Definicja: Nadwrażliwość odruchu z zatoki tętnicy szyjnej, który po pobudzeniu może prowadzić do bradykardii, spadku ciśnienia tętniczego i omdleń.
Częstość występowania: Rzadko występuje przed 50. rokiem życia, częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem.
Objawy: Omdlenia lub stany przedomdleniowe. Przed tym często przyspieszone bicie serca, nudności i pocenie się. Szybka regeneracja w pozycji leżącej.
Wyniki: Podczas napadu tętno jest zwykle spowolnione, ew. występuje krótkotrwała asystolia i spadek ciśnienia tętniczego.
Diagnostyka: Wywiad lekarski,badanie ogólne pod kątem chorób układu krążenia, EKG, jeśli nie ma przeciwwskazań: badanie ciśnienia w tętnicy szyjnej (kardiologia) w celu potwierdzenia rozpoznania.
Leczenie: Informowanie pacjentów o nieszkodliwości choroby. Unikanie czynników wyzwalających. W przypadku objawów prodromalnych ewentualnie środki zaradcze, takie jak kucanie, krzyżowanie nóg, napinanie mięśni nóg, pośladków, brzucha i ramion. Przyjęcie pozycji leżącej, aby uniknąć obrażeń spowodowanych upadkiem. Rozrusznik serca jest wskazany w przypadku częstych omdleń z objawami bradykardii lub epizodami asystolii.
Informacje ogólne
O ile nie zaznaczono inaczej, artykuł jest oparty na tych źródłach.1-2
Definicja
Zawroty głowy i omdlenia (omdlenia wazowagalne) spowodowane nadwrażliwością zatoki tętnicy szyjnej
Zespół jest spowodowany ekstremalną reakcją odruchową po stymulacji baroreceptorów w zatoce tętnicy szyjnej.
Może to spowodować zahamowanie zatokowe, blok zatokowo-przedsionkowy, blok AV i spadek ciśnienia tętniczego.
Częstość występowania
Zespół ten rzadko występuje przed 50. rokiem życia, ale współczynnik chorobowości wzrasta wraz z wiekiem i chorobami współistniejącymi (sercowo-naczyniowymi, mózgowo-naczyniowymi, neurodegeneracyjnymi) i częściej występuje u mężczyzn.
Zespół zatoki tętnicy szyjnej jest prawdopodobnie niedostatecznie rozpoznawany u osób starszych.
Zespół ten objawia się omdleniami, upadkami i zawrotami głowy u nawet 45% pacjentów w podeszłym wieku.
Etiologia i patogeneza
Normalna homeostaza ciśnienia tętniczego
Odruch z zatoki tętnicy szyjnej odgrywa ważną rolę w regulacji ciśnienia tętniczego.
Baroreceptory w sercu, zatoce tętnicy szyjnej, łuku aorty i innych dużych naczyniach reagują na zmiany ciśnienia o charakterze pełnościennym.
Zatoka tętnicy szyjnej wysyła impulsy aferentne przez nerw językowo-gardłowy i nerw błędny do jądra pasma samotnego i jąder przyśrodkowych w pniu mózgu.
Impulsy eferentne docierają do serca i obwodowych naczyń krwionośnych za pośrednictwem nerwów współczulnych i nerwu błędnego, regulując w ten sposób częstość akcji serca i napięcie naczynioruchowe.
Patofizjologia
Wrażliwość baroreceptorów ogólnie zmniejsza się wraz z wiekiem, ale u niektórych osób jest ona zwiększona w tętnicy szyjnej. Wówczas nawet niewielki ucisk na tętnice szyjne może prowadzić do bradykardii i/lub spadku ciśnienia tętniczego.
W tej reakcji odruchowej mogą dominować różne elementy:
komponent kardioinhibitorowy (70–75%)
z powodu zwiększonego napięcia w przywspółczulnym układzie nerwowym
Występuje w postaci bradykardii zatokowej, zatrzymania zatokowego lub bloku AV od I do III.
komponent wazodepresyjny (5–10%)
z powodu zmniejszonej aktywności współczulnej
związany z niskim napięciem naczyniowym i hipotonią niezależne od zmniejszonej częstości akcji serca
działanie leków, np. leków przeciwnadciśnieniowych, włącznie z lekami moczopędnymi i leków stosowanych w chorobie niedokrwiennej serca, leków przeciwdepresyjnych, leków przeciwarytmicznych i leków wydłużających odstęp QT (np. leków przeciwpsychotycznych)
Krótkotrwałe epizody z zawrotami głowy i omdleniami
Pacjenci zazwyczaj natychmiast odzyskują przytomność w pozycji leżącej.
Czynniki ryzyka
Objawy są często wywoływane obracaniem głowy lub potrząsaniem głową.
Występują ew. w powiązaniu z goleniem lub zbyt ciasnym kołnierzykiem.
Czynnikiem wyzwalającym może być guz w okolicy szyi.
Objawy prodromalne?
Przed utratą przytomności mogą wystąpić wczesne objawy (objawy prodromalne), takie jak nudności, pocenie się, wrażenie bliskiego omdlenia, bóle głowy, przyspieszone bicie serca lub bladość.
Zespół ten może być przyczyną niewyjaśnionych upadków i omdleń u osób starszych.
Badanie jest przede wszystkim wskazane dla osób w wieku 60 lat i starszych, ale czasami jest również zalecane osobom powyżej 40. roku życia w przypadku niewyjaśnionych omdleń po wstępnej diagnostyce.
Przeciwwskazania
Nie wolno go wykonywać w przypadku obecności szmerów przepływu w tętnicy szyjnej (chyba że wykluczono istotne zwężenia za pomocą ultrasonografii dopplerowskiej) lub objawów udaru, TIA lub zawału serca, które wystąpiły w ciągu ostatnich 3 miesięcy.
Uwaga!
Nie przeprowadzać w gabinecie lekarza rodzinnego.
Tylko z dostępem dożylnym, aby móc podawać leki w stanach nagłych i pod kontrolą EKG oraz z monitorowaniem ciśnienia tętniczego.
Podsumowanie
Omdlenie jest spowodowane nadwrażliwością zatoki tętnicy szyjnej, jeśli jednostronny masaż zatoki tętnicy szyjnej przez 5–10 sekund prowadzi do asystolii trwającej co najmniej 3 sekundy i/lub do spadku skurczowego ciśnienia tętniczego o co najmniej 50 mmHg.
Badanie ma niską swoistość, co oznacza, że może dochodzić do wielu fałszywie pozytywnych wyników.
Jeśli istnieją oznaki strukturalnych zmian w sercu lub podejrzenie utraty przytomności o innej przyczynie: rozpoczęcie odpowiedniej diagnostyki (np. kardiologicznej, neurologicznej).
Diagnostyka specjalistyczna
W zależności od potrzeby wykluczenia diagnostyki różnicowej.
Wskazania do skierowania
W przypadku niejasnego rozpoznania
Ewentualnie w celu zaplanowania leczenia
leczenie
O ile nie zaznaczono inaczej, artykuł jest oparty na tych źródłach.1-2
Cele leczenia
Redukcja częstości napadów.
Ogólne informacje o leczeniu
Informowanie pacjentów
O korzystnym rokowaniu przy omdleniu wazowagalnym i podtypie nadwrażliwej zatoki szyjnej (patrz sekcja Rokowanie).
O leżącym u podstaw patomechanizmie
Środki zaradcze w przypadku objawów prodromalnych
Kucanie, krzyżowanie nóg, napinanie mięśni nóg, pośladków, brzucha i ramion
Przyjęcie pozycji leżącej, aby uniknąć obrażeń spowodowanych upadkiem.
Rozrusznik serca?
Należy rozważyć u pacjentów z omdleniami z powodu zespołu zatoki tętnicy szyjnej, jeśli
Omdlenia mają głównie charakter kardioinhibitorowy (z bradykardią/asystolią i niedominującymi objawami wazodepresyjnymi/hipotensyjnymi).
Omdlenia występują często.
Osoba dotknięta chorobą ma więcej niż 40 lat.
Występuje typowa sytuacja wyzwalająca z podrażnieniem zatoki szyjnej.
Jeśli jednocześnie występuje komponent wazodepresyjny (nieprawidłowe wyniku w teście pochyleniowym), wskazanie do zastosowania rozrusznika serca powinno być podawane z ostrożnością ze względu na ograniczone korzyści płynące z tej interwencji.
Profilaktyka
Pacjenci powinni znać mechanizm choroby i unikać aktywności, które mogą spowodować nowy napad.
Zaleca się zachowanie ostrożności w sytuacjach, w których istnieje ryzyko wystąpienia nowego napadu.
Przebieg, powikłania i rokowanie
rokowania
Śmiertelność nie jest zwiększona.
U objawowych pacjentów, którzy nie są leczeni, częstość nawrotów wynosi ponad 60% w ciągu 4 lat.
U pacjentów z rozrusznikiem serca występuje mniejsza częstość nawrotów.
Informacje dla pacjentów
O czym należy poinformować pacjentki?
Nie są konieczne żadne ograniczenia aktywności fizycznej.
Zalecone jest unikanie czynników wyzwalających, takich jak ciasne kołnierzyki lub nagłe obracanie głowy.
W przypadku częstych, nieprzewidywalnych omdleń bez kontroli objawów: należy sprawdzić zdolność prowadzenia pojazdów (patrz artykuł Ocena zdolności do prowadzenia pojazdów).
European Society of Cardiology, Pocket Guidelines on the Diagnosis and Management of Syncope. 2018 www.escardio.org
European Society of Cardiology. Pocket Guidelines on Cardiac Pacing and Cardiac Resynchronization Therapy. 2021. www.escardio.org
Autor*innen
Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
G90; G900
omdlenia, arytmia
Nadwrażliwość odruchu z zatoki tętnicy szyjnej Zawroty głowy Omdlenie wazowagalne Omdlenie Badanie ciśnienia w tętnicy szyjnej Zespół zatoki tętnicy szyjnej Zespół zatoki tętnicy szyjnej
Definicja: Nadwrażliwość odruchu z zatoki tętnicy szyjnej, który po pobudzeniu może prowadzić do bradykardii, spadku ciśnienia tętniczego i omdleń. Częstość występowania: Rzadko występuje przed 50. rokiem życia, częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem.
Kardiologia/Choroby serca i naczyń
Zespół zatoki szyjnej
/link/875d085f716348968b396881d4e22832.aspx
/link/875d085f716348968b396881d4e22832.aspx
zespol-zatoki-szyjnej
SiteDisease
Zespół zatoki szyjnej
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no