Definicja: Czerwonka Shigella (szigeloza, czerwonka bakteryjna) jest wysoce zakaźnym zakażeniem jelit, którego przebieg waha się od łagodnego z wodnistą biegunką do ciężkiego z gorączką, kolką, silnym bolesnym parciem na stolec, krwawą i ropną biegunką. Istnieje obowiązek zgłaszania zachorowań.
Częstość występowania: Na całym świecie każdego roku zakażonych zostaje ponad 200 milionów osób. W Europie zapadalność wynosi ok. 0,5–1/100 000, często choroba jest przywożona przez podróżnych.
Objawy: Obraz kliniczny, często wodnista biegunka, zależy od rodzaju bakterii: S. dysenteriae i S. boydii prowadzą do ciężkich objawów (często z krwotokiem), podczas gdy S. flexneri i S. sonnei zwykle powodują łagodniejszy przebieg.
Obraz kliniczny: Obraz kliniczny zależy od ciężkości choroby. Częste oznaki odwodnienia. Objawem ostrzegawczym jest krwawa biegunka, która u dzieci powinna prowadzić do natychmiastowej hospitalizacji.
Diagnostyka: Chorobę rozpoznaje się na podstawie posiewu kału.
Leczenie: W przypadku wykrycia zakażenia Shigella leczenie polega na podawaniu antybiotyków zgodnie z antybiogramem. Nawadnianie. Środki zapobiegawcze w celu uniknięcia dalszego rozprzestrzeniania się choroby.
Informacje ogólne
Definicja
Czerwonka Shigella, szigeloza, atakuje głównie jelito grube i jest również nazywana czerwonką bakteryjną.
Waha się od łagodnych postaci z łagodną wodnistą biegunką do ciężkich chorób z gorączką, kolką, bolesnym parciem na stolec, krwawą i ropną biegunką.
Czerwonka Shigella jest niezwykle zaraźliwym zakażeniem jelit, przenoszonym drogą fekalno-oralną lub poprzez skażoną wodę lub żywność.
Zwykle ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie, ale w wyjątkowych przypadkach przebieg jest ciężki.
Ciężki przebieg charakteryzuje się częstą krwawo-śluzową biegunką, gorączką, silnym parciem na stolec oraz znużeniem.
Opisano przypadki zespołu hemolityczno-mocznicowego (HUS) po krwawej biegunce wywołanej zakażeniem Shigella dysenteriae. Czynnikiem chorobotwórczym jest tutaj toksyna Shiga, która jest wytwarzana przez Shigella dysenteriae, ale także przez E. coli (EHEC) (zobacz sekcja Patogeneza).
Shigella jest blisko spokrewniona z Escherichia coli.
Szigeloza podlega obowiązkowi zgłoszenia w Niemczech.
Częstość występowania
Biegunka jest jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji w gabinecie lekarza rodzinnego.
Shigella jest rozprzestrzeniona na całym świecie.
Choroba dotyka głównie dzieci w wieku poniżej 5 lat, ale do 40% przypadków występuje u dorosłych1.
W klimacie tropikalnym Shigella jest częstą przyczyną biegunek2.
Na całym świecie każdego roku zakażonych zostaje ponad 200 milionów osób.
Shigella dysenteriae, która występuje głównie w tropikach, prowadzi do najcięższego obrazu klinicznego1.
W Europie
zakażenia są głównie wywołane przez S. sonnei (ok. 70%) i S. flexneri (ok. 20%), głównie z łagodnym przebiegiem.
zapadalność ok. 0,5–1 zachorowań na 100 000 mieszkańców
Szigeloza jest często przywożona przez podróżnych. Szigelozą można było się zarazić w ostatnich latach głównie w Egipcie, Indiach, Maroku, Tunezji i Turcji.
Charakterystyczny wzrost częstości występowania w ciepłych miesiącach
W przeciwieństwie do wirusowego zapalenia żołądka i jelit, które zwykle występuje częściej w okresie jesienno-zimowym.
Etiologia i patogeneza
Patogen: gram-ujemne bakterie z rodziny Enterobacteriaceae, rodzaj Shigella
Wyróżnia się 4 grupy serologiczne:
Grupa A — Shigella dysenteriae typu 1 i typu 2
Grupa B — Shigella flexneri
Grupa C — Shigella boydii
Grupa D — Shigella sonnei
Szczepy z grup A–C można przypisać do określonych serotypów.
Warunki zakażenia
Jedynym istotnym rezerwuarem Shigella są ludzie.
Bakterie są przenoszone drogą fekalno-oralną, głównie poprzez bezpośredni kontakt człowieka z człowiekiem.
Zakażenia poprzez skażoną wodę pitną lub żywność są szczególnie istotne w cieplejszych krajach, w których przenoszenie jest również możliwe poprzez skażoną wodę w kąpieliskach.
Na obszarach endemicznych Shigella może być przenoszona biernie przez muchy z ludzkich odchodów na żywność.
Shigelli można łatwo pozbyć się środkami dezynfekującymi, nie toleruje on kwaśnego środowiska, wysuszenia i światła.
Shigella jest bardziej zaraźliwa niż wiele innych bakteryjnych patogenów biegunki.
Zazwyczaj bakterie są wydalane ze stolcem przez okres od 1 do 4 tygodni.
Niewielka liczba pacjentów staje się bezobjawowymi, długotrwałymi nosicielami. Może to mieć znaczenie epidemiologiczne w przypadku zakażeń poprzez żywność i wodę pitną.
Patogeneza/toksyna Shiga
Wszystkie bakterie Shigella zawierają endotoksynę, która przyczynia się do podrażnienia błony śluzowej jelit.
Tylko Shigella dysenteriae typu 1 dodatkowo tworzy egzotoksynę, toksynę Shiga 1, która może prowadzić do poważnych toksycznych objawów klinicznych.
Toksyna Shiga 1 jest prawie identyczna z toksyną Shiga 1 (werotoksyną 1) enterokrwotocznej E. coli (EHEC).
Ta toksyna Shiga jest odpowiedzialna za rozwój ciężkiej, krwawej biegunki i prawdopodobnie zespołu hemolityczno-mocznicowego po zakażeniu EHEC lub Shigella dysenteriae.
Bakterie przenikają przez błonę śluzową okrężnicy i powodują zapalenie jelita grubego.
uszkodzenie błony śluzowej ze zmniejszoną powierzchnią i mniejszą reabsorpcją
Choroba najczęściej dotyczy dystalnej części okrężnicy i odbytnicy.
Bakterie wnikają tylko do śluzówki (błony śluzowej); rzadko dochodzi do bakteriemii2.
W dalszym przebiegu mogą wystąpić ogniskowe owrzodzenia, głównie w dystalnej części okrężnicy, w skrajnych przypadkach aż do rozszerzenia i perforacji okrężnicy.
Shigella dysenteriae, która występuje tylko w tropikach, prowadzi do najcięższego obrazu klinicznego1.
Predyspozycje
Niski poziom higieny (rąk)
Zanieczyszczona żywność
Łatwiejsze rozprzestrzenianie się w społeczności
ICD-10
A03 Choroba zakaźna wywołana przez Shigella [szigelloza]
A03.0 Szigelloza wywołana przez Shigella dysenteriae
A03.1 Szigelloza wywołana przez Shigella flexneri
A03.2 Szigelloza wywołana przez Shigella boydii
A03.3 Szigelloza wywołana przez Shigella sonnei
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Biegunka o ostrym początku z gorączką i bólem brzucha, później możliwa również krwawa biegunka
Chorobę rozpoznaje się w drodze posiewu kału.
Diagnostyka różnicowa
Podstawowa diagnostyka ciężkiego przebiegu pozaszpitalnego zapalenia żołądka i jelit powinna obejmować badania mikrobiologiczne w kierunku zakażenia Campylobacter, Salmonella, Shigella i, w razie potrzeby, Yersinią i norowirusami.
W łagodnych postaciach choroby posiew kału zwykle nie jest konieczny.
W przypadku podróży w wywiadzie i krwawej biegunki najważniejszym rozpoznaniem różnicowym jest zakażenie Campylobacter lub, w przypadku przedłużonego pobytu w obszarach tropikalnych, czerwonka pełzakowa.
Czerwonka pełzakowa rzadko zaczyna się nagle, ogólny stan fizyczny jest lepszy, a biegunka nie jest tak intensywna jak w przypadku szigelozy.
Może być podobne klinicznie i rektroskopowo, ale często nie ma podróży w wywiadzie.
Diagnostyka przy ostrej biegunce, informacje ogólne
Diagnostyka opiera się głównie na wywiadzie lekarskim i ukierunkowanym badaniu przedmiotowym związanym z objawami.
W przypadku utrzymywania się objawów, podejrzenia ciężkiego przebiegu choroby, oznak choroby nowotworowej, pobytu w tropikach lub immunosupresji (chemoterapia, HIV, przeszczep narządów) należy rozpocząć rozszerzoną diagnostykę (posiew mikrobiologiczny stolca, badania laboratoryjne, USG jamy brzusznej).
Skierowania do innych specjalistów lub diagnostyka/terapia w warunkach szpitalnych są zarezerwowane dla niebezpiecznych przypadków lub przypadków opornych na terapię .
Wywiad lekarski
Okres wylęgania rzadko przekracza 12–96 godzin.
Okres wylęgania S. dysenteriae wynosi od 1–3 dni do 1 tygodnia.
S. sonnei, S. flexneri
Luźne stolce od 2 do 10 razy w 1. dniu, częstotliwość stolców zmniejsza się w ciągu 1 tygodnia.
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Powszechnie występuje neutrofilia z przesunięciem w lewo we krwi
Posiew kału (dodatni wynik w większości przypadków)
probówki transportowe z podłożem do wykrywania Shigella
Shigella może przetrwać w rodzimych próbkach kału tylko przez kilka godzin, a tym samym może uniknąć wykrycia w posiewie podczas dłuższych tras transportu do laboratorium.
Posiew krwi jest dodatni w mniej niż 5% przypadków.
W przypadku podejrzenia ciężkiego zakażenia Shigella, pacjent musi zostać skierowany do szpitala.
W szczególności niemowlęta z krwawą biegunką powinny zostać natychmiast skierowane do szpitala (ryzyko zespołu hemolityczno-mocznicowego).
Leczenie
Cele leczenia
Eliminacja zakażenia
Zapobieganie powikłaniom
Unikanie rozprzestrzeniania się
Ogólne informacje o leczeniu
W przypadku potwierdzenia zakażenia Shigella, leczenie polega na podaniu antybiotyków (aby zapobiec rozprzestrzenianiu się).
Nawodnienie i korekta poziomu elektrolitów
Doustne uzupełnienie płynów wystarcza w przypadku pacjentów o dobrym ogólnym stanie fizycznym.
U pacjentów z przewlekłymi chorobami podstawowymi oraz u osób bardzo młodych i w podeszłym wieku może być wskazane wyrównanie utraty płynów i elektrolitów drogą pozajelitową.
Inhibitory motoryki są bezwzględnie przeciwwskazane w przypadku krwawej biegunki (czerwonki).
Zalecenia dla pacjentów
Środki zapobiegawcze
W krajach o złych warunkach higienicznych, aby uniknąć zakażenia poprzez skażoną wodę lub niegotowaną żywność (np. sałatki) regułą jest: „obierz, zagotuj, ugotuj albo nie dotykaj”.
Zaleca się przyjmowanie dużej ilości płynów na początku okresu biegunki oraz jeśli utrzymuje się choroba o średnim nasileniu.
u dzieci w wieku od 2 do 10 lat: 100–200 ml soku po każdym luźnym stolcu
u dorosłych: zwiększone spożycie płynów
Należy unikać hipertonicznych napojów bezalkoholowych lub napojów dla sportowców.
W przypadku biegunki i oznak odwodnienia zalecany jest roztwór elektrolitów.
domowy substytut takiego płynu dla dorosłych: 1/2 łyżeczki (2,5 ml) soli i 6 łyżeczek (30 ml) cukru na 1 l przegotowanej wody
Leczenie farmakologiczne
Leczenie antybiotykami jest ogólnie zalecane w przypadku szigelozy ze względu na jej wysoką zakaźność.
Zmniejsza to wydalanie bakterii i skraca czas trwania choroby (o około 2 dni).
Terapię należy prowadzić zgodnie z antybiogramem. Zasadniczo odpowiednie są antybiotyki z grupy chinolonów, trimetoprim-sulfametoksazol, azytromycyna, tetracyklina, doksycyklina i ampicylina. Te ostatnie są stosowane głównie do długotrwałego leczenia osób wydalających bakterie.
np. azytromycyna (500 mg na dobę doustnie) przez 3 dni — lub —
ciprofloksacyna (1 g na dobę doustnie lub 800 mg na dobę dożylnie) przez 3–5 dni
W przypadku pacjentów z wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności należy rozważyć dłuższy czas trwania terapii (5–7 dni), mimo że nie są dostępne badania z grupą kontrolną potwierdzające to zalecenie.
Należy przestrzegać ograniczeń dotyczących przepisywania chinolonów (cyprofloksacyna, lewofloksacyna, moksyfloksacyna, norfloksacyna i ofloksacyna)!
Europejska Agencja Leków zaleca następujące ograniczenia w stosowaniu fluorochinolonów: szczególna ostrożność u osób starszych i pacjentów z zaburzeniami czynności nerek; nie łączyć z glikokortykosteroidami; Niezalecane jako leczenie pierwszego rzutu w zakażeniach o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu.
W szczególności izolaty w przypadku podróżnych powracających z Azji i Afryki oraz pacjentów o orientacji homoseksualnej mogą wykazywać zwiększony opór (wysokie wskaźniki oporu na penicyliny, kotrimoksazol i tetracyklinę, opór na cyprofloksacynę na subkontynencie indyjskim).
Zapobieganie
Szczepionka nie istnieje, ale prowadzone są badania nad nią.
Higiena osobista (rąk), higiena wody pitnej i żywności, higiena w obiektach komunalnych, zapobieganie infestacji muchami
Zapobieganie rozprzestrzenianiu się w placówkach opieki
Bieżąca dezynfekcja wszystkich przedmiotów i powierzchni, które mogły mieć kontakt z wydalinami zakażonej osoby.
Po 3 ujemnych wynikach posiewu kału ryzyko zakażenia zwykle mija.
Przedszkole/opieka dzienna
Dzieci, u których rozpoznano zakażenie Shigella, mogą wrócić do przedszkola po 3 ujemnych próbkach kontrolnych, jeśli nie występują u nich żadne objawy.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Czas wylęgania 12–96 godzin
Średni czas trwania: 7 dni
Śmiertelność epidemiczna może wynosić nawet 20% w przypadku nieleczonego zakażenia S. dysenteriae typu 1, brak zwiększonej śmiertelności w przypadku S. sonnei.
Zakaźność występuje podczas ostrego zakażenia i tak długo, jak patogen jest wydalany z kałem (od 1 do 4 tygodni).
Powikłania
Typowe powikłania obejmują odwodnienie i niedobór elektrolitów.
Zakażenie jest zwykle ograniczone do okrężnicy. W rzadkich przypadkach (1–3%) mogą wystąpić powikłania, które objawiają się pozajelitowo.
U niewielkiego odsetka pacjentów obserwuje się ropne zapalenie spojówek.
zespół Reitera
Dalsze postępowanie
Pierwszą próbkę stolca należy pobrać najwcześniej 24 godziny po pojawieniu się uformowanego stolca lub 24 godziny po zakończeniu antybiotykoterapii.
dalsze kontrole stolca w odstępach od 1 do 2 dni
Ponowne przyjęcie do placówek opieki jest możliwe po klinicznym wyleczeniu szigelozy lub po wykryciu Shigella (np. również u nosicieli przewlekłych) i uzyskaniu 3 negatywnych wyników bakteriologicznego badania stolca (próbki stolca w odstępach od 1 do 2 dni).
Keshav S, Barnabas A. Shigella infection. BestPractice, last updated Feb. 2018. bestpractice.bmj.com
Kotloff KL, Winickoff JP, Ivanoff B, et al. Global burden of Shigella infections: implications for vaccine development and implementation of control strategies. Bull World Health Organ 1999;77:651-666. PubMed
Schroeder GN, Hilbi H. Molecular pathogenesis of Shigella spp.: controlling host cell signaling, invasion, and death by type III secretion. Clin Microbiol Rev 2008;21:134-156. PubMed
Autor*innen
Caroline Beier, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Hamburg
Birgit Wengenmayer, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Freiburg
Definicja: Czerwonka Shigella (szigeloza, czerwonka bakteryjna) jest wysoce zakaźnym zakażeniem jelit, którego przebieg waha się od łagodnego z wodnistą biegunką do ciężkiego z gorączką, kolką, silnym bolesnym parciem na stolec, krwawą i ropną biegunką. Istnieje obowiązek zgłaszania zachorowań.
Gastroenterologia
Zakażenie Shigella
/link/530e6abfebe3404c9a4905725b496f4b.aspx
/link/530e6abfebe3404c9a4905725b496f4b.aspx
zakazenie-shigella
SiteDisease
Zakażenie Shigella
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.deno (patched by linkmapper)