Wapń to pierwiastek chemiczny występujący w organizmie. Organizm przeciętnej osoby dorosłej zawiera ok. 1–1,4 kg wapnia. 98% stanowią zgromadzone w układzie kostnym sole wapnia.
Wapń występuje także we krwi – stężenie tego pierwiastka we krwi odzwierciedla częściowo metabolizm wapnia w kościach.
Wapń stanowi ważny budulec szkieletu. Odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu różnego typu komórek organizmu, w tym komórek nerwowych i mięśniowych.
Definicja
Hiperkalcemia oznacza zbyt wysokie stężenie wapnia we krwi.
Prawidłowe stężenie tego pierwiastka we krwi (wartość referencyjna) powinno wynosić 2,15–2,50 mmol/l. W przypadku hiperkalcemii wartość ta przekracza 2,55 mmol/l. (Należy zawsze kierować się jednak laboratoryjnymi wartościami referencyjnymi stosowanymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej).
Nasilenie objawów hiperkalcemii zależy jednak od jej postaci, tempa rozwoju oraz przyczyn. Objawy występują u większości pacjentów, w przypadku których stężenie wapnia wynosi 2,80–2,90 mmol/l.
W przypadku niektórych chorób podstawowych schorzenie to występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Jakie dolegliwości występują w przypadku podwyższonego poziomu wapnia?
Podwyższone stężenie wapnia we krwi może powodować wiele różnych objawów. Do najczęstszych z nich należą:
Odpowiada za 80–90% wszystkich przypadków hiperkalcemii spotykanych w systemie podstawowej opieki zdrowotnej.
Przyczynę stanowią często gruczolaki przytarczyc, czyli łagodne nowotwory wytwarzające zbyt duże ilości tzw. parathormonu.
Parathormon powoduje podwyższenie stężenia wapnia we krwi poprzez uwalnianie go z kości.
W przypadku tego rodzaju zaburzeń występują często łagodniejsze objawy, natomiast dłuższy i poważniejszy przebieg choroby charakteryzuje się objawami chorób kości, kamieni nerkowych, nadciśnienia tętniczego oraz zapalenia trzustki.
U wielu pacjentów chorujących na nadczynność tarczycy występuje łagodna postać hiperkalcemii.
Brak ruchu (np. w przypadku przykucia do łóżka lub u osób poruszających się na wózku inwalidzkim)
Powoduje resorpcję kości i uwalnianie wapnia, co prowadzi do hiperkalcemii.
Choroby nowotworowe
U pacjentów pojawiają się zazwyczaj jednocześnie objawy poważnej choroby, takie jak utrata masy ciała, osłabienie, niedokrwistość oraz wysoka prędkość opadania czerwonych krwinek (odczyn Biernackiego).
Hiperkalcemia występuje u nawet 30% pacjentów chorujących na nowotwory złośliwe, lecz objawia się często dopiero na późniejszym etapie choroby.
Rzadkie przyczyny
Rodzinna hiperkalcemia
To rzadka, dziedziczna postać podwyższonego poziomu wapnia we krwi.
Nie daje zazwyczaj żadnych charakterystycznych objawów przedmiotowych ani podmiotowych.
Zazwyczaj wykrywa się ją przypadkiem, przy okazji wykonywania innych niezwiązanych z leczeniem badań.
Choroba o podłożu zapalnym, która może atakować wiele różnych narządów, lecz zazwyczaj (w 90% przypadków) występuje w płucach.
Rozpoczyna się zazwyczaj pomiędzy 20. a 40. rokiem życia.
Do jej objawów należy brak sił, gorączka, utrzymujący się przez dłuższy czas kaszel o nieustalonej przyczynie oraz trudności w oddychaniu. Choroba zostaje niekiedy rozpoznana także przypadkiem.
Inne przyczyny występują bardzo rzadko. Podwyższone stężenie wapnia we krwi może być także spowodowane przyjmowaniem preparatów zawierających ten pierwiastek (zespół Burnetta).
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
Wysoki poziom wapnia we krwi wykrywa się często przy okazji badań związanych z inną chorobą.
W takim przypadku należy przeprowadzić dodatkowe badania oraz wdrożyć odpowiednie leczenie.
Jak przebiega badanie?
Wywiad – ważne pytania
Łagodna postać hiperkalcemii nie daje zazwyczaj żadnych objawów i jest zazwyczaj wykrywana przypadkiem przy okazji badań krwi.
Stopień nasilenia objawów zależy od stężenia wapnia, tempa rozwoju choroby oraz jej przyczyny.
objawy stanowiącej przyczynę schorzenia choroby nowotworowej.
Badanie lekarskie
Należy zdiagnozować stanowiącą przyczynę schorzenia chorobę oraz przeprowadzić ogólne badania.
Zazwyczaj wykonuje się także dodatkowe badania moczu. Z jednej strony pozwala to sprawdzić, czy podwyższone stężenie wapnia wystąpi także podczas powtórnego badania, a z drugiej umożliwia określenie przyczyny schorzenia.
Warto także wykonać inne badania, takie jak badanie rentgenowskie i USG oraz scyntygrafię.