Document version compare

Co to jest małopłytkowość?

Krew składa się z osocza (płynnej części), czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi (trombocytów). Główną funkcją płytek krwi jest regulacja krzepnięcia krwi. Płytki krwi powstają w szpiku kostnym i są rozkładane głównie w śledzionie. Są one niezwykle małe i zazwyczaj występują w układzie krwionośnym w dużych ilościach.

Wartość prawidłowa w litrze krwi wynosi 150–450 × 10⁹.
Z niedoborem płytek krwi (małopłytkowością) mamy do czynienia, gdy wartość ta spada poniżej 150 × 10⁹ w litrze krwi.
Jeśli liczba płytek krwi wynosi poniżej 50–80 × 10⁹/l, istnieje zwiększone ryzyko krwawienia samoistnego oraz nasilonego krwawienia po urazie lub operacji.
Małopłytkowość może wynikać ze zmniejszonej produkcji płytek lub zwiększonego ich zużycia.

Częstość występowania

Niewiele jest danych na temat częstości występowania niedoboru płytek krwi w różnych chorobach podstawowych. U 10–15% pacjentów z małopłytkowością jest to tzw. pseudotrombocytopenia, czyli błąd pomiarowy w laboratorium.

Pod koniec ciąży u 5–10% ciężarnych występuje niedobór płytek krwi.

Jakie są objawy?

Najczęstszym objawem małopłytkowości jest skłonność do siniaków i krwawień z nosa, a także wzmożone krwawienie z dziąseł przy myciu zębów itp. U kobiet może występować obfite krwawienie miesiączkowe. Ponadto mogą wystąpić wybroczyny (petocje) i krwawienia z błony śluzowej (np. w jelicie). Po urazach krwawienie może utrzymywać się dłużej.

Co powoduje małopłytkowość?

Najczęstsze przyczyny

Uszkodzenie szpiku kostnego spowodowane lekami (takimi jak leki przeciwbólowe, antybiotyki, cytostatyki)
- ~~Niedob~~niedobór płytek krwi występuje w ciągu 1–3 tygodni po przyjęciu nowego leku.
Pierwotna małopłytkowość immunologiczna
- ~~Rozpoznanie~~rozpoznanie z wykluczenia, czynnik wywołujący nie jest znany.
Wtórna małopłytkowość immunologiczna
- ~~Niedob~~niedobór płytek krwi w wyniku reakcji immunologicznej wywołanej przez leki, zaburzenia autoimmunologiczne, zakażenia wirusami i po szczepieniach
Małopłytkowość wywołana heparyną
- Toto działanie niepożądane występuje u 1–2% pacjentów leczonych heparyną niefrakcjonowaną.
Zwiększone zużycie płytek krwi
- Nana przykład zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS), zakrzepowa plamica małopłytkowa (TTP) i rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC).
Ciąża
- ~~Niedob~~niedobór płytek krwi występuje szczególnie często pod koniec ciąży.
- Ww rzadkich przypadkach występuje tzw. zatrucie ciążowe (stan przedrzucawkowy).
Wrodzone małopłytkowości (np. zespół von Willebranda)
Inne możliwe przyczyny
- powiększona śledziona
- utrata dużej ilości krwi
- poważne zakażenia (m.in. COVID-19).

Rzadkie przyczyny

Różne choroby nowotworowe

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

W przypadku nietypowego krwawienia należy udać się do lekarza rodzinnego w celu wyjaśnienia przyczyny.

W przypadku stwierdzenia niedoboru płytek krwi należy poddać się dokładniejszym badaniom, aby poznać przyczynę takiego stanu rzeczy.

Jak postępują lekarze?

Historia choroby (wywiad lekarski) — możliwe pytania:

Czy istnieją jakieś utarte schematy związane z krwotokami, które przykuły uwagę pacjenta? Jakieś punkty, zasiniaczenia, duże krwawienie, krwotoki z błony śluzowej?
Jakieś inne dolegliwości?
Czy w rodzinie występowały zaburzenia krwotoczne?
Czy jest podejrzenie ciąży?
Czy pacjent stosuje leki, których reakcją niepożądaną może być ryzyko wystąpienia krwawienia?
Czy w ostatnim czasie były wykonywane jakieś szczepienia (np. przeciwko SARS-CoV-2)?
Czy stwierdzono inne choroby?

Badanie lekarskie

Lekarz przeprowadzi dokładne badanie fizykalne. Palpacyjnie oceni węzły chłonne, wątrobę i śledzionę.

Dalsze badania

Zostanie przeprowadzona seria badań krwi. Dodatkowo może zostać wykonana analiza moczu w kierunku obecności krwi. Zdjęcia rentgenowskie i badanie USG mogą dostarczyć informacji o przyczynie niedoboru płytek krwi.

U starszych pacjentów z nowo wykrytą małopłytkowością należy rozważyć wykonanie biopsji szpiku.

Skierowanie do specjalisty

W ostrych lub ciężkich przypadkach pacjent zostanie skierowany do szpitala. W przypadku lżejszych i przewlekłych dolegliwości badania mogą być przeprowadzane w trybie ambulatoryjnym w specjalistycznym gabinecie chorób wewnętrznych/hematologii.

Terapia

Terapia różni się w zależności od przyczyny niedoboru płytek krwi. W większości przypadków należy koncentrować się na leczeniu choroby podstawowej.

Niekiedy niedobór płytek krwi jest wyrównywany przez transfuzję koncentratu płytek krwi. W niektórych przypadkach można rozważyć usunięcie śledziony.

Autorka

Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
Lek. Kalina van der Bend, recenzent

Niedobór płytek krwi (małopłytkowość)