Informacje ogólne
Definicja
- Silnie zaczerwienione, zwykle ostro odgraniczone, rozległe, swędzące lub bolesne nadżerki, plamy lub blaszki nadżerkowe, a także częste zrogowacenia w fałdach ciała.
- Odparzenie często
zalokalizowanezlokalizowane jest w pachwinach, pachach, fałdach pod piersiami, fałdach brzusznych, okolicach pieluszkowych. - Inne obszary, które mogą być dotknięte to pępek, okolica krocza lub okolica między palcami dłoni i stóp, w fałdach szyi i powiek.1
- Odparzeniu często towarzyszy wtórne zakażenie.
Częstość występowania
- Odparzenie jest częstym schorzeniem, które występuje zwłaszcza w wilgotnym i ciepłym środowisku.
- Często dotyczy dzieci w wieku pieluszkowym, pacjentów otyłych lub unieruchomionych.
Epidemiologia
- Odparzenie występuje, gdy skóra ociera się o skórę.2
- Początkowo rozwija się łagodny rumień, a następnie może wystąpić stan zapalny z nadżerkami, wysiękiem, maceracją i łuszczeniem.3
Wtórne zakażenia skóry
- Wilgotne środowisko uszkodzonej skóry często sprzyja rozwojowi wtórnych zakażeń, będących konsekwencją namnażania się flory bakteryjnej.
- Wtórnemu zakażeniu skóry często towarzyszy nieprzyjemny, słodkawy zapach.
- Może być spowodowane przez grzyby, szczególnie Candida lub bakterie.
- Skórny łupież rumieniowy jest spowodowany zakażeniem bakterią Corynebacterium minutissimum.
- Objawia się jako małe, czerwonawo-brązowe plamki, które mogą łączyć się w większe plamy z ostrymi granicami.
- Łupież rumieniowy fluoryzuje na koralowo w świetle lampy Wooda.
Czynniki predysponujące
- Przegrzewanie, zwiększona wilgoć.
- Nadwaga.
- Cukrzyca.
- Immunosupresja.
- Nietrzymanie moczu lub nietrzymanie stolca.
- Nadpotliwość.
- Niedostateczna higiena.
- Niedożywienie.
- Zaburzenia hormonalne.
- Zbyt ciasne ubrania lub buty.
- Intensywne, częste pocenie się związane z aktywnością fizyczną.
ICD-10
- B36 Inne grzybice powierzchowne.
- B37 Kandydoza.
- L08 Inne miejscowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej.
- L08.1 Łupież rumieniowy.
- L08.8 Inne określone miejscowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej.
- L08.9 Miejscowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej, nieokreślone.
- L22 Pieluszkowe (serwetkowe) zapalenie skóry.
- L24 Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia.
- L25 Nieokreślone kontaktowe zapalenie skóry.
- L30 Inne postacie zapalenia skóry.
- L30.1 Potnica (pompholyx).
- L30.3 Zakaźne zapalenie skóry.
- L30.4 Wyprzenie.
- L30.8 Inne określone postacie zapalenia skóry.
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Początkowo w fałdach skóry występuje zaczerwienienie. Pojawiają się wtórne zmiany skórne i maceracje, może wystąpić pieczenie i świąd.
- Ogniska satelitarne wskazują na kandydozę międzypalcową.
- Słodkawy zapach zmian wskazuje na nadkażenie.
Diagnostyka różnicowa
- Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry.
- Atopowe zapalenie skóry.
- Łojotokowe zapalenie skóry.
- odwrócona, łuszczyca pospolita.
- Pęcherzyca.
- Grzybica.
Wywiad lekarski
- Odparzenie charakteryzuje się przede wszystkim łagodnym rumieniem, który może początkowo pojawiać się jako czerwone, niemal lustrzane plamy po obu stronach fałdu skórnego.3
- Rumień może się rozszerzać i przechodzić w stan zapalny z nadżerkami, sączeniem, zmiękczeniem skóry i łuszczeniem.4
- Świąd, pieczenie i ból zajętej części skóry.
Badanie fizykalne
Odparzenie
- Rumień, czasami z nadżerkami, pęknięciami, pęcherzykami, krostami, guzkami, grudkami, łuskami, plamkami.
- Ciężki stan zapalny wskazuje na wtórne zakażenie.
- Objawem nadkażenia Candida sa zazwyczaj grudki lub krosty satelitarne.
Badania uzupełniające
- Przy podejrzeniu nadkażenia, należy potwierdzić obecność drobnoustrojów za pomocą wymazu.
- W przypadku braku reakcji na leczenie można rozważyć wykonanie biopsji skóry (skierowanie pacjenta do poradni dermatologicznej).1
Leczenie
Cele leczenia
- Leczenie zakażenia i
zapaleniastanu zapalnego. - Profilaktyka nawrotu choroby.
Zalecenia dla pacjentów
- Przestrzeganie podstawowych zasad higieny.
- Osuszenie dotkniętych obszarów.
- Osoby z nadwagą powinny zredukować swoją masę ciała.
- Należy nosić luźną, przewiewną odzież — unikać włókien syntetycznych.
- W przypadku nadmiernego pocenia, można zastosować preparaty przeciw poceniu.
Odparzenia
- Osuszyć dotknięte obszary paskami gazy.
- W razie potrzeby przemyć roztworem nadmanganianu potasu.
ZastosowaW niektórych przypadkach zastosować miejscowo łagodny glikokortykosteroid.- Nakładać preparaty z cynkiem lub miękką pastę cynkową.
Zakażenie grzybicze
- Miejscowe azolowe lub polienowe leki przeciwgrzybicze, np. klotrimazol, ketokonazol lub bifonazol.
- Nystatyna jest bardziej pomocna w przypadku zakażeń drożdżakowych (Candida), a nie dermatofitów.
- Odpowiedni lek stosuje się od 2 do 3 razy dziennie; czas leczenia wynosi zwykle 3–4 tygodnie i następnie jeszcze około 2 tygodnie po ustąpieniu objawów.
- W rzadkich przypadkach konieczne jest leczenie ogólnoustrojowe itrakonazolem lub flukonazolem.
- Patrz także Grzybicze zakażenia skóry.
Wtórne zakażenie bakteryjne
- Miejscowo działające antybiotyki zwykle nie są wskazane.
- Antybiotyki ogólnoustrojowe mogą być wskazane w rzadkich przypadkach, gdy występują oznaki rozległego zakażenia lub gdy dotknięte są głębsze tkanki; w takim przypadku optymalnie należy określić oporność drobnoustrojów przed włączeniem leczenia.
Łupież rumieniowy
- Wystąpienie zmian skórnych o lokalizacji typowej dla łupieżu rumieniowego jest wskazaniem do skierowania pacjenta do dermatologa.
Leczenie chirurgiczne
- Po masywnej utracie masy ciała, zwłaszcza po operacji bariatrycznej, może być wskazana operacja plastyczna
naciągającaresekcji nadmiaru skóręry, aby zapobiec nawracającym odparzeniom i zakażeniom grzybiczym w fałdach.
Zapobieganie
- Redukcja masy ciała.
- Utrzymywanie wrażliwych obszarów skóry w suchości (dobrze osuszać, nie używać pieluch nieprzepuszczających
powietrzapowietrze, często zmieniać pieluchy). - W miarę możliwości unikać nakładania się fałdów skóry na siebie, np. poprzez stosowanie odpowiedniej bielizny lub prawidłowe ułożenie pacjentów unieruchomionych.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Często przewlekły przebieg.
Powikłania
- Wtórne zakażenie bakteryjne albo grzybicze.
Rokowanie
- Po
leczeniuwdrożeniumożliwyodpowiedniegojestleczenia, zwykle całkowity powrót do zdrowia. - Dopóki skóra przylega do skóry w okolicy zmian, nawroty są częste.
Informacje dla pacjentów
Materiały edukacyjne dla pacjentów
Ilustracje
Odparzenie: łagodny rumień objawiający się początkowo jako czerwone, niemal lustrzane plamy po obu stronach fałdu skórnego.
Kandydoza skóry: odparzenie z ciężkim stanem zapalnym wskazuje na wtórne zakażenie. Candida (na zdjęciu) zwykle objawia się jako grudki lub krosty satelitarne.
Źródła
Piśmiennictwo
- Jabłońska S, Majewski S. Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. PZWL Warszawa:, 2013. ISBN: 9788320047073
- Selden ST. Intertrigo. Medscape, last updated Nov 2020 emedicine.medscape.com
- Janniger CK, Schwartz RA, Szepietowski JC. Intertrigo and common secondary skin infections. Am Fam Physician 2005; 72: 833-8. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Mistiaen P, Poot E, Hickox S, Jochems C, Wagner C. Preventing and treating intertrigo in the large skin folds of adults: a literature overview. Dermatol Nurs 2004; 16: 43-6,49-57. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Laube S, Farrell AM. Bacterial skin infections in the elderly: diagnosis and treatment. Drugs Aging 2002; 19: 331-42. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Opracowanie
- Katarzyna Nessler (recenzent)
- Adam Windak (redaktor)
- Monika Lenz (recenzent/redaktor)