Zaburzenia mowy i języka u dzieci Content Informacje ogólne
Definicja
Wyróżnia się zaburzenia językowe, zaburzenia mowy, zaburzenia głosu i zaburzenia płynności mowy.1
Zaburzenia językowe
zaburzenia ekspresji lub rozumienia mowy (np. semantyki, składni, morfologii, fonologii).
Zaburzenia mowy
zaburzenie zdolności artykulacji z powodu upośledzenia motoryki mowy.
Zaburzenia głosu
zaburzenia produkcjipowstawania głosu spowodowane zmianami w układach narządów wytwarzających dźwięk.
Zaburzenia płynności mowy
Częstość występowania
Zaburzenia mowy, języka, głosu i płynności są jednymi z najczęstszych zaburzeń rozwojowych.1
Częstość występowania zaburzeń rozwoju mowy podczas badań na początku nauki w szkole wynosi około 10-30% na rocznik.
Rozważania diagnostyczne
U dzieci dominują nieorganiczne zaburzenia komunikacji.
Niemniej jednak ważne jest, aby wykluczyć rzadkie przyczyny organiczne w ramach procesu diagnostycznego.
Podczas rozwoju mowy tymczasowe występowanie różnych zjawisk (np. szeplenienieseplenienie jako postać dyslalii) jest fizjologiczne.
Rozwój mowy1
Początek mowy
rozumienie mowy od ok. 9 miesiąca życia
pierwsze słowa od ok. 12–15 miesiąca życia.
Fizjologiczny rozwój mowy (81–86%)
≥50 słów w wieku 18–24 miesięcy
zdania dwuwyrazowe w wieku 18–24 miesięcy
zdania wielowyrazowe w wieku 24–30 miesięcy
dodatkowo poprawna struktura zdania w wieku 30–36 miesięcy
dodatkowo zdania podrzędne od 3. roku życia.
Odbiegający od normy rozwój mowy: „późny rozkwit” (late bloomer
„późny rozkwit” lub późny rozwój z ostatecznie normalnym rozwojem mowy (4–9%)
zaburzenia rozwoju mowy w wieku 3 lat (7–12%).
Rozwój językamowy różni się znacznie u poszczególnych dzieci w ciągu pierwszych 3–4 lat.
Regresja zaburzeń rozwoju językamowy u 85–95% dzieci do czasu rozpoczęcia nauki w szkole.
Czynniki predysponujące1
ICD-10
F80 Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka
F80.0 Specyficzne zaburzenia artykulacji
F80.1 Zaburzenia ekspresji mowy
F80.2 Zaburzenie rozumienia mowy
F80.3 Nabyta afazja z padaczką [zespół Landaua-Kleffnera]
F80.8 Inne zaburzenia rozwoju mowy i języka
F80.9 Zaburzenie rozwoju mowy i języka, nieokreślone
F98 Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym
F98.5 Jąkanie [zacinanie się]
F98.6 Mowa bezładna
R47 Zaburzenia mowy niesklasyfikowane gdzie indziej
R47.0 Dysfazja i afazja
R47.1 Dysartria i anartria
R47.8 Inne i nieokreślone zaburzenia mowy
Diagnostyka różnicowa
Zaburzenia językowe
Zaburzenia rozwoju mowy1
Definicja i etiologia
zespółzaburzenia rozwojowy ze zmiennymi zespołami objawówklasyfikacja według postaci
ekspresyjne zaburzenie językowe: zaburzenie używania języka
receptywne zaburzenie językowe: zaburzenie rozumienia języka
klasyfikacja według przyczyny
specyficzne zaburzenia rozwoju językowego: nie można ustalić innych przyczyn i prawdopodobnie wieloczynnikowa przyczyna genetyczna (występowanie w rodzinie)
zaburzenia rozwoju językowego z chorobami współistniejącymi.
Częstość występowania
najczęstsze zaburzenie językowe u dzieci
chorobowość około 30% na rocznik.
Objawy:
deficyty w jednym lub kilku obszarach języka
na przykład fonetyka, składnia, słownictwo, rozumienie języka
Często towarzyszą im dalsze opóźnienia rozwojowe
na przykład deficyty słuchowe, wzrokowe lub w zakresie motoryki (małej).
Diagnostyka
diagnozaRozpoznanie zazwyczaj stawianastawiane jest dopiero w wieku 3 lat.
regresja wcześniejszych zaburzeń mowy u 35–50% („late bloomer
wykluczenie innych przyczyn
TerapiaLeczenie
terapia mowy i języka (szczególnie w przypadku specyficznych zaburzeń rozwoju mowy)
leczenie chorób współistniejących.
Rokowanie
poprawa u 85-95% dzieci przed rozpoczęciem nauki w szkole.
Dysgramatyzm
Definicja i etiologia
zaburzenie porządkubudowania gramatycznegowypowiedzi wz produkcjiużyciem jbł ęzykowejdnych form gramatycznych lub pomijanie ich
częste częściowe zaburzenia rozwoju językowego.
Objawy:
deficyty w tworzeniu i strukturze zdań (składnia)
deficyty w stosowaniu reguł gramatycznych (morfologia).
Afazja (dziecięca)
Zobacz artykuł Zaburzenia mowy i języka .
Definicja i etiologia
nabyteutrata zaburzeniazdolności mówienia i rozumienia mowy po zakończeniu rozwoju językowego w międzyczasiePrzyczyną jest uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego
Objawy:
utrata nabytych umiejętnotrudno ści językowychw formułowaniu zdań
problemy z rozumieniem mowy
Utrata zdolności nazywania przedmiotów. Wszystkie modalnościzaburzenia językowe są zaburzone w różnym stopniu.
mówienie, rozumienie, czytanie i pisanie
Zaburzenia mowy
Zaburzenia fonetyczne (dyslalia)1
Definicja i etiologia
rozwojowe zaburzenie formowania dźwięków lub wymowawymowy
dawniej nazywane „zacinaniem się“
dyslaliaDyslalia do końca rozwoju mowy częściowo jest fizjologiczna. klasyfikacja według zakresu i zrozumiałości mowy
dyslalia izolowana
dyslalia częściowa (kilka dźwięków)
dyslalia mnoga
dyslalia uniwersalna.
Objawy:
zaburzenia artykulacji
sygmatyzm (seplenienie): zaburzenia w tworzeniu zgłosek syczących
szeplenienieseplenienie : zaburzenia artykulacji głoski „sz”.
Pozostałe poziomy językowe pozostają w dużej mierze bez zmian.
Zaburzenia fonologiczne1
Definicja i etiologia
upośledzenie systemu głoskowego
często postaciepostaci mieszane z zaburzeniami fonetycznymi.
Objawy:
mowa z zaburzeniami rozróżniania głosek oraz struktury sylab i wyrazów.
RokowaniaRokowanie
najwyższe ryzyko trwałych zaburzeń mowy i zdolności pisania.
Dysfunkcja ustno-twarzowa
Definicja i etiologia
dysfunkcja mięśni w okolicy ust, twarzy i szyi.
Objawy:
zaburzenia połykania i mowy o różnym stopniu nasilenia.
W wyniku dysfunkcji języka mogą wystąpić anomalie stomatologiczne.
Nosowanie (rynofonia)
Definicja i etiologia
zaburzenie fonacji
nosowanie zamknięte (rhinophonia clausa
nosowanie otwarte (rhinophonia aperta
nosowanie mieszane (rhinophonia mixta
jednoczesne występowanie obu postaci.
Objawy:
Dyzartria (dziecięca)2
Zobacz artykuł Zaburzenia mowy i języka .
Definicja i etiologia
nabyte, neurogenne zaburzenie kontroli ruchów odpowiedzialnych za mowę
przyczyny
Objawy:
niska głośność i ostrość artykulacji
powolna i monotonna mowa
ściśnięty i szorstki głos
zmniejszona zrozumiałość wypowiedzi językowych do poziomu niezrozumiałości.
Zaburzenia głosu
Dysfonia hiperfunkcjonalna
Definicja i etiologia
zaburzenie funkcjonalne wokalizacji.
Przyczyną jest zaburzenie koordynacji procesów aparatu wokalizacji.
Częstość występowania
najczęstsze zaburzenie głosu.
Objawy:
ochrypły, matowy, szorstki, „ chuchający” głos
często zwiększona głośność głosuwypowiedzi
nasilenie objawów po stresie.
Powikłania
wtórne zmiany fałdów głosowych (np. guzki fałdów głosowych).
Diagnostyka za pomocą badania laryngoskopowego.
Zaburzenia płynności mowy
Jąkanie (balbuties)1
Zobacz artykuł Zaburzenia płynności mowy: Jj ąkanie i giemowa bez łkotadna .
Definicja i etiologia
zaburzenie płynności o podłożu głównie genetycznym.
Częstość występowania
Dotyczy około 1–1,4% kohortypopulacji .
Objawy:
powtarzanie głosek, sylab („A-a-a-le“)
przerywanie słów i blokowanie („Nie --- mogę tego zrobić“)
częsty stres emocjonalny i zachowania unikowe.
Giełkot (mowa bezładna)
Zobacz artykuł Zaburzenia płynności mowy: Jj ąkanie i giemowa bez łkotadna .
Definicja i etiologia
zaburzenie płynności mowy ze zbyt szybką i/lub nieregularną mową.
Objawy:
szybka, nieregularna mowa i skracanie lub pomijanie sylab („mamrotanie“)
mniejsza świadomość zaburzenia i mniejszy stres psychospołeczny niż w przypadku jąkania.
Inne przyczyny
Mutyzm
Definicja i etiologia
zaburzenie komunikacji powodujące, że dziecko zachowuje się jakby było nieme
mutyzm wybiórczy: występuje tylko u określonych osób lub w określonych sytuacjach
przyczyny
Częstość występowania
TerapiaLeczenie
Psychoedukacja i poprawa zachowań komunikacyjnych (np. poprzez zaangażowanie rodziców/opiekunów ).
Zespoły genetyczne
Wywiad lekarski
Rodzaj i nasilenie zaburzeń mowy i języka
zaburzenia językowe
zaburzenia mowy
Zaburzeniazaburzenia głosuZaburzeniazaburzenia płynności mowy.
Początek i przebieg zaburzeń mowy i języka
przede wszystkim opóźniony rozwój językowy lub utrata już nabytych umiejętności.
Wyzwalacz zaburzeń mowy i języka
na przykład sytuacyjny mutyzm wybiórczy lub pogorszenie po dłuższym mówieniu.
Obecność wad rozwojowych, np. rozszczepu wargi, szczęki i podniebienia .
Nieprawidłowości w rozwoju motorycznym.
Nieprawidłowości w rozwoju umysłowym .
Upośledzenie rozwoju społecznego, emocjonalnego lub edukacyjnego.
Współwystępowanie zaburzeń psychicznych (zaburzenia zachowania , lęk społeczny lub depresja ).
Wywiad rodzinny dotyczący rozwoju językowego
rodzinne występowanie w przypadku specyficznych zaburzeń rozwoju językowego.
Badanie fizykalne
Ogólne badanie lekarskie.
Orientacyjne badanie neurologiczne
Orientacyjne badanie narządów mowy,
Orientacyjne badanie słuchu .
Orientacyjne badanie mowy i języka,
obserwacja spontanicznego zachowania językowego
nazywanie prostych przedmiotów lub obrazków (np. ołówek, zegar)
powtarzanie słów i zdań
wykonywanie pisemnych poleceń (np. „Złóż ten arkusz“).
Badanie uzupełniające
w W ramach podstawowej opieki zdrowotnejDiagnostyka u specjalisty
Diagnostyka zaburzeń mowy i języka,,
Testy kwestionariuszowe do wczesnego wykrywania
standaryzowane i zwalidowane kwestionariusze dla określonych grup wiekowych
SBE-2-KT: Ocena mowy dwuletnich dzieci przez rodziców, krótki test dla U7
SBE-3-KT: Ocena mowy trzyletnich dzieci przez rodziców, krótki test
kwestionariusze dla rodziców do wczesnego wykrywania (ELFRA 1 i 2)
odpowiedzi rodziców (ELAN).
Nieformalne wywiady
przeprowadzanie nieformalnych wywiadów z dzieckiem bez walidacji
wykorzystanie plansz z obrazkami do opisywania
ocena słownictwa, wymowy, tworzenia zdań i składni.
Standaryzowane i zwalidowane testy potwierdzające diagnozęrozpoznanie
test rozwoju językowego dla dzieci w wieku od trzech do pięciu lat (SET-K 3-5)
do diagnozowania zaburzeń językowych
psycholingwistyczna analiza zaburzeń mowy u dzieci (PLAKSS)
do diagnozowania zaburzeń mowy
aktywny test słownictwa – wersja poprawiona (AWST-R)
do diagnozowania zaburzeń słownictwa.
Dalsza diagnostyka,
Badanie laryngologiczne
badanie pod kątem przyczynowych lub predysponujących zmian organicznych
na przykładnp. guzki fałdów głosowych, przerost migdałków , zaburzenia wentylacji trąbki słuchowej.
Badanie słuchu
Ubytek słuchu jest najczęstszą chorobą współistniejącą.
Badania przesiewowe słuchu noworodków nie są wystarczająco czułe.
powtarzanie badania w trakcie trwania choroby.
Badanie neurologiczne lub psychologiczne dziecka.
Dalsza diagnostyka laboratoryjna
np. diagnostyka metabolicznaw kierunku chorób metabolicznych.
Badania genetyczne
przy podejrzeniu zespołu genetycznego
np. zespół Retta , zespół DiGeorge'a, zespół Angelmana, zespół Cri du Chat.
Postępowanie i zalecenia
Wskazania dla skierowania do specjalisty
Przy podejrzeniu zaburzeń mowy i języka –: skierowanie do pediatrylaryngologa, logopedy, neurologa. 1
W przypadku podejrzenia zaburzeń motorycznych, psychicznych lub całościowych zaburzeń rozwoju bądź podstawowej choroby neuropsychiatrycznej – w razie potrzeby skierowanie do psychiatry dzieci i młodzieży lub neuropediatry.
Ogólne informacje o leczeniu
Leczenie zależy od rodzaju i nasilenia zaburzeń mowy i języka.1
Wiele łagodnych deficytów ma charakter fizjologiczny podczas rozwoju językowego w dzieciństwie i nie wymaga terapiileczenia .1
np. niektóre postaciepostaci dyslalii do około 4. roku życia
od wieku szkolnego większa potrzeba terapii ze względu na ryzyko trwałego zaburzenia.
W przypadku specyficznych zaburzeń rozwoju językowego priorytetem jest terapia mowy i języka.,
Leczenie chorób współistniejących
Jest to szczególnie ważne w przypadku zaburzeń rozwoju mowy w kontekście chorób współistniejących.
audiologiczne leczenie w przypadku zaburzeń słuchu
leczenie neuropediatryczne, np. w przypadku wczesnodziecięcego uszkodzenia mózgu
leczenie psychiatryczne dzieci i młodzieży z powodu współistniejących zaburzeń psychicznych
uzupełniająca terapia mowy i języka w dalszym przebiegu leczenia.
Poradnictwo i szkolenia dla opiekunów
wzrost akceptacji („compliance
porady dotyczące swobodnego używania języka w życiu codziennym
zalecenie, aby nie tematyzowakorygowa ć „niepoprawnych“ wypowiedzi, ale oferować powtórzenie w poprawnej formie.
Nie należy nadmiernie uświadamiać dziecku błędów.
unikanie częstych zmian języka w przypadku wielojęzyczności w rodzinie
W niektórych przypadkach dostosowanie warunków środowiskowych i/lub specjalne wsparcie edukacyjne.
Terapia mowy i języka1
Główne cele terapii powinny być dobierane indywidualnie.
np. poprawa mowy i umiejętności językowych do czasu rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole.
TerapiaLeczenie logopedycznalogopedyczne zazwyczaj jakoprowadzone terapiaw indywidualnaformie terapii indywidualnej
dowody na skuteczność w zaburzeniach wymowy, zaburzeniach rozwoju języka ekspresyjnego (zaburzenia słownictwa) i jąkaniu . 3
Początek i intensywność terapii zależą od stopnia nasilenia zaburzenia.
w przypadku łagodnych zaburzeń – regularne leczenie (zwykle raz w tygodniu) i sesje doradcze dla rodziców
w przypadku poważnych zaburzeń – wczesna i intensywna terapia logopedyczna oraz sesje doradcze dla rodziców
w przypadku dużych potrzeb w zakresie wsparcia i chorób współistniejących – tymczasowe umieszczenie w przedszkolachspecjalistycznych placówkach logopedycznych lub ośrodkach opieki dziennej, jeśli to konieczne.
Istnieje wiele dostępnych metod leczenia w zależności od poziomu językowego, który ma być ćwiczony.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed Medibas
QuellenŹródła LiteraturPiśmiennictwo
Reilly S, McKean C, Morgan A, Wake M. Identifying and managing common childhood language and speech impairments. BMJ. 2015;350:h2318. Published 2015 May 14. doi:10.1136/bmj.h2318 doi.org Morgan AT, Vogel AP. Intervention for dysarthria associated with acquired brain injury in children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev. 2008;2008(3):CD006279. Published 2008 Jul 16. oi:10.1002/14651858.CD006279.pub2 doi.org Law J, Garrett Z, Nye C. Speech and language therapy interventions for children with primary speech and language delay or disorder. Cochrane Database Syst Rev. 2003;2003(3):CD004110. doi:10.1002/14651858.CD004110 doi.org
AutorAutorzy
Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor) Jonas Klaus, lekarz rezydent, neurologia, Hamburg
Icd10 F80; F800; F801; F802; F803; F808; F809; F98; F985; F986; R47; R470; R471; R478
Keywords Zaburzenia czynnościowe narządów mowy; Opóźniony rozwój mowy; Niewystarczający rozwój mowy; Zdolność mówienia; Niepełne zdania; Niski zasób słownictwa; Trudności w wyszukiwaniu słów; Zaburzenia płynności czytania; Trudności w czytaniu i ortografii; Dysfonia; Zaburzenia słuchu; Jąkanie; Zespół Pierre'a Robina; Rozszczep wargi, szczęki i podniebienia; Ocena językowa; Zaburzenia rozwoju mowy; Opóźnienie rozwoju mowy; ORM; ZRM; Fonetyka; Fonologia; Składnia; Słownictwo; Rozumienie mowy; Dysgramatyzm; Zaburzenia fonetyczne; Dyslalia; Zacinanie się; Zaburzenia fonologiczne; Dysfunkcja ustno-twarzowa; Nosowanie; Rynofonia; Dysfonia; Dysphonia; Rhinophonia Jąkanie Balbuties Giełkot; Zaburzenia głosu; Mutyzm; Zaburzenia wymowy; Zaburzenia artykulacji; Rodzinny typ zaburzeń mowy; Zespół Landaua-Kleffnera; Zaburzenia komunikacji; Dysfonia hiperfunkcjonalna SLI ZRM; Dysgramatyzm; Dyslalia; Szeplenienie Zacinanie sięSeplenienie; Sygmatyzm; Seplenienie; Neurogenne zaburzenia mowy
MisspelledKeywords zaburzenia czynnosciowe narzadow mowy; opozniony rozwoj mowy; niewystarczajacy rozwoj mowy; niepelne zdania; niski zasob slownictwa; trudnosci w wyszukiwaniu slow; zaburzenia plynnosci czytania; trudnosci w czytaniu i ortografii; zaburzenia sluchu; jakanie; zespol Pierra Robina; ocena jezykowa; opoznienie rozwoju mowy; skladnia; slownictwo; zacinanie sie; rodzinny typ zaburzen mowy; zespol Landaua Kleffnera
Title Zaburzenia mowy i języka u dzieci
CssClass document-symptom document-nav document-tools document-theme
Description Wyróżnia się zaburzenia językowe, zaburzenia mowy, zaburzenia głosu i zaburzenia płynności mowy.1 Zaburzenia językowe
zaburzenia ekspresji lub rozumienia mowy (np. semantyki, składni, morfologii, fonologii).
Topic Pediatria
PageName Zaburzenia mowy u dzieci
LinkURL /link/5d1c6d2598a749f99f6dc22e27e947e1.aspx
StaticLinkURL /link/5d1c6d2598a749f99f6dc22e27e947e1.aspx
URLSegment zaburzenia-mowy-u-dzieci
PageTypeName SiteProfessional
Name Zaburzenia mowy u dzieci
CreatedBy K.Reinhardt@gesinform.de
ChangedBy mail#j.dabrowska@medibas.pl
LanguageID pl
LanguageBranch pl
MasterLanguageBranch pl