Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek (GOZN)

Streszczenie

  • Definicja: Zagrażające życiu, martwicze zakażenie miąższu nerek i tkanki okołonerkowej wywołane przez bakterie wytwarzające gaz.
  • Epidemiologia: Rzadka choroba, która dotyka głównie diabetyków i pacjentów z niedrożnością dróg moczowych. Schorzenie częściej dotyczy kobiet.
  • Objawy: Gorączka, dreszcze, ból w okolicy lędźwiowej, nudności, wymioty i dyzuria.
  • Obraz kliniczny: Często występuje niewydolność nerek, hiperglikemia, zaburzenia świadomości, wstrząs septyczny.
  • Diagnostyka: Patognomoniczne jest pojawienie się pęcherzyków gazu w nerce lub w przestrzeni okołonerkowej (RTG przeglądowe jamy brzusznej, USG, TK).
  • Leczenie: Niezbędne jest intensywne leczenie. Oprócz antybiotykoterapii, leczenia hiperglikemii i stabilizacji krążenia, inne opcje leczenia obejmują przezskórny drenaż i/lub nefrektomię.

Informacje ogólne

Definicja

  • Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek (GOZN) zalicza się do powikłanych zakażeń układu moczowego.
  • Jest to zagrażające życiu, martwicze zakażenie miąższu nerek i tkanki okołonerkowej wywołane przez patogenne bakterie wytwarzające gaz.1-2
  • Zazwyczaj nagromadzenie gazu stwierdza się radiologicznie w obszarze miąższu nerki, układu kielichowo-miedniczkowego nerki lub tkanki okołonerkowej.

Częstość występowania

  • Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek występuje rzadko, 95% pacjentów choruje na cukrzycę, która zazwyczaj jest źle kontrolowana.1
  • Kobiety chorują częściej niż mężczyźni.3 
  • Przeważnie jednostronne, ale może być również obustronne.
  • Śmiertelność w przypadku gazotwórczego odmiedniczkowego zapalenia nerek jest wysoka (ok. 50%).4

Etiologia i patogeneza

  • Przyczyną w większości przypadków są Gram-ujemne, ew. beztlenowe enterobakterie (Escherichia coli [50–70%], Klebsiella, Proteus i enterokoki).1
  • W miąższu nerek dochodzi do tworzenia się gazu.
  • Zaburzenia odpływu moczu (niedrożność) mogą również prowadzić do odmiedniczkowego zapalenia nerek.
  • U pacjentów może wystąpić gorączka, hiperglikemia, objawy niewydolności nerek, utrata świadomości i brak reakcji na bodźce oraz zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. 4

Klasyfikacja

  • W zależności od autora, wyróżnia się 2–4 etapy, z których każdy odnosi się do rozprzestrzeniania się cząstek gazowych.1,4-5
  • W końcowym etapie gaz może rozprzestrzeniać się do moszny lub nasieniowodów.2

Czynniki predysponujące

  • Niedostatecznie kontrolowana cukrzyca6
  • Niedrożność dróg moczowych, np. kamica moczowa
  • Ograniczony nerkowy przepływ krwi

ICD-10

  • N10 Ostre cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Najważniejszym objawem odmiedniczkowego zapalenia nerek jest gorączka, której towarzyszą objawy zakażenia układu moczowego: dyzuria (dyzuria u kobiet, dyzuria u mężczyzn), ropomocz, wielomocz lub krwiomocz i ból w okolicy lędźwiowej.
  • Należy podejrzewać zakażenie układu moczowego (odmiedniczkowe zapalenie nerek), jeśli wśród ostrych objawów występuje też np. ból w okolicy lędźwiowej, dodatni objaw Goldflama i/lub gorączka (>38°C).

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski 

  • Choroba objawia się ostrym, ciężkim odmiedniczkowym zapaleniem nerek.

Badanie fizykalne

Badania uzupełniające

  • Badanie moczu: w przypadku podejrzenia odmiedniczkowego zapalenia nerek należy przeprowadzić diagnostykę moczu za pomocą testów paskowych/badania ogólnego moczu oraz wykonać posiew moczu celem oznaczenia patogenu i określenia lekowrażliwości.
  • Test paskowy
    • Do wykluczenia zakażenia układu moczowego nie zaleca się używania testów paskowych ze względu na ich niedostateczną czułość i swoistość.
    • Prawdopodobieństwo choroby znacznie zwiększa obecność leukocytów i/lub azotynów z jednoczesnym występowaniem dolegliwości klinicznych.
    • Jeśli obecne są zarówno leukocyty jak i azotyny, prawdopodobieństwo zakażenia układu moczowego wynosi 91%, jeśli wyniki obu są ujemne w 40% przypadków mamy do czynienia z dodatnim wynikiem posiewu moczu.
  • Badanie mikroskopowe moczu
    • Badanie moczu pod mikroskopem pozwala przy odpowiednim doświadczeniu diagnosty w wysokim stopniu wykluczyć zakażenie układu moczowego.
  • Posiew moczu
    • Przy podejrzeniu odmiedniczkowego zapalenia nerek zaleca się wykonanie posiewu moczu, aby zapewnić dobór antybiotykoterapii odpowiedniej do lekowrażliwości.
    • Próbkę moczu do diagnostyki mikrobiologicznej (posiew moczu) należy poddać badaniu natychmiast.
    • Jeśli próbka jest pobierana po południu lub w nocy i nie jest możliwy transport lub natychmiastowa analiza, mocz powinien być przechowywany w lodówce w temperaturze 2–8°C.
  • Badania ultrasonograficzne
    • W celu wyjaśnienia przyczyny powikłań, podstawową metodą obrazowania diagnostycznego jest USG nerek i dróg moczowych.
    • Za pomocą badania USG można dobrze uwidocznić niedrożność odpływu moczu.
    • Możliwe jest również wykrycie tworzenia się gazów.
  • Badania laboratoryjne 
  • TK
    • najbardziej odpowiednia metoda wizualizacji tworzenia się gazu, zakresu istniejącej martwicy i przyczyn niedrożności4
  • Scyntygrafia nerek może uwidocznić ich funkcjonowanie.

Leczenie

Ogólne informacje o leczeniu

  • Pacjenci z gazotwórczym odmiedniczkowym zapaleniem nerek są poważnie chorzy, występuje zagrożenie życia i wymagają intensywnego nadzoru medycznego.1
  • To, czy samo leczenie zachowawcze jest wystarczająca, można ustalić dopiero po przeprowadzeniu szczegółowej diagnostyki (stadium EPN), a postępowanie zależy także od przebiegu choroby.

Leczenie zachowawcze

  • Odpowiednie spożycie płynów
  • Stabilizacja ciśnienia tętniczego
  • Korekta zaburzeń elektrolitowych i kwasowo-zasadowych
  • Leczenie hiperglikemii
  • Szybkie dożylne podanie antybiotyków na podstawie antybiogramu
    • Jeśli posiew moczu nie jest jeszcze dostępny, można zastosować empiryczne leczenie cefalosporyną trzeciej generacji (np. ceftriakson 1-2 g 1 raz na dobę dożylnie) lub karbapenemem (np. imipenem 500 mg + cilastatyna 500 mg co 6–8 godzin dożylnie lub meropenem 1 g 3 razy na dobę dożylnie). 
    • Fluorochinolony i gentamycyna nie powinny być stosowane ze względu na częstą oporność.7

Leczenie chirurgiczne

  • Odprowadzenie płynu i gazów przez drenaż przezskórny
  • Usunięcie niedrożności moczowodu
  • Nefrektomia

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

Rokowanie

  • Im bardziej zaawansowane stadium choroby ‑ rozprzestrzenianie się nagromadzeń gazów – tym gorsze rokowanie5
  • Gorsze rokowanie w przypadku hipoalbuminemii, małopłytkowości, wzrostu stężenia kreatyniny, spadku ciśnienia tętniczego3,8
  • Zaburzenia świadomości, wzrost liczby leukocytów i niewydolność wielonarządowa również pogarszają rokowanie.9

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Shetty S. Emphysematous pyelonephritis (EPN) eMedicine Medscape. 2017 emedicine.medscape.com
  2. Schaeffer AJ. Emphysematous pyelonephritis. In: Walsh PC, Retik AB, Vaughan ED Jr, et al: Campbell’s Urology. 8th ed, Philadelphia, Pa: W.B. Saunders; 2002: 556-8.
  3. Ubee SS, McGlynn L, Fordham M. Emphysematous pyelonephritis. BJU Int 2011; 107(9): 1474-8. pmid: 20840327 PubMed
  4. Grayson DE, Abbott RM, Levy AD, Sherman PM. Emphysematous infections of the abdomen and pelvis: a pictorial review. Adiographics 2002; 22: 543-61. www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Huang JJ, Tseng CC: Emphysematous pyelonephritis: clinicoradiological classification, management, prognosis, and pathogenesis. Arch Intern Med 2000; 160: 797-805. PubMed
  6. Ronald A, Ludwig E. Urinary tract infections in adults with diabetes. Int J Antimicrob Agents 2001; 17: 287-92. PubMed
  7. Lu Y.-C., Hong J.-H., Chiang B.-J., Pong Y.-H., Hsueh P.-R., Huang C.-Y., Pu Y.-S. Recommended Initial Antimicrobial Therapy for Emphysematous Pyelonephritis: 51 Cases and 14-Year-Experience of a Tertiary Referral Center. Medicine (Baltimore) 2016;95:e3573 www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Lu YC, Chiang BJ, Pong YH, Chen CH, Pu YS, Hsueh PR, Huang CY. Emphysematous pyelonephritis: clinical characteristics and prognostic factors. Int J Urol 2014; 21(3): 277-82. pmid:24033515 PubMed
  9. Olvera-Posada D, García-Mora A, Culebro-García C, et al. Prognostic Factors in Emphysematous Pyelonephritis. Actas Urol Esp. Dec 19 2012. www.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Katarzyna Kosiek, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Poradnia Lekarzy Rodzinnych w Łodzi (recenzent)
  • Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Monika Lenz, Fachärztin für Allgemeinmedizin, Neustadt am Rübenberge
  • Klaus Gebhardt, Arzt für Allgemeinmedizin, Bremen (Review)

 

N10
Emfysem nyrebekkenbetennelse pyelonefritt Emfysematøs pyelonefritt gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek (gozn) Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek
GOZN; Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek; Gazowe zapalenie nerek; Zakażenie martwicze; Miąższ nerki; Bakterie wytwarzające gaz; Odmiedniczkowe zapalenie nerek; Drenaż przezskórny; Nefrektomia
Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek (GOZN)
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Zagrażające życiu, martwicze zakażenie miąższu nerek i tkanki okołonerkowej wywołane przez bakterie wytwarzające gaz. Epidemiologia: Rzadka choroba, która dotyka głównie diabetyków i pacjentów z niedrożnością dróg moczowych. Schorzenie częściej dotyczy kobiet.
Nefrologia/Urologia
Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek
/link/185f217ee27847cf9e55b22466546daa.aspx
/link/185f217ee27847cf9e55b22466546daa.aspx
gazotworcze-odmiedniczkowe-zapalenie-nerek
SiteDisease
Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek
K.Reinhardt@gesinform.de
jlive.mroz@konsylium24com#dr.dabrowska@wp.pl (patched by linkmapper)
pl
pl
pl