Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zatrucie antagonistami wapnia

Streszczenie 

  • Definicja: Zażycie dawki większej niż maksymalna zalecana dawka dobowa może prowadzić do zatrucia.
  • Częstość występowania: Stosunkowo rzadkie zatrucie.
  • Objawy: Łagodne zatrucie charakteryzuje się zawrotami głowy i  zmęczeniem, które nasilają się wraz z  ciężkością zatrucia i  mogą prowadzić do śpiączki, apopleksji, drgawek i  zgonu.
  • Wyniki: Niedociśnienie.
  • Diagnostyka: Równowaga kwasowo-zasadowa, elektrolity, czynność nerek, glukoza, czynność wątroby, EKG.
  • Leczenie: Węgiel aktywowany, ew. płukanie żołądka, atropina i  wapń dożylnie.

Informacje ogólne

Definicja

  • Antagonistów wapnia stosuje się w leczeniu dławicy piersiowej, nadciśnienia tętniczego, kardiomiopatii przerostowej, arytmii nadkomorowych i migreny.
  • Antagonisty wapnia mają wąski zakres terapeutyczny, a przyjmowanie dawek większych niż maksymalna zalecana dawka dobowa może prowadzić do zatrucia1.
  • Przyczyną zgonu w przypadku zatrucia jest zatrzymanie krążeniowo-oddechowe; występuje to szczególnie często w przypadku przedawkowania werapamilu i diltiazemu, które mają wpływ na serce i naczynia krwionośne.
  • Przypadki śmiertelne są rzadkie w przypadku zatrucia lekami, które wpływają głównie na obwodowe naczynia krwionośne.

Liczby

  • Stosunkowo rzadkie zatrucia

Etiologia i patogeneza

  • Antagonisty wapnia hamują napływ wapnia do komórek, głównie do komórek mięśnia sercowego i komórek mięśni gładkich w ścianie naczyń krwionośnych.
  • Prowadzi to do rozszerzenia naczyń obwodowych, zmniejszonej kurczliwości mięśnia sercowego i zmniejszonej zdolności przewodzenia w węźle AV2.

Toksykologia

  • U pacjentów, którzy przyjmą dawkę wyższą o 5–10 razy od dawki prawidłowej, mogą wystąpić objawy ciężkiego zatrucia.
  • Zwiększona toksyczność występuje u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi, u osób w podeszłym wieku oraz w przypadku jednoczesnego przyjmowania innych leków o działaniu podobnym do beta-blokerów.
  • Istnieją znaczne różnice między różnymi substancjami czynnymi, również w odniesieniu do ostrych dawek toksycznych każdej substancji czynnej.
    • Diltiazem i werapamil uznaje się za najbardziej toksyczne blokery kanału wapniowego3.
  • U pacjentów z zatruciem antagonistami wapnia objawy często pojawiają się w ciągu 2–3 godzin, w przypadku preparatów o przedłużonym uwalnianiu po 8–15 godzinach4.

ICD-10

  • T36-T50 Zatrucie lekami, środkami farmakologicznymi i substancjami biologicznymi
    • Kod ATC: C08C

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Podejrzenie zatrucia na podstawie wywiadu lekarskiego i wyników badań przedmiotowych

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Poszczególne antagonisty wapnia mają różny mechanizm działania (efekt sercowy lub efekt naczyniowy), może to prowadzić do zmiennych wzorców zatrucia.
  • W łagodnych zatruciach występują zawroty głowy i zmęczenie, które nasilają się wraz z ciężkością zatrucia i mogą prowadzić do nieprzytomności, apopleksji, drgawek, a nawet zgonu.
  • Antagonisty wapnia rzadko są jedyną przyczyną poważnych zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego. Jeśli pacjent jest w śpiączce, należy rozważyć współwystępowanie zatrucia innymi lekami.

Badanie przedmiotowe

  • Niedociśnienie, któremu mogą towarzyszyć objawy niedokrwienia, najczęściej w obszarze nerek i przewodu pokarmowego.
  • Bradykardia, szczególnie w przypadku zatrucia werapamilem lub diltiazemem
  • Bradyarytmia
  • Ew. niewydolność krążenia w ciężkim zatruciu

Badania uzupełniające (w razie potrzeby w szpitalu)

  • Równowaga kwasowo-zasadowa, elektrolity, parametry czynności nerek
  • Glukoza
    • W zatruciach antagonistami wapnia często obserwuje się hiperglikemię spowodowaną zahamowaniem wydzielania insuliny.
  • Parametry czynności wątroby
  • EKG
    • Odstęp PQ może być wydłużony, rzadziej występują zmiany w zespole QRS.
    • arytmie spowodowane głównie zatruciem werapamilem

Leczenie

Cele leczenia

  • Normalizacja ciśnienia tętniczego
  • Odwrócenie ujemnej inotropii

Ogólne informacje o leczeniu

  • Pacjentów z zatruciem antagonistami wapnia należy natychmiast hospitalizować (w razie potrzeby pod eskortą pogotowia).
  • Monitorowanie za pomocą EKG i częste pomiary ciśnienia tętniczego
  • Leczenie zależy od obrazu klinicznego i zwykle jest ukierunkowane na niedociśnienie, ew. niewydolność krążenia lub arytmie. Wskazane może być zastosowanie kilku opcji terapeutycznych.
  • Obserwacja/monitorowanie: pacjentów bezobjawowych monitoruje się za pomocą EKG i kontroli ciśnienia tętniczego.
    • po zażyciu zwykłych tabletek przez 6–8 godzin
    • po przyjęciu tabletek o przedłużonym uwalnianiu (z wyjątkiem werapamilu) przez 18 godzin
    • po zażyciu werapamilu o przedłużonym uwalnianiu przez 24 godziny5

Farmakoterapia (w szpitalu)

  • Ew. płukanie żołądka i węgiel aktywowany w tabletkach zgodnie z ogólnymi zaleceniami. Nie należy podawać leków wymiotnych.
    • W przypadku bradykardii przed płukaniem żołądka należy podać atropinę, aby zapobiec nasileniu bradykardii ze względu na stymulację nerwu błędnego.
    • Po przyjęciu tabletek o przedłużonym uwalnianiu leczenie węglem aktywowanym można powtórzyć raz lub dwa razy w odstępach 4 godzin.
  • Początkowo atropina i wapń podaje się dożylnie.
  • Atropina
    • dorośli 1–2 mg w powolnym wlewie dożylnym, w razie potrzeby powtórzyć po 5 minutach do maksymalnej dawki wynoszącej łącznie 3 mg
    • dzieci: 0,02–0,05 mg/kg m.c. w powolnym wlewie dożylnym lub domięśniowo Podanie można powtórzyć jeden raz.
      • Wpływa na bradykardię, czynność pompującą i niedociśnienie.
      • Może być nieskuteczna, jeśli jednocześnie nie podaje się wapnia.
      • im silniejsze zatrucie, tym słabszy efekt działania
  • Wapń
    • dorośli: chlorek wapnia 5–10 mmol w powolnym wlewie dożylnym przez centralny dostęp żylny lub glukonian wapnia 5–10 mmol dożylnie przez dostęp obwodowy
    • Przeciwdziała niedociśnieniu i nasila inotropię, ale nie ma niemal żadnego wpływu na bradykardię6.
    • im silniejsze zatrucie, tym słabszy efekt działania wlewów wapnia
    • Wapń jest przeciwwskazany w przypadku jednoczesnego zatrucia digoksyną.
    • monitorowanie stężenia wapnia w surowicy
  • Glukagon
    • zasadniczo wskazany tylko do krótkotrwałego leczenia do czasu wdrożenia innych terapii
  • Wazopresory/leki o dodatnim efekcie inotropowym
    • Należy rozważyć w przypadku niedociśnienia i niewystarczającej odpowiedzi na podaż płynów.
    • Podawanie dobutaminy jest szczególnie wskazane w przypadku stosowania kardioselektywnych antagonistów wapnia.
    • W zatruciu wazoselektywnymi antagonistami wapnia zaleca się stosowanie noradrenaliny/adrenaliny w monoterapii lub w skojarzeniu z dobutaminą.
  • Wysoka dawka insuliny z glukozą5
    • W ciężkim i opornym na leczenie zatruciu można rozważyć podawanie dużych dawek glukozy i insuliny.
    • Takie działanie ma dodatni efekt inotropowy i przeciwdziała rozszerzeniu naczyń krwionośnych.
  • Nie występują niemal żadne interakcje z innymi lekami, a insulina nie ma działania arytmogennego.

Inne opcje leczenia

  • W razie zatrzymania krążenia należy przez dłuższy czas prowadzić działania resuscytacyjne, ew. przy pomocy mechanicznego masażu serca.
  • W ciężkim zatruciu i w razie niepowodzenia leczenia może być wskazane użycie rozrusznika serca lub płucoserca (ECLS i ECMO).

Quellen

Literatur

  1. DeWitt CR, Waksman JC. Pharmacology, pathophysiology and management of calcium channel blocker and beta-blocker toxicity. Toxicological Reviews 2004;23:223-38. PubMed
  2. Rizvi I, Ahmad A, Gupta a, Zaman S. Life-threatening calcium channel blocker overdose and its management. BMJ Case Reports 2012. pmid:22669854 www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Hofer CA, Smith JK, Tenholder MF . Verapamil intoxication: a literature review of overdoses and discussion of therapeutic options.. Am J Med 1993; 95: 431. pmid:8213877 PubMed
  4. Tom PA, Morrow CT, Kelen GD. Delayed hypotension after overdose of sustained release verapamil. J Emerg Med 1994; 12: 621-5. PubMed
  5. St-Onge M, Dubé PA, Gosselin S, et al. Treatment for calcium channel blocker poisoning: a systematic review. Clin Toxicol (Phila) 2014; 52:926. PubMed
  6. Dolan DL. Intravenous calcium before verapmil to prevent hypotension. Ann Emerg Med 1991; 20: 588-9. PubMed

Autoren

  • Marlies Karsch-Völk, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München (Übernahme der NEL-Revision)
T36-T50
Przedawkowanie antagonistów wapnia Zatrucie antagonistami wapnia Zapaść krążeniowa Zatrzymanie akcji oddechowej Niedociśnienie Bradykardia Werapamil Diltiazem
Zatrucie antagonistami wapnia
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Zażycie dawki większej niż maksymalna zalecana dawka dobowa może prowadzić do zatrucia. Częstość występowania: Stosunkowo rzadkie zatrucie. Objawy: Łagodne zatrucie charakteryzuje się zawrotami głowy i  zmęczeniem, które nasilają się wraz z  ciężkością zatrucia i  mogą prowadzić do śpiączki, apopleksji, drgawek i  zgonu.
Pierwsza pomoc/Nagłe wypadki
Zatrucie antagonistą wapnia
/link/5d2ed1635dd940e78fc9223f10410f88.aspx
/link/5d2ed1635dd940e78fc9223f10410f88.aspx
zatrucie-antagonistaantagonistami-wapnia
SiteDisease
Zatrucie antagonistą wapnia
K.Reinhardt@gesinform.de
anders@nhisilje.lango@nhi.no (patched by linkmapper)
pl
pl
pl