Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zespół CHARGE

Streszczenie

  • Definicja:Zespół CHARGE to bardzo rzadki zespół chorobowy obejmujący różne wady rozwojowe kilku układów narządów; jest spowodowany zmianami w genie CHD7, które zwykle powstają de novo.
  • Częstość występowania:Częstość występowania szacuje się na 1/10000. Zespół ten występuje równie często u kobiet, jak i u mężczyzn.
  • Objawy:Bardzo zmienny obraz kliniczny z szeregiem wrodzonych nieprawidłowości: atrezja nozdrzy tylnych, sinicza wada serca, szczelina siatkówki, anomalie uszu, anomalie nerwów czaszkowych, wady OUN, rzucająca się w oczy twarz; noworodki wyróżniają się wcześnie z powodu problemów z oddychaniem spowodowanych atrezją nozdrzy tylnych,
  • Diagnostyka:W celu postawienia diagnozy można wykorzystać główne i drugorzędne kryteria; potwierdzenie rozpoznania za pomocą molekularnej diagnostyki genetycznej.
  • Leczenie:Chirurgiczna korekcja ciężkich wad rozwojowych, w innych przypadkach leczenie objawowe; leczenie multidyscyplinarne.
  • Rokowanie:Śmiertelność jest wysoka szczególnie w okresie noworodkowym. Oczekiwana długość życia zależy od ciężkości wad rozwojowych.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zespół CHARGE jest bardzo rzadką chorobą, która wiąże się z licznymi, czasami poważnymi, wrodzonymi wadami rozwojowymi.1
  • Jest on spowodowany zmianami w genie CHD7.
    • Przyczynowy wariant CHD7 można wykryć u ponad 90% osób dotkniętych tą chorobą.2
  • CHARGE to akronim, w którym każda litera oznacza typową cechę zespołu.
    • C = Coloboma (wada tęczówki lub siatkówki; rozszczep)
    • H = Heart Defects (wady serca)
    • A = Atresia of the Choanae (atrezja nozdrzy tylnych)
    • R = Retardation of Growth and Development (opóźnienie wzrostu i rozwoju)
    • G = Genital and Urinary Abnormalities (nieprawidłowości narządów płciowych/układu moczowego)
    • E = Ear Abnormalities and Hearing Loss (anomalie uszu i utrata słuchu)
  • W przeszłości diagnozę stawiano wyłącznie na podstawie objawów klinicznych; obecnie rozpoznanie jest również potwierdzane metodami genetyki molekularnej, dlatego zamiast terminu zespół CHARGE czasami używa się pojęcia chorób związanych z CHD7.1 
  • Ze względu na coraz większą liczbę rozpoznań lista opisywanych objawów również uległa znacznemu rozszerzeniu.3-5 
  • Nasilenie objawów jest bardzo zróżnicowane.

Synonimy

  • Asocjacja CHARGE, zespół Halla-Hittnera
  • Choroby związane z CHD7

Częstość występowania

  • Rzadka choroba
  • Obecnie szacuje się, że zespół CHARGE występuje u 1/10000 żywych urodzeń.1 
    • Ze względu na rosnące wykorzystanie sekwencjonowania egzomów rzeczywista chorobowość jest trudna do oszacowania i prawdopodobnie jest wyższa niż wcześniej zakładano.4
  • Zespół ten występuje równie często u obu płci.

Przyczyny

  • Zespół ten wywołują heterozygotyczne (tj. występujące tylko w jednej kopii genu) warianty chorobotwórcze lub delecje w genie CHD7 na chromosomie 8.6
  • Zasadniczo choroba jest dziedziczona w sposób autosomalny dominujący.
    • W większości przypadków mutacje powstają de novo (tj. nie można ich wykryć u rodziców osób dotkniętych chorobą), więc ryzyko nawrotu choroby u rodzeństwa osób dotkniętych chorobą jest niewielkie.
    • Ryzyko nawrotu szacuje się na 1% ze względu na możliwość wystąpienia mozaiki rodzicielskich komórek rozrodczych.1
  • Warianty mutacji zmiany sensu wydają się być związane z łagodniejszym fenotypem.

Diagnostyka różnicowa

  • Zespół Jouberta
  • Zespół oskrzelowo-uszno-nerkowy
  • Zespół Kabuki
  • PAX2
  • Zespół Kallmanna
  • Zespół Pallistera-Hall
  • Zespół Alagille'a
  • Zespół Treachera-Collinsa
  • Zespół Mowata-Wilsona
  • Delecja 22q11

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Typowe objawy kliniczne mogą być pierwszym wskaźnikiem zespołu CHARGE i czasami są już widoczne w badaniach prenatalnych (np. w badaniach ultrasonograficznych).1,7 
  • Diagnozę można postawić klinicznie na podstawie głównych i drugorzędnych kryteriów.8 
    • typowy zespół CHARGE
      • 3 kryteria główne
      • 2 kryteria główne + 2 kryteria drugorzędne 
    • częściowy zespół CHARGE 
      • 2 kryteria główne + 1 kryterium drugorzędne
    • atypowy zespół CHARGE 
      • 2 kryteria główne bez kryteriów drugorzędnych
      • 1 kryterium główne + 3 kryteria podrzędne 
  • Gen sprawczy (CHD7) jest obecnie znany, więc diagnozę można potwierdzić za pomocą genetyki molekularnej.1,4,6
    • Za pomocą diagnostyki pojedynczego genu lub diagnostyki panelu genów, w której analizuje się więcej genów, które mogą prowadzić do podobnych objawów.
    • Diagnostyka egzomowa jest obecnie często stosowana w przypadku niejasnych zespołów chorobowych, co oznacza, że można spodziewać się ogólnego wzrostu liczby rozpoznań.
  • Dzieci z zespołem CHARGE często rodzą się nieco przedwcześnie, ale ich waga i długość ciała są zwykle prawidłowe po urodzeniu.
  • Zakres i nasilenie wad rozwojowych różnią się w zależności od przypadku.

Kryteria główne8

Kryteria drugorzędne8

  • Szczelina
  • Dysfunkcja tyłomózgowia (deficyty nerwów czaszkowych itp.)
  • Atrezja nozdrzy tylnych
  • Dysfunkcja podwzgórzowo-przysadkowa (np. niedobór GH i gonadotropiny)
  • Hipoplastyczne kanały półkoliste
  • Anomalie uszu
 
  • Wady rozwojowe narządów (serce, przełyk)
 
  • Opóźnienie w rozwoju/niepełnosprawność umysłowa


Typowe objawy

  • Lista opisanych objawów jest niezwykle obszerna, dlatego przedstawiono tutaj tylko niektóre z tych najczęściej występujących. 
  • Szczelina tęczówki, siatkówki: Rozszczep oka1,9 
    • opisywana u ok. 80% osób dotkniętych chorobą
    • czasami w połączeniu z innymi wadami wzroku9 
    • wrażliwość na światło, ryzyko odwarstwienia siatkówki, utrata wzroku itp.
  • Atrezja lub zwężenie nozdrzy tylnych: występujące jednostronnie lub obustronnie 
    • u 45% osób dotkniętych chorobą
    • prowadzi do problemów z karmieniem i oddychaniem, dlatego często jest wcześnie zauważana
  • Dysfunkcja nerwów czaszkowych 
    • hiposmia lub anosmia: u 90% osób dotkniętych chorobą
    • porażenie nerwu twarzowego: u 40% osób dotkniętych chorobą, czasami objawiające się brakiem wyrazu twarzy lub asymetrią twarzy
    • utrata słuchu i/lub zaburzenia równowagi: opisywane u ponad 95% osób dotkniętych chorobą
    • trudności w połykaniu/ssaniu, aspiracja, zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego
  • Wady rozwojowe uszu: bardzo częste i bardzo charakterystyczne 
    • krótkie, szerokie ucho
    • wady rozwojowe ucha środkowego
    • wydatna grobelka
    • brak płatków uszu
  • Słuch 
    • anomalie kanału półkolistego
    • dysplazja Mondiniego: wada rozwojowa ucha wewnętrznego z głuchotą 
  • Rozszczep podniebienia/rozszczep wargi u 25–50% osób dotkniętych chorobą
  • Przetoka tchawiczo-przełykowa lub atrezja przełyku
  • Zaburzenia układu sercowo-naczyniowego10 
  • Hipogonadyzm hipogonadotropowy: opisywany w 50–70% przypadków 
    • u chłopców po urodzeniu: mikropenis, wnętrostwo
    • u dziewczynek po urodzeniu: hipoplastyczne wargi sromowe, wady rozwojowe macicy, rzadko aplazja macicy
    • opóźnione dojrzewanie płciowe lub jego brak w przebiegu choroby
  • Opóźnienie w rozwoju/niepełnosprawność umysłowa
    • opóźnienie rozwoju u ponad 95% osób dotkniętych tą chorobą 
    • częściowo z powodu zaburzeń sensorycznych (utrata słuchu, problemy ze wzrokiem)
  • Opóźnione osiąganie etapów rozwoju motorycznego
  • Opóźnienie wzrostu, głównie poporodowe
  • Nieprawidłowości twarzy: szeroka twarz, szerokie czoło, szeroka nasada nosa, mały podbródek, spłaszczona okolica kosteczek słuchowych
  • Krótka i szeroka szyja 
  • Krótkie, szerokie dłonie, krótkie palce
    • Kciuk jest bardziej podobny do jednego z pozostałych palców.
  • Nieprawidłowości w RM: hipoplazja stoku u 95% osób dotkniętych chorobą 
  • Częściowa mikrocefalia, malformacja Dandy'ego-Walkera, hipoplazja ciała modzelowatego, hipoplazja móżdżku
  • Napady drgawek u około 30% osób dotkniętych chorobą
  • Anomalie nerek u ok. 30% (brak nerki, nerka podkowiasta, nerka hipoplastyczna itp.)

Przebieg 

  • Opóźnienie rozwoju ruchowego u prawie wszystkich osób dotkniętych chorobą z powodu anomalii przedsionkowych1-2 
  • Opóźnienie rozwoju mowy, częściowo spowodowane upośledzeniem słuchu i nieprawidłowościami przedsionkowymi
  • Ze względu na liczne anomalie sensoryczne trudno jest odpowiednio ocenić rozwój.
  • Inne opisane nieprawidłowości behawioralne: Na przykład np. ADD/ADHD, powtarzające się zachowania, OCD
  • Częściowo zmniejszone odczuwanie bólu 
  • Ogólnie rzecz biorąc, rozwój różni się znacznie w zależności od osoby.

Diagnostyka u specjalisty

  • W przypadku podejrzenia zespołu należy zbadać wszystkie narządy wchodzące w skład zespołu objawów pod kątem nieprawidłowości.1-2,5
  • Monitorowanie wzrostu, masy ciała i obwodu głowy przy użyciu krzywych percentylowych
  • Badanie okulistyczne9
  • Badanie laryngologiczne
    • Badanie słuchu
    • Badanie w kierunku atrezji nozdrzy tylnych
    • Wskazania do wykonania przetoki tchawiczo-przełykowej?
  • Narząd równowagi: RM płata skroniowego
  • Jama ustna
  • Układ sercowo-naczyniowy10
  • Układ oddechowy
  • Przewód pokarmowy
  • Narządy płciowe
    • U chłopców: Mikropenis, wnętrostwo?
    • U dziewczynek: Anomalie macicy lub jajników?
  • Układ mięśniowo-szkieletowy
  • Objawy neurologiczne
    • Czy istnieją dowody na dysfunkcję nerwów czaszkowych?
  • Rozwój
    • Ocena rozwoju, w szczególności w odniesieniu do wszelkich niezbędnych środków wczesnej interwencji 
  • Zachowanie
    • Należy rozważyć objawy neuropsychiatryczne.
  • Metabolizm
    • W niektórych przypadkach opisano opóźniony początek dojrzewania lub jego brak.
  • Nerki
    • badanie ultrasonograficzne
  • Układ odpornościowy
    • U niektórych pacjentów opisywano skłonność do infekcji.
  • Poradnictwo genetyczne

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W przypadku podejrzenia zespołu CHARGE pacjent powinien zostać skierowany do pediatry i genetyka w celu dalszego wyjaśnienia podejrzewanego rozpoznania i wykluczenia rozpoznań różnicowych.1

Leczenie

  • Zespół CHARGE wymaga leczenia interdyscyplinarnego.1-2,8
  • Ponieważ objawy kliniczne mogą się znacznie różnić i nie wszystkie z nich muszą być obecne, konieczna jest indywidualnie dostosowana terapia.
  • Wczesna korekta chirurgiczna poważnych wad rozwojowych (np. wad serca, zwężenia dróg oddechowych, anomalii przełyku) ma ogromne znaczenie dla zmniejszenia śmiertelności, zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie.
  • Aspekty psychospołeczne
    • Długie i częste hospitalizacje mogą być bardzo stresujące dla rodziny. Odpowiednia pomoc i wsparcie są zatem kluczowe dla poradzenia sobie z tą sytuacją w najlepszy możliwy sposób.1
    • Pomocny może być kontakt z innymi rodzinami, które mają dzieci z podobnymi problemami, np. w grupach wsparcia.

Rokowanie

  • Wiele dzieci rodzi się z poważnymi anomaliami, dlatego śmiertelność jest szczególnie wysoka w okresie noworodkowym i w pierwszych kilku latach życia.1-2,4-5
  • Oczekiwana długość życia zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania wad rozwojowych.
  • Śmiertelność wzrasta również po kilku pierwszych latach życia z powodu częstych zakażeń i związanych z nimi hospitalizacji.
  • Niektóre osoby cierpiące na tę chorobę osiągają jednak prawie normalną długość życia.

Informacje dla pacjentów

Quellen

Literatur

  1. 1. Van Ravenswaaij-Arts CM, Hefner M, Blake K, et al. CHD7 Disorder. 2006 Oct 2 [Updated 2020 Sep 17]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al., editors. GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993-2022. www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. 2. Usman N, Sur M. CHARGE Syndrome. 2021 Mar 6. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Kim JH, Choi Y, Hwang S, Kim GH, Yoo HW, et al. Phenotypic spectrum of patients with mutations in CHD7: clinical implications of endocrinological findings. Endocr Connect. 2022 Feb 11;11(2):e210522. doi: 10.1530/EC-21-0522. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Qin Z, Su J, Li M, Yang Q, Yi S, et al. Clinical and Genetic Analysis of CHD7 Expands the Genotype and Phenotype of CHARGE Syndrome. Front Genet. 2020 Jun 18;11:592. doi: 10.3389/fgene.2020.00592. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Hale CL, Niederriter AN, Green GE, Martin DM. Atypical phenotypes associated with pathogenic CHD7 variants and a proposal for broadening CHARGE syndrome clinical diagnostic criteria. Am J Med Genet A. 2016 Feb;170A(2):344-354. www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Yao H, Hannum DF, Zhai Y, Hill SF, Albanus RD', et al. CHD7 promotes neural progenitor differentiation in embryonic stem cells via altered chromatin accessibility and nascent gene expression. Sci Rep. 2020 Oct 15;10(1):17445. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Traisrisilp K, Chankhunaphas W, Sittiwangkul R, Phokaew C, Shotelersuk V, et al. Prenatal Sonographic Features of CHARGE Syndrome. Diagnostics (Basel). 2021 Feb 28;11(3):415. doi: 10.3390/diagnostics11030415. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Verloes, A. (2005), Updated diagnostic criteria for CHARGE syndrome: A proposal. Am. J. Med. Genet., 133A: 306-308. onlinelibrary.wiley.com
  9. Onesimo R, Ricci D, Agazzi C, Leone S, Petrianni M, et al. Visual Function and Ophthalmological Findings in CHARGE Syndrome: Revision of Literature, Definition of a New Clinical Spectrum and Genotype Phenotype Correlation. Genes (Basel). 2021 Jun 25;12(7):972. doi: 10.3390/genes12070972. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Lubaua I, Teraudkalna M. Ebstein Anomaly and Right Aortic Arch in Patient with Charge Syndrome. Medicina (Kaunas). 2021 Nov 13;57(11):1239. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autor*innen

  • Laura Morshäuser, Dr. med., Ärztin, Karlsruhe
Choroby związane z CHD7 Zespół CHARGE Szczelina Atrezja nozdrzy tylnych Wada serca Zespół chorobowy
Zespół CHARGE
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:Zespół CHARGE to bardzo rzadki zespół chorobowy obejmujący różne wady rozwojowe kilku układów narządów; jest spowodowany zmianami w genie CHD7, które zwykle powstają de novo.
Pediatria
Zespół CHARGE
/link/233ffdeb44d74955bebfaeb195f14453.aspx
/link/233ffdeb44d74955bebfaeb195f14453.aspx
zespol-charge
SiteDisease
Zespół CHARGE
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl