informacje ogólne
- Wysypka na prąciu może być częścią uogólnionej wysypki skórnej, istnieją jednak także choroby, zwłaszcza zakażenia przenoszone drogą płciową, które należy wziąć pod uwagę w razie pojawienia się wysypki na prąciu.
- Wysypce skórnej mogą również towarzyszyć owrzodzenia (owrzodzenia narządów płciowych).
- Wysypka może być zakaźna, zapalna lub nowotworowa1.
ICD-10
- N48 Inne patologie prącia
rozpoznania różnicowe
Opryszczka genitalna
- Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej 2 (HSV-2), rzadziej opryszczki zwykłej 1 (HSV-1), objawia się wykwitami na skórze lub błonach śluzowych narządów płciowych, u mężczyzn także na prąciu.
Opryszczka genitalna u mężczyzn
- Do zakażenia dochodzi zwykle poprzez kontakty seksualne.
- Zakażenie pierwotne wykazuje następujące cechy:
- objawy ogólne i ból gardła
- piekąca, nieprzyjemna wysypka w postaci pęcherzyków na napletku lub wokół ujścia cewki moczowej
- Pęcherzyki pękają i przekształcają się w płaskie owrzodzenia, które mogą ulec wtórnemu zakażeniu.
- Czas trwania 4–6 tygodni
- Nawracająca wysypka charakteryzuje się:
- mniejszą ilością objawów ogólnych
- mniejszą ilością pęcherzyków/ran
- wcześniejszymi wysypkami w wywiadzie lekarskim
- ranami utrzymującymi się przez okres od 1 do 2 tygodni
- Czynnikami prowokującymi są opalanie się, zakażenia, stres psychiczny.
- Potwierdzenie rozpoznanie przez wykrycie wirusa
Kiła (twardy wrzód weneryczny, Ulcus durum)
- Kiła jest chorobą zakaźną przenoszoną niemal wyłącznie drogą płciową, wywoływaną przez krętka bladego (Treponema pallidum).
- U mężczyzn pierwotne stadium kiły obejmuje najczęściej żołądź prącia i bruzdę wieńcową.
- Początkowo pojawia się ciemnoczerwona plamka lub guzek, który szybko przekształca się w nadżerkę.
Ulcus durum („twardy wrzód weneryczny”) na trzonie penisa w stadium pierwotnym
- Później tworzy się ostro odgraniczony, płaski wrzód z żółtawą podstawą i twardym, nieuniesionym brzegiem.
- W większości przypadków bezbolesne
- Opuchlizna wokół objawu pierwotnego nasila się i mocno twardnieje z powodu masywnego nacieku komórkowego (obrzęk stwardniały).
- Limfadenopatia regionalna
- Wymaz z wrzodu: bezpośrednie wykrycie obecności żywego krętka przy użyciu mikroskopii techniką ciemnego pola lub wykrycie kwasów nukleinowych swoistych dla patogenu (NAAT)
Miękki wrzód weneryczny (Ulcus molle)
- Miękki wrzód weneryczny powoduje owrzodzenia narządów płciowych, wywoływane przez bakterię Haemophilus ducreyi, należące do chorób przenoszonych drogą płciową.
wrzód miękki
- Częściej w regionach tropikalnych, w Europie sporadyczne zakażenia importowane
- Zakażenie powoduje u mężczyzn i kobiet owrzodzenia narządów płciowych lub obszaru wokół odbytu.
- Owrzodzenia są wyraźnie odgraniczone, lekko krwawią i często są pokryte szarym lub żółtym, ropnym wysiękiem. W około 50% przypadków dochodzi do zapalenia węzłów chłonnych w okolicy pachwiny.
- Bakterie są trudne do wyhodowania i źle znoszą transport, ale posiew z wymazu z rany potwierdza rozpoznanie.
Ziarniniak weneryczny (LGV)
- Również zakażenie wywołane przez Chlamydia może się objawiać wysypką na prąciu.
- Początkowo pojawiają się niebolesne rany lub pęcherzyki na prąciu oraz miejscowa limfadenopatia.
- Ziarniniak weneryczny (LGV) to przenoszona drogą płciową choroba ogólnoustrojowa, wywoływana przez bakterię Chlamydia trachomatis (serotyp L1, L2 lub L3). Może prowadzić do zapalenia cewki moczowej, ew. również zapalenia odbytnicy (z parciem na stolec, upławami i krwawieniem), objawów ogólnych i późnych powikłań.
- W Europie spotyka się najczęściej przypadki z serotypem L2, głównie mężczyzn uprawiających (także) seks z mężczyznami (MSM).
- Bakterię można wykryć w wymazie z rany.
Ziarniniak pachwinowy (Granuloma inguinale)
- Wywoływany przez Klebsiella granulomatis (dawniej: Calymmatobacterium granulomatis), znany również jako donowanoza.
- W Europie występuje raczej sporadycznie
- Utrzymujące się, niebolesne, czerwone grudki i owrzodzenia z wrzodziejącym rozpadem lub rozprzestrzeniające się aż do pachwin, zwykle bez limfadenopatii
- Rozpoznanie w badaniu mikroskopowym próbki tkanki, z widocznymi ciemnymi tzw. ciałkami Donovana
- Leczenie miejscowo roztworami dezynfekującymi i antybiotykoterapią ogólnoustrojową.
- Nieleczony może się przekształcić w raka kolczystokomórkowego.
Zakażenie grzybicze
- Zakażenia drożdżakami z rodzajuCandida występują częściej u osób starszych oraz w przypadkach istniejącej cukrzycy i powodują rumieniowo-grudkowe zakażenie żołędzi prącia2.
- Mogą również wystąpić inne choroby grzybicze.
- Zaczerwieniona i zaogniona błona śluzowa z nalotem lub wydzieliną
- Leczenie miejscowe lekami przeciwgrzybiczymi
Brodawki płciowe (kłykciny kończyste)
- Brodawki płciowe są wywoływane przez wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV).
- Brodawki ostro zakończone lub kalafiorowate, ale mogą być także płaskie, często umiejscowione na napletku lub żołędzi.
- Może wystąpić świąd, poza tym niewiele innych objawów.
Łuszczyca
- Nawet u 40% pacjentów z łuszczycą choroba obejmuje także narządy płciowe3.
- Typowy nalot, w kolorze łososiowym, grudkowy, łuszczący się, często z białym lub srebrzystym łuszczeniem się
Blaszki łuszczycowe
- Występuje świąd, a skóra jest często bardzo wrażliwa.
- Jakość życia chorych jest często znacząco obniżona.
- Leczenie zależy od stopnia zaawansowania choroby i obejmuje spektrum od leczenia miejscowego po ogólnoustrojowe leki biologiczne.
Liszaj twardzinowy (Balanitis xerotica obliterans)
- Liszaj twardzinowy występuje u mężczyzn we wszystkich grupach wiekowych ze współczynnikiem chorobowości ok. 1 na 3004.
- U 10–40% pacjentów po operacji stulejki jako przyczynę stwierdza się liszaj twardzinowy.
- Prawdopodobnie występują predyspozycje genetyczne.
- Liszaj twardzinowy u mężczyzn objawia się zaburzeniami erekcji spowodowanymi coraz większym zwężeniem napletka, bólem, problemami z oddawaniem moczu, swędzeniem i krwawieniem4.
- Utrzymujące się przez dłuższy czas, rozległe wybroczyny w okolicy żołędzi prącia mogą wskazywać na liszaj twardzinowy i zanikowy.
- Często występuje białawe zgrubienie napletka (Balanitis xerotica obliterans).
Balanitis xerotica obliterans
Rogowiec krwawy
- Choroba, która występuje u mniej niż 1% populacji.
Rogowiec krwawy moszny
- Są to łagodne, wyraźnie odgraniczone, czerwone lub sine grudki wielkości 1–6 mm, najczęściej występujące u osób w wieku powyżej 40 lat5.
- Zwykle są zlokalizowane na żołędzi, ale mogą też wystąpić na mosznie, pachwinie, udzie lub brzuchu6.
- Pacjent cierpi na krwawienie, ból i świąd.
- Rogowiec krwawy na trzonie prącia, w okolicy nadłonowej lub kości krzyżowej może występować w przebiegu choroby Fabry'ego7.
Liszaj lśniący
- Przewlekła, zwykle bezobjawowa i nieszkodliwa dermatoza grudkowa, która dotyka również prącia.
- U pacjenta występują wyraźnie odgraniczone, lekko wystające, odbarwione grudki wysokości około 1 mm.
- Leczenie zwykle nie jest konieczne, w razie potrzeby stosuje się miejscowo glikokortykosteroidy.
Liszaj czerwony płaski płaskipłaski
- Liszaj płaski to autoimmunologiczna choroba zapalna skóry i błon śluzowych o przebiegu podostrym do przewlekłego, która może obejmować także prącie.
- Zmiany mają postać wystających, fioletowych, spłaszczonych od góry, wielokątnych grudek. Objaw Köbnera i siatka Wickhama.
- Pacjenci często skarżą się na swędzenie i ból, czasami pojawia się owrzodzenie.
- Łagodzenie objawów (łagodzenie świądu i stanu zapalnego) głównie miejscowo przy użyciu sterydów lub fototerapii. W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie. Niekiedy konieczne jest leczenie ogólnoustrojowe8.
Świerzb
- Świerzb to silnie swędząca dermatoza, wywołana przez roztocze świerzbowca ludzkiego (Sarcoptes scabiei hominis).
- Nieswoiste, swędzące grudki, czasami małe pęcherzyki i zmiany wtórne z przeczosami. Często występuje także u innych członków rodziny lub bliskich znajomych.
- Silne swędzenie, które nasila się w nocy.
Świerzb
- Rozpoznanie opiera się na wykryciu roztoczy świerzbu pod mikroskopem.
Erytroplazja Queyrata
- Rak in situ (CIS) błony śluzowej narządów płciowych
- Zmiany przedrakowe ograniczone do skóry u nieobrzezanych mężczyzn w wieku powyżej 60 lat
- W 5–30% przypadków może się przekształcić w raka płaskonabłonkowego9.
- Świąd i ból występują u około połowy chorych.
- Zmiany są wystające, zaczerwienione, miękkie, z nieregularnym nalotem, który może wrzodzieć. Mają wielkość 2–35 mm i występują na żołędzi prącia, przy ujściu cewki moczowej, na bruździe wieńcowej i napletku10.
- Należy dążyć do szybkiego wykonania obrzezania lub wycięcia w granicach zdrowej tkanki, aby zapobiec zezłośliwieniu.
rak prącia
- 95% przypadków chorób nowotworowych prącia stanowi rak płaskonabłonkowy.
- Chorobowość wynosi 2–3 przypadki na 100 000. Średni wiek wystąpienia choroby to ponad 70 lat9.
- Początkowo pojawia się niebolesny obrzęk lub owrzodzenie, które następnie przekształca się w zgrubienia skóry i brodawkowate wykwity, czasami w połączeniu z cuchnącą wydzieliną.
rak płaskonabłonkowy
- Rozpoznanie potwierdza badanie histologiczne9.
- Leczenie obejmuje zabieg operacyjny, terapię radiacyjną i chemoterapię.
inne przyczyny
- Przyczyna alergiczna
- Powiększone gruczoły apokrynowe w bruździe wieńcowej
- Zakażenia wirusem Epsteina-Barr11
- gruźlica
- leiszmanioza
- zakażenie wirusem HIV
- pełzakowica (ameboza)
Wywiad lekarski
- Czas wystąpienia i trwania zmian skórnych, nawracające?
- Wcześniejsze choroby, leki
- Stosunek płciowy, partner seksualny
- pobyt za granicą
- Ból, swędzenie
- Problemy z oddawaniem moczu
- Problemy podczas stosunku płciowego
- Gorączka, objawy ogólne
Badanie fizykalne
- Rozprzestrzenianie się zmiany, krwawienie, wypływ wydzieliny
- Powiększenie węzłów chłonnych
Badanie uzupełniające
- Wykrycie drobnoustrojów w wymazie, próbce moczu lub ejakulacie
- Badanie histologiczne
Lista kontrolna w przypadku skierowania do specjalisty
Wysypka na prąciu
- Cel skierowania
- diagnostyka? leczenie? inny?
- Wywiad lekarski:
- początek i czas trwania objawów? Rozwój ostry lub stopniowy? Pogorszenie?
- Bóle lub dolegliwości? Historia współżycia, objawy ogólne? inne znane choroby skóry? Inne istotne choroby? Obciążenie rodzinne?
- Leki przyjmowane regularnie?
- Konsekwencje?
- Badanie fizykalne
- lokalizacja? Wielkość i cechy zmian?
- ogólny stan fizyczny?
- Badanie uzupełniające
- najczęściej niewymagane
informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje

wrzód miękki

Ulcus durum („twardy wrzód weneryczny”) na trzonie penisa w stadium pierwotnym

Blaszki łuszczycowe

Opryszczka genitalna u mężczyzn

Liszaj twardzinowy u mężczyzn

rak prącia

Świerzb na prąciu

Angiokeratom des Skrotums
Quellen
Literatur
- Teichman JMH, Mannas M, Elston DM. Noninfectious Penile Lesions. Am Fam Physician. 2018 Jan 15;97(2):102-110. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Lisboa C, Santos A, Dias C, et al. Candidal balanitis: risk factors. J Eur Acad Dermatol Venereol 2010; 24: 820-826 www.ncbi.nlm.nih.gov
- MacDonald A, Burden AD. Psoriasis: advances in pathophysiology and management. Postgrad Med J 2007; 83: 690-7 PubMed
- Yesudian PD, Sugunendran H, CM Bates, O'Mahony C. Lichen sclerosus Int J STD AIDS 2005; 16: 465-73 PubMed
- Leis-Dosil VM, et al. Angiokeratoma of the glans penis: clinical, histopathological and demoscopic correlation. Dermatol Online J 2007; 13: 19. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Bechara FG, Huesmann M, Stücker M, Altmeyer P, Jansen T. An exceptional localization of angiokeratoma of fordyce on the glans penis. Dermatology 2002; 205: 187-8 PubMed
- Orteu CH, Jansen T, Lidove O, et al., for the FOS Investigators. Fabry disease and the skin: data from FOS, the Fabry outcome survey. Br J Dermatol 2007; 157: 331-7 PubMed
- Usatine RP, Tinitigan M. Diagnosis and treatment of lichen planus. Am Fam Physician 2011; 84: 53-60. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Mosconi AM, roil F, G Gatta, Theodore C. Cancer of the penis. Crit Rev Oncol Hematol 2005; 53: 165-77. PubMed
- Singh S, Bunker C. Male genital dermatoses in old age. Age Ageing 2008; 37: 500-4. PubMed
- Sehgal VN, Pandhi D, Khurana A. Nonspecific genital ulcers. Clin Dermatol 2014; 32:259. www.ncbi.nlm.nih.gov
Autor*innen
- Monika Lenz, Fachärztin für Allgemeinmedizin, Neustadt am Rübenberge