Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Samobójstwo i próba samobójcza u dzieci i młodzieży

Streszczenie

  • Definicja:  Celowe samookaleczenie z zamiarem i konsekwencją własnego zgonu (samobójstwo). GestZachowanie samobójczyjcze, który nie prowadzi bezpośrednio do zgonu, jest próbą samobójczą.
  • Częstość występowania:  Według statystyk próby samobójcze podejmuje około 1/1000 wszystkich nastolatków płci męskiej i 2/1000 wszystkich nastolatków płci żeńskiej. Liczba niezgłoszonych przypadków jest prawdopodobnie wysoka.
  • Objawy: Dzieci U dzieci i młodzieży z zachowaniami samookaleczającymi i samobójczymi często cierpiąstwierdza nasię zaburzenia psychiczne, takie jak zaburzenia afektywne, depresję, zaburzenia zachowania, ADHD, zaburzenia osobowości lub uzależnienia.
  • Diagnostyka:  Wywiad psychiatryczny i  eksploracja: ocena ryzyka (dalszych) zachowań samobójczych, wskazania zaburzeń psychicznych, w tym uzależnienia. Badanie lekarskie: oznaki odurzenia? Objawy neurologiczne? urazyUszkodzenia skóry?
  • Leczenie:  Przyjęcie na oddział psychiatryczny dla dzieci i młodzieży. Psychoterapia i, w razie potrzeby, leczenie farmakologiczne podstawowych zaburzeń psychicznych. Należy zaangażować rodzinę pacjenta.

informacjeInformacje ogólne

Definicja

  • Samobójstwo („Suicide”)
    • celowe i świadome działanie z zamiarem lub akceptacją zakończenia własnego życia; skutek śmiertelny.
  • Próba samobójcza („Suicide Attempt”)
    • W przypadku łagodniejszych stopni nasilenia często ma charakter wołania o pomoc.
    • Samobójstwo w szerszym znaczeniu obejmuje również bardziej bierne lub unikające zachowania, takie jak wycofanie się (samobójstwo rzekome) lub ucieczka.
    • Próba samobójcza związana z przewidywaniami: w dzieciństwie i okresie dojrzewania ze strachu przed przyszłością i związanymi z nią obciążeniami. Poczucie niższości i brak pewności siebie prowadzą do przekonania, że pacjent nie będzie w stanie poradzić sobie ze stresem w przyszłości. Przekonanie to prowadzi do samobójstwa.
  • Myśli i emocje związane z samobójstwem („Suicidal Ideation”)
    • Werbalne i niewerbalne oznaki, które bezpośrednio lub pośrednio wskazują na zaabsorbowanie myślami samobójczymi bez powiązania z działaniem.
    • Często występują w formie biernej u ok. 8% dzieci i co najmniej u 20% nastolatków.
    • Chorobowość jest znacznie wyższa u dzieci i młodzieży poddawanych leczeniu psychiatrycznemu.
    • Celowane i konkretne planowanie wymaga już interwencji terapeutycznych.
  • Zobacz także artykuł Samobójstwo i próba samobójcza.

czCzęstość występowania

  • Samobójstwa u dzieci w wieku poniżej 10 lat są niezwykle rzadkie, ale próby samobójcze i zachowania samookaleczające są jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji psychiatrycznej dzieci i młodzieży.
  • Nie ma wiarygodnych danych na temat epidemiologii prób samobójczych.
    • Szacunki obejmują ok. 100/100 000 młodzieży płci męskiej i ok. 200/100 000 młodzieży płci żeńskiej.
    • Istnieje zgoda co do tego, że szacowane wskaźniki prób samobójczych wśród nastolatków płci żeńskiej są znacznie wyższe niż wśród mężczyzn.

Etiologia i patogeneza

  • W okresie dojrzewania dziewczęta częściej niż chłopcy dokonują samookaleczeń i prób samobójczych, podczas gdy samobójstwa częściej popełniają młodzi mężczyźni, zwykle przy użyciu ostrzejszychskuteczniejszych metod.
  • Samookaleczenia i zachowania autodestrukcyjne są stosunkowo powszechne wśród młodych dziewcząt z problemami psychicznymi. Zadają sobie one urazy fizyczne lub przedawkowują leki.
  • Nadużywanie alkoholu i narkotyków jest również formą zachowań autodestrukcyjnych, a próby samobójcze i samobójstwa są często związane zażywaniem narkotyków i spożywaniem alkoholu.
  • Szkodliwe dla samych siebie zachowania u nastolatków mogą również objawiać się jako promiskuitywne zachowania seksualne, w szczególności u nastolatków z zaburzeniami osobowości, którzy dorastają w środowisku o niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej lub doświadczyli przemocy, z wykorzystywaniem seksualnym włącznie.
  • Impulsy do samookaleczenia często występują przy zaburzeniach odżywiania. Próby samobójcze są szczególnie częste u pacjentów z jadłowstrętem psychicznym i współistniejącymi zaburzeniami depresyjnymi.

czynnikiCzynniki predysponujące

  • Konflikty rodzinne, trudności w komunikacji, konflikty rodzicielskie, rodzice z zaburzeniami psychicznymi.
  • Strata: śmierć, separacja.
  • Izolacja społeczna.
  • Zaburzenie psychiczne: zaburzenia afektywne, zaburzenia zachowania, ADHD, nadużywanie alkoholu i narkotyków Szczególnie wysokie ryzyko przy depresji, przemocy i doświadczeniach wykorzystywania seksualnego.
  • Przewlekła choroba somatyczna.
  • Stres psychologiczny i stygmatyzacja związane z tożsamością płciową lub orientacją seksualną.
  • Osoby, będące wzorem do naśladowania, które popełniły samobójstwo (rodzina, przyjaciele, informacje przekazywane przez media).
  • Przyjmowanie środków psychoaktywnych.
  • Wcześniejsza próba samobójcza
    • Jeśli doszło już do próby samobójczej, ryzyko jest od 40 do 50 razy wyższe niż w populacji ogólnej.
  • Zamiar samobójczy
    • Im bardziej konkretne plany, tym większe ryzyko.
      • Czy dana osoba zdecydowała się już na metodę samobójstwa?
      • Czy ustaliła już czas i poczyniła konkretne przygotowania?
  • Dostęp do środków umożliwiających popełnienie samobójstwa (broń palna, lina, leki itp.).

czynnikiCzynniki wyzwalające

  • Niedawno przeżyty kryzys.
  • Problemy z bliskimi osobami.
  • moMożliwe  problemy w szkole, z policją, itp.
  • Utrata szacunku ze strony innych lub poczucia własnej wartości, porażki lub rozczarowania.
  • Badanie opublikowane w 2014 r.1 z udziałem ponad 44 000 młodych ludzi wykazało, że „autorytatywny“ styl rodzicielstwa w dzieciństwie wiązał się z niższym ryzykiem późniejszych prób samobójczych niż inne style rodzicielstwa.
    • W tym kontekście autorytatywny odnosi się do stylu rodzicielskiego, który podkreśla zaangażowanie i szczerość w kontekście doceniającej relacji rodzic-dziecko, a tym samym odróżnia się od permisywnego (tolerancyjnego, bezstresowego) stylu rodzicielskiego. Autorytatywny styl wychowania nie powinien być mylony ze stylem autorytarnym, który w dużej mierze ogranicza się do sztywnego trzymania się zasad.
    • U nastolatków, których rodzice mieli autorytatywny styl rodzicielstwa, ryzyko późniejszych prób samobójczych było niższe.
  • Czynniki, które wiązały się z wyższym ryzykiem prób samobójczych we wspomnianym badaniu były następujące:
    1. Płeć żeńska.
    2. rozpoznanieRozpoznanie ADHD ustalone przez lekarza.
    3. paleniePalenie tytoniu.
    4. upijanieNadużywanie sięalkoholu w ciągu ostatnich 4 tygodni.
    5. odmowaOdmowa pójścia do szkoły.
    6. Tło migracyjne.
    7. doDoświadczenia związane z separacją rodziców, takie jak rozwód.
    8. zaniedbujZaniedbujący styl rodzicielstwa w dzieciństwie.

ICD-10

  • X84 Zamierzone samouszkodzenie w sposób nieokreślony
  • Zachowanie należy określać kodami od X60 do X84, w zależności od stwierdzonej metody samouszkodzenia.9  

diagnostykaDiagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Samobójstwo: umyślne samookaleczenie z zamiarem i konsekwencją własnego zgonu.
  • Próba samobójcza: umyślne samookaleczenie z mniej lub bardziej wyraźnym zamiarem spowodowania zgonu, ale bez skutku śmiertelnego.

RDiagnostyka różicowanienicowa

  • Samookaleczenie bez zamiaru popełnienia samobójstwa.
  • Stan psychotyczny z urojeniami i ew. słyszeniem głosów nakazujących zachowanie samobójcze

Wywiad lekarski 

  • Młodzież z zachowaniami autodestrukcyjnymi częstomoże pochodzić zarówno z „normalnych” rodzin, jak również takich, w których rodzice cierpichorują na zaburzenia psychiczne, w szczególności depresję i inne zaburzenia emocjonalne, a także uzależnienie od alkoholu i narkotyków.
  • Nastolatkowie mogli być świadkami próby samobójczej, np. w rodzinie, wśród przyjaciół lub otrzymać taką informację za pośrednictwem mediów.
  • DzieciU dzieci i młodzieży z zachowaniami autodestrukcyjnymi i samobójczymi zazwyczajczęsto cierpiąstwierdza na się  zaburzenia psychiczne, głównie depresjęzaburzenia afektywne, zaburzenia zachowaniaosobowości.
  • Czynnikami wyzwalającymi są często trudności w relacjach z rodzicami i przyjaciółmi lub porażki społeczne w kontekście szkolnym.

Badanie

  • celCel: ocena ryzyka nawrotu i zakresu wymaganej pomocy.
  • Ocena aktualnego stanu psychicznego i somatycznego (zobacz sekcja Badanie przedmiotowe)
  • Dokładna ocena możliwych czynników predysponujących.
  • Wywiad dotyczący uzależnień, w razie potrzeby test przesiewowy na obecność narkotyków lub leków.
  • Aktualny wywiad lekarski, w tym czynniki wyzwalające i cel działania.
  • Etap rozwoju dziecka lub nastolatka.
  • wywiadWywiad rodzinny.
  • możliwe kwestionariuszeWykorzystanie kwestionariuszy do rozpoznawania depresji w tym i jej nasilenia.

Badanie przedmiotowe

Próba samobójcza

  • Czynniki psychiczne
    • trudności w nawiązywaniu kontaktów (osoba wycofana, prawdopodobnie nieobecna psychicznie)
    • obniżony lub labilny nastrój
    • wysoka impulsywność
    • lub utrata poczucia rzeczywistości
    • niska samoocena
    • plany samobójcze
    • Jeśli podejrzewa się zaburzenia psychiczne, w razie potrzeby należy przeprowadzić dogłębną eksplorację (zobacz odpowiednie artykuły).
  • Czynniki somatyczne
  • Należy zwracać uwagę na okoliczności sprzyjające nawrotom (zobacz sekcja Rokowanie).

Wskazania do hospitalizacji

  • Oddział lub szpital psychiatryczny dla dzieci i młodzieży
    • w przypadku usiłowania popełnienia samobójstwa i konkretnego zamiaru samobójczego, w przypadku poważnego zagrożenia dla siebie lub innych, w razie konieczności również przymusowa hospitalizacja
      • W przypadku ostrych, poważnych zachowań samobójczych i braku gotowości do leczenia, zazwyczaj wymagany jest pośpiech.
    • Jeśli istnieje ryzyko powtórzenia się sytuacjipróby samobójczej.
    • w przypadku zaburzeń psychicznych wymagających intensywnego leczenia psychiatrycznego lub psychoterapeutycznego
    • Jeśli wystarczająco wiarygodna ocena dalszego występowania zachowań samobójczych nie jest możliwa w inny sposób.
    • Jeśli nawiązanie trwałej relacji terapeutycznej nie powiedzie się, a dana osoba nadal ma ostre myśli samobójcze pomimo wstępnego leczenia.
  • Oddział lub szpital pediatryczny
    • w razie konieczności w celu leczenia dolegliwości fizycznych/urazów.
  • Dostępność miejsc na oddziałach psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży się waha.
  • Przyjęcie w trybie nagłym może również mieć miejsce na oddziale pediatrycznym lub na oddziale psychiatrycznym dla dorosłych.

LeczeniaLeczenie

Cele terapiileczenia

  • Ratowanie życia.
  • Zmniejszenie ryzyka powtórzenia się sytuacjizachowania autodestrukcyjnego/próby samobójczej.
  • Leczenie depresji/podstawowych zaburzeń psychicznych.
  • Zmniejszenie stresu dziecka/nastolatka i zewnętrznych czynników wyzwalających, a także radzenie sobie z kryzysami rodzinnymi.

Ogólne informacje o leczeniu

Oferowanie dialogu i relacji

  • Oferta opieki
    • zapewnienie odpowiedniej przestrzeni i wystarczającej ilości czasu.
  • Przywiązanie emocjonalne
    • wspieranie pacjenta w rozpoznawaniu i komunikowaniu swoich emocji.
  • Uspokajanie
    • Należy uspokajać pacjenta, np. zapewnić dostępność pomocy.
  • Odnoszenie się do zachowań samobójczych
    • Należy otwarcie i bezpośrednio mówić o tendencjach samobójczych i poważnie traktować reakcje i komunikaty pacjentów.
  • Należy unikać dramatyzowania i trywializacji.
  • Ukierunkowanie na przyszłość
    • konkretna oferta terapii.
    • Należy mówić o nadziei, pomocy i możliwości zmiany.
    • konkretna oferta terapii
  • Umowa o dialogu
    • Należy umówić się z pacjentem na prowadzenie regularnego dialogu: bezpośrednio lub telefonicznie, należy ustalić czas i miejsce.
  • Określenie warunków leczenia (ambulatoryjne, szpitalne, częściowo szpitalne)

Po próbie samobójczej lub w przypadku bieżących zachowań samobójczych

  • Należy nawiązać kontakt z pacjentem i prowadzić spotkanie w przyjazny sposób.
  • Zrozumienie rzeczywistego i możliwie symbolicznego znaczenia sytuacji dla danej osoby.
  • Rozpoznanie ryzyka (dalszych) aktów samobójczych w możliwie odpowiednim czasie.
  • Usunięcie obaw.
  • Zawsze należy skupić rozmowę na najbardziej dotkliwych aspektach.
  • Zajęcie stanowiska
    • wobec problemów danej osoby
    • wobec jej wewnętrznych zasobów
    • wobec dostępnych zasobów zewnętrznych (sieć społecznościowa, oferty pomocy).
  • Należy udokumentować, do jakich usług dana osoba może uzyskać dostęp poza ośrodkiem lub czy konieczna jest hospitalizacja.

psychoterapiaPsychoterapia

  • Jej skuteczność w ograniczaniu zachowań samobójczych u dzieci i młodzieży nie została zbadana w wystarczającym stopniu.
  • Rozstrzygająca ocena porównawcza skuteczności różnych metod psychoterapii nie jest jeszcze możliwa.
  • Nieliczne dostępne badania przeprowadzono głównie wśród dzieci i młodzieży z zaburzeniami depresyjnymi. Następujące metody wykazały pozytywne efekty w odniesieniu do samobójstw:
    • interwencje polegające na terapii behawioralnej, np. .:
      • koncepcja terapii dialektyczno-behawioralnej dla młodzieży (DBT-A)
      • podejścia oparte na mentalizacji
    • interwencje związane z rodziną
      • leczenie domowe przez pracowników socjalnych
      • terapia wielosystemowa
      • psychoterapia rodzinna zorientowana na przywiązanie.
  • Interwencje psychoterapeutyczne powinny być osadzone w ogólnym planie leczenia zorientowanym na zasoby.
    • W przypadku ostrego zagrożenia należy zapewnić ochronną przestrzeń i wykwalifikowaną opiekę, zwykle w warunkach szpitalnych.
    • zapewnienie w miarę możliwości ciągłości pracy personelu medycznego
    • w razie potrzeby ciągłe monitorowanie
    • w razie potrzeby jednoczesne leczenie ostrych objawów psychicznych.
    • W przypadku ostrego zagrożenia należy zapewnić bezpieczną przestrzeń i wykwalifikowaną opiekę, zwykle w warunkach szpitalnych.
  • Ważne warunki ramowe
    • zaangażowanie rodziny w interwencję psychoterapeutyczną
    • plan kryzysowy z jasnymi ustaleniami dotyczącymi zachowań samobójczych
    • zmniejszenie czynników stresowych.
  • Kontynuacja interwencji po zakończeniu ostrego kryzysu.

Leczenie farmakologiczne

  • lub lekiLeki uspokajające, np. w przypadku ostrego napięcia, stresu lub pobudzenia
    • Benzodiazepinybenzodiazepiny, np, lorazepam 0,5–1 mg (maks. 0,05 mg/kg masy ciałam.c.).
      • uwagaUwaga: depresja oddechowa i inne interakcje — przed podaniem leku należy wykluczyć zatrucie alkoholem, narkotykami lub lekami!
    • neuroleptyki o niskiej sile działania, np. .:
      • pipamperon (dawka początkowa u dzieci <14. roku życia: 1 mg kg masy ciała, w razie potrzeby zwiększać co 1 mg, maks. 6 mg kg masy ciała; dawka początkowa u młodzieży w wieku od 14. roku życia: 20 mg, w razie potrzeby zwiększyć do 3 x 20–40 mg na dobę)>
      • lewomepromazyna (od 16. roku życia)
      • chloroprotyksen (od 3. roku życia)
      • melperon (od 12. roku życia)
  • W razie potrzeby należy rozważyć podstawowe zaburzenie psychiczne i odpowiednio ukierunkować terapię. 
  • Zobacz także metody leczenia w sekcji Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży.

Profilaktyka

  • Zapobieganie samobójstwom — cztery główne aspekty:
  1. Oferowanie dialogu i relacji.
  2. Diagnostyka zachowań samobójczych, w tym czynników ryzyka.
  3. Wyjaśnienie i uregulowanie obecnej sytuacji.
  4. Planowanie terapii z uwzględnieniem ryzyka samobójstwa.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Rokowanie

  • Istnieje tylko kilka wysokiej jakości badań dotyczących dalszego postępowania po próbie samobójczej.
  • Rokowanie zależy, między innymi, od ew. zaburzenia psychicznego i jego nasilenia.
  • Czynniki predykcyjne powtarzających się prób samobójczych ze skutkiem śmiertelnym: płeć męska, późne dojrzewanie, byciewykorzystywanie wykorzystywanymseksualne, zaburzeniechoroba psychicznepsychiczna, za pierwszym razem wybór „twardej” metody (np. usiłowanie powieszenia, postrzelenie).

Szczególne ryzyko powtórzenia się sytuacji

  • Ciężka depresja, ew. związek z pobudzeniem.
  • BeznadziejnePoczucie perspektywybeznadziei, brak perspektyw na przyszłość.
  • Wysoka impulsywność i labilność.
  • Utrzymujące się konflikty.
  • Nadużywanie alkoholu lub nadużywanie narkotykśrodków psychoaktywnych.
  • Plan samobójstwa.
  • Próba samobójcza o wysokim ryzyku powtórzenia charakteryzuje się następującymi cechami:
    • Została przeprowadzona w pojedynkę.
    • Czas wybrano tak, że interwencja byłaby trudna.
    • Podjęto środki w celu uniknięcia wykrycia.
    • Zgon został przygotowany (list pożegnalny, testament).
    • Inni wiedzieli o samobójczych zamiarach tej osoby.
    • Wcześniej dużo myślano o śmierci.
    • Osoba nie zgłosiła incydentu lub zgłosiła go bardzo późno.

informacjeInformacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed Medibas

QuellenŹródła

LiteraturPiśmiennictwo

  1. Donath C, Graessel E, Baier D, et al. Is parenting style a predictor of suicide attempts in a representative sample of adolescents? BMC Pediatr 2014; 14: 113. PMID: 24766881  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=24766881[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=24766881[uid]" target="_blank">PubMed

AutorAutorzy

  • Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
  • Dr n. med. Thomas M. Heim, dziennikarz naukowy, Fryburg
X849X84
Samobójstwo; Samookaleczenie; Zachowanie samobójcze Gest samobójczy; Myśli samobójcze; Próba samobójcza; Zachowanie autodestrukcyjne; Autodestrukcja; Kryzys życiowy; Myśli o samobójstwie; Myśli samobójcze; Zachowanie samobójcze; Plan samobójczy; Plany samobójstwa; Tendencje samobójcze; Samobójstwo racjonalne; Podwójne samobójstwo; Zbiorowe samobójstwo Antycypacyjna próba samobójcza
samobojstwo; zachowanie samobojcze; mysli samobojcze; proba samobojcza; kryzys zyciowy; mysli o samobojstwie; mysli samobojcze; zachowania samobojcze; plan samobojczy; plany samobojstwa; tendencje samobojcze; samobojstwo racjonalne; zbiorowe samobojstwo
Samobójstwo i próba samobójcza u dzieci i młodzieży
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:  Celowe samookaleczenie z zamiarem i konsekwencją własnego zgonu (samobójstwo). GestZachowanie samobójczyjcze, który nie prowadzi bezpośrednio do zgonu, jest próbą samobójczą.
Psychiatria dzieci i młodzieży
Samobójstwa i próby samobójcze u dzieci i młodzieży
/link/76b7df109eaf425aa8f5ef5fcd60f6a2.aspx
/link/76b7df109eaf425aa8f5ef5fcd60f6a2.aspx
samobojstwa-i-proby-samobojcze-u-dzieci-i-mlodziezy
SiteDisease
Samobójstwa i próby samobójcze u dzieci i młodzieży
K.Reinhardt@gesinform.de
mail#j.dabrowska@medibas.pl
pl
pl
pl