D, Sprouse RA, Armen J. Diagnosis and Management of Common Foot Fractures. Am Fam Physician 2016; 93(3): 183-91. www.aafp.org
  7. Schnaue-Constantouris EM, Birrer RB, Grisafi PJ, et al. Digital foot trauma: emergency diagnosis and treatment. J Emerg Med 2002; 22(2): 163-70. www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Kataoka T, Kodera N, Takai S. The Ilizarov Mini-External Fixator for the Treatment of First Metatarsal Fracture: A Case Report. J Nippon Med Sch 2017; 84(3): 144-47. www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Zenios M, Kim WY, Sampath J, et al. Functional treatment of acute metatarsal fractures: a prospective randomised comparison of management in a cast versus elasticated support bandage. Injury 2005. www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Zwitser EW, Breederveld RS. Fractures of the fifth metatarsal; diagnosis and treatment. Injury. 2010 Jun. 41(6):555-62. www.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Lau S, Bozin M, Thillainadesan T. Lisfranc fracture dislocation: a review of a commonly missed injury of the midfoot. Emerg Med J 2017; 34(1): 52-56. www.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Saab M. Lisfranc fracture--dislocation: an easily overlooked injury in the emergency department. Eur J Emerg Med. 2005 Jun. 12(3):143-6. www.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Dale JD, Ha AS, Chew FS. Update on talar fracture patterns: a large level I trauma center study. AJR Am J Roentgenol. 2013 Nov. 201(5):1087-92. www.ncbi.nlm.nih.gov
  14. Rammelt S, Zwipp H. Talar neck and body fractures. Injury 2009; 40(2): 120-35. www.ncbi.nlm.nih.gov
  15. Prayson MJ, Chen JL, Hampers D, et al. Baseline compartment pressure measurements in isolated lower extremity fractures without clinical compartment syndrome. J Trauma 2006; 60(5): 1037-40. www.ncbi.nlm.nih.gov
  16. Fetzer GB, Wright RW. Metatarsal shaft fractures and fractures of the proximal fifth metatarsal. Clin Sports Med. 2006 Jan. 25(1):139-50, x. www.ncbi.nlm.nih.gov

Autoren

  • Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung, Innere Medizin, Frankfurt
S92; S920; S921; S922; S9221; S9222 Kość; S9223; S923; S924; S925; S927; S929
złamanie stopy złamanie stopy złamanie stopy złamania palca stopy złamanie śródstopia złamanie kości skokowej lisfranca zwichnięcie korzenia stopy złamanie stopy
Złamanie stopy Złamanie kości stopy Złamanie kości piętowej Złamanie kości skokowej Złamanie jednej lub wielu kości stępu Złamanie kości śródstopia Złamanie kości palucha Złamanie palucha Złamanie marszowe Tennis fracture Złamanie Jonesa Złamanie stawu stępowo-śródstopnego Złamanie stawu Lisfranca Zwichnięcie stopy Złamanie palucha Złamanie palca stopy Złamanie kości skokowej
Złamanie w obrębie stopy
document-disease document-nav document-tools document-theme
Streszczenie Definicja: Złamanie kości stopy. Częstość występowania: Około 10% wszystkich złamań dotyczy stopy. Objawy: Uraz powoduje utrzymujący się ból i opuchliznę.
Ortopedia/Chirurgia urazowa
Złamanie w obrębie stopy
/link/2066911715bf474481731a8012bbadef.aspx
/link/2066911715bf474481731a8012bbadef.aspx
zlamanie-w-obrebie-stopy
SiteDisease
Złamanie w obrębie stopy
K.Reinhardt@gesinform.de
mail#stinasilje.baranowska@gmaillango@nhi.com (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl