Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zanikowe zapalenie pochwy u starszych kobiet

Streszczenie

  • Definicja: Zanikowe zapalenie pochwy (zapalenie sromu i pochwy) w okresie pomenopauzalnym.
  • Częstość występowania: Do 40% kobiet po menopauzie.
  • Objawy: Uczucie pieczenia w pochwie, ew. dyspareunia, wypływ wydzieliny lub częste zakażenia dróg moczowych.
  • Obraz kliniczny: Rumieniowaty srom, wąskie wejście, cienka i łatwo ulegająca uszkodzeniu błona śluzowa pochwy.
  • Diagnostyka: Możliwie Cytologia i bakteriologia.
  • Leczenie: Preferowane leczenie miejscowe za pomocą lubrykantów i/lub estrogenów.

Informacje ogólne1

Definicja

  • Zanikowe zapalenie pochwy
    • zanik i brak nawilżenia błony śluzowej pochwy w wyniku procesów starzenia, w tym fizjologicznego niedoboru estrogenów w okresie pomenopauzalnym
  • Zanik układu moczowo-płciowego
    • Zmiany zanikowe po menopauzie obejmują wargi sromowe większe i mniejsze, łechtaczkę, przedsionek i wejście pochwy, pochwę, cewkę moczową i pęcherz moczowy.

Częstość występowania

  • Najczęstsza przyczyna podrażnień pochwy u starszych pacjentek
  • Do 40% kobiet po menopauzie cierpi na zanikowe zapalenie pochwy. Tylko nieliczne z nich szukają pomocy medycznej.

Etiologia i patogeneza

  • Niedobór estrogenów po menopauzie prowadzi do:
    • ścienienia nabłonka pochwy z utratą glikogenu
    • wzrostu pH pochwy (normalny zakres 3,8–4,2), co z kolei sprzyja wzrostowi bakterii beztlenowych i wtórnym zakażeniom
  • Kobiety z nadwagą często mają mniej objawów lub nie mają ich wcale ze względu na produkcję estrogenu w obwodowej tkance tłuszczowej.

ICD-10

  • N95.2 Pomenopauzalne zanikowe zapalenie pochwy

Diagnostyka

  • O ile nie zaznaczono inaczej, artykuł jest oparty na tych źródłach.1-2

Kryteria diagnostyczne

  • Typowe objawy i wyniki badania przedmiotowego (zob. niżej)
  • Często bezobjawowe lub tylko łagodne objawy

Różnicowanie

Wywiad lekarski

  • Uczucie pieczenia w pochwie
  • Suchość
  • Świąd
  • Bolesność
  • Tkliwość
  • Zwiększony wypływ wydzieliny: bezbarwnej, żółtej lub lekko krwistej
  • Brak nawilżenia i dyspareunia
  • Nagłe parcie na mocz, nietrzymanie moczu, dyzuria, nawracające zakażenia układu moczowo-płciowego (spowodowane zanikiem błony śluzowej cewki moczowej i pęcherza moczowego)

Badanie ginekologiczne

  • Zanik pochwy z cienką, gładką i łatwą do uszkodzenia błoną śluzową
  • Rumieniowaty srom, ew. z rozpadlinami
  • Zanik cewki moczowej
  • Wypływ wydzieliny: bezbarwnej, żółtej lub lekko krwistej (Uwaga: diagnostyka różnicowa nowotworów złośliwych!)

Badanie uzupełniające

  • cytologia
  • Zbadać pod kątem obecności Gardnerella, rzęsistka i grzybów w preparacie bezpośrednim.
  • ew. posiew w kierunku grzybów i rzęsistków

Leczenie

  • O ile nie zaznaczono inaczej, artykuł jest oparty na tych źródłach.1-2

Cele terapii

  • Ustąpienie dolegliwości
  • Przywrócenie oporu błony śluzowej

Ogólne informacje o leczeniu

  • Łagodzenie objawów, unikanie wtórnych powikłań
  • Najpierw należy spróbować lubrykantów, mogą być również stosowane jako dodatek do miejscowych estrogenów.
  • Miejscowa terapia estrogenowa może być również pomocna jako dodatkowe podanie podczas ogólnoustrojowej terapii hormonalnej niskimi dawkami.
  • Zalety i wady terapii estrogenowej należy rozważyć u każdej pacjentki; celem jest ograniczenie stosowania estrogenów i czasu trwania leczenia.
  • Antybiotyki są wskazane tylko w przypadku zapalenia pochwy, spowodowanego wtórnym zakażeniem bakteryjnym.

Zalecenia dla pacjentek

  • możliwe używanie lubrykantu podczas stosunku płciowego
  • Aktywność seksualna ma korzystny wpływ.

Leczenie farmakologiczne

Miejscowe leczenie estrogenami

  • Leczenie miejscowe jest lepsze niż ogólnoustrojowe.
  • W niskich dawkach estradiol i estriol mają porównywalny stosunek ryzyka do korzyści.
  • Podczas dawkowania należy uważać, aby nie osiągnąć skutecznych ogólnoustrojowo stężeń w osoczu.
  • Jak dotąd brak dowodów na różnice w skuteczności między różnymi postaciami do stosowania miejscowego (kremy, krążki, czopki)3.
    • Pacjentka może skorzystać z preferowanej przez siebie formy aplikacji.
  • Estriol 0,5 mg w postaci kremu lub czopków dopochwowych
    • w ciągu pierwszych 3 tygodni: 1 razy na dobę 1 czopek dopochwowy lub krem przy użyciu aplikatora
    • od 4. tygodnia: leczenie podtrzymujące dwa razy w tygodniu
  • Estradiol w postaci tabletek dopochwowych lub krążka dopochwowego
    • Estradiol tabletki dopochwowe 0,025 mg: w ciągu pierwszych 2 tygodni: 1 razy na dobę wprowadzić 1 tabletkę dopochwową głęboko do pochwy; od 3. tygodnia: leczenie podtrzymujące: jedna tabletka dopochwowa dwa razy w tygodniu
    • Estradiol krążek dopochwowy
      • Jest noszony nieprzerwanie przez 3 miesiące, a następnie zastępowany nowym krążkiem.
      • Zalecany na przykład w przypadku trudności z przestrzeganiem zaleceń lub miejscowym stosowaniem czopków lub kremów.
  • Przeciwwskazania
    • Rozrost endometrium
    • Krwawienie z pochwy niejasnego pochodzenia
    • zakrzepica
    • Zatorowość płucna
    • Ciężkie zaburzenia czynności nerek
    • Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którykolwiek z pozostałych składników leku
    • Guzy, których wzrost jest stymulowany przez przyjmowanie estrogenów, w tym nowotwór błony śluzowej trzonu macicy, rak piersi.
      • Ponieważ leczenie zanikowego zapalenia pochwy niskimi dawkami miejscowych estrogenów w dawce podtrzymującej nie ma lub ma bardzo niewielki wpływ ogólnoustrojowy, dyskutuje się, czy estrogeny dopochwowe mogą być również stosowane u pacjentek z dolegliwościami ze strony układu moczowo-płciowego po raku piersi lub nowotworze błony śluzowej trzonu macicy.
      • W kilku badaniach nie znaleziono dowodów na zwiększone ryzyko nowotworu błony śluzowej trzonu macicy i brak zwiększonego ryzyka nawrotu u pacjentek z rakiem piersi w wyniku miejscowej terapii estrogenowej; ostateczna ocena jest nadal w toku.
  • Działania niepożądane
    • Miejscowe reakcje śluzówkowe
      • Po użyciu wiele kobiet opisuje nieprzyjemne miejscowe uczucie pieczenia, szczególnie po aplikacji czopka.
      • Jest ono zwykle najsilniejsze w pierwszych kilku tygodniach leczenia, a następnie zmniejsza się. Pacjentka powinna zostać o tym poinformowana, aby zapewnić przestrzeganie zaleceń lekarskich.
      • Jeśli objawy nie ustępują, można spróbować zastosować inny preparat (np. zmienić czopki na maść).
      • Prawdopodobnie lepsza tolerancja, jeśli czopek jest moczony w wodzie przez 10 minut przed zastosowaniem (brak dostępnych badań).
    • Hiperplazja endometrium (rzadko)
  • dawkowanie
    • Instrukcje dotyczące dawkowania mają charakter wyłącznie orientacyjny. Jeśli objawy są mniej nasilone, odstępy między aplikacjami można zwiększyć zarówno w przypadku stosowania początkowego, jak i długotrwałego.
  • Czas trwania leczenia
    • Ze względu na wysoki wskaźnik nawrotów po odstawieniu leku, w wielu przypadkach wskazane jest długotrwałe leczenie.
    • Miejscowe preparaty okazały się również bardzo dobrze tolerowane przy długotrwałym stosowaniu.

Leczenie systemowe

  • Samo leczenie ogólnoustrojowe nie jest wskazane w leczeniu zanikowego zapalenia pochwy.
  • Wskazania do hormonalnej terapii zastępczej po menopauzie można znaleźć w artykule Klimakterium.
  • Kobiety, które już przyjmują preparaty estrogenowe, mogą nadal wymagać dodatkowego leczenia miejscowego w celu złagodzenia objawów.

Przebieg, powikłania i rokowanie

  • O ile nie zaznaczono inaczej, artykuł jest oparty na tych źródłach.1-2

Przebieg

  • Osiągnięcie znaczącej poprawy w przypadku leczenia miejscowego może zająć 4–6 tygodni, a normalizacja tkanki pochwy może potrwać do 9 miesięcy.

Powikłania:

  • Zapalenie pochwy wywołane przez patogeny w wyniku wtórnych zakażeń bakteriami, grzybami lub pasożytami
  • dyspareunia

Rokowania

  • Po dobrej odpowiedzi na leczenie
  • Wysoki wskaźnik nawrotów po przerwaniu leczenia

Quellen

Literatur

  1. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Menopause: diagnosis and management. NICE guideline NG23, published: 12 November 2015, last updated: 05 December 2019. www.nice.org.uk
  2. Illanes DS. Vaginitis. BMJ BestPractice. Last reviewed: 18 Jan 2023, last updated: 24 Feb 2022. bestpractice.bmj.com
  3. Lethaby A, Ayeleke RO, Roberts H. Local oestrogen for vaginal atrophy in postmenopausal women. Cochrane Database Syst Rev 2016 Aug 31. pmid:27577677 PubMed

Autor*innen

  • Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
N952
zanikowe zapalenie pochwy u starszych kobiet zapalenie sromu i pochwy u starszych kobiet
Zapalenie sromu i pochwy Niedobór estrogenów Zanik pochwy Nieżyt pochwy Błona śluzowa pochwy Po menopauzie Krążek estrogenowy Krążek dopochwowy Zanik narządów moczowo-płciowych Menopauzalny zespół moczowo-płciowy GSM
Zanikowe zapalenie pochwy u starszych kobiet
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Zanikowe zapalenie pochwy (zapalenie sromu i pochwy) w okresie pomenopauzalnym. Częstość występowania: Do 40% kobiet po menopauzie. Objawy: Uczucie pieczenia w pochwie, ew. dyspareunia, wypływ wydzieliny lub częste zakażenia dróg moczowych.
Ginekologia
Zanikowe zapalenie pochwy
/link/e9cf9a30f0284ff796144d329866c73b.aspx
/link/e9cf9a30f0284ff796144d329866c73b.aspx
zanikowe-zapalenie-pochwy
SiteDisease
Zanikowe zapalenie pochwy
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl