Informacje ogólne
- Dermoskopia stosowana jest w diagnostyce melanocytarnych i niemelanocytarnych zmian skórnych, w szczególności czerniaka.1-2
- Diagnoza oparta jest na badaniu dermatoskopowym i obrazie klinicznym.1-2
- Pozwala na uwidocznienie struktur zlokalizowanych w skórze właściwej, niewidocznych gołym okiem.3
- Wymaga podstawowej znajomości struktur dermatoskopowych, a także charakterystyki poszczególnych zmian skórnych.
- Brak wystarczającego przeszkolenia może w rzeczywistości pogorszyć czułośc diagnostyki.4
- Złotym standardem w rozpoznawaniu czerniaka nadal pozostaje badanie histopatologiczne wyciętej zmiany.
- Celem jest wykrycie czerniaka we wczesnym stadium, zmniejszenie liczby niepotrzebnych wycięć chirurgicznych i zmniejszenie liczby konsultacji specjalistycznych.1-3,5
Jak to działa
- Dermatoskop (mikroskop epiluminescencyjny) to ręczne urządzenie z wbudowanym źródłem światła i układem optycznym, które zwykle umożliwia powiększenie obrazu do 10 razy.
- Wyposażony jest w źródło światła spolaryzowanego, niespolaryzowanego lub obu.
- Zmniejszając odbicie światła na powierzchni skóry, wykorzystując medium kontaktowe lub filtr światła spolaryzowanego, można uwidocznić struktury znajdujące się pod jej powierzchnią.
- Światło spolaryzowane i niespolaryzowane dostarczają nieco innych obrazów i informacji, dlatego niektóre dermatoskopy mają oba tryby światła, aby umożliwić dokładniejsze badanie.6
Światło niespolaryzowane lub spolaryzowane
- Dermatoskopy ze światłem niespolaryzowanym
- pokrywanie badanego obszaru płynem immersyjnym (olejek, żel w przypadku zmian guzkowych)
- Wymaga bezpośredniego kontaktu ze skórą.
- Dermatoskopy ze światłem spolaryzowanym
- Kontakt ze skórą i nakładanie płynu immersyjnego nie jest konieczne.
- lepsza higiena
- Brak potrzeby korzystania z medium kontaktowego przyśpiesza badanie.6
Wskazania
Wczesne wykrywanie nowotworu skóry
- W przypadku pacjentów z grupy ryzyka częstotliwość kontroli powinna być ustalana indywidualnie, a pacjenci powinni zostać przeszkoleni w zakresie samobadania.
- Wczesne wykrywanie obejmuje:
- informacje o przebiegu badania
- wywiad lekarski
- oględziny całej powierzchni skóry, w tym owłosionej głowy i fałdów skórnych
- w przypadku zmian podejrzanych o złośliwy charakter - skierowanie do poradni dermatologicznej w celu przeprowadzenia specjalistycznego badania lub wycięcia zmiany w celu badania histopatologicznego
- poinformowanie pacjenta o wyniku badania
- konsultacje dotyczące profilu ryzyka pacjenta i środków zapobiegawczych
- dokumentacja 5,7
- Badanie można przeprowadzić nieuzbrojonym okiem. W przypadku posiadania odpowiednich umiejętności można je rozszerzyć o badanie dermatoskopowe.5,7
- Zaleca się, aby dermatolodzy i lekarze rodzinni szkolili się w zakresie dermatoskopii i korzystali z tej metody w trakcie diagnostyki zmian skórnych.7
- Minusem wprowadzenia badań przesiewowych jest wzrost biopsji diagnostycznych zmian łagodnych, nadrozpoznawalność, nadmierne leczenie, nadmierny stres związany z diagnozą lub przeoczenie nieprawidłowych wyników.5
- Według przeglądu Cochrane z 2019 roku i US Preventive Services Task Force z 2023 roku brak dowodów uzasadniających wprowadzenie badań przesiewowych w kierunku nowotworu skóry w populacji ogólnej. Zalecenia nie odnoszą się do pacjentów z grup ryzyka zachorowania na nowotwory skóry.8-10
Dodatkowe wskazania
- Badanie kliniczne całej skóry, w razie potrzeby uzupełnione o dermoskopię, jest zalecane, jeżeli:
- Pacjent zgłasza się zaniepokojony zmianą skórną.
- Lekarz zauważy podejrzaną zmianę skórną.
- Istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia czerniaka:
- zachorowanie na czerniaka w wywiadzie
- wywiad rodzinny obciążony występowaniem czerniaka
- mężczyźni powyżej 50. roku życia pochodzenia europejskiego
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne (zwłaszcza okresowa) i oparzenia słoneczne w wywiadzie
- duża liczba znamion, duże znamiona wrodzone lub liczne znamiona atypowe
- fototyp skóry, zwłaszcza typ skóry 1 i 25,11-12
- Zwiększone ryzyko zachorowania na niemelanocytarny nowotwór skóry istnieje w następujących przypadkach:
- jasna karnacja
- nadmierna ekspozycja na światło słoneczne (w przypadku raka płaskonabłonkowego intensywna ekspozycja na promieniowanie UV, w przypadku raka podstawnokomórkowego ekspozycja okresowa i oparzenia słoneczne)
- rogowacenie słoneczne
- immunosupresja
- radioterapia
- infekcja HPV
- zawodowe narażenie na arsen lub produkty ropopochodne
- zachorowanie na niemelanocytarny nowotwór skóry w wywiadzie5
- Oprócz zmian złośliwych dermatoskopia pomaga również rozpoznać zmiany łagodne, takie jak rogowacenie łojotokowe, naczyniaki, włókniaki, znamiona błękitne, świerzb, wszy lub ciała obce. Jest także pomocna w diagnostyce zapalnych chorób skóry.
- Dermatoskopia nie zastępuje badania lekarskiego, w tym wywiadu i badania fizykalnego, ale stanowi badanie uzupełniające.
Miarodajne badania
- Dermoskopia jest badaniem uzupełniającym badanie kliniczne w celu wykrycia zarówno melanocytarnych, jak i niemelanocytarnych złośliwych nowotworów skóry.1-2
- Czułośc rozpoznawania czerniaka nieuzbrojonym okiem wynosi około 70% i może wzrosnąć do ponad 90% dzięki wykorzystaniu dermoskopii.13
- Dermoskopia może zmniejszyć liczbę diagnostycznych wycięć.3
- Uzyskanie miarodajnych wyników dzięki zastosowaniu dermoskopii wymaga przede wszystkim odpowiedniego przeszkolenia.1
- Lekarze rodzinni zwykle nie badają w swoim gabinecie wystarczającej liczby pacjentów ze złośliwymi zmianami skórnymi, aby móc odnieść takie same korzyści z dermoskopii jak dermatolodzy.
- Bez odpowiedniej wiedzy lub przeszkolenia wykorzystanie dermoskopii może zmniejszyć czułość diagnostyczną.4
- Z analiz wynika, że dokładność diagnostyczną w odniesieniu do czerniaka można zwiększyć, jeśli badający przejdą krótkie szkolenie w zakresie wykorzystywania tej metody badania.3
- Dotyczy to również lekarzy rodzinnych, w przypadku których odpowiednie doświadczenie lub przeszkolenie zwiększa czułość wykrywania złośliwych zmian skórnych w badaniach dermoskopowych.14-16
- Zadanie lekarza rodzinnego dysponującego mniejszym doświadczeniem w zastosowaniu dermatoskopii może ograniczyć się do badania przesiewowego i wykrycia podejrzanych zmian u pacjenta na wczesnym etapie i skierowanie go do poradni specjalistycznej w celu dalszego postępowania.1
- Ponieważ dermoskopia opiera się na wykrywaniu typowych wzorców złośliwości, czułość jest znacznie niższa w przypadku zmian bezbarwnikowych. Około 5–10% z nich to czerniaki.3
- Rola systemów wspomaganych komputerowo w wykrywaniu nowotworu skóry jest obecnie jeszcze niejasna.17
Badanie
Kolory
- Za pomocą dermatoskopu można obserwować różne kolory.
- Kolory odpowiadają różnym strukturom, które z kolei mogą różnić się kolorem w kolejnych warstwach skóry.
- Melanina może prezentować kolor czarny, jasno- i ciemnobrązowy, szary lub niebieski w zależności od tego, czy jest w warstwie powierzchownej naskórka, w jego głębokich warstwach lub w skórze właściwej.3,18-19
|
Struktura |
Lokalizacja w skórze |
|
|
Czarny |
Melanina |
Warstwa rogowa lub powierzchowna naskórka |
|
Brązowy |
Melanina |
Warstwa głęboka naskórka w okolicy łącza skórno-naskórkowego |
|
Szary |
Melanina |
Powierzchowna warstwa skóry właściwej |
|
Niebieski |
Melanina |
Głęboka warstwa skóry właściwej |
|
Biały |
Kolagen |
Skóra właściwa |
|
Żółty |
Keratyna |
Powierzchowna warstwa naskórka |
|
Czerwony |
Krew |
Skóra właściwa |
Struktury i wzorce zmian barwnikowych3,18-19
- Różne struktury i wzorce odzwierciedlają rozmieszczenie melaniny, keratyny, kolagenu i naczyń krwionośnych (patrz ilustracje poniżej).
|
Struktura |
Opis |
Czerniak |
|
Globule |
Symetryczne okrągłe lub owalne struktury o wielkości powyżej 0,1 mm; mogą mieć różne kolory i być skupione, rozproszone, występować obwodowo lub być rozmieszczone równomiernie. W przypadku znamion barwnikowych są regularnie rozmieszczone lub mogą stanowić dominujący wzorzec o podobnym rozmiarze. |
w przypadku czerniaka w kolorze brązowym i/lub czarnym Mogą być zlokalizowane obwodowo lub w centrum zmiany, mieć różną wielkość i kolor. |
|
Kropki |
Małe, okrągłe, czarne, brązowe lub niebiesko-szare struktury o wielkości mniejszej niż 0,1 mm Czarne kropki mogą występować w znamionach i są wtedy zlokalizowane wewnątrz siatki barwnika. |
W czerniaku mogą wystąpić w dowolnej lokalizacji, w kolorach czarnym, brązowym lub szaro-niebieskim. |
|
Nieregularne plamy |
czarne lub ciemnobrązowe jednorodne struktury skoncentrowanego pigmentu |
asymetryczne, zlokalizowane obwodowo |
|
Smugi promieniste |
linijne zmiany rozchodzące się obwodowo; w przypadku znamienia Spitz jednolite i symetryczne w całej zmianie |
w przypadku czerniaka zlokalizowane niesymetrycznie, zajmując część brzegu zmiany |
|
Pseudopodia |
obwodowe linijne struktury zakończone grudką |
w przypadku czerniaka nieregularne (asymetryczne rozmieszczenie) |
|
Niebiesko-biały welon |
matowo-biało-niebieskie pozbawione innych struktur obszary w przypadku znamienia błękitnego homogenny wzorzec barwy niebieskiej obejmujący całą zmianę |
Niebiesko-biały welon jest silnym wzorcem złośliwości charakterystycznym dla czerniaka. |
| Struktury naczyniowe
|
W znamionach mogą być widoczne naczynia w kształcie kropek, a w przypadku znamion śródskórnych naczynia przecinkowate. |
Naczynia polimorficzne – naczynia w kształcie kropek wraz z innym rodzajem naczyń są silnym wzorcem złośliwości i wskazują na czerniaka. |
| Struktury krystaliczne |
białe lśniące struktury (linie strąty, rozety) widoczne jedynie w świetle spolaryzowanym |
|
Opis |
Czerniak złośliwy |
|
|
Siatka barwnika |
siatka przecinających się barwnikowych linii Typowa siatka jest regularna, obejmuje całą powierzchnię znamienia, otwory w sieci są większe niż linie i stopniowo bledną na obwodzie. |
Atypowa siatka barwnika jest nieregularna, ma poszerzone linie i jest ostro odgraniczona od zdrowej skóry. |
|
Pseudosiatka |
rozproszona pigmentacja z jasnymi obszarami przebijających mieszków włosowych charakterystyczna dla skóry twarzy |
|
|
Odwrócona siatka barwnikowa |
|
serpentynowe, hipopigmentowane linie pomiędzy strukturami pigmentowymi o nieregularnych, wydłużonych kształtach |
|
Obszary regresji |
|
białe (jaśniejsze od otaczającej skóry) bezstrukturalne obszary lub niebiesko-białe lub szare kropki |
|
Obszary homogenne |
obszary bez typowych struktur dermatoskopowych, zwykle jaśniejsze niż reszta zmiany |
na obwodzie zmiany, powyżej 10% całkowitej powierzchni zmiany |
Cechy czerniaka
- Patrz artykuł Czerniak.
- Obraz kliniczny
- Obraz dermatoskopowy
- Według metaanalizy poniższe cechy wiążą się z największym prawdopodobieństwem rozpoznania czerniaka21:
- białe lśniące struktury (OR 6,7)
- pseudopodia (OR 6,7)
- nieregularna pigmentacja (OR 6,4)
- niebiesko-biały welon (OR 6,3)
- szaro-niebieskie kropki (peppering) (OR 6,3).
- Innymi cechami mogą być:
- Według metaanalizy poniższe cechy wiążą się z największym prawdopodobieństwem rozpoznania czerniaka21:
Algorytmy różnicowania zmian barwnikowych
- Opracowano kilka algorytmów w celu ułatwienia stosowania dermatoskopii przez nie-ekspertów, pomocnych w różnicowaniu łagodnych i złośliwych zmian barwnikowych skóry.
- Niektóre z algorytmów istnieją w różnych wariantach.
- Stanowią one uzupełnienie ogólnej oceny klinicznej. Zasadniczo algorytmy zwiększają czułość diagnostyki. Jednakże ich czułość i swoistość różnią się.
- W ocenie dermatoskopowej podejrzanych zmian barwnikowych analiza wzoru wydaje się osiągać najwyższą czułość.3,22-23
Kliniczna reguła ABCD(E)23
- Ta powszechnie stosowana reguła służy do klinicznego wykrywania zmian budzących podejrzenie czerniaka:
- A = asymetria
- B = nieregularny brzeg
- C = kilka (≥3) kolorów
- D = duży rozmiar (≥6 mm)
- E = ewolucja w czasie, czyli postępujące zmiany (to kryterium nie zawsze jest opisane)
Dermatoskopowa reguła ABCD3,23
- W klasycznej dermatoskopowej regule ABCD litera „D” nie oznacza średnicy, lecz struktury z podejrzeniem charakteru złośliwego.
- Każdy aspekt jest oceniany za pomocą systemu punktowego:
- A - asymetria struktury, koloru i brzegu w dwóch osiach
- B - nieregularne, ostre brzegi (w typowej siatce barwnika znamienia barwnikowego stopniowo blednie na obwodzie).
- C - kolor (obecność jednego z sześciu kolorów)
- D - obecność wybranych struktur dermatoskopowych (siatki barwnika, kropek, globuli, rozgałęzionych smug, homogennych niebieskich obszarów)
3-punktowa lista kontrolna18
- Bardzo prosty, ale czuły algorytm z tylko 3 kryteriami:
- Asymetria wzorca i koloru (nie brzegu)
- Atypowa siatka barwnikowa
- Niebiesko-biały welon
- Jeśli spełnione są 2 kryteria, należy przeprowadzić dalszą diagnostykę lub zalecić wycięcie.
- Ze względu na prostotę może być zastosowana przez niedoświadczonych pracowników medycznych.
Analiza wzorca3,18,23
- Jakościowa analiza wzorców i struktur pod kątem typowych cech łagodnych lub złośliwych
- Kryteria znamienia
- wzorzec dominujący (siateczkowaty, globularny, homogenny, wybuchu gwiazdy)
- ocena koloru, grubości linii i wielkości otworów siatki barwnika
- brązowe lub czarne globule i ich wielkość, regularność, lokalizacja
- smugi promieniste lub pseudopodia
- centralny obszar hiperpigmentacji
- typowe naczynia (w kształcie kropek lub w przypadku naczynia śródskórnego naczynia przecinkowate)
Kryteria czerniaka
- Wzorzec złożony
- Asymetria koloru i struktury
- Dodatkowe struktury typowe dla czerniaka
7-punktowa lista kontrolna3
- Skala oparta na analizie wzorca korzystająca z wzorców o dużej czułości
- Główne kryteria (po 2 punkty):
- atypowa siatka barwnika
- niebiesko-biały welon
- naczynia polimorficzne
- Kryteria dodatkowe (po 1 punkcie):
- atypowe smugi promieniste
- nieregularne kropki/globule
- nieregularna pigmentacja
- obszary regresji
- 3 lub więcej punktów wskazuje na czerniaka.
Metoda Menziesa3
- Uproszczona metoda z mniejszą liczbą kryteriów; zmianę złośliwą podejrzewa się w przypadku:
- nieobecności 2 negatywnych cech: symetrii wzorca i jednego koloru
- obecność co najmniej 1 z 9 cech pozytywnych wskazujących na czerniaka
Algorytm CASH3
- Podobny do reguły ABCD
- System z punktami za każde kryterium
- Kryteria:
- kolor (występowanie jednego z sześciu kolorów)
- regularność struktury
- symetria
- homogenność (obecność wybranych 7 struktur związanych ze zmianami złośliwymi)
Algorytm „Chaos i wzory”24
- Algorytm składa się z dwóch kroków: oceny chaosu i, jeżeli jest on obecny, aktywnego poszukiwania struktur charakterystycznych dla zmian złośliwych.
- Chaos definiuje się jako asymetryczne rozmieszczenie kolorów, asymetryczny rozkład wzorców dermatoskopowych lub asymetryczne ostre odcięcie zmiany.
- W przeciwieństwie do przytoczonych powyżej, algorytm chaos i wzory opiera się na terminologii opisowej.
- Wzorce złośliwości ujęte w algorytmie to:
- szare, lub niebieskie struktury
- obwodowy obszar bezstrukturalny
- grube linie siateczkowate
- czarne kropki lub globule na obwodzie
- smugi promieniste lub pseudopodia obejmujące część brzegu zmiany
- naczynia polimorficzne
- linie kątowe
- w przypadku zmian akralnych linie równoległe w grzebieniach lub asymetryczne w zmianach podpaznokciowych
Linki
- www.dermnetnz.org: DermNet New Zealand, opracowane przez dermatolog Amandę Oakley we współpracy z Uniwersytetem w Auckland.
- www.dermoscopyatlas.com: Blog informacyjny i atlas opracowane przez Australian Institute of Dermatology i Skin Cancer College of Australia and New Zealand
- www.pcds.org.uk: Primary Care Dermatology Society, Wielka Brytania
- www.dermoscopedia.org: Baza artykułów na temat dermoskopii tworzona we współpracy z Międzynarodowym Towarzystwem Dermoskopii (International Dermoscopy Society – IDS).
Ilustracje
Naczyniak rubinowy
Klasyczny obraz rogowacenia łojotokowego z ostro odgraniczonymi brzegami, pseudocystami rogowymi i pseudozaskórnikami (po prawej) i znamię barwnikowe (po lewej) (źródło: prof. dr n. med. Thomas Eigentler, Melanozytärer Nävus, Dtsch Arztebl 2019; 116[11]).
Znamię barwnikowe z typową siatką barwnikową (wzór siatkowaty) (źródło: prof. dr n. med. Thomas Eigentler, Melanozytärer Nävus, Dtsch Arztebl 2019; 116[11]).
Znamię barwnikowe złożone z globuli (wzorzec globularny/typu kostki brukowej) (źródło: prof. dr n. med. Thomas Eigentler, Melanozytärer Nävus, Dtsch Arztebl 2019; 116[11]).
Czerniak lentiginalny – pigmentowane ujścia mieszków włosowych, wzorzec obrączkowato-ziarnisty (źródło: prof. dr n. med. Thomas Eigentler, Melanozytärer Nävus, Dtsch Arztebl 2019; 116[11]).
Przypominający odcisk palca wzór płaskiego rogowacenia łojotokowego (plamy soczewicowatej słonecznej) na twarzy (źródło: prof. dr n. med. Thomas Eigentler, Melanozytärer Nävus, Dtsch Arztebl 2019; 116[11]).
Typowa siatka barwnikowa: brązowe linie o regularnej szerokości pokrywają prawie całą zmianę i bledną na obwodzie. Znamię łączące.
Atypowa siatka barwnikowa: grube linie atypowej siatki barwnika o brązowym i czarnym kolorze, nieregularnej szerokości, ostre odgraniczenie na obwodzie. Czerniak in situ.
Typowe globule: okrągłe lub owalne struktury >0,1 mm, rozmieszczone symetrycznie, o podobnym kolorze i rozmiarze. Znamię skórne.
Nieregularne globule: okrągłe lub owalne struktury >0,1 mm, asymetryczne rozmieszczenie, różne zabarwienie. Czerniak inwazyjny, Breslow 0,5 mm.
Typowe kropki: czarne drobne owalne struktury >0,1 mm centralnie w znamieniu. Znamię złożone.
Nieregularne kropki: małe okrągłe czarne, brązowe, szare, niebiesko-szare struktury <0,1 mm, asymetryczne rozmieszczenie. Czerniak inwazyjny, Breslow 0,6 mm.
Typowe plamy: Obszary pigmentacji w naskórku lub warstwie rogowej naskórka tworzą czarne, jednorodne struktury. Znamię łączące
Nieregularne plamy: Obszary pigmentacji w naskórku i warstwie rogowej naskórka tworzą czarne, jednorodne struktury. Asymetrycznie rozmieszczone, niejednorodne zabarwienie. Czerniak in situ.
Pseudopodia: struktury linijne występujące na obwodzie zmiany. Regularne rozmieszczenie i wzorzec homogenny wewnątrz. Znamię Reed.
Nieregularne pseudopodia: struktury linijne występujące na obwodzie zmiany. Czerniak inwazyjny 1–5 mm.
Wzorzec homogenny w kolorze niebieskim typowy dla znamienia błękitnego (rodzaj znamienia wrodzonego) bez widocznych struktur wewnątrz wzorca.
Niebiesko-biały welon otoczony innymi objawami sugerującymi zmianę melanocytarną. Ogniskowo występujący niebieski pigment o różnych odcieniach wskazuje na charakter złośliwy. Czerniak inwazyjny, Breslow 0,8 mm.
Odwrócona siatka barwnika, ciągłe linie o typowej hipopigmentacji pomiędzy nieregularnie zabarwionymi strukturami. Czerniak in situ.
Obszary regresji: białe bliznopodobne odbarwienie i szaro-niebieskie kropki (peppernig) poniżej. Czerniak inwazyjny. Breslow 0,4 mm.
Czerniak - obraz dermatoskopowy i makroskopowy. Obszary z atypowym niebiesko-białym welonem i nieregularnie rozmieszczonymi pseudopodiami.
Włókniak twardy (dermatofibroma) - obraz kliniczny i dermatoskopowy.
Ognisko rogowacenia łojotokowego (brodawka łojotokowa) - obraz kliniczny i dermatoskopowy.
Naczyniak rubinowy - obraz kliniczny i dermatoskopowy.
Wesz głowowa - obraz makroskopowy gnidy oraz wesz widziana w dermatoskopie.
Tunel świerzbowca z roztoczem na końcu (objaw lotni) - obraz kliniczny i dermatoskopowy.
Źródła
Piśmiennictwo
- Dinnes J, Deeks JJ, Chuchu N, et al. Dermoscopy, with and without visual inspection, for diagnosing melanoma in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2018;12(12):CD011902. Published 2018 Dec 4. PMID: 30521682 www.cochranelibrary.com
- Dinnes J, Deeks JJ, Chuchu N, et al. Visual inspection and dermoscopy, alone or in combination, for diagnosing keratinocyte skin cancers in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2018;12(12):CD011901. Published 2018 Dec 4. PMID: 30521688 www.cochranelibrary.com
- Rao BK, Ahn CS. Dermatoscopy for melanoma and pigmented lesions. Dermatol Clin. 2012;30(3):413–434. PMID: 22800549 www.sciencedirect.com
- Binder M, Puespoeck-Schwarz M, Steiner A et al. Epiluminescence microscopy of small pigmented skin lesions: short-term formal training improves the diagnostic performance of dermatologists. J Am Acad Dermatol 1997; 36: 197-202. PMID: 9039168 www.jaad.org
- Leitlinienprogramm Onkologie (Deutsche Krebsgesellschaft, Deutsche Krebshilfe, AWMF). S3-Leitlinie Prävention von Hautkrebs, Kurzversion. AWMF-Leitlinie Nr. 032/052OL, Stand 2021. www.awmf.org
- Kittler H, Tschandl P: Dermatoskopie. Wien, Österreich: Facultas Universitätsverlag 2009; S. 9-12.
- Deutsche Dermatologische Gesellschaft. S3-Leitlinie Diagnostik, Therapie und Prävention des Melanoms. AWMF-Leitlinie 032-024OL, Stand 2019. www.awmf.org www.awmf.org
- US Preventive Services Task Force, Bibbins-Domingo K, Grossman DC, et al. Screening for Skin Cancer: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA. 2016;316(4):429–435. PMID: 27458948 jamanetwork.com
- Johansson M, Brodersen J, Gøtzsche PC, Jørgensen KJ. Screening for reducing morbidity and mortality in malignant melanoma. Cochrane Database Syst Rev. 2019;6(6):CD012352. Published 2019 Jun 3. PMID: 31157404 www.cochranelibrary.com
- US Preventive Services Task Force, Mangione CM, Barry MJ, et al. Screening for Skin Cancer: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA. 2023;329(15):1290-1295. PMID: 37071089. jamanetwork.com
- Belbasis L, Stefanaki I, Stratigos AJ, Evangelou E. Non-genetic risk factors for cutaneous melanoma and keratinocyte skin cancers: An umbrella review of meta-analyses. J Dermatol Sci 2016; 84: 330-9. PMID: 27663092 www.jdsjournal.com
- Haenssle HA, Mograby N, Ngassa A et al. Association of Patient Risk Factors and Frequency of Nevus-Associated Cutaneous Melanomas. JAMA Dermatol 2016; 152: 291-8. PMID: 26536613 jamanetwork.com
- Vestergaard ME, Macaskill P, Menzies SW. Dermoscopy compared with naked eye examination for the diagnosis of primary melanoma: a meta-analysis of studies performed in a clinical setting. Br J Dermatol 2008; 159: 669-76. PMID: 18616769 onlinelibrary.wiley.com
- Westerhoff K, McCarthy WH, Menzies SW. Increase in the sensitivity for melanoma diagnosis by primary care physicians using skin surface microscopy. Br J Dermatol 2000; 143: 1016-20. PMID: 11069512 onlinelibrary.wiley.com
- Argenziano G, Puig S, Zalaudek I, Sera F et al. Dermoscopy improves accuracy of primary care physicians to triage lesions suggestive of skin cancer. J Clin Onol 2006; 24: 1877-82. PMID: 16622262 ascopubs.org
- Herschorn A. Dermoscopy for melanoma detection in family practice. Can Fam Physician 2012; 58: 740-5. PMID: 22859635 www.ncbi.nlm.nih.gov
- Ferrante di Ruffano L, Takwoingi Y, Dinnes J, et al. Computer-assisted diagnosis techniques (dermoscopy and spectroscopy-based) for diagnosing skin cancer in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2018;12(12):CD013186. Published 2018 Dec 4. PMID: 30521691 www.cochranelibrary.com
- Marghoob AA, Usatine RP, Jaimes N. Dermoscopy for the family physician. Am Fam Physician. 2013;88(7):441–450. PMID: 24134084 www.aafp.org
- Pehamberger H, Steiner A, Wolff K. In vivo epiluminescence microscopy of pigmented skin lesions. I. Pattern analysis of pigmented skin lesions. J Am Acad Dermatol. 1987;17(4):571–583. PMID: 3668002 www.jaad.org
- Jones O, Jurascheck L, van Melle M et al. Dermoscopy for melanoma detection and triage in primary care: a systematic review. BMJ Open 2019; 9(8):e027529. PMID: 31434767 bmjopen.bmj.com
- Williams NM, Rojas KD, Reynolds JM et al. Assessment of Diagnostic Accuracy of Dermoscopic Structures and Patterns Used in Melanoma Detection: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Dermatol. 2021 Aug 4. Epub ahead of print. PMID: 34347005. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Argenziano G, Soyer HP, Chimenti S, et al. Dermoscopy of pigmented skin lesions: results of a consensus meeting via the Internet. J Am Acad Dermatol. 2003;48(5):679–693. PMID: 12734496 www.jaad.org
- Harrington E, Clyne B, Wesseling N, et al. Diagnosing malignant melanoma in ambulatory care: a systematic review of clinical prediction rules. BMJ Open. 2017;7(3):e014096. Published 2017 Mar 6. PMID: 28264830 www.ncbi.nlm.nih.gov
- Rosendahl C, Cameron A, McColl I, Wilkinson D. Dermatoscopy in routine practice - 'chaos and clues'. Aust Fam Physician 2012; 41: 482-7. PMID: 22762066 www.racgp.org.au
Autorzy
- Paweł Falkowski, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
- Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
- Marlies Karsch-Völk, Dr med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München
- Anneke Damberg, Dr med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Münster
- Oryginalna wersja tego artykułu oparta jest na odpowiednim artykule w norweskim internetowym podręczniku lekarza pierwszego kontaktu Norsk Elektronisk Legehåndbok (NEL, https://legehandboka.no/).