Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Ostre zapalenie szyjki macicy

Streszczenie

  • Definicja: Przenoszone drogą płciową zakażenie nabłonka szyjki macicy. Wywoływane m.in. przez chlamydie, dwoinki rzeżączki, mykoplazmy, wirusy opryszczki narządów płciowych, paciorkowce grupy A lub wirusy brodawczaka ludzkiego.
  • Częstość występowania: Zakażenie wywołane przez Chlamydia jest najczęstszym bakteryjnym zakażeniem przenoszonym drogą płciową. Rzeżączka występuje rzadziej.
  • Objawy: Zarówno zachorowania wywołane przez Chlamydia, jak i rzeżączka w ok. 50% przypadków przebiegają bezobjawowo. Najczęstsze objawy to wypływ wydzieliny, dyzuria i zaburzenia krwawienia.
  • Wyniki: Szyjka macicy może być prawidłowa lub mieć głęboko czerwoną barwę. Może być obrzęknięta i lekko wrażliwa, ew. z wydzieliną śluzowo-ropną z zewnętrznej szyjki macicy. Przy opryszczce widoczne są pęcherzyki i zmiany.
  • Diagnostyka: Próbkę pobiera się z szyjki macicy lub zmian chorobowych. możliwe mikroskopia wydzieliny i cytologia w celu wykrycia wirusa HPV. CRP w przypadku podejrzenia zapalenia narządów miednicy mniejszej (Pelvic Inflammatory Disease — PID).
  • Leczenie: W przypadku podejrzenia lub potwierdzenia zakażenia zwykle stosuje się antybiotyki. Nie należy zapominać o identyfikacji źródła zakażenia i leczeniu partnera.

informacje ogólne

Definicja

  • Zakażenie nabłonka walcowatego szyjki macicy przez bakterie lub wirusy
  • Przyczyną są chlamydie, dwoinki rzeżączki lub mykoplazmy, rzadziej wirusy opryszczki, paciorkowce grupy A lub wirusy brodawczaka ludzkiego.
  • Zakażenie przenoszone drogą płciową
  • Może być objawowe i często ostre, ew. przebiega bezobjawowo.

częstość występowania

  • Opisano zapadalność nawet 20% u młodych, aktywnych seksualnie kobiet.

Chlamydia

  • Są najczęstszą przyczyną zapalenia szyjki macicy u aktywnych seksualnie kobiet w wieku poniżej 25 lat.
  • Zakażenie wywołane przez Chlamydia jest najczęstszym na świecie bakteryjnym zakażeniem przenoszonym drogą płciową.
    • Zakażenia narządów płciowych wywołane przez Chlamydia dotykają głównie kobiety w wieku od 16 do 19 lat i mężczyzn w wieku od 20 do 24 lat.
    • Szacuje się, że każdego roku występuje do 300 nierozpoznanych nowych przypadków na 100 000 mieszkańców.

Rzeżączka (tryper, Neisseria gonorrhoeae)

  • Druga najczęstsza choroba przenoszona drogą płciową w Europie
  • Liczba zakażeń ponownie wzrosła w ostatnich latach po wielu latach spadku.
    • Wynika to również z poprawy jakości konsultacji i badań.
  • Rzeżączka przebiega bezobjawowo u około 15% kobiet i około 3% mężczyzn.

Mykoplazmy

  • Występują często, ale ich znaczenie dla zapalenia szyjki macicy nie zostało wyjaśnione w wystarczającym stopniu.

Etiologia i patogeneza

Czynniki sprzyjające

  • Wielu partnerów seksualnych
  • Wiek poniżej 25 lat
  • Brak stosowania prezerwatyw
  • Kobiety przyjmujące pigułki są bardziej narażone na zakażenie Chlamydia trachomatis, ale przebiega ono u nich łagodniej.

ICD-10

  • A56 Inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez Chlamydia
    • A56.0 Zakażenie dolnego odcinka układu moczowo-płciowego wywołane przez Chlamydia
  • A54 Rzeżączka
    • A54.0 Zakażenie rzeżączkowe dolnego odcinka układu moczowo-płciowego bez ropnia gruczołów okołocewkowych lub dodatkowych
  • N72 Zapalenie szyjki macicy

diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Wykrycie drobnoustrojów chorobotwórczych w szyjce macicy
  • Chlamydia trachomatis serotypy D–K
    • Występują wewnątrzkomórkowo i można je wykryć za pomocą technik amplifikacji kwasów nukleinowych (NAT) lub posiewu patogenów z wymazu lub moczu
      .
  • rzeżączke
    • Występują na wszystkich błonach śluzowych, poprzez posiew lub PCR.
    • wacik do wymazów z węglem i podłoże Stuart przy wysyłce
    • Ze względu na wysoką czułość wymagane są specjalne podłoża transportowe.
  • Wirus opryszczki
    • Może być wykryty w posiewie.
  • Wirusy brodawczaka ludzkiego
    • Mogą być wykryte za pomocą cytologii.

Różicowanie

Wywiad lekarski

  • Chlamydie
    • Około 50% wszystkich kobiet nie ma żadnych objawów.
    • Najczęstsze objawy to wypływ wydzieliny, dyzuria i zaburzenia krwawienia.
  • rzeżączka
    • często bez objawowa, ponad 50%
    • Najczęstsze objawy to wypływ wydzieliny (ropna wydzielina) i dyzuria.
      • Rzeżączka często prowadzi do poważniejszych objawów niż zakażenie wywołane przez Chlamydia.
  • Wirus opryszczki
    • Może powodować ostry dyskomfort z wydzieliną i bólem, ale w wielu przypadkach nie ma swoistych objawów.
  • Wirus brodawczaka ludzkiego
    • Często wykrywany przypadkowo podczas przesiewowych badań cytologicznych. Nie powoduje typowych objawów.

Badanie fizykalne

  • Badanie ginekologiczne przez ginekologa

Badania uzupełniające u ginekologa

  • Badanie fizykalne 
    • Szyjka macicy może mieć kolor od prawie prawidłowego do barwy głębokiej czerwieni. Może być obrzęknięta i lekko wrażliwa, ew. z wydzieliną śluzowo-ropną z zewnętrznej szyjki macicy.
    • badanie pod kątem podejrzenia PID
      • tkliwość i/lub masa w okolicy przydatków, ew. macica wrażliwa na ucisk
  • Test ciążowy w przypadku niepewności
    • Sama ciąża prowadzi już do zaczerwienienia i zmiany powierzchni szyjki macicy.
  • Wymaz do NAT (testów amplifikacji kwasów nukleinowych)
    • z szyjki macicy, a także z cewki moczowej, ew. odbytu
  • Wymaz pod kątem rzeżączki na odpowiednim podłożu, głównie z szyjki macicy
  • Rzęsistkowica: mikroskopia wydzieliny
  • możliwe wymaz pod kątem wirusowym przy podejrzeniu opryszczki
  • możliwe cytologia w celu wykrycia HPV
  • CRP, jeśli występują również objawy ogólne i podejrzewa się PID.
  • Jeśli wynik badania na obecność patogenu C. trachomatis i/lub N. gonorrhoeae jest dodatni, należy również wykonać badanie na obecność innych zakażeń przenoszonych drogą płciową (np. HIV i kiła)1.

Wskazania dla skierowania do specjalisty

  • W przypadku podejrzenia zapalenia szyjki macicy, badanie ginekologiczne i leczenie

Leczenia

Cele terapii

  • Leczenie pacjentek i ich partnerów seksualnych w celu zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się patogenu i zapobiegania powikłaniom (zwłaszcza w kontekście bezpłodności)

Ogólne informacje o leczeniu

  • W przypadku ostrych objawów leczenie należy rozpocząć przed uzyskaniem wyników posiewów.
  • W przypadku przewlekłych dolegliwości należy poczekać na wyniki badań laboratoryjnych.

Leczenie farmakologiczne

Chlamydia

  • doksycyklina: 2 x 100 mg doustnie przez 7 dni 
  • Alternatywnie: 
    • azytromycyna 1 g2 lub 1,5 g doustnie, w pojedynczej dawce
      • Jeśli to możliwe, należy unikać azytromycyny, ponieważ sprzyja ona rozwojowi oporności.
      • wyjątek: jeśli można spodziewać się słabego przestrzegania wielodniowego schematu leczenia, należy ją jednak wybrać ze względu na pojedynczą dawkę.
    • lewofloksacyna 500 mg 1 x na dobę doustnie przez 7 dni2
    • Kobiety w ciąży i karmiące piersią
      • azytromycyna 1 g lub 1,5 g jako dawka pojedyncza (stosowanie w ciąży poza wskazaniami rejestracyjnymi)
      • erytromycyna: 4 x 500 mg doustnie przez 7 dni
      • Kobiety w ciąży z ostrym zakażeniem wstępującym powinny być leczone w szpitalu.
  • Narażeni partnerzy powinni być leczeni niezależnie od wyniku badania laboratoryjnego.
  • Pacjenci nie powinni odbywać stosunków seksualnych przez 7 dni od rozpoczęcia leczenia i po zakończeniu leczenia przez ich partnerów.3

Rzeżączka — przed uzyskaniem wyników laboratoryjnych

  • Niepowikłana rzeżączka układu moczowo-płciowego
    • ceftriakson 1–2 g domięśniowo lub dożylnie jako dawka jednorazowa w skojarzeniu z azytromycyną 1,5 g doustnie jako dawka jednorazowa
      • Jeśli podanie domięśniowe lub dożylne nie jest możliwe: cefiksym 800 mg doustnie + azytromycyna 1,5 g doustnie jako dawka jednorazowa.
      • Należy rozważyć skojarzenie z doksycykliną, ponieważ współistniejące zakażenia wywołane przez Chlamydia występują regularnie.
  • Alternatywy w przypadku znanej wrażliwości i po określeniu oporności — monoterapia:
    • cyprofloksacyna 500 mg doustnie jako dawka jednorazowa lub
    • azytromycyna doustnie 2 mg w pojedynczej dawce lub
    • ofloksacyna 400 mg doustnie jako dawka jednorazowa
    • doksycyklina 100 mg 2 x na dobę doustnie przez 7 dni
    • ceftriakson 1–2 g dożylnie lub domięśniowo jako dawka jednorazowa
    • cefiksym 800 mg doustnie jako dawka jednorazowa lub 2 x 400 mg doustnie w odstępach 8–12 godzin
  • Jeśli występuje wrażliwość, należy unikać cefalosporyny i azytromycyny na rzecz innych alternatyw wymienionych powyżej, aby zapobiec rozwojowi oporności na antybiotyki pierwszego rzutu.
    • Dodatkowymi warunkami wstępnymi dla tych monoterapii są wykluczenie współistniejących zakażeń i przestrzeganie zaleceń przez pacjentów.
  • Kobiety w ciąży i karmiące piersią
    • ceftriakson 1 g dożylnie lub domięśniowo jako dawka jednorazowa
    • Azytromycyna nie jest dopuszczona do stosowania w okresie ciąży.

Rzęsistkowica

  • U kobiet niebędących w ciąży wszystkie zakażenia powinny być leczone niezależnie od objawów.
  • Podawanie metronidazolu w czasie ciąży jest stosowaniem poza wskazaniami rejestracyjnymi.
  • Zalecenia dotyczące dawkowania odnoszą się w równym stopniu do kobiet ciężarnych i nieciężarnych.
  • Leczenie partnerskie: aby uniknąć efektu ping-ponga, należy zawsze leczyć również partnerów.
  • Dawka
    • metronidazol 2 g doustnie jako terapia jednorazowa lub
    • metronidazol 2 x 500 mg doustnie przez 7 dni
    • w przypadku niepowodzenia leczenia lub nawrotu choroby: metronidazol 1 x 2 g doustnie przez 7–10 dni

Zakażenia wirusowe

Przebieg, powikłania i rokowanie

przebieg

  • Leczenie jest skuteczne zarówno w przypadku zakażeń wywołanych przez Chlamydia, jak i rzeżączki.
  • Niepowodzenie leczenia rzeżączki może być spowodowane opornością.
    • Przed rozpoczęciem leczenia należy pobrać wymaz na posiew.

powikłania

Chlamydie

  • zapalenie błony śluzowej macicy
  • Zapalenie jajowodów (10–15% pacjentek z zapaleniem szyjki macicy)
  • Zapalenie jajowodów może prowadzić do niepłodności jajowodowej.
  • Zapalenie otrzewnej
  • Zapalenie okołowątrobowe i zespół Fitz-Hugh-Curtisa (zrosty między wątrobą a przednią ścianą jamy brzusznej)
  • U pacjentek predysponowanych genetycznie może rozwinąć się zespół Reitera.
  • Zakażone noworodki mogą zachorować na zapalenie spojówek i zapalenie płuc.

rzeżączka

  • Zapalenie błony śluzowej macicy występuje w około 50% przypadków; objawami są zaburzenia krwawienia i tkliwość macicy.
  • Zapalenie jajowodów u 10–15%
  • Zapalenie otrzewnej
  • Zapalenie okołowątrobowe i zespół Fitz-Hugh-Curtisa (zrosty między wątrobą a przednią ścianą jamy brzusznej)
  • zapalenie spojówek
  • Rozsiane zakażenie rzeżączkowe (Disseminated Gonococcal Infection — DGI) (bakteriemia, zapalenie jednego stawu i zapalenie skóry)
  • Przewlekły ból dolnej części jamy brzusznej

Rokowania

  • Jeśli zapalenie szyjki macicy jest niepowikłane, rokowanie jest dobre.
  • W przypadku zakażenia wstępującego z PID i opóźnionego rozpoczęcia leczenia możliwe są daleko idące konsekwencje:

Dalsze postępowanie

  • Rzeżączka
    • Wymagana kontrola. Kontrola NAT po dwóch tygodniach. Jeśli objawy nie ustąpią, szpital/posiew po upływie trzech do siedmiu dni.
  •    
  • Chlamydia
    • Kontrola terapeutyczna nie jest bezwzględnie konieczna (z wyjątkiem serotypów L1–3 -> Lymphogranuloma venerum lub zapalenie odbytnicy i okrężnicy).
    • w przypadku kontroli terapeutycznej nie wcześniej niż 6 tygodni po rozpoczęciu terapii z użyciem NAT

informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjentki?

  • Zapalenie szyjki macicy jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą płciową.
  • Zwykle jest to zakażenie wywołane przez Chlamydia.
  • Często objawy są nieliczne lub nie występują wcale. Jeśli choroba jest objawowa: często wzmożona wydzielina i dyzuria.
  • Zapalenie szyjki macicy zdecydowanie należy leczyć, nawet jeśli nie występują żadne objawy, ponieważ zakażenie może rozprzestrzenić się na wewnętrzne narządy rozrodcze i prowadzić do bezpłodności.
  • Zarówno pacjentka, jak i jej partnerzy seksualni muszą zostać poddani antybiotykoterapii.
  • Nowo rozpoznane zakażenie wywołane przez Chlamydia nie musi oznaczać zmiany partnera.

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Literatur

  1. Wagenlehner FME, Brockmeyer NH, Discher T, Friese K, Wichelhaus TA. The presentation, diagnosis and treatment of sexually transmitted infections. Dtsch Arztebl Int 2016; 113: 11–22. DOI: 10.3238/arztebl.2016.0011. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Division of STD Prevention, National Center for HIV/AIDS, Viral Hepatitis, STD, and TB Prevention, Centers for Disease Control and Prevention. Chlamydial infections. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, 2021. www.cdc.gov
  3. Kalwij S, Macintosh M, Baraitser P. Screening and treatment of Chlamydia trachomatis infections. Clinical review. BMJ 2010; 340: c1915. BMJ (DOI)
  4. Gradison M. Pelvic inflammatory disease. Am Fam Physician, 2012 Apr 15;85(8):791-6. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autor*innen

  • Franziska Jorda, Dr. med., Fachärztin für Viszeralchirurgie, Ärztin in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Kaufbeuren
A54; A540; A56; A560; N72
cervicitt betennelse i livmorhalsen livmorhalsbetennelse klamydia Gonorré Ostre zapalenie szyjki macicy
Zakażenie szyjki macicy Ostre zapalenie szyjki macicy Choroby przenoszone drogą płciową STD Zakażenia przenoszone drogą płciową STI Zakażenia wywołane przez Chlamydia trachomatis Rzeżączka Neisseria gonorrhoeae Tryper Mykoplazmy Mycoplasma hominis Opryszczka HPV
Ostre zapalenie szyjki macicy
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Przenoszone drogą płciową zakażenie nabłonka szyjki macicy. Wywoływane m.in. przez chlamydie, dwoinki rzeżączki, mykoplazmy, wirusy opryszczki narządów płciowych, paciorkowce grupy A lub wirusy brodawczaka ludzkiego.
Ginekologia
Ostre zapalenie szyjki macicy
/link/08200355b0374d10a609c34cac7e2c45.aspx
/link/08200355b0374d10a609c34cac7e2c45.aspx
ostre-zapalenie-szyjki-macicy
SiteDisease
Ostre zapalenie szyjki macicy
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl