MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Psychiatria
  4. Objawy
  5. Splątanie, ostre

Splątanie, ostre

Last published: 10.11.2023  |  Last revised: 09.12.2023  |  Last updated: 09.12.2023
:    : 
: 365
  • Splątanie
  • Ostra psychotyczna reakcja egzogenna
  • Psychoza na oddziale intensywnej terapii
  • Zespół intensywnej terapii
  • Zaburzenia psychiczne na oddziale intensywnej terapii

Informacje ogólne

Definicja

  • Nie ma jednolitej definicji splątania.
  • Splątanie zwykle odnosi się do zaburzeń myślenia z upośledzeniem orientacji:
    • czasu
    • miejsca
    • sytuacji
    • związanej z osobą.
  • Zwykle występuje w przebiegu tymczasowego lub trwałego uszkodzenia mózgu (zobacz też artykuł psychoorganiczny zespół mózgowy).
  • Termin „stan ostrego splątania” jest czasami używany zamiennie z majaczeniem i odnosi się głównie do stanów majaczeniowych, które nie są wywołane przez alkohol lub narkotyki.
  • Wielu autorów opowiada się za całkowitym zastąpieniem terminów „stan splątania” i psychoorganiczny zespół mózgowy terminem „majaczenie”.
  • Artykuł nie odnosi się wyłącznie do majaczenia, lecz do ostrego splątania jako nieswoistego objawu różnych chorób.
  • Artykuły na temat zespołów majaczeniowych:
  • Artykuły na temat stanów splątania w otępieniu:
  • Częste objawy współtowarzyszące

Epidemiologia

  • Zwiększony współczynnik chorobowości w przypadku:
    • osób starszych
    • chorób mózgu, np. otępienia
    • w przypadku innych uszkodzeń mózgu, np. po urazie, zabiegu chirurgicznym, pod wpływem leków działających na ośrodkowy układ nerwowy.
  • Obserwowane często we wszystkich rodzajach poważnych chorób organicznych (w szpitalu). Dotyczy:
    • 10–30% osób starszych, hospitalizowanych w trybie nagłym
    • 15–53% osób starszych przebywających na oddziałach pooperacyjnych
    • 70–80% osób starszych przebywających na oddziałach intensywnej opieki medycznej.
  • Dotyczy 85% pacjentów pod koniec życia.
  • Rzadziej spotykane w praktyce lekarza rodzinnego.
  • Ostre splątanie obserwuje się u młodszych, poza tym zdrowych osób, często w przebiegu alkoholowego zespołu abstynencyjnego.

Przyczyny i czynniki wyzwalające

Kryteria diagnostyczne

  • Splątanie może świadczyć o poważnych zaburzeniach funkcji mózgu. Choroby, które leżą u jego podstaw, mogą wymagać natychmiastowego leczenia.
    • Więcej informacji w artykule psychoorganiczny zespół mózgowy.
    • Na przykład majaczenie z wyraźnymi objawami wegetatywnymi jest stanem nagłym zagrażającym życiu, który wymaga natychmiastowego intensywnego monitorowania i leczenia.

Przyczyna konsultacji

  • Często występuje wieczorem lub w nocy; pacjent wybudzony, ale niezborne i chaotyczne myślenie oraz działanie.
  • Często chory boi się, niekiedy jest agresywny i trudno się z nim porozumieć. Dlatego szczególnie ważne jest, aby podchodzić do niego spokojnie, stanowczo i przyjaźnie.

ICD–10

  • F00.0* Otępienie w chorobie Alzheimera o wczesnym początku (G30.0+).
  • F01 Otępienie naczyniowe.
  • F02 Otępienie w przebiegu innych chorób sklasyfikowanych gdzie indziej.
  • F03 Otępienie nieokreślone wraz z: otępieniem przedstarczym: otępieniem BNO Psychoza BNO Pierwotnie. zwyradniające otępienie BNO Otępienie starcze: otępienie: typu depresyjnego lub paranoidalnego BNO Psychoza BNO Nie obejmuje: starość BNO (R54).
  • F04 Organiczny zespół amnestyczny niespowodowany przez alkohol ani inne substancje psychoaktywne.
  • F05 Majaczenie niespowodowane przez alkohol ani inne substancje psychoaktywne.
  • F06 Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną.
  • F07 Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu.
    • F07.0 Organiczne zaburzenia osobowości.
    • F07.1 Zespół po zapaleniu mózgu.
    • F07.2 Zespół po wstrząśnieniu mózgu.
    • F07.8 Inne organiczne zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu.
    • F07.9 Nieokreślone organiczne zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu.
  • F09 Nieokreślone zaburzenia psychiczne organiczne lub objawowe.

Diagnostyka różnicowa

  • Splątanie może sygnalizować majaczenie, ale także inne zaburzenie organiczne mózgu lub zaburzenie psychiczne.
    • Dlatego w diagnostyce różnicowej ważna jest dokładność.
  • Rozpoznanie opiera się na:
    • wnikliwym wywiadzie i badaniu
    • obserwacji w dłuższym okresie czasu
    • ewentualnie: badaniach krwi, badaniach obrazowych czaszki
    • w razie potrzeby na testach neuropsychologicznych.

Objawy poznawcze

  • Największym wyzwaniem w diagnostyce różnicowej w stanie splątania, jest odróżnienie majaczenia od otępienia i innych zaburzeń neuropoznawczych.
  • Diagnostykę różnicową dodatkowo utrudnia fakt, że epizody majaczenia mogą również wystąpić z powodu podstawowej choroby neuropoznawczej.
  • Diagnostyka różnicowa jest szczególnie trudna u pacjentów, u których należy założyć wcześniejsze, nierozpoznane prawidłowo zaburzenia neuropoznawcze.

Objawy psychotyczne

  • Objawy psychotyczne, tj. głównie objawy urojenia i omamy, mogą występować zarówno w przebiegu choroby psychicznej, jak i psychoorganicznego zespołu mózgowego.
  • Podczas gdy we wtórnych zaburzeniach psychotycznych, np. w ramach majaczenia, często dominują zaburzenia orientacji w zakresie czasu, miejsca, sytuacji lub własnej osoby, w pierwotnych zaburzeniach psychotycznych, np. w schizofrenii, nie odgrywają one żadnej roli lub tylko podrzędną rolę.
  • Systematyczne urojenia o dziwacznej treści: wskazują na pierwotne zaburzenie psychotyczne, np. schizofrenię.
  • Charakter omamów może dostarczyć wskazówek na temat choroby podstawowej:
    • wzrokowe: choroba organiczna (mózgu)
    • wzrokowe (w postaci scen) i dotykowe: majaczenie odstawienne
    • słuchowo–werbalne:
      • idiopatyczne
      • schizofrenia (np. wiele komentujących głosów)
      • halucynoza alkoholowa
      • inne zaburzenie psychiczne.

Majaczenie

  • Zobacz artykuł majaczenie.
  • Charakteryzuje się:
    • Przejściowymi jakościowymi i ilościowymi zaburzeniami świadomości (upośledzoną percepcją otoczenia i zmniejszoną zdolnością skupienia, utrzymania lub przestawienia uwagi).
    • Dodatkowo zaburzenie co najmniej 2 z poniższych funkcji:
      • uwagi
      • postrzegania
      • myślenia
      • pamięci
      • psychomotoryki
      • emocjonalności
      • rytmu snu i czuwania.
    • Objawy wegetatywne
    • Objawy psychotyczne
    • Czas trwania jest bardzo różny, a nasilenie waha się od łagodnego do bardzo ciężkiego.
    • Typowy jest nagły początek (od kilku godzin do kilku dni), a także wahania w ciągu dnia.
  • Za podejrzeniem majaczeń przemawiają m.in. następujące objawy:
    • Zaburzenia nawyków związanych ze snem.
    • Dysregulacja emocjonalna, taka jak:
    • Szybkie przejścia między różnymi nastrojami.
    • Podejrzane zachowania, takie jak:
      • niepokój
      • spontaniczne krzyki
      • płacz, marudzenie – szczególnie wieczorem i w nocy.
  • Postać hipoaktywna
    • Ten rodzaj majaczenia może zostać łatwo przeoczony lub pomylony z depresją lub otępieniem, szczególnie u starszych pacjentów.
    • Typowe objawy:
      • apatia
      • skłonności do wycofywania się
      • spadek zainteresowań i afektu
      • słabe nawiązywanie kontaktu, małomówność lub wręcz milczenie
      • mała ruchliwość
      • rzadko z objawami wegetatywnymi.
  • Postać hiperaktywna
    • Jest łatwiejsza do rozpoznania i częściej występuje u młodszych pacjentów.
    • Typowe objawy:
      • niepokój psychoruchowy – często w nocy 
      • pobudzenie
      • drażliwość
      • lęk
      • błędne osądy
      • omamy
      • objawy urojenia
      • gniew
      • często objawy wegetatywne.
  • Majaczenie mieszane
    • Połączenie objawów hipo– i hiperaktywności.
    • Stanowi około 50% wszystkich przypadków majaczenia.
  • Częste sygnały ostrzegawcze
    • Zmęczenie.
    • Zaburzenia koncentracji.
    • Niepokój.
    • Drażliwość.
    • Depresyjność.

Otępienie

  • Zobacz artykuł objawy otępienia.
  • Choroba przewlekła
    • Zaczyna się powoli.
    • Jest postępująca.
    • Nabyte i nieodwracalne upośledzenie funkcji poznawczych.
    • Zaburzenia kontroli emocjonalnej, zachowań społecznych lub motywacji.
    • Ograniczenie kompetencji w codziennym życiu.
  • U około 40% wszystkich pacjentów z otępieniem w przebiegu choroby występuje ostry stan splątania.

Ostre przemijające zaburzenia psychotyczne

  • Zobacz też artykuł ostre przemijające zaburzenia psychotyczne.
  • Niejednorodna grupa zaburzeń charakteryzujących się pojawiającymi się nagle objawami psychotycznymi:
  • Ostry początek:
    • rozwój wyraźnie patologicznego obrazu klinicznego w ciągu ≤2 tygodni. 
  • Brak oznak przyczyny organicznej.
  • Często występuje dezorientacja i splątanie, jednak dezorientacja co do czasu, miejsca i osoby nie jest trwała ani na tyle poważna, aby spełnić kryteria majaczenia.
  • Całkowita remisja następuje zwykle w ciągu kilku miesięcy, często po kilku tygodniach lub zaledwie dniach.
  • Jeśli zaburzenie utrzymuje się dłużej niż 2–3 miesiące, konieczna jest zmiana rozpoznania.
  • Może wystąpić jako część ostrej reakcji na stres, tydzień lub dwa po stresującym wydarzeniu.

Inne zaburzenia psychotyczne

Mania

  • Zobacz artykuł zaburzenie afektywne dwubiegunowe.
  • Mania charakteryzuje się przesadną zwyżką emocji, która może wahać się od wyraźnej wesołości do niemal niekontrolowanej euforii.
  • Uniesieniu towarzyszy wzrost energii i napędu, prowadzący do nadpobudliwości, głośnego i szybkiego mówienia oraz zmniejszonej potrzeby odpoczynku i snu.
  • Uwaga jest ograniczona, a rozproszenie uwagi nasilone.
  • Wzmocniona jest pewność siebie, co skutkuje poczuciem wielkości i zawyżoną samooceną.
  • Pacjenci mogą być nadmiernie towarzyscy i tracić normalne zahamowania społeczne oraz zachowywać się bezrefleksyjnie, nieostrożnie lub niewłaściwie.
  • Mania z objawami psychotycznymi
    • Częste są objawy urojeniowe (mania wielkości) lub omamy (zwykle głosy zwracające się bezpośrednio do pacjenta).
    • Przesadna aktywność ruchowa i gonitwa myśli są tak nasilone, że chorego trudno jest zrozumieć i nie da się z nim nawiązać normalnej komunikacji.

Depresja

  • Zobacz artykuł depresja.
  • Częste objawy:
    • smutek
    • utrata zainteresowania i radości ze zwykłych czynności
    • zaburzenia snu
    • brak apetytu
    • zaburzenia koncentracji
    • zmęczenie, wyczerpanie
    • poczucie beznadziei i niska samoocena
    • myśli samobójcze.
  • Może mieć charakter nawracający lub przewlekły.
  • Łatwo ją pomylić z majaczeniem hipoaktywnym (zobacz wyżej).

Ciężki epizod depresji z objawami psychotycznymi 

  • Ciężki epizod depresyjny, w którym omamy, urojenia, zahamowanie psychoruchowe lub stupor jest tak silny, że codzienne czynności społeczne są niemożliwe i może istnieć zagrożenie życia w wyniku samobójstwa oraz nieodpowiedniego przyjmowania płynów i pokarmów.
  • Omamy i urojenia są często, choć nie zawsze, zabarwione depresją.

Lęk napadowy

  • Zobacz artykuł lęk napadowy.
  • Główną cechą są nawracające stany lękowe (ataki paniki), które nie ograniczają się do określonych sytuacji lub okoliczności, a zatem nie da się ich przewidzieć.
  • Objawy choroby lękowej:
    • kołatanie serca
    • ból w klatce piersiowej
    • uczucie duszności
    • zawroty głowy
    • poczucie wyobcowania (depersonalizacja lub derealizacja).
  • Często wtórnie występuje strach przed śmiercią, utratą kontroli lub popadnięciem w obłęd.
  • W przypadku zaburzeń depresyjnych w czasie ataków paniki nie należy traktować lęku napadowego jako głównego rozpoznania, ponieważ jest on prawdopodobnie wtórną konsekwencją depresji.

Wywiad lekarski

  • Podstawowe rozważania:1
    • Przeprowadzenie zwykłego wywiadu osobniczego w stanie ostrego splątania jest często niewykonalne.
    • Jeśli funkcje poznawcze są wystarczająco zachowane – na przykład w okresie bezobjawowym lub na początku stanu splątania – na niektóre z poniższych pytań może, w razie potrzeby, odpowiedzieć sam chory.
  • Interesujące są wszelkie informacje na temat zmian stanu zdrowia lub zmian leczenia przed wystąpieniem objawów.

Wywiad zebrany od osób trzecich

  • Od jak dawna występują objawy i jaki jest ich dotychczasowy przebieg?
  • Choroba w fazie ostrej?
    • Gorączka?
    • Duszność?
    • Ogólne pogorszenie stanu zdrowia?
  • Sygnały świadczące o otępieniu?
  • Funkcjonowanie w codziennym życiu
    • Które funkcje są ograniczone?
    • Z czym pacjent dotychczas dobrze sobie radził?
  • Upośledzenie wzroku lub słuchu?
  • Brak ruchu? Unieruchomienie?
  • Okoliczności wyzwalające, np.:
    • Upadek?
    • Nowe leki?
      • Czy zaistniały nowe warunki farmakodynamiczne lub farmakokinetyczne lub inne czynniki związane z lekiem, które warunkowałyby pojawienie się nowych działań niepożądanych?
    • Zabieg chirurgiczny?
    • Inne okoliczności zobacz sekcje przyczyny i czynniki wyzwalające i diagnostyka różnicowa.
  • Czy stan zdrowia zmienia się w ciągu dnia?
  • Substancje psychoaktywne lub ich odstawienie?
    • Alkohol?
    • Nikotyna?
    • Środki nasenne lub uspokajające?
    • Leki psychotropowe?
    • Narkotyki?
  • Wpływ innych substancji toksycznych, np. związanych z wykonywaną pracą?
  • Napad drgawek, padaczka?
  • Choroby psychiczne lub uzależnienia?
    • Wcześniej lub obecnie?
    • U pacjenta lub jego bliskich?

Czujność, funkcje poznawcze, emocje

Inne choroby

Dotychczas przyjmowane leki

Badanie fizykalne

Natychmiast

  • Wykonywane, aby wykryć stan zagrażający życiu.
  • Parametry życiowe.
  • Badanie lekarskie, w tym:
    • Temperatura ciała. 
    • Zapach
      • Alkoholowy?
      • Mocznicowy?
      • Ketonowy (cukrzyca?)?
    • Objawy ze strony wątroby, np.:
      • powiększenie wątroby
      • zaburzenia krzepnięcia
      • żółtaczka.
    • Objawy niedożywienia i odwodnienia?
    • Świeże lub wyleczone urazy spowodowane upadkiem lub uderzeniem?
    • Ogólne zmniejszenie masy mięśniowej?
    • Otyłość brzuszna?
    • Teleangiektazje na twarzy?
    • Zatrzymanie moczu?
    • Zaparcia?
  • EKG.
  • Podstawowe badania laboratoryjne:
  • W razie potrzeby gazometria.
  • W razie potrzeby dalsze badania laboratoryjne:
    • pomiar stężenia leków, np.:
      • teofiliny, cyklosporyny, digitaloidów (glikozydy nasercowe), leków psychotropowych

Czujność, funkcje poznawcze, emocje

  • Szybka i regularna identyfikacja objawów.
  • Przydatną metodą badania i monitorowania jest metoda oceny splątania (confusion assessment method – CAM).
    • Pozwala szybko i wiarygodnie stwierdzić, czy występuje majaczenie.
    • Nadaje się również do monitorowania pacjentów z grupy ryzyka.
    • Jest łatwa do wykonania, po przeszkoleniu również przez personel pielęgniarski.
    • Nie nadaje się do stosowania u pacjentów w śpiączce.
  • Istotne diagnostycznie objawy towarzyszące:
    • zaburzenia świadomości
    • zmniejszenie uwagi
    • zaburzenia pamięci
    • dezorientacja
      • przestrzenna
      • czasowa
      • sytuacyjna
      • związana z osobą
    • pobudzenie
    • apatia i wycofanie
    • niestabilność emocjonalna
    • objawy urojeniowe
    • omamy
      • Omamy wzrokowe są często wyrazem ukrytych zaburzeń metabolicznych, działań niepożądanych leków lub stosowania narkotyków.
      • Więcej informacji na temat diagnostyki różnicowej można znaleźć w artykule omamy.

Badanie neurologiczne

  • Objawy ogniskowe.
  • Wzorzec chodu.
  • Drżenie.
  • Siła, napięcie mięśniowe.
  • Czucie, w tym czucie wibracji (polineuropatia).
  • Mioklonie.
  • Trudności w czytaniu i pisaniu.

Badania uzupełniające

  • W razie potrzeby diagnostyka płynu mózgowo–rdzeniowego, np. w następujących przypadkach:
    • nieprawidłowe parametry stanu zapalnego
    • gorączka z bólem głowy
    • objawy oponowe
    • podejrzenie zapalenia mózgu.
  • W razie potrzeby EEG
    • w przypadku majaczenia często uogólnione spowolnienie rytmu i napadowa rytmiczna czynność delta.
  • Badania obrazowe mózgu
    • w każdym przypadku podejrzenia objawów mózgowych
    • na początku przeważnie TK celem wykluczenia:
    • w razie potrzeby TK z obrazowaniem naczyń lub cRM w celu wykluczenia:
  • RTG klatki piersiowej.

Postępowanie

Wskazania do hospitalizacji

  • Majaczenie jest stanem nagłym i wymaga monitorowania oraz leczenia w warunkach szpitalnych.
    • W przypadku potencjalnie zagrażających życiu zaburzeń wegetatywnych na oddziale intensywnej opieki medycznej lub oddziale ratunkowym.
  • W przypadkach zagrożenia dla siebie lub innych, na przykład w kontekście ostrej psychozy z omamami imperatywnymi, wskazana może być hospitalizacja na zamkniętym oddziale psychiatrycznym i zastosowanie środków przymusu (zobacz niżej).

Zalecenia

  • Nie zostawiać pacjenta samego i w razie potrzeby monitorować parametry życiowe.
  • U pacjentów często występuje silny lęk i tendencja do narażania siebie i innych na niebezpieczeństwo z powodu błędnej interpretacji lub niewłaściwego postrzegania sytuacji.
  • Podanie środków uspokajających niesie ze sobą ryzyko i zmienia obraz kliniczny. Jeśli to możliwe, należy tego unikać przed zbadaniem pacjenta w szpitalu.
  • W przypadku leków, które mogą powodować stan splątania, należy rozważyć odstawienie lub zmniejszenie dawki.

Podstawowe leczenie somatyczne 

  • Należy leczyć chorobę podstawową.
  • Sprawdzić, monitorować i w razie potrzeby skorygować:
    • zaopatrzenie w tlen, saturację krwi
    • perfuzję mózgu
    • metabolizm, np. równowagę elektrolitową
    • niekorzystną sytuację w otoczeniu i w zakresie opieki
    • czynniki toksyczne (np. leki). 

Środki niefarmakologiczne

  • Wsparcie bliskich i osób sprawujących opiekę
    • Chory powinien być odseparowany w spokojnej atmosferze.
    • Regularna obecność bliskich osób
      • jak najmniej zaangażowanych osób
      • jeśli to możliwe, dopilnować, by z pacjentem rozmawiać w jego języku ojczystym.
    • Pomoc w orientacji czasowej i przestrzennej, np.:
      • wyraźnie widoczny zegar, kalendarz
      • uproszczenia w otoczeniu, np. usunięcie niepotrzebnych przedmiotów
      • sterowanie oświetleniem, ustalenie rytmu dobowego
      • należy pomóc pacjentowi w orientacji, rozmawiać z nim o tym, co się dzieje, gdzie się znajduje, jaki jest dzień, itp.
    • Usunąć przeszkody i przedmioty, o które można się potknąć.
    • Upewnić się, że pacjent używa okularów i aparatu słuchowego.
    • W razie potrzeby stopniowa mobilizacja.
    • Zatroszczyć się o optymalną dietę, zapobiegać zatrzymaniu moczu i zaparciom.

Leczenie farmakologiczne

Dalsze leczenie i monitorowanie przebiegu

  • Chory i jego bliscy powinni zostać poinformowani o zaburzeniu i odpowiednim leczeniu.
  • Regularnie należy monitorować przebieg: raport poranny i wieczorny.

Środki przymusu tylko w ostateczności

Podstawa prawna

  • Środki przymusu, takie jak przytrzymanie, unieruchomienie lub przymusowa hospitalizacja na zamkniętym oddziale psychiatrycznym mogą znacząco nasilić strach i agresję oraz przyczynić się do psychologicznej traumatyzacji pacjentów, a także osób stosujących te środki.
    • Powinny być zatem traktowane jako absolutna ostateczność. Ponieważ stanowią one znaczną ingerencję w prawa pacjentów do wolności, są dozwolone tylko w wąsko określonych granicach.
  • Leczenie wbrew naturalnej woli pacjenta jest co do zasady dopuszczalne wyłącznie na oddziale. W przypadku osób, których mobilność nie jest ograniczona w takim stopniu, by mogły się uchylić od przymusowego leczenia, wymaga to hospitalizacji na zamkniętym oddziale szpitalnym (Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Dz.U. 2022.2123).

Deeskalacja

  • Naukowcy radzą, aby rozmawiać jak najwięcej i jak najbardziej otwarcie z pacjentami, którzy zachowują się agresywnie.
    • Dotyczy to szczególnie sytuacji w trakcie i koniecznie po użyciu środków fizycznego przymusu lub unieruchomienia.
    • Jeśli rozważane jest zastosowanie środków przymusu, pacjenci i, w stosownych przypadkach, ich bliscy powinni być w miarę możliwości zaangażowani w planowanie leczenia.
    • W oparciu o konkretne zdarzenia zespół powinien regularnie zastanawiać się nad tym, jak inaczej reagować w przyszłości i jak wcześniej zastosować deeskalację.
  • Przykłady działań deeskalacyjnych wobec pacjentów z wystarczającymi umiejętnościami komunikacyjnymi:
    • Deeskalacja słowna talking down
      • słuchanie
      • wykazywanie zainteresowania sytuacją pacjenta i okazywanie zrozumienia.
    • Zaproponowanie rozmowy z kimś innymi, np.:
      • kierownictwem placówki
      • ordynatorem
      • duszpasterzem
      • rzecznikiem praw pacjenta
      • przyjacielem
      • krewnym
      • innymi zaufanymi osobami.
    • Ustalenie granic w sposób werbalny
      • jednoznacznie nazwać zachowania, które są niepożądane i nieakceptowalne.
    • Tylko w przypadku pacjentów bez zaburzeń świadomości:
      • zaproponować coś do picia albo jedzenia
      • zaproponować słodką przekąskę (może to być dodatkowa korzyść w przypadku hipoglikemii jako czynnika wyzwalającego)
      • zaproponować papierosa lub zapalenie razem (ewentualna korzyść dodatkowa w przypadku odstawienia nikotyny jako czynnika wyzwalającego).
    • Zaproponować lek (doustnie tylko pacjentom bez zaburzeń świadomości).
    • Niemożliwe lub możliwe w ograniczonym zakresie w przypadku pacjentów wymagających monitorowania:
      • zaproponować „przerwę” w badaniu i spędzenie czasu np. we własnym pokoju, w ogrodzie, w kaplicy, itp.
      • zaproponować ciepłą kąpiel
      • zaangażować pacjenta w aktywność na oddziale lub w ogrodzie
      • zaproponować ruch (tenis stołowy, bieganie, itp.).

Unieruchomienie

  • Unieruchomić pacjenta można wyłącznie pod następującymi warunkami:
    • Sytuacja nagła ze znacznym zagrożeniem dla siebie lub innych osób i brakiem zdolności działania lub wyrażenia zgody.
    • Tylko na polecenie lekarza i po dokładnym określeniu wskazania.
    • Pod względem prawnym jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy odbywa się w obronie własnej, w stanie nagłym lub na polecenie sądu.
    • Rozważyć alternatywne strategie deeskalacji.
    • Zwrócić uwagę na adekwatność.
    • Osoba unieruchomiona wymaga ciągłego monitorowania.
    • Należy udokumentować wskazanie, rodzaj i czas trwania unieruchomienia.
    • W przypadku unieruchomień dłuższych lub regularnych potrzebny jest nakaz sądowy.

Sedacja jako „unieruchomienie chemiczne”

  • W odniesieniu do „unieruchomienia chemicznego” obowiązują co do zasady takie same restrykcje jak w przypadku unieruchomienia mechanicznego.
  • Ponadto przymusowe podanie leków jest dopuszczalne wyłącznie po przyjęciu do szpitala, z reguły na oddział zamknięty (zobacz wyżej).
  • Substancje uspokajające bez celu terapeutycznego, wyłącznie w celu unieruchomienia, są uzasadnione tylko w warunkach oddziału intensywnej opieki medycznej:
    • Z ciągłym monitorowaniem, aby zagwarantować właściwą opiekę nad pacjentem i dać możliwość zidentyfikowania w porę działań niepożądanych.
    • Granica między wskazaniami terapeutycznymi, pożądanymi reakcjami ubocznymi sedacji i dominującym zamiarem unieruchomienia jest często w praktyce płynna.

Informacje dla pacjentów

Edukacja pacjenta

  • O tym, że hospitalizacja jest konieczna ze względu na poważną chorobę, nawet jeśli pacjent tego nie rozumie lub nie przyjmuje do wiadomości.
  • Poinformować należy również bliskich/opiekunów.
  • O tym, że zależnie od przyczyny, rokowanie waha się od złego do doskonałego.

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Shi Q., Warren L., Saposnik G., Macdermid J.C.. Confusion assessment method: a systematic review and meta-analysis of diagnostic accuracy, Neuropsychiatr Dis Treat 2013, 9: 1359-70, PubMed
  2. Siddiqi N., Harrison J.K., Clegg A. et al. Interventions for preventing delirium in hospitalised non-ICU patients, Cochrane Database Syst Rev 2016, 3: CD005563, PMID: 26967259, PubMed
  3. Inouye S.K., Westendorp R.G., Saczynski J.S. Delirium in elderly people. Inouye S.K, Westendorp R.G., Saczynski J.S. Lancet, 2013, PMID: 23992774, PubMed

Opracowanie

  • Katarzyna Kosiek (recenzent)
  • Thomas M. Heim (recenzent/redaktor)

Link lists

Informacje dla pacjentów

Stany nagłe

Powiązane artykuły

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit