Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zakażenie Yersinia

Streszczenie

  • Definicja: Bakteryjne zapalenie żołądka i jelit, zwykle wywołane przez zjedzenie surowej wieprzowiny.
  • Częstość występowania: W 2018 roku w Niemczech zarejestrowano 2384 przypadki.
  • Objawy: Gorączka, biegunka i ból brzucha.
  • Obraz kliniczny: Rzekome zapalenie wyrostka robaczkowego, ewentualnie reakcje immunologiczne w postaci rumienia guzowatego lub reaktywnego zapalenia stawów.
  • Diagnostyka: Dodatni wynik posiewu, np. posiewu kału.
  • Leczenie: Leczenie objawowe, antybiotyki tylko w bardzo ciężkich lub septycznych przebiegach choroby.

Informacje ogólne

Definicja

  • Ostre zapalenie jelit wywołane przez bakterie Yersinia
  • Zoonoza, w przypadku której najważniejszym rezerwuarem są świnie.
    • Główną drogą zakażenia jest spożycie surowej wieprzowiny.
  •  Obraz kliniczny
  • Jersinioza jest — po zakażeniach Campylobacter i Salmonellą — jedną z najczęstszych bakteryjnych chorób przewodu pokarmowego w Niemczech. 

Częstość występowania

  • Yersinia występuje na całym świecie.
  • W Europie Środkowej rocznie odnotowuje się ok. 2–3 przypadki choroby na 100 000 mieszkańców.
    • w tym około 30% leczonych na oddziałach szpitalnych
  • Zanieczyszczone mięso
    • W 2017 r. bakterię Yersinia wykryto w 8,3% próbek wieprzowiny w UE1.
  • Patogeny
    • >90% przypadków Y. enterocolitica ze szczepu bioserotypu 4/O:3
  • Wiek
    • mediana wieku: 16 lat
  • Płeć
    • Nieco częściej dotyka mężczyzn.
  • Regiony
    • częstsze występowanie w regionach wiejskich

Etiologia i patogeneza

  • Yersinia jest Gram-ujemną bakterią w kształcie pręcika z rodziny Enterobacteriaceae i obejmuje głównie trzy gatunki chorobotwórcze dla ludzi2:
    • Y. enterocolitica i Y. pseudotuberculosis jako drobnoustroje jelitowe
    • Y. pestis jako czynnik wywołujący dżumę
  • Rezerwuar patogenów
    • świnia jest najważniejszym rezerwuarem zwierzęcych patogennych dla człowieka wariantów Yersinia
    • Yersinia enterocolitica występuje także u bydła i niektórych gryzoni.
    • W przypadku Yersinia pseudotuberculosis prawdopodobnie najważniejszym rezerwuarem są dzikie zwierzęta.
  • Drogi przenoszenia
    • zakażenia zwykle przenoszone jest przez żywność
      • główny czynnik ryzyka to spożycie (surowej) wieprzowiny
    • Zanieczyszczona woda pitna lub myta nią żywność również mogą być źródłem zakażeń.
    • Bezpośrednie przenoszenie patogenów ze zwierzęcia na człowieka lub z człowieka na człowieka odgrywa niewielką rolę.
  • Yersinia może nadal namnażać się w temperaturze 4°C.
    • Przechowywanie w lodówce może zwiększyć liczbę drobnoustrojów w skażonej żywności, a tym samym ryzyko zakażenia.

Patogeneza3

  • Doustne spożycie patogenu, zwykle poprzez skażone mięso wieprzowe
  • Przenikanie patogenów przez nabłonek jelita cienkiego do tkanki limfatycznej
  • Namnażanie w krezkowych węzłach chłonnych
  • W początkowej fazie fagocytowane bakterie Yersinia przeżywają w makrofagach i mogą się tam dalej replikować.
  • Rozwój reakcji zapalnych w tkance limfatycznej z uszkodzeniami błony śluzowej jelit
  • Możliwa wtórna infestacja narządów wewnętrznych przy bakteriemii

Czynniki ryzyka

  • Zdecydowanie największy czynnik ryzyka: spożywanie surowej wieprzowiny (tatar, mięso mielone)
  • Wyjątkowo silny związek między spożywaniem surowej wieprzowiny a chorobami u dzieci w wieku poniżej 2 lat
    • szczególna podatność prawdopodobnie z powodu jeszcze niedostatecznie ukształtowanego układu immunologicznego
  • Inne czynniki ryzyka w przypadku dzieci, jednak tylko ze słabą korelacją
    • kontakt z ptakami
    • zabawa w piaskownicy
      • Kwestia źródła zakażenia jest niejasna: kontakt z odchodami zwierzęcymi lub z innymi zakażonymi dziećmi?
  • Reaktywne zapalenie wielostawowe jest szczególnie częste u osób z dodatnim HLA-B274.

ICD-10

  • A04 Inne bakteryjne zapalenia jelit
    • A04.6 Zapalenie jelit wywołane przez Yersinia enterocolitica
  • A28 Inne odzwierzęce choroby bakteryjne, niesklasyfikowane gdzie indziej
    • A28.2 Jersinioza pozajelitowa

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Typowy obraz kliniczny w związku z konsumpcją surowej wieprzowiny w wywiadzie lekarskim
  • Potwierdzenie rozpoznania poprzez bezpośrednie wykrycie patogenu za pomocą posiewu z materiału pobranego od pacjenta (stolec, materiał z biopsji węzłów chłonnych itp., krew)

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Obraz kliniczny jest bardzo zróżnicowany.
  • Okres wylęgania zwykle od 3 do 7 dni
    • Im większa liczba spożytych patogenów, tym krótszy czas do wystąpienia objawów6.
  • U dzieci w wieku poniżej 5 lat
  • U starszych dzieci
    • ciężka biegunka, krwawa u 20–50% pacjentów i bolesne parcie na stolec7
    • U nastolatków objawy z bólem w prawej dolnej części brzucha mogą przypominać objawy zapalenia wyrostka robaczkowego („rzekome zapalenie wyrostka robaczkowego“). 
    • Nudności i wymioty występują rzadziej.
    • Do 20% pacjentów doświadcza bólu gardła8.
  • U dorosłych
    • W tym przypadku objawy żołądkowo-jelitowe są mniej wyraźne.
    • zwiększona częstość występowania zapalenia gardła i zespołów grypopodobnych
    • możliwe poinfekcyjne reakcje immunologiczne w postaci reaktywnego zapalenia stawów lub rumienia guzowatego
  • Czas trwania biegunki
    • może wynosić od kilku dni do kilku miesięcy8
  • Okres zakaźności
    • Wydalanie bakterii z kałem może utrzymywać się przez długi czas po uzyskaniu poprawy klinicznej.
    • Zakaźność przez stolec zwykle przez 2–3 tygodnie

Badanie przedmiotowe

  • Biegunka, gorączka
  • Ból jamy brzusznej, szczególnie w prawym dolnym kwadrancie
  • Możliwe zaczerwienienie łuków podniebiennych gardła
  • Ewentualnie zapalenie stawów lub rumień guzowaty
    • rumień guzowaty z guzkami i ostrym zapaleniem tkanki podskórnej po stronie prostowników podudzia, stawów kolanowych i skokowych

Badania uzupełniające

  • Bezpośrednie wykrycie patogenów poprzez posiew z materiału pobranego od chorej osoby
    • posiew kału
    • coraz większe rozpowszechnienie szybkich testów PCR
  • W szpitalu posiewy krwi w przypadku gorączki
  • Test serologiczny
    • możliwość potwierdzenia rozpoznania, zwłaszcza w przypadku powikłań
    • Maksymalne miano osiąga się po 2–3 tygodniach po wystąpieniu choroby.
    • wykrywalność przeciwciał Yop (Yersinia outer proteins) w przypadku reaktywnego zapalenia stawów

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W przypadku ciężkiego przebiegu skierowanie do szpitala (rzadko)

Leczenie

Ogólne informacje o leczeniu

  • Leczenie zachowawcze, zwłaszcza z substytucją płynów i elektrolitów
  • Zwykle jest to choroba ustępująca samoistnie.
  • Leczenie antybiotykami tylko w ciężkich przypadkach i w przebiegach septycznych  
  • Ból stawów i rumień guzowaty mają podłoże immunologiczne i nie są wskazaniem do leczenia antybiotykami.

Zalecenia dla pacjentów

  • Wraz z wystąpieniem biegunki oraz, jeśli choroba przyjęła stałą postać o średnim nasileniu, zaleca się przyjmowanie dużej ilości płynów.
  • Zwłaszcza w przypadku dzieci, oprócz uzupełniania płynów, niezbędne są źródła energii i elektrolity.
    • W tym celu należy stosować odpowiednie proszki elektrolitowe z cukrem i solami z apteki (doustny roztwór nawadniający).

Leczenie farmakologiczne

  • W przypadku ostrego zakażenia Yersinia zwykle nie należy stosować leczenia przeciwbakteryjnego.
  • W przypadku ciężkiej postaci choroby lub braku poprawy klinicznej, leczenie przeciwdrobnoustrojowe powinno być prowadzone przy użyciu następujących substancji, w zależności od obrazu klinicznego (biorąc pod uwagę badanie oporu):
    • zapalenie jelit
      • ciprofloksacyna (1 g na dobę doustnie lub 800 mg na dobę dożylnie przez 5–7 dni) lub
      • kotrimoksazol (1920 mg/dobę doustnie lub dożylnie przez 5–7 dni)
    • bakteriemia
      • ceftriakson (2 g/dobę dożylnie przez 7–14 dni) lub
      • ciprofloksacyna (1 g na dobę doustnie lub 800 mg na dobę dożylnie przez 7–14 dni)
  • Nie ma dowodów na to, że wczesna antybiotykoterapia może zapobiegać chorobom wtórnym, takim jak reaktywne zapalenie stawów lub rumień guzowaty9.
  • Europejska Agencja Leków zaleca następujące ograniczenia w stosowaniu fluorochinolonów:
    • szczególna ostrożność u osób starszych i pacjentów z zaburzeniami czynności nerek
    • niekojarzenie z glikokortykosteroidami
    • niezalecane jako leczenie pierwszego rzutu w zakażeniach o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu

Zapobieganie

  • Porady dotyczące ochrony przed zakażeniami Yersinia:
    • podgrzewanie mięsa (wieprzowego) przed spożyciem do temperatury co najmniej 70°C przez co najmniej 2 minuty
    • unikanie przenoszenia bakterii z surowego mięsa na inne produkty spożywcze
      • Uwaga: „zanieczyszczenie krzyżowe” przez ręce, deski do krojenia lub noże!
    • Szczególnie wrażliwe grupy osób, w tym małe dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze i osoby z osłabionym układem immunologicznym, powinny unikać spożywania surowego mięsa.
    • dokładne mycie rąk wodą z mydłem po każdej wizycie w toalecie, po kontakcie z przypuszczalnie zanieczyszczonymi przedmiotami (np. np. pieluchami), przyborami i powierzchniami roboczymi w kuchni oraz przed przygotowywaniem posiłków
      • Nie prowadzi do całkowitej eliminacji, ale do znacznego zmniejszenia stężenia bakterii na dłoniach.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg i rokowanie

  • Przeważnie samodzielnie ustępujący przebieg bez poważnych powikłań
  • W rzadkich przypadkach mogą wystąpić choroby wtórne, takie jak reaktywne zapalenie stawów lub rumień guzowaty.
  • Chociaż mogą wystąpić poważne powikłania, śmiertelność jest bardzo niska.
  • Pacjenci zarażają tak długo, jak długo utrzymują się objawy i patogeny są wydalane ze stolcem, zwykle od 2 do 3 tygodni.

Powikłania

  • Jersinioza może prowadzić do powikłań jelitowych, pozajelitowych i immunologicznych6,10.
  • Reakcje immunologiczne10
    • reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera)
      • Dyskomfort w stawach występuje u około 2% pacjentów, zwykle w okresie od 1 do 2 tygodni po wystąpieniu objawów jelitowych.
      • Objawy zwykle ustępują po upływie od 1 do 4 miesięcy.
    • rumień guzowaty
      • Zmiany pojawiają się po upływie 2–20 dni po pierwszej gorączce i zwykle ustępują w ciągu 1 miesiąca.
  • W związku z Y. enterocolitica odnotowano następujące objawy kliniczne10:
  • Pacjenci z hemochromatozą, hemoglobinopatiami i innymi stanami związanymi z obciążeniem żelazem są bardziej narażeni na powikłania pozajelitowe i ciężki przebieg choroby11.
    • Żelazo zwiększa zjadliwość bakterii.
    • Zaobserwowano, że pacjenci z obciążeniem żelazem są bardziej podatni na zakażenia Yersinia enterocolitica i pseudotuberculosis w wyniku leczenia deferoksaminą.
      • W przypadku gorączki, szczególnie w połączeniu z bólem brzucha lub zapaleniem jelit, leczenie deferoksaminą powinno zostać przerwane.
  • Posocznica
    • Rozwój posocznicy obserwuje się głównie u dzieci poniżej 1. roku życia oraz u osób starszych i z obniżoną odpornością12.
    • Przy posocznicy występuje wysoka śmiertelność pomimo leczenia.
      • 34–50% przy Y. enterocolitica10
  • Nieuzasadniona jest operacja w przypadku podejrzenia zapalenia wyrostka robaczkowego (rzekomego zapalenia wyrostka robaczkowego)

Dalsze postępowanie

Kontrola

  • Nie jest potrzebne wykonanie testów kontrolnych.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. EFSA (European Food Safety Authority). The European Union summary report on trends and sources of zoonoses, zoonotic agents and food‐borne outbreaks in 2017. EFSA Journal 2018. efsa.onlinelibrary.wiley.com
  2. Janda JM, Abbott SL. The genus Yersinia. The Enterobacteriaceae. Washington D.C.: ASM Press, 2006: 205-32. www.scirp.org
  3. Pujol C, Bliska JB. Turning Yersinia pathogenesis outside in: subversion of macrophage function by intracellular yersiniae. Clin Immunol 2005; 114(3): 216-26. www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. van der Heijden IM, Res PCM, Wilbrink B, et al. Yersinia enterocolitica: A cause of chronic polyarthritis. Clin Infect Dis 1997; 25:831. PubMed
  5. Shorter NA, Thompson MD, Mooney DP, Modlin JF. Surgical aspects of an outbreak of Yersinia enterocolitis. Pediatr Surg Int 1998; 13: 2. PubMed
  6. Cover TL, Aber RC. Yersinia enterocolitica. N Engl J Med 1989; 321: 16. New England Journal of Medicine
  7. Lee LA, Gerber AR, Lonsway DR, Smith JD, Carter GP, et al. Yersinia enterocolitica O:3 infections in infants and children, associated with the household preparation of chitterlings. N Engl J Med 1990; 322(14): 984. pmid:2314448 PubMed
  8. Ostroff SM, Kapperud G, Lassen J, et al. Clinical features of sporadic Yersinia enterocolitica infections in Norway. J Infect Dis 1992; 166: 812. PubMed
  9. Press N, Fyfe M, Bowie W, et al. Clinical and microbiological follow-up of an outbreak of Yersinia pseudotuberculosis serotype Ib. Scand J Infect Dis 2001; 33(7): 523-6. www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Khan ZZ. Yersinia enterocolitica. Medscape, last updated Sep 27, 2018. emedicine.medscape.com
  11. Bergmann TK, Vinding K, Hey H. Multiple hepatic abscesses due to Yersinia enterocolitica infection secondary to primary haemochromatosis. Scand J Gastroenterol 2001; 8: 89-5. www.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Leclercq A, Martin L, Vergnes ML et al. Fatal Yersinia enterocolitica biotype 4 serovar O:3 sepsis after red blood cell transfusion. Transfusion 2005; 45: 814-8. PubMed
  13. Cannon, CG, Linnemann, CC Jr. Yersinia enterocolitica infections in hospitalized patients: The problem of hospital-acquired infections. Infect Control Hosp Epidemiol 1992; 13: 139. PubMed

Autor*innen

  • Lino Witte, Dr. med., Arzt in Welterbildung, Innere Medizin, Frankfurt
A04; A046; A28; A282
gastroenterit; d73 gastroenterit, förmodad infektion
Yersinia; Infektiöse Gastroenteritis; Yersiniose; Bakterielle Infektion; Infektion mit Yersinia enterocolitica; Zoonose; Diarrhö; Mesenteriale Lymphadenitis; Pseudoappendizitis; Dehydratation; Reaktive Arthritis; Reiter-Syndrom; Erythema nodosum
Zakażenie Yersinia
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Bakteryjne zapalenie żołądka i jelit, zwykle wywołane przez zjedzenie surowej wieprzowiny. Częstość występowania: W 2018 roku w Niemczech zarejestrowano 2384 przypadki.
Gastroenterologia
Zakażenie-yersinia
/link/9dc80919efe94c8f93d6f0f7056ab54c.aspx
/link/9dc80919efe94c8f93d6f0f7056ab54c.aspx
zakazenie-yersinia
SiteDisease
Zakażenie-yersinia
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl