Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

palić papierosów

Streszczenie

  • Definicja: Wziewne używanie nikotyny, tj. palenie papierosów, cygar lub fajek. Coraz częściej również w formie elektronicznych papierosów lub sziszy.
  • Częstość występowania: Chorobowość palenia tytoniu w Europie Środkowej ok. 30%, tendencja wzrostowa
  • Objawy: U palaczy szybko rozwija się fizyczne i psychiczne uzależnienie i zwykle przyzwyczajają się do regularnego, codziennego palenia.
  • Obraz kliniczny: Możliwa Oznaki uzależnienia, żółte palce, nieprzyjemny zapach oddechu, rumień gardła, objawy chorób wtórnych, takich jak POChP lub choroby układu krążenia.
  • Diagnostyka: Ocena stosowania nikotyny i stopnia uzależnienia, stanu serca i płuc, w tym ciśnienia tętniczego i krążenia obwodowego.
  • Leczenie: Wzmocnienie motywacji do zaprzestania palenia; w razie potrzeby wspomagające leczenie farmakologiczne.

informacje ogólne

Definicja

  • Wdychanie gazów i aerozoli zawierających nikotynę z:
    • palonego tytoniu, np. papierosy, cygara lub fajki
    • zmienionych w opar płynów zawierających nikotynę, np. elektroniczne papierosy (e-papierosy) lub elektroniczne szisze (fajki wodne), znane również jako „vaping”
    • podgrzewaczy tytoniu

częstość występowania

  • Chorobowość palenia tytoniu w Europie Środkowej ok. 30%, ponownie rośnie od 2010 roku
  • Chorobowość używania e-papierosów ok. 2 %

Etiologia i patogeneza

Szkodliwe skutki

  • Nikotyna ma potencjalnie szkodliwy wpływ na wszystkie narządy. Głównym mechanizmem jest zmiana w obwodowych naczyniach krwionośnych, która z czasem prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi do narządów.
    • Wiele zaburzeń płucnych jest bezpośrednio związanych z paleniem wyrobów tytoniowych.
    • Względne ryzyko POChP wzrasta 13-krotnie wskutek spożywania dymu tytoniowego.
  • Substancje smoliste jako główna przyczyna znacznie zwiększonej zapadalności raka
    • Nikotyna wydaje się mieć niewielkie dodatkowe działanie rakotwórcze.

E-papierosy i e-szisze1

  • Najczęstsze działania niepożądane: podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej i gardła
  • Długoterminowe bezpieczeństwo tej formy aplikacji jest niepewne2.
    • Oprócz nikotyny, większość produktów zawiera szereg innych potencjalnie toksycznych substancji.
    • Według wstępnych szacunków, potencjał rakotwórczy e-papierosów wynosi zaledwie 0,5% w porównaniu do konwencjonalnego palenia.
    • E-papierosy wydają się upośledzać funkcję śluzowo-rzęskową oskrzeli3.
    • Potencjał uzależnienia wydaje się być co najmniej tak wysoki, jak w przypadku palenia tytoniu1,4.
      • Stosowanie e-papierosów w celu rzucenia palenia jest kontrowersyjne i nie powinno być aktywnie zalecane przez lekarzy.

Podgrzewacz tytoniu

  • W porównaniu z dymem ze spalanego tytoniu, stężenia niektórych udowodnionych substancji rakotwórczych w dymie z podgrzewaczy są o 80–99% niższe5.
  • Jednak stężenia niektórych innych substancji, które powstają w podgrzewaczach oraz ich zagrożenia dla zdrowia podczas długotrwałego użytkowania są niepewne.

Tabaka, woreczki z nikotyną itp.

Czynniki predysponujące2

  • Palacze w rodzinie lub wśród przyjaciół
  • Niski status społeczno-ekonomiczny
  • Sąsiedztwo o dużym zagęszczeniu punktów sprzedaży wyrobów tytoniowych
  • Brak uczestnictwa w działaniach zespołowych
  • Wielkie pragnienie wrażeń zmysłowych
  • Oglądanie filmów, w których ludzie palą.
  • W okresie dojrzewania
    • Wczesne rozpoczęcie palenia zwiększa ryzyko późniejszego uzależnienia.
  • Uzależnienie od innych substancji psychoaktywnych, w tym Uzależnienie od alkoholu
  • Zaburzenia psychiczne

ICD-10

  • F17.- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem tytoniu
  • F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem wielu narkotyków i innych substancji psychoaktywnych

diagnostyka

Wywiad lekarski

Zawsze pytać o stosowanie nikotyny

  • Wszystkich pacjentów należy pytać o stosowanie nikotyny i je dokumentować.
    • przy pierwszym kontakcie nadającym się do kompleksowego wywiadu lekarskiego
    • w regularnych odstępach czasu podczas leczenia

Ocenianie uzależnienia

  • Dwa pytania:
    1. Ile czasu mija od przebudzenia do pierwszego papierosa?
      • Jeśli pierwszy papieros zostanie wypalony w ciągu 30 minut od przebudzenia, oznacza to silne uzależnienie od nikotyny.
    2. Czy pali Pan/Pani, gdy budzi się w nocy?
      • Palenie w nocy wskazuje na bardzo silne uzależnienie.
  • Uzależnienie psychiczne
    • Stosowanie nikotyny w celu poprawy nastroju, radzenia sobie ze stresem, uspokojenia się lub stłumienia gniewu.
  • Zależność społeczna
    • częstsze palenie w towarzystwie, z przyjaciółmi, rodziną, na imprezach itp.

Badanie fizykalne

  • Żółte palce
  • nieświeży oddech
  • Rumień gardła

Badanie uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

  • Stan serca i płuc, w tym ciśnienie tętnicze
  • Krążenie obwodowe

Leczenia

Cele terapii

  • Rzucenie palenia
  • Zapobieganie i, jeśli to konieczne, leczenie następczych szkód fizycznych
  • lub leczenie podstawowych lub współistniejących zaburzeń psychicznych

Ogólne informacje o terpii

Skuteczne strategie w podstawowej opiece zdrowotnej

  • Skuteczność następujących środków podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie skuteczności rzucania palenia jest najlepiej udokumentowana6:
    • towarzyszące profesjonalne poradnictwo
      • przez inną osobę (np. psychoterapia medyczna lub psychologiczna, poradnia uzależnień)
    • bezpłatna dostępność leków służących rzuceniu palenia
    • poradniki w formie drukowanej poświęcone rzuceniu palenia
  • Należy zalecać całkowite rzucenie palenia papierosów.
    • informacje dostosowane do pacjenta
    • w celu wspierania motywacji
      • Wyjaśnić wpływ rzucenia palenia na parametry biologiczne, takie jak czynność płuc lub stężenie CO.
      • W razie potrzeby oznaczyć odpowiednie parametry w przebiegu.
  • Przydatny może być ogólny model opisujący fazy procesu zmiany.
  • Sam wywiad dotyczący palenia może pełnić funkcję terapeutyczną.
    • w ramach interwencji dotyczącej palenia
    • w ramach bardziej kompleksowego programu rzucenia palenia
      • identyfikacja osób znajdujących się na „etapie ignorancji”
      • zachęcanie osób, które już uzyskały wgląd w chorobę

Leczenie farmakologiczne

  • Więcej szczegółowych informacji na temat terapii farmakologicznej można znaleźć w artykule  Rzucenie palenia.

Profilaktyka

  • Cena papierosów i innych wyrobów tytoniowych jest skutecznym instrumentem regulacyjnym.
    • Wzrost cen o 10% prowadzi do zmniejszenia konsumpcji o 4–5%.
  • Środki regulujące palenie tytoniu w miejscach publicznych: zakazy palenia w miejscu pracy, w restauracjach itp. są również skutecznym środkiem.
    • W wyniku wprowadzania zakazów palenia spada zapadalność zakałów serca.

Przebieg, powikłania i rokowanie

powikłania

Śmiertelność

  • Wśród młodych ludzi, którzy zaczęli palić i nadal to robią, połowa umierających umiera z powodu chorób związanych z paleniem.
    • 1/4 palaczy umiera przed ukończeniem 70. roku życia, tracąc średnio 23 lata życia.
  • Około 1/7 wszystkich zgonów związanych jest z paleniem tytoniu.
  • Zaburzenia sercowo-naczyniowe stanowią około 1/3 wszystkich zgonów związanych z paleniem tytoniu.
  • U osób w wieku ≥60 lat7
    • Oczekiwana długość życia skraca się o 5,5 roku w porównaniu z osobami niepalącymi.
    • Osoby w wieku powyżej 60 lat, które rzuciły palenie, wydłużyły swoją długość życia o 3,9 roku w porównaniu z osobami, które nadal paliły.
  • Efekt rzucenia palenia
    • W przypadku osób, które zaprzestały palenia, mija 20 lat, zanim ryzyko śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny zmniejszy się do tego samego poziomu, co w przypadku osób, które nigdy nie paliły.
    • Pozytywny wpływ zaprzestania palenia na zaburzenia sercowo-naczyniowe występuje szybko, wpływ na częstość występowania raka trwa dłużej.

Zachorowalność

Okazjonalne palenie

  • Dowody szkodliwych skutków na podstawie badań kohortowych
    • w przybliżeniu 38% wyższa śmiertelność w porównaniu z osobami niepalącymi8
    • 1 papieros dziennie wydaje się zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (o około połowę w porównaniu z 20 papierosami)9.
    • zwiększona śmiertelność już od 6–10 papierosów miesięcznie10

Skutki zdrowotne po rzuceniu palenia

  • Retrospektywne badania podłużne wykazują znaczne zmniejszenie śmiertelności po rzuceniu palenia.
  • Byli palacze mają porównywalne ryzyko śmiertelności do osób, które nigdy nie paliły.
    • Dane opierają się na średnio 23 latach kontroli przebiegów. Metaanalizy badań obserwacyjnych wykazują znaczną poprawę w zakresie lęku, depresji i chorób związanych ze stresem u osób, które rzuciły palenie w porównaniu z osobami, które nadal palą11.

Rokowania

  • Ryzyko zgonu z powodu raka płuc zmniejsza się u byłych palaczy w porównaniu z tymi, którzy nadal palą, ale pozostaje wyższe niż u osób, które nigdy nie paliły, nawet po wielu latach.
    • Odsetek zmniejszonego względnego ryzyka zachorowania na raka płuc w porównaniu z osobami, które nadal palą, zgodnie z metaanalizą12
      :
      • 1 rok po zaprzestaniu palenia: 81,4 % (64,1–98,2 %)
      • 5 lat po zaprzestaniu palenia: 57,2 % (45,7–67,3 %)
      • 10 lat po zaprzestaniu palenia: 36,9 % (28,3-47,9 %)
      • 15 lat po zaprzestaniu palenia: 26,7 % (20,2–34,3 %)
      • 20 lat po zaprzestaniu palenia: 19,7 % (13,3–26,4 %)
  • Ryzyko zgonu z powodu zawału serca jest tym niższe u byłych palaczy, im więcej czasu minęło od zaprzestania palenia, w porównaniu z osobami, które nadal palą.
    • Jeśli od zaprzestania palenia minęło więcej niż 5 lat, ryzyko jest tak samo wysokie, jak w przypadku osób, które nigdy nie paliły.
    • Korzyści zdrowotne są tu zatem szybciej zauważalne niż w przypadku ryzyka zachorowania na raka płuc.

Rokowanie przy rzuceniu palenia

informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Hartmann-Boyce J, Begh R, Aveyard P. Electronic cigarettes for smoking cessation. BMJ. 2018 Jan 17;360:j5543. doi: 10.1136/bmj.j5543. PMID: 29343486. PubMed
  2. BMJ Best Practice. Smoking cessation. Last reviewed: 30 Jun 2023, last updated: 21 Feb 2023 bestpractice.bmj.com
  3. Chung S, Baumlin N, Dennis JS, Moore R, Salathe SF, Whitney PL, Sabater J, Abraham WM, Kim MD, Salathe M. Electronic Cigarette Vapor with Nicotine Causes Airway Mucociliary Dysfunction Preferentially via TRPA1 Receptors. Am J Respir Crit Care Med. 2019 Nov 1;200(9):1134-1145. doi: 10.1164/rccm.201811-2087OC. PMID: 31170808 PubMed
  4. Lavacchi D, Roviello G, Rodriquenz MG. Electronic nicotine delivery systems (ENDS): not still ready to put on END. J Thorac Dis 2020; 12: 3857-65. PMID: 32802467 PubMed
  5. Mallock N, Böss L, Burk R, et al. Levels of selected analytes in the emissions of "heat not burn" tobacco products that are relevant to assess human health risks. Arch Toxicol 2018;92:2145-9. PMID: 29730817 PubMed
  6. Lindson N, Pritchard G, Hong B, et al. Strategies to improve smoking cessation rates in primary care. Cochrane Database Syst Rev. 2021;9:CD011556. www.cochranelibrary.com
  7. Mons U, Müezzinler A, Gellert C, et al. Impact of smoking and smoking cessation on cardiovascular events and mortality among older adults: Meta-analysis of individual participant data from prospective cohort studies of the CHANCES consortium. BMJ 2015; 350: h1551- doi: 10.1136/bmj.h1551 DOI
  8. Løchen ML, Gram IT, Mannsverk J, et al. Association of occasional smoking with total mortality in the population-based Tromsø study, 2001-2015. BMJ Open 2017; 7(12): e019107. pmid: 29288187 PubMed
  9. Hackshaw A, Morris JK, Boniface S, Tang JL, Milenković D. Low cigarette consumption and risk of coronary heart disease and stroke: meta-analysis of 141 cohort studies in 55 study reports. BMJ 2018;360:j5855. PMID: 29367388 PubMed
  10. Maki Inoue-Choi, PhD, MS, et al. Dose-Response Association of Low-Intensity and Nondaily Smoking With Mortality in the United States. JAMA Network Open. 2020;3(6):e206436. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.6436 DOI
  11. Taylor G, et al. Change in mental health after smoking cessation: Systematic review and meta-analysis. BMJ 2014; 348:g1151. www.bmj.com
  12. Reitsma M, Kendrick P, Anderson J, Arian N, Feldman R, Gakidou E, Gupta V. Reexamining Rates of Decline in Lung Cancer Risk after Smoking Cessation. A Meta-analysis. Ann Am Thorac Soc 2020;17(9):1126-32. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Sanner T, Grimsrud TK. Nicotine: carcinogenicity and effects on response to cancer treatment - a review. Front Oncol 2015; 5: 196. doi:10.3389/fonc.2015.00196 DOI
  14. Tattan-Birch H, Hartmann-Boyce J, Kock L, et al. Heated tobacco products for smoking cessation and reducing smoking prevalence. Cochrane Database Syst Rev 2022;1(1):CD013790. www.cochranelibrary.com

Autor*innen

  • Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
  • Sabine Gehrke-Beck, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Universitätsmedizin Berlin (Review)
F17-; F19
røyking
Tytoń Nikotyna Papierosy E-papierosy Papierosy elektroniczne Szisza Rzucenie palenia Uzależnienie Bierne palenie Rak Rak płuc
palić papierosów
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Wziewne używanie nikotyny, tj. palenie papierosów, cygar lub fajek. Coraz częściej również w formie elektronicznych papierosów lub sziszy. Częstość występowania: Chorobowość palenia tytoniu w Europie Środkowej ok. 30%, tendencja wzrostowa
Uzależnienia
Palenie
/link/35d6c2bfead94b63928d33240eead8f6.aspx
/link/35d6c2bfead94b63928d33240eead8f6.aspx
palenie
SiteDisease
Palenie
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl