Co oznacza obrzęk węzłów chłonnych?
Węzły chłonne to małe gruczoły, które odpowiadają za „filtrowanie” limfy, czyli płynu tkankowego. Są także częścią układu immunologicznego i dlatego są ważne dla obrony przed zakażeniami. Węzły chłonne znajdują się w różnych miejscach na całym ciele. Szczególnie łatwo wyczuwalne są (powiększone) węzły chłonne w okolicy szyi, pod pachami i w pachwinie.
O obrzęku wWęzłay chłonnegoonne mmogą powiększać się w przebiegu rówimyżnych chorób, gdyzarówno jestniezgroźnych, onjak większyi nibardzo poważ normalnienych. Przyczyną może być np.: zakażenie, które aktywuje reakcje zapalne w węzłach chłonnych. Powoduje to, że węzły chłonne się powiększają i stają się wyczuwalne, a nawet widoczne i bolesne. Jest to normalny proces, który świadczy o tym, że układ odpornościowy działa sprawnie. Gdy tylko infekcja ustąpi, węzły chłonne wracają do swoich pierwotnych rozmiarów - może to potrwać kilka dni. Mogą także pozostać niewielkie guzki.
Częstość występowania
ObrzPowiękniętekszone i bolesne węzły chłonne są bardzo częste u dzieci i początkowo nie stanowią powodu do niepokoju.- Wiele chorób, zwłaszcza infekcje grypowe, prowadzi do
obrzich powięku węzłów chłonnychkszenia. - Nowotwowy
dotykającewęzłów chłonnych występują niezwykle rzadko u dzieci.
Co może być przyczyną?
U dzieci obrzpowiękniętekszone węzły chłonne są zwykle oznaką łagodnej choroby. Wówczas oprócz powięzekszenia, węzły chłonnymogą być również bolesne i zwykle jest powiększony,to bolesny i jednocześnie dochodzi doobjawem zakażenia toczącego się w organizmie.
Jeśli węzły chłonne w określonym obszarze, np.: w dole pachowym są powiększone, to jest to zwykle wynik miejscowego ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego, np. w wyniku zapaleniazakażenia rany.
Jeśli węzły chłonne na szyi, pod pachami i w pachwinach są obrzpowiękniętekszone, to zwykle mamy do czynienia z ogólną infekcją, często wywołaną przez wirusy.
W bardzo rzadkich przypadkach obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych u dzieci może być również spowodowanyspowodowane innymi przyczynami, np. wywołanymi przez choroby nowotworowe.
Najczęstsze przyczyny
ObrzPowiękkszenie węzłów chłonnych w określonym obszarze (miejscowymiejscowe)
- Przyczyną jest zwykle miejscowe zakażenie, np.
:w gardle lub na skórze. - Zapalenie gardła
- Węzły chłonne szyjne są
obrzpowiękniętekszone. - Dziecko
jestma objawy przeziębionebienia iźleogólnesięzłeczujesamopoczucie, ale nie wykazuje innych objawów choroby.
- Węzły chłonne szyjne są
- Zapalenie migdałków
- Węzły chłonne
w obszarze szyiszyjne sąobrzpowiękniętekszone. DzieckoWystępujejest chore, ma wysokąwysoka gorączkęczka i trudności z przełykaniem.
- Węzły chłonne
- Zapalenie
zapalnierany- Silnie zakażona rana często powoduje obrzęk i reakcje zapalne w sąsiadujących węzłach chłonnych.
- Zakażenia skóry, np.
- Róża: dotyczy określonego obszaru skóry, który jest wyraźnie czerwony i obrzęknięty.
- Liszajec zakaźny: tworzą się ropne skorupy, miejscowe węzły chłonne mogą być
obrzpowiękniętekszone.
- Wyprysk atopowy
- U dzieci z atopowym zapaleniem skóry węzły chłonne mogą być powiększone.
OgUogólnalnione opuchliznapowiększenie węzłów chłonnych
Zakazakażenia wirusowe- Przy
OgUogólnylnioneobrzpowiękkszenie węzłów chłonnych występuje również w wielu innych typowych chorobach wieku dziecięcego (np. odrze, śwince) lub zakażeniu wirusowym (np. opryszczce).
- Przy
- bakterie i inne patogeny
- Liczne bakterie (np. paciorkowce), pasożyty (np. toksoplazma), a nawet grzyby mogą w przebiegu zakażenia prowadzić do powiększenia węzłów chłonnych. Obejmuje ono np. bardzo rzadko również gruźlicę.
Mononukleoza - mononukleoza (
- , choroba pocałunków)
- Choroba przypomina przedłużające się zapalenie migdałków, które nie ustępuje po antybiotykach.
Rzadkie przyczyny
- Zaburzenia autoimmunologiczne
- Choroby reumatyczne mogą prowadzić do
obrzpowiękukszenia węzłów chłonnych u dzieci.
- Choroby reumatyczne mogą prowadzić do
- Choroba Kawasakiego
- Zapalenie naczyń krwionośnych występuje u dzieci w wieku od 3 miesięcy do 12 lat.
- Typowe objawy to wysoka gorączka, wysypka, zapalenie spojówek, zmiany śluzówki w jamie ustnej i powiększone węzły chłonne na szyi.
- Białaczka
- Węzły chłonne mogą być powiększone.
- Stężenie hemoglobiny jest często niskie (dziecko jest blade),
krewwezawierakrwi stwierdza się mało białych krwinek (dziecko częściej ulega zakażeniom) i płytek krwi (trombocyty,; u dziecka szybko powstają siniaki i krwawienia podskórne). Często występują bóle kostne.
- Złoś
liwyliweobrzpowiękkszenie węzłów chłonnych (chłoniak)- Najczęstszym objawem są powiększone, niebolesne węzły chłonne, zwykle na szyi lub pod pachami albo w kilku miejscach ciała.
- Chłoniak może jednak występować także bez powiększonych węzłów chłonnych.
- Niektórzy chorzy gorączkują, tracą na wadze, mają nocne poty, świąd oraz skarżą się na
- Nowotwory złośliwe
- Złośliwe nowotwory jąder, mięśni lub kości (mięsaki) prowadzą do
początkowego obrzpowiękukszenia węzłów chłonnych w pobliżu guza.
- Złośliwe nowotwory jąder, mięśni lub kości (mięsaki) prowadzą do
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
U dzieci węzły chłonne są zwykle mniejsze niż 1 cm; często u zdrowych ludziosób nie można ich w ogóle wyczuć podczas badania. Nieznacznie powiększone węzły chłonne, które można lekko przesuwać pod skórą i które są wrażliwe na ból, są typowe dla reakcji towarzyszącej infekcji. Typowymi obszarami są pachy, pachwiny i szyja. Jeśli dziecko poza kaszlem, objawami przeziębieniembienia lub podobnymi dolegliwościami nie ma sięinnych całkiemobjawów, dobrze,zmiany można obserwować zmiany przez kilka dni.
Węzły chłonne, które są obrzpowiękniętekszone przez dłuższy czas (kilka tygodni) powinny być zbadane przez lekarza, alechoć przyczyna jest zazwyczaj niegroźna. Jednak niebolesne, znacznie powiększone, nieprzemieszczonenieprzesuwalne względem podłoża węzły chłonne sąpowinny bardziejwzbudzić niepokojąceniepokój. Uwagę zwracają przede wszytskimwszystkim obrzpowiękniętekszone węzły chłonne, wyczuwalne nad obojczykiem.
ObrzPowiękniętekszenie węzłyów chłonneonnych przebiegające w połączeniu z wyraźnie pogorszonym stanem ogólnym lub innymi dolegliwościami, które nie są spowodowane przeziębieniem lub innym zakażeniem, również powinny być niezwłocznie zbadane przez lekarza.
W przypadku wystąpienia obrzękupowiekszenia węzłów chłonnych w połączeniu z krwotokamiwylewami/krotokami (pod)skórnymi, bardzo częstymi infekcjami i niedokrwistością, należy szybko zasięgnąć porady lekarza.
Badania dodatkowe
Badanie fizykalne
- Badanie lekarskie opiera się na wywiadzie dotyczącym historii choroby.
- Jeśli istnieje wyraźna przyczyna miejscowa, lekarz dokładnie zbada ten obszar (np.
:gardło). - W przypadku
obrzękniętychpowiekszenia węzłów chłonnych bez znanej przyczyny, dziecko jest szczegółowo badane i brane są pod uwagę wszystkie narządy.
Badania dodatkowe
- Jeśli rozpoznanie jest niejasne, można wykonać badanie krwi w celu określenia stężenia hemoglobiny (Hb), liczby białych krwinek i płytek krwi (trombocytów) oraz wykładników stanu zapalnego (szybkość
opaduopadania czerwonych krwinek (OB) i białko C-reaktywne (CRP). - Inne badania zależą od
ewentualnegopodejrzewanegopodejrzenia diagnozyrozpoznania. We krwi można ewent. zbadać przeciwciała (np. w przypadku podejrzenia mononukleozy). - Badanie ultrasonograficzne węzłów chłonnych, a także wątroby i śledziony może dać dalsze wskazówki.
- Jeśli nadal nie wiadomo, dlaczego
występuje obrzękwęzłay chłonnegoonne sa powiększone, często przydatne jest jego usunięcie i poddanie badaniu histopatologicznemu.
Skierowanie do specjalisty
- Jeśli rozpoznanie jest niejasne, lekarz rodzinny/pediatra może
nastąpiskierowaćskierowaniedo specjalisty, zwłaszcza jeśliobrzpowiękksszenie węzłów chłonnych trwa dłużej niż 6 tygodni. - Dotyczy to również sytuacji, gdy postawiono rozpoznanie wymagające specjalistycznego leczenia (np.
:choroba nowotworowa).
Leczenie
NieszkodliweNiegroźne infekcje zwykleleczulegająsię samesamowyleczeniu, aobrzpowiękkszenie węzłów chłonnych wtedy takżesiustęcofapuje.- To samo dotyczy
obrzękupowiekszenia węzłów chłonnych po szczepieniu lub jako działanie niepożądane leków (należy zaprzestać przyjmowania leków). - Zakażenia wirusowe zazwyczaj nie mogą być leczone swoistymi lekami; pomocny jest odpoczynek/rekonwalescencja i środki obniżające gorączkę, jeśli
takowajestwystępujeobecna. - Jeśli występuje zakażenie bakteryjne, może być konieczne
przepisaniezastosowanie antybiotyków.
Co możesz zrobić sam?
ObrzPowiękniętekszone węzły chłonne w większości przypadków nie wymagają leczenia. Są one znakiem, że w przypadku zakażenia działa obrona immunologiczna organizmu. Gdy układ odpornościowy skutecznie zwalczy infekcję, obrzwielkość wękzłów ustąpichłonnych samzwykle wraca do swojego pierwotnego rozmiaru. Możeszna przyjąć postawę wyczekującą i obserwować powiększony węzeł.
Dodatkowe informacje
- Limfadenopatia u dzieci
Autorzy
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
- Natalie Anasiewicz, lekarka, Fryburg Bryzgowijski