Czym są powiększone gruczoły sutkowe u chłopców i mężczyzn?
Powiększenie jednego lub obu gruczołów sutkowych u mężczyzn spowodowane zwiększeniem tkanki gruczołowej nazywane jest ginekomastią. Powiększone piersi u chłopców i mężczyzn mogą być również spowodowane gromadzeniem się tłuszczu w okolicy klatki piersiowej i są wówczas określane jako lipomastia lub ginekomastia rzekoma.
Ginekomastia nie jest chorobą samą w sobie, ale objawem braku równowagi hormonalnej.
Częstość występowania
- Do 90% męskich noworodków ma powiększone gruczoły sutkowe, które cofają się w ciągu 4 tygodni.
- Około 60 % wszystkich chłopców w okresie dojrzewania ma przejściowo powiększone gruczoły sutkowe, zwłaszcza w wieku 14 lat.
- Choroba dotyczy mniej niż 1% dorosłych mężczyzn.
Ocena powiększonych gruczołów sutkowych u chłopców/mężczyzn
Zjawisko to jest niegroźne i mija u większości chłopców w okresie dojrzewania. U dorosłych może jednak świadczyć o chorobie. U jednej czwartej osób dotkniętych tym problemem nie można znaleźć żadnej przyczyny.
Jaka jest przyczyna powiększenia gruczołów sutkowych?
Częste przyczyny, które zwykle nie wymagają leczenia
- Ginekomastia fizjologiczna
- Powiększone gruczoły sutkowe są normalnym zjawiskiem u noworodków i chłopców w wieku młodzieńczym, ale mogą występować również u mężczyzn po 50. roku życia.
- Gruczoł sutkowy u noworodków ulega regresji w ciągu 4 tygodni.
- U ponad połowy chłopców w okresie dojrzewania dochodzi do powiększenia gruczołów sutkowych spowodowanego zmianami hormonalnymi. Typowy przebieg rozpoczyna się w wieku 13–14 lat i ustępuje samoistnie po 6 miesiącach do 2 lat.
- Utrzymująca się ginekomastia w okresie dojrzewania
- Jeśli objawy utrzymują się po 2 latach lub po ukończeniu 17. roku życia, należy rozpocząć badania.
- Najczęstszymi przyczynami niefizjologicznej ginekomastii jest stosowanie niektórych leków lub narkotyków, bądź też choroba podstawowa.
- Jeśli nie znaleziono innej przyczyny, a pacjenci chcą się leczyć, można przepisać
lekiśrodkihamujmodyfikującewzrostreceptoryestrogenuestrogenowe. Gruczoł sutkowy może być również usunięty podczas operacji.
Najczęstsze przyczyny i możliwa potrzeba leczenia
- Przyjmowanie leków
Drugą wśród przyczyn niefizjologicznej ginekomastii jest stosowanieStosowanie leków lub zażywanie narkotyków jest drugą po długotrwałej przetrwałej ginekomastii pokwitaniowej najczęstszą przyczyną niefizjologicznej ginekomastii.- Częstą przyczyną są neuroleptyki, leki antyretrowirusowe stosowane w leczeniu , antyandrogeny stosowane w leczeniu chorób prostaty
piersiowapiersi wraca do normy w ciągu 3 miesięcy.
- Zażywanie narkotyków
- Sterydy anaboliczne często prowadzą do trwałego powiększenia gruczołów sutkowych.
- Podobnie stosowanie marihuany, heroiny i amfetaminy może spowodować trwałe powiększenie piersi.
- Marskość wątroby
- Najczęstszą przyczyną jest nadużywanie alkoholu.
- Zmniejszona czynność wątroby oznacza, że estrogen jest rozkładany słabiej, co prowadzi do wzrostu poziomu estrogenu.
- Typowe objawy to wyczerpanie, świąd i zmiany skórne. U niektórych osób powiększają się piersi.
Rzadkie przyczyny, które mogą wymagać leczenia
- Hipogonadyzm Zespół Klinefeltera
- Jądra produkują zbyt mało testosteronu.
- Stan ten występuje rzadko, ale należy go rozważyć u nastolatków z utrzymującym się powiększeniem piersi.
- Wzrost chłopca jest mniejszy niż odległość między jego wyciągniętymi ramionami.
- Jądra są małe. Nie występują wtórne cechy płciowe, np. owłosienie łonowe. Jedynym objawem mogą być powiększone gruczoły sutkowe.
- Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
- Typowe objawy obejmują kołatanie serca, uderzenia gorąca, nerwowość, drażliwość, niepokój, utratę wagi mimo dobrego apetytu, pocenie się, nietolerancję ciepła i dolegliwości oczu.
- Powiększony gruczoł sutkowy występuje u 10–40 % wszystkich mężczyzn dotkniętych tą chorobą.
- Nowotwór jądra
- Stan ten może prowadzić do zmniejszenia produkcji męskich hormonów płciowych.
- Najczęściej chorują mężczyźni w wieku 20–40 lat.
- Jądra są twarde i zwykle nie są wrażliwe na ból. U niektórych pacjentów mogą powiększyć się piersi.
- Przewlekła choroba nerek
- Zwiększony poziom prolaktyny i zmniejszone spożycie białka prowadzi do zmniejszenia produkcji testosteronu. Może to spowodować powiększenie gruczołów sutkowych.
- Typowe objawy choroby to utrata apetytu, zmęczenie,
,, swędzenieświąd, czkawka, pragnienie, zaburzenia poznawcze, , skurcze mięśni, dolegliwości kostno-stawowe.
- Rak piersi u mężczyzn
- Rak piersi u mężczyzn występuje bardzo rzadko. Tylko około 1% wszystkich chorych na raka piersi stanowią mężczyźni.
- Niemniej jednak należy wykluczyć tę chorobę, zwłaszcza w przypadku jednostronnego powiększenia piersi.
- Mężczyźni z zespołem Klinefeltera mają od 16 do 30 razy większe ryzyko zachorowania na raka piersi w porównaniu z innymi mężczyznami.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Jeśli nie masz pewności co do przyczyny i masz poważne objawy, powinieneś skonsultować się z lekarzem.
Jak postępuje lekarz?
Historia choroby (wywiad lekarski)
Lekarz może zadać następujące pytania:
- Od jak dawna występują te objawy?
- Czy cierpi Pan na inne choroby?
- Czy przyjmuje Pan jakieś leki?
- Czy objawy mogą być spowodowane przyjmowaniem sterydów anabolicznych,
Nadunadużywaniem alkoholu? - Czy ostatnio Pan przytył lub schudł?
- Czy istnieją przypadki
Badanie lekarskie
Lekarz przeprowadza ogólne badanie fizykalne, zwracając szczególną uwagę na klatkę piersiową, serce, brzuch (wątrobę) i jądra. Palpacyjnie bada piersi i pachy oraz sprawdza przebieg powiększenia gruczołu piersiowego.
Badania dodatkowe
W większości przypadków nie są konieczne badania dodatkowe, w razie potrzeby wykonuje się badania krwi i hormonów
. W zależności od podejrzenia pewnych chorób podstawowych może zostać zlecone badanie ultrasonograficzne lub rentgenowskie.
Skierowanie do specjalistów
Jeśli diagnoza jest niejasna, wystawiane jest skierowanie.
Leczenie i zalecenia
W większości przypadków leczenie nie jest konieczne. Powiększone gruczoły piersiowe w okresie dojrzewania zwykle ustępują samoistnie w ciągu 2 lat.
Jeśli powiększenie gruczołów piersiowych jest spowodowane lekami, zniknie po ich odstawieniu. Choroby podstawowe powinny być leczone.
Jeśli nie znaleziono przyczyny, uporczywe powiększenie piersi może być skorygowane w chirurgii kosmetycznej.
Należy unikać mechanicznych podrażnień, które mogą spowodować obrzęk gruczołu sutkowego.
Dodatkowe informacje
- Ginekomastia – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden