Powiększone węzły chłonne

Fakty

• U zdrowych osób węzły chłonne są małe (<1 cm), miękkie i niebolesne.><1 cm), miękkie i niebolesne.
• Węzły chłonne sznajdują obecnesię w wielu miejscach w ciele, ale są łatwo wyczuwalne w niektórych miejscach, gdy są powiększone mogą być łatwo wyczuwalne tam, gdzie leżą bardziej powierzchownie (zwłaszcza w szyi, w pachwinie, w pachach).
• Węzły chłonne są stacjami filtrującymi płyn limfatyczny.
• Węzły chłonne pomagają chronić organizm przed chorobami; są one częścią układu immunologicznego.
• KomórkiTkanka limfatycznelimfatyczna, (z którerej znajdujzbudowane są się również w węzłachy chłonnych)onne, mająma za zadanie unieszkodliwienie patogenów, które dostały się do organizmu. W przebiegu tego procesu często dochodzi do obrzpowiękukszenia węzłów chłonnych.
• Gdy układ odpornościowy skutecznie zwalczy zakażenie, węzły chłonne stopniowo powracają do swoich normalnych rozmiarów.
• Jednak węzły chłonne mogą być również powiększone w ramachprzebiegu przewlekłej lub nawet złośliwejpoważnej choroby nowotworowej.

Co tooznacza jest obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych?

Węzły chłonne to centralne stacje układu limfatycznego i obronnego. Węzły tworzTworzą w cieleorganizmie rozległą sieć ze stacjami filtrującymi płyn tkankowy, zwany limfęą. Każdy węzeł chłonny zarządza ściśle określonym, czasem bardzo ograniczonym obszarem ciała. Następnie przekazuje swój filtrat do następnej stacji węzłów chłonnych w danym rejonie. Ze względu na te funkcje związane z danym rejonem, lekarze wiedzą, że jeśli np. węzły chłonne pod pachą są obrzpowiękniętekszone, należy szukać oznak choroby w sąsiednim rejonie.

Komórki limfatyczne w węzłach chłonnych pomagają chronić organizm przed chorobami. Kiedy obce bakterie lub inne patogeny dostają się do organizmu (zakażenie), są one unieszkodliwiane przez komórki gruczołów limfatycznych. Wtedy węzły chłonne puchnpowiększają się (limfadenopatia), co w tym przypadku wskazuje po prostu na zdrową czynność układu obronnego.

Gdzie znajdują się węzły chłonne?

Węzły chłonne znajdują się w różnych częściach ciała:

• Duże skupiska węzłów chłonnych znajdują się w jamie brzusznej i klatce piersiowej.
• Ponadto kilka węzłów chłonnych znajduje się na szyi, pod pachami i w pachwinach.
• Ponieważ układ limfatyczny rozprzestrzenia się po całym ciele, węzły chłonne są również obecne w innych częściach ciała, ale zwykle nie można ich tam wyczuć.

JakW powstajejaki obrzsposób dochodzi do powiękkszenia węzłów chłonnych?

Niemal każdy człowiek w pewnym momencie odczuwazauważył obrzu siebie powiękkszone węzłówy chłonnych na swoim cieleonne — np. na szyi lub w pachwinie. DoZwykle obrzdochodzi do tego w przebiegu przejściowych zakażeń. Jednak powiękukszenie węzłów chłonnych prowadząmoże przeważnie nieszkodliwe zakażenia. Poprzez obrzęk węzłów chłonnych mogąbyć również dawać o sobie znaćobjawem poważniejszeniejszej choroby.

U zdrowych i sprawnych fizycznie osób węzły chłonne są małe i miękkie. Zwykle są one tak miękkie, że nie można ich wyczuć pod skórą. Kiedy komórki gruczołów limfatycznych w węzłach chłonnych aktywnie walczą z chorobą, puchnwęzły powiększają się, można je łatwo wyczuć palcami i często są bolesne.

Węzły chłonne o średnicy większej niż 10 mm wskazują na aktywne zdarzeniezakażenie i tym samym można jeto interpretować jako możliwy objaw choroby, chociaż niektóre z nich, np. (Węzły chłonne, w pachwinie mogą mieć rozmiar do 15 mm nawet w normalnym stanie). Gdy układ immunologiczny skutecznie zwalczy chorobę, tj. choroba zostanie pokonana, węzły chłonne stopniowo powracają do swoich normalnych rozmiarów. W przypadku chorób przewlekłych węzły chłonne mogą być trwale powiększone.

Ponieważ węzły chłonne pobierają limfę z sąsiednich regionów ciała, komórki nowotworowe z innych narządów również mogą się tamdo rozprzestrzenianich przemieszczać (przerzuty). W takim przypadku węzły chłonne również puchnpowiększają się. W przypadku nowotworu komórek limfatycznych (chłoniaka) lub innych komórek krwi (białaczki) węzły chłonne równietakże ulegają powiększeniu (patrz poniżej). JeśliW takieprzypadku chorobytakich są przyczyną opuchlizny, powiększonechorób węzły chłonne są często dodatkowo stwardniałetwarde i nie sbolą bolesne nawet po uciśnięciu.

Co może być przyczyną?

Najczęstsze przyczyny

Ostre zakażenia (liczne bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty)

• JeW przypadku ostrych zakażeli powodują one tymczasowy obrzęk węzłów chłonnych, częstoeń węzły chłonne są bolesne, zwłaszcza po uciśnięciu.
• Zapalenie gardła i zapalenia migdałków mogą powodować obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych na szyi.
• Miejscowe zakażenia w palców lub ramionachokolicy powodujramion spowodują opuchliznpowiększenie najbliżej położonych węzłów chłonnych pod pachą.
• Miejscowe zakażenia w nodze/stopie lub podbrzuszu powodują obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych w pachwinie.
• „ChorobomPowiększenie węzłów chłonnych często towarzyszy chorobom wieku dziecięcego“, tj. zakażeniueniom wirusowym, takim jak np. różyczka, odra, świnka itp. także często towarzyszy obrzęk węzłów chłonnych.

Gorączka gruczołowa Pfeiffera (mononukleoza)

• To zakażenie wirusowe powoduje obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych w całym organizmie.
• Obraz kliniczny charakteryzuje się bólem gardła, wysoką gorączką i obrzpowiękiemkszeniem węzłów chłonnych (najlepiej wyczuwalnymwyczuwalnych na szyi), często jeszcze przed wystąpieniem objawów ogólnych.

Przyczyny immunologiczne, w tym:

• Reakcja na szczepienie
• Alergie
• Niedobory odporności
• Choroby autoimmunologiczne (patrz poniżej)

Leki i inne przyczyny

Niektóre leki mogą powodować obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych jako reakcję niepożądaną. RInne przyczyny to różne przewlekłe choroby metabolizmumetaboliczne (amyloidoza), tkanki łącznej i inne są również związane z powiększeniem węzłów chłonnych. Układ limfatyczny może również zareagować obrzpowiękiemkszeniem węzła chłonnego w reakcji na ciało obce, np. w przypadku implantu piersi z tworzywa sztucznego. Czasami bardzo ciężka, niewykonywana standardowo praca fizyczna prowadzi do obrzpowiękukszenia węzłów chłonnych w obszarze odpływu limfy używanych mięśni.

Rzadkie przyczyny

Gruźlica

• Bakterie gruźlicy prowadzą do miejscowych ognisk zapalnych, najpierw w płucach, później w innych narządach.
• W przebiegu zakażenia dochodzi do obrzpowiękukszenia węzłów chłonnych.

Choroby reumatyczne

• Należą one do tzw. chorób autoimmunologicznych, przy których komórki układadu immunologicznyimmunologicznego (a więc także komórki limfatyczne) omyłkowo atakujeatakują własne tkanki organizmu. Powoduje to także czpowięściowykszenie obrzękniektóych węzłów chłonnych np. przyw chorobach takich jak sarkoidoza lub toczeń rumieniowaty.

Nowotwór węzłów chłonnych (chłoniak)

• Chłoniak nie-Hodgkina
  • Choroba pojawia się zwykle po 40. roku życia.
  • NajważniejszymGłówną objawemprzyczyną objawów jest niekontrolowany wzrost komórek limfatycznych (limfocytów) w całym organizmie.
  • Cechy charakterystyczne to powiększone węzły chłonne, nocne poty, swędzenieświąd skóry, utrata masy ciała, brak sił i gorączka.
• Chłoniak Hodgkina
  • Choroba najczęściej występuje między 20. a 40. rokiem życia lub po 50. roku życia.
  • Najważniejszymniejszą objawemprzyczyną objawów jest niekontrolowany wzrost limfocytów, zarówno miejscowy, jak i rozproszony po całym organizmie.
  • Często jako pierwszy jest zauważany powiększony i niebolesny węzeł chłonny, często w okolicy szyi lub pod pachą.
  • Objawy obejmują nocne poty, swędzenieświąd skóry, utratę masy ciała, zmęczenie i gorączkę.

RakNowotwory krwi (białaczkaaczki)

• Ostra białaczka limfatyczna
  • Białaczka limfocytowa jest często obserwowana u dzieci i stanowi 80% wszystkich białaczek wieku dziecięcego.
  • Obraz kliniczny charakteryzuje się anemią (niedokrwistością), skłonnością do krwawień i zakażeń, czasami powiększeniem węzłów chłonnych, umiarkowanym powiększeniem wątroby i śledziony, a czasamiczasem bólem kości.
• Ostra białaczka szpikowa
  • Rodzaj rakanowotworu krwi, który często dotykawystępuje u dorosłych.
  • Obraz kliniczny charakteryzuje się anemią (niedokrwistością), skłonnością do krwawień i zakażeń, czasami powiększeniem węzłów chłonnych, umiarkowanym powiększeniem wątroby i śledziony, a czasami bólem kości.
• Przewlekła białaczka limfocytowa
  • Do 60% pacjentów nie ma objawów w momencie rozpoznania.
  • Objawy obejmują m. in. powiększone, niebolesne węzły chłonne, zmęczenie , zmniejszenie masy ciała, szybkąszybkie uczucie sytości po nawet małym posiłku z powodu powiększonej śledziony.
• Przewlekła białaczka szpikowa
  • Rzadka postać białaczki, która objawia się stopniowo narastającym zmęczeniem, utratą apetytu, szybkim uczuciem sytości, swędzeniemświądem skóry, nocnymi potami i nietolerancją ciepła.

Inne nowotwory

• Powiększone, twarde i guzowate węzły chłonne mogą wskazywać na nowotwór narządu w pobliżu dotknizajętych węzłów chłonnych (np. w przypadku nowotworu piersi często powiększają się węzły chłonne pod pachą po stronie dotkniętej chorobąchorej).

Toksoplazmoza

• Zakażenie pasożytem Toxoplasma gondii.
• 80% zakażeń przebiega bezobjawowo.
• Objawy są niespzrójneżnicowane i obejmują ogólne złe samopoczucie, bóle mięśni, bóle kończyn, bólel głowy i bóle gardła.
• Zwykle zauważalne są obrzpowiękniętekszone i niebolesne węzły chłonne, szczególnie w okolicy głowy i szyi.
• Chorobę rozpoznaje się zwykle na podstawie badania krwi.

Gorączka zajęcza (tularemia)

• Tularemia to zakażenie bakterią Francisella tularensis obserwowane u gryzoni, zwłaszcza królików, lemingów i karczowników, które może być przenoszone na ludzi.
• Choroba powoduje gorączkę , bólel głowy, nudności oraz zmęczenie. W miejscu wniknięcia drobnoustroju powstaje guzek, który później przekształca się wwe zmianwrzodziejącą grudkę; wystoraz dochodzi do powiępuje obrzękkszenia najbliższych węzłów chłonnych.

Bruceloza

• Bardzo rzadka choroba w Europie, ale szeroko rozpowszechniona w wielu krajach tropikalnych i subtropikalnych.
• Przenoszona jest przez bydło, owce, świnie i kozy.
• Choroba o ostrym przebiegu z ogólnym złym samopoczuciem. Często zauważalne są ataki gorączki powracające falami, szczególnie w nocy; gorączka może przybrać przewlekły przebieg. Występuje obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych na szyi i pod pachami, charakterystyczne jest również powiększenie wątroby i śledziony.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

Węzły chłonne, które pozostają powiększone przez kilka tygodni, powinny zostać zbadane przez lekarza, nawet jeśli nie występują żadne inne objawy. ObrzPowięk węzłów chłonnychkszenie utrzymującyce się przez ponad tydzień wraz ze złym samopoczuciem lub innymi dolegliwościami, również powinienpowinno stanowizostać okazjęskonsultowane doprzez badania lekarskiegolekarza.

ObrzPowiękkszenie węzłów chłonnych po zakażeniu zazwyczaj nie jest nieszkodliwygroźne i ustępuje samoistnie po wyleczeniu choroby. Małe guzki mogą pozostać i nie są powodem do zmartwienia.

Jak postępuje lekarz?

Wywiad chorobowy (historia choroby)

Lekarz zada następujące pytania:

• Od kiedy węzły chłonne są powiększone? Czy wdoszło do szybkiego powięzły chłonne nabrzmiały bardzo szybkokszania (w ciągu kilku godzin, w ciągu nocy) czy raczej powoli?
• Czy obrzpowiękkszenie węzłów chłonnych wystąpimiał wo związkuzek z inną chorobą?
• Czy pacjent choruje Pan(i) na chorobę przewlekłą?
• Czy wystąpił ból gardła?
• Czy miabył(a) Pan(i) kontakt ze zwierzętami, przez który mogło dojść do zakażenia?
• Czy doszło do ukąszenia przez owada?
• Czy istniały inne szczególne okoliczności możliwego zakażenia (pobyt za granicą, kontakt z zakażonymi osobami itp.)?
• CzyJakie czujejest sięogólne Pan(i)samopoczucie źlepacjenta? Czy ma Pan(i) występuje gorączkęczka, czy nastąpidoszłao do utratautraty masy ciała lub czy bardziej dolega Panu(-i) odczuwa zmęczenie?
• Czy dużowystępują pocipoty się Pan(i) w nocynocne?
• Czy pacjent przyjmował(a) Pan(i)w ostatnim czasie jakieś leki?

Czynniki wskazujące na poważną chorobę

• Wiek >>40 lat.
• Płeć męska.
• ObrzPowiękkszenie węzłów chłonnych utrzymuje się przez okres od 4 do 6 tygodni; powiększenie węzłów chłonnychi nie cofnustęło siępuje.
• Dotyczy to kilku obszarów ciała.
• PowiWyczuwalny powiększony węzeł chłonny powyżej obojczyka jest wyczuwalny.
• Inne objawy: gorączka, utrata masy ciała, anemia, ogólne osłabienie fizyczne 
• Czynniki ryzyka zachorowania na nowotwór: palenie tytoniu , nadużywanie alkoholu

Badanie lekarskie

Lekarz sprawdzi, czy powiększone węzły chłonne są wyczuwalne (zlokalizowane) tylko w jednym miejscu, czy w kilku miejscach ciała. Oceni również, czy występują inne objawy choroby i jakie (gorączka , żółtaczka, wysypka skórna , ból gardła, dolegliwości stawowe itp.), aby móc rozpoznać chorobę.

W większości przypadków przyczyną jest nieszkodliwaprzemijająca, niezagrażająca życiu choroba. Jeśli rozpoznanie jest niejasne, przeprowadzane jest dokładne badanie całego ciała, ze szczególnym naciskiemuwzględnieniem na ocenęoceny węzłów chłonnych w pachwinie, pod pachami i na szyi. Ponadto bada się brzuch, w celu oceny śledzionęledziony lub wątrobętroby pod kątem powiększenia, ewentualnie za pomocą badania ultrasonograficznego.

Dalsze badania

Jeśli rozpoznanieza jest niejednoznaczne, a zaprawdopodobną przyczynę ustalono nieszkodliwniegroźną chorobę, w ogólewczas nie ma potrzeby wykonywania badań krwi. Jeśli rozpoznanie jest niejasne, zwykle sprawdza się w badaniu krwi parametry stanu zapalnego (szybkość opadania krwinek czerwonych - OB), białko C-reaktywne (- CRP) (oba parametry stanu zapalnego we krwi) i wartość Hb (hemoglobinę). Konieczne może być oznaczeniewykonanie morfologii w celu oceny liczby białych krwinek i płytek krwi oraz wykonanie badania rozmazu krwi. 

Jeśli zachodzi odpowiednie podejrzenie, przeprowadzane jest badanie krwi na obecność przeciwciał przeciwko różnym zakażeniom lub jako wskaźnik chorób autoimmunologicznych. W zależności od podejrzewanego rozpoznania mogą być wymagane dalsze badania krwi.

Jeśli badanie ultrasonograficzne nie jest wystarczające do ewentualnego wykazania jakichkolwiek nieprawidłowości w obrębie węzłów chłonnych lub narządów, zasadne może być badanie rentgenowskie (RTG), rezonans magnetyczny (RM), tomografia komputerowa (TK) lub wziernikowaniebadania żołądkaendoskopowe. W przypadku podejrzenia nowotworu należy pobrać próbkę tkanki (biopsja) z węzła chłonnego do badania mikroskopowego (histologii).

Skierowanie do specjalisty

Jeśli obrzpowiękkszenie jednego lub więcej węzłów chłonnych utrzymuje się bez zadowalającegomożliwości wyjaśnieniaustalenia przyczyny, pacjent zostanie skierowany do gabinetu specjalisty w celu przeprowadzenia dalszych badań. Jeśli wystąpią oznaki poważnej choroby, pacjent może zostać skierowany do szpitala.