Rak endometrium

Streszczenie

• Definicja: Nowotwór złośliwy wywodzący się z błony śluzowej endometrium.
• Częstość występowania: Piąta najczęstsza postać raka u kobiet, roczna zapadalność ok. 15 na 100 000 kobiet.
• Objawy: Krwawienie pomenopauzalne (najczęstszy wczesny objaw). Ból często pojawia się dopiero później.
• Obraz kliniczny: We wczesnych stadiach często dochodzi do rozrostu endometrium, w bardziej zaawansowanych rakach do inwazji myometrium i szyjki macicy, aż do wrastania do sąsiednich narządów (pochwy/odbytnicy). Macica może być powiększona i stwardniała w badaniu palpacyjnym. Możliwe miejscowe przerzuty do węzłów chłonnych i przerzuty odległe.
• Diagnostyka: Złoty standard: histeroskopia i wyłyżeczkowanie frakcyjne.
• Leczenie: Z reguły przede wszystkim chirurgicznie, a w późniejszych stadiach, jeśli to konieczne, chemoterapia adjuwantowa Radioterapia

informacje ogólne

Definicja

• Nowotwór błony śluzowej trzonu macicy to złośliwy nowotwór wywodzący się z błony śluzowej macicy.
• Większość z nich to gruczolakoraki endometrioidalne (ok. 80% przypadków)¹. Są to hormonowrażliwe raki typu I²o znacznie lepszych rokowaniach¹.
• Rzadziej mogą występować gruczolakoraki surowicze, jasnokomórkowe lub mieszane, a także raki mieszane/niezróżnicowane, mięsaki i guzy neuroendokrynne. Ta niejednorodna grupa jest określana jako rak typu II² ze znacznie gorszym rokowaniem.
• Ze względu na zdecydowaną przewagę gruczolakoraków endometrioidalnych, niniejszy artykuł odnosi się głównie do tej jednostki nowotworowej.

Analiza stopnia zaawansowania

• Ocena stopnia zaawansowania (według FIGO) opiera się na ocenie przedoperacyjnej i jest decydująca dla dalszego leczenia.
• Po badaniu histologicznym guz jest klasyfikowany jako G1 (wysoko zróżnicowany), G2 (średnio zróżnicowany) lub G3 (nisko zróżnicowany lub niezróżnicowany).
• Podział na stadia zaawansowania według FIGO
  • Stadium I (Ia-Ib): guz jest ograniczony do trzonu macicy.
    • Ia: ograniczony do endometrium lub naciekanie <50% myometrium>
    • Ib: naciekanie 50% lub więcej myometrium
    • klasyfikacja TNM: T1a i T1b
  • Stadium II: naciekanie zrębu szyjki macicy, ale bez rozprzestrzeniania się poza macicę.
    • klasyfikacja TNM: T2
  • Stadium III (IIIa-IIIc): rozprzestrzenianie się miejscowe i/lub regionalne
  • IIIA: guz atakuje błonę surowiczą lub przydatki (bezpośredni rozsiew lub przerzuty).
  IIIb: naciekanie pochwy lub przymacicz (bezpośredni rozsiew lub przerzuty)
  • klasyfikacja TNM: T3a i T3b
  • IIIc: przerzuty w węzłach chłonnych miedniczych (IIIc1) i/lub paraaortalnych (IIIc2)
  • klasyfikacja TNM: N1 
  • Stadium IV (IVa-IVb)
    • IVa: guz nacieka błonę śluzową pęcherza moczowego i/lub odbytnicy.
    • klasyfikacja TNM: T4
    • IVb: przerzuty odległe
    • klasyfikacja TNM: M1 
• Schemat rozsiewu
  • bezpośrednie wrastanie w dół do szyjki macicy i/lub do przymacicz i jamy brzusznej
  • Może również rozprzestrzeniać się przez jajowody do jamy brzusznej.
  • limfogenny rozsiew do węzłów chłonnych miednicy lub paraaortalnych
  • hematogenny rozsiew do wątroby lub płuc

Częstość występowania

• Najczęstsza postać raka jamy brzusznej w krajach uprzemysłowionych i piąta najczęstsza postać raka u kobiet^3-4
• Drugi najczęstszy nowotwór ginekologiczny po raku sutka
• Zależna od wieku roczna zapadalność ok. nowych przypadków na 100 000 kobiet.
• Szczyt zapadalności przypada na 69. rok życia.
• Przed 40.rokiem życia występuje bardzo rzadko i prawie wyłącznie u kobiet z zespołem policystycznych jajników.
• U 90% pacjentek występuje po 50. roku życia⁵.

Etiologia i patogeneza

Czynniki ryzyka rozwoju nowotworu błony śluzowej trzonu macicy

• wiek
• Stosowanie preparatów hormonalnych zawierających estrogeny bez ochrony progestagenowej (ryzyko wzrasta wraz z wydłużeniem czasu stosowania)
• progesteron
• Tamoksyfen
• Nadwaga, zespół metaboliczny, cukrzyca⁶ 
• Zaburzenia owulacji, takie jak w przypadku zespołu policystycznych jajników (PCOS)

Patologie

• W około 80% nowotworów błony śluzowej trzonu macicy to gruczolakoraki endometrioidalne typu I⁷.
  • rokowanie najczęściej korzystne
  • często wczesne stadia
  • rozwój na podstawie rozrostu endometrium (często spowodowanego długotrwałą stymulacją estrogenową)
  • w większości z dodatnim receptorem hormonalnym
  • raczej wysoko zróżnicowane

Hiperplazje

• Rozrost endometrium bez atypii =>łagodny, ryzyko zezłośliwienia ≤1%
• Rozrost endometrium z atypią =>wymaga leczenia, ryzyko zezłośliwienia ≥30%
• uwaga: rak typu II może rozwinąć się wtórnie do zaniku endometrium.

Patogeneza

• Endometrium ulega modyfikacjom strukturalnym i zmianom w wyspecjalizowanych komórkach w odpowiedzi na wahania estrogenu i progesteronu podczas cyklu miesiączkowego.
• Długotrwała, ciągła ekspozycja na estrogen prowadzi do rozrostu endometrium, co zwiększa ryzyko rozwoju atypowego rozrostu i ostatecznie nowotworu błony śluzowej trzonu macicy typu I.
• Czynniki genetyczne również odgrywają pewną rolę w tym procesie¹.

Czynniki predysponujące

• • u ponad 50% kobiet z nowotworem błony śluzowej trzonu macicy^8-9
  • U kobiet przed menopauzą nadwaga prowadzi do insulinooporności, zwiększonej produkcji androgenów w jajnikach, braku owulacji i przewlekłego niedoboru progesteronu.
  • U kobiet po menopauzie nadwaga prowadzi do zwiększonego stężenia estrogenów z konwersji androgenów, a w konsekwencji do zwiększonej ekspozycji na estrogeny.
  • BMI >25 podwaja, a BMI >30 potraja ryzyko zachorowania na nowotwór błony śluzowej trzonu macicy¹.
• Niska liczba ciąż¹⁰
• Późna menopauza
• Zespół policystycznych jajników (PCOS)
• Guzy wytwarzające estrogen (guzy komórek ziarnistych)
• Długotrwałe stosowanie estrogenów bez substytucji progestagenów po menopauzie
  • Zwiększone ryzyko nadal istnieje przez ok. 10 lat po odstawieniu hormonów.
• Nieproporcjonalnie częste występowanie u kobiet z rakiem piersi¹¹, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i chorobami sercowo-naczyniowymi
• Długotrwałe leczenie tamoksyfenem trzykrotnie zwiększa ryzyko ¹².

Czynniki ochronne

• Stosowanie złożonych doustnych środków antykoncepcyjnych¹³
• palenie tytoniu¹⁴
• Spirala (IUCD)
• Aktywność fizyczna
• Późna pierwsza miesiączka
• Ciąża⁶

ICD-10

• C54 Nowotwór złośliwy trzonu macicy
  • C54.0 Cieśń macicy
  • C54.1 Błona śluzowa macicy
  • C54.3 Dno macicy
  • C54.8 Zmiana przekraczająca granice jednego umiejscowienia w obrębie trzonu macicy
  • C54.9 Trzon macicy, nieokreślone
• C55 Nowotwór złośliwy nieokreślonej części macicy

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Rozpoznanie po histopatologicznym przetworzeniu wyskrobin lub próbki, pobranej w czasie operacji
• W razie potrzeby śródoperacyjna szybka diagnostyka skrawków w celu określenia głębokości inwazji i ustalenia dalszego postępowania chirurgicznego

Różnicowanie

• Mięśniaki
• Rak szyjki macicy z wrastaniem do endometrium
• Rozrost endometrium z atypią
• Guzy trofoblastyczne
• Rak jajnika lub jajowodu z przerzutami do endometrium
• Dysfunkcyjne krwawienie maciczne
• Zakażenia
• Mięsak macicy

Wywiad lekarski

• Nieprawidłowe krwawienie z pochwy u ok. 90% kobiet^15-16
• Rzadko ropniak macicy
• Późne objawy
  • ból 
  • ucisk sąsiednich narządów
  • kacheksja
  • Zakrzepica
  • powikłania spowodowane przerzutami

Badanie fizykalne

• Badanie fizykalne (podejrzane wyniki badań jamy brzusznej/podejrzane węzły chłonne?)
• Możliwe wartości laboratoryjne (wykluczenie krwawienia związanego z Hb, czynność wątroby i nerek)
• Oznaczanie markerów nowotworowych w ramach podstawowej diagnostyki nie ma zastosowania.

Wskazania do skierowania

• W przypadku krwawień po menopauzie i zaburzeń krwawienia przed menopauzą: skierowanie pacjentki do ginekologa w celu dalszej diagnostyki

Diagnostyka u ginekologa

Badanie ginekologiczne

• Oglądanie/palpacja w większości przypadków bez zmian
• W pojedynczych przypadkach tkanka nowotworowa jest widoczna w szyjce macicy/pochwie, jeśli naciek jest rozległy

Ultrasonografia przezpochwowa

• Ocena endometrium i myometrium  

cytologia szyjki macicy

• Prawidłowy wynik cytologii nie wyklucza nowotworu błony śluzowej trzonu macicy, wyniki patologiczne wskazują na zaawansowaną chorobę¹⁷.

Pipelle/Tao-Brush

• Zgodnie z aktualnymi danymi, dobra wartość informacyjna (porównywalna z histeroskopią), ale z ograniczeniami^18-20:
  • Pipelle wykrywa zmiany ogniskowe tylko przez przypadek.
  • obie procedury w pewnych okolicznościach niewykonalne w przypadku nieródek

Histeroskopia i wyłyżeczkowanie frakcyjne 

• Z późniejszą oceną histopatologiczną wyskrobin

Diagnostyka obrazowa nowotworu błony śluzowej trzonu macicy

• Całą sekcję oparto na tym źródle literaturowym.
• Diagnostyka obrazowa uzupełnia chirurgiczną ocenę stopnia zaawansowania o ważne dodatkowe informacje, ale jak dotąd żadna z poniższych metod nie może zastąpić chirurgicznej oceny stopnia zaawansowania²¹.

RTG klatki piersiowej

• Wydolność krążeniowo-oddechowa przed operacją
• Wskazuje na możliwe przerzuty do płuc

USG jamy brzusznej

• Wykluczenie zastoju moczu

USG przezpochwowe

• Powinno być wykonywane w przypadku histologicznie potwierdzonego nowotworu błony śluzowej trzonu macicy w celu oceny grubości myometrium i wykluczenia naciekania szyjki macicy.

RM²¹

• Przy ograniczonej możliwości oceny ultrasonografii przezpochwowej
• Do oceny naciekania mięśniówki macicy
• Do oceny naciekania zrębu szyjki macicy, zwłaszcza przed pierwotną radioterapią/chemoterapią
• Do oceny węzłów chłonnych lokalnych/biodrowych/paraaortalnych 
• Dodatkowe informacje dotyczące planowania operacji

Tomografia komputerowa z kontrastem lub PET-CT²¹

• Do wykrywania przerzutów odległych 
• Do planowania dalszego postępowania terapeutycznego

Badania przesiewowe

• Na podstawie obecnie dostępnych danych nie ma dowodów na to, że badania przesiewowe bezobjawowych kobiet bez czynników ryzyka mogą zmniejszyć śmiertelność swoistą dla choroby. W związku z tym nie zaleca się wykonywania przesiewowej ultrasonografii przezpochwowej.
• To samo dotyczy bezobjawowych kobiet z czynnikami ryzyka (nadwaga, cukrzyca, zespół Lyncha, stosowanie tamoksyfenu) — tutaj również nie ma wskazania do badań przesiewowych.

Wczesne wykrywanie 

• objaw główny: nieprawidłowe krwawienie przed menopauzą lub wystąpienie krwawienia po menopauzie

Kobiety przed menopauzą

• Wyjaśnienie za pomocą przezpochwowego badania ultrasonograficznego, cytologii, czynników ryzyka?
• Początkowa próba leczenia zachowawczego, jeśli:
• krwawienie nieistotne hemodynamicznie
• grubość endometrium <20 mm, jednorodne>
• BMI <30>
• cytologia bez zmian
• Histeroskopia i wyłyżeczkowanie frakcyjne (złoty standard), jeśli:
  • endometrium >20 mm, niejednorodne
  • BMI >30
  • cukrzyca, zespół Lyncha
  • wątpliwy wynik cytologii
  • uporczywe krwawienia

Kobiety po menopauzie 

• Wyjaśnienie za pomocą badania przedmiotowego, ultrasonograficznego badania przezpochwowego, cytologii
• Algorytm leczenia 
  • Endometrium ≤30 mm do <50 mm, jednorodne, nieogniskowe: tao-brush lub pipelle>
    • Jeśli endometrium <30 mm, gładkie, jednorodne, odczekać i w razie potrzeby skontrolować za 3 miesiące.>
  • Endometrium >30 mm, niejednorodne, niewyraźnie odgraniczone, ogniskowe: histeroskopia/wyłyżeczkowanie

Leczenie

Ogólne informacje o leczeniu

• Koncepcja leczenia jest określana na podstawie stadium choroby. 
• Ostateczna klasyfikacja stopnia zaawansowania opiera się na wynikach operacji.
• Podstawowym sposobem leczenia jest zwykle zabieg chirurgiczny.
• W większości przypadków postępowanie mające na celu wyleczenie

Postępowanie na etapach poprzedzających

Hiperplazja bez atypii

• Podejście zachowawcze, obserwacja/regularne kontrole
  • ryzyko zezłośliwienia 1%²²

Hiperplazja z atypią

• Kobiety po menopauzie i kobiety przed menopauzą nieplanujące kolejnych dzieci: histerektomia i jeśli to konieczne wycięcie przydatków
  • ryzyko zezłośliwienia do 30%
  • rak inwazyjny nawet w 60% próbek po histerektomii²³
  • wyleczenie w 99% przypadków
• Kobiety pragnące mieć dzieci — leczenie zachowawcze progestagenami jest możliwe pod następującymi warunkami:
• szczegółowe wyjaśnienie
• histologia wykonana przez doświadczonych patologów po celowanej biopsji/wyłyżeczkowaniu
• obecność dobrze zróżnicowanego (G1), wczesnego gruczolakoraka endometrioidalnego (pT1a) z dodatnim wynikiem testu w kierunku receptora progesteronu
• laparoskopia z ultrasonograficznym badaniem przezpochwowym lub RM w celu oceny zajęcia jajników i/lub mięśniówki macicy
• ścisłe monitorowanie z biopsjami co sześć miesięcy
• Dążyć do zajścia w ciążę, jeśli to możliwe, niezwłocznie po uzyskaniu całkowitej remisji.
• po zakończonej ciąży histerektomia i jeśli to konieczne salpingektomia/wycięcie jajników

 Leczenie nowotworu błony śluzowej trzonu macicy

 Leczenie chirurgiczne

• Ma najwyższy priorytet w leczeniu raka endometrium.
• We wczesnych stadiach, jeśli to możliwe, zabieg laparoskopowy²⁴
• (Radykalna) histerektomia i obustronne wycięcie przydatków
  • w stadium II (pT2) bez zajęcia przymacicz bez radykalnej histerektomii²⁵
• Dodatkowa limfadenektomia (LNE) w przypadku
• podejrzanego węzła chłonnego
• przerzutów do węzłów chłonnych (N1–N3), jeśli w ten sposób możliwe jest makroskopowe uwolnienie od guzów
• nisko zróżnicowanego nowotworu błony śluzowej trzonu macicy typu I (G2/G3)
• zaawansowanych stadiów miejscowych typu I (od pT2)
• zawsze w przypadku raka typu II i rakowiakomięsaka
• zajęcia naczyń limfatycznych
• Usunięcie węzłów chłonnych miednicy, podnerkowych i paraaortalnych
  • Nie należy wykonywać rutynowego LNE w przypadku wysoko zróżnicowanych raków typu I w stadium I.
• W przypadku zaawansowanego nowotworu błony śluzowej trzonu macicy ewentualne chirurgiczne zmniejszenie masy guza
• Dodatkowa omentektomia w przypadku raka typu II

Radioterapia

Brachyterapia dopochwowa

• Zmniejsza ryzyko nawrotu w pochwie.
• Można wykonać już w stadium I w przypadku raka typu I — ale tylko w przypadku czynników ryzyka^26-27.
• Powinna być wykonana przy następujących kryteriach:
  • słabo zróżnicowany rak typu I
    • pT1b pNX/0 G1/G2 i pT1a NX/0 G3
  • bardziej zaawansowane miejscowo stadia typu I
    • pT1b NX G3 i pT2, pNX
    • tutaj alternatywnie możliwa jest również przezskórna radioterapia
  • stan po wycięciu węzłów chłonnych   
  • Jeśli istnieje wysokie podejrzenie zajęcia naczyń chłonnych
    • Zamiast brachyterapii dopochwowej można tutaj również przeprowadzić przezskórną radioterapię narządów miednicy.
• Jako wzmocnienie w przypadku wysokiego ryzyka nawrotu w pochwie w uzupełnieniu do zewnętrznej radioterapii narządów miednicy
• Zalecana w przypadku raka typu II — możliwa już od stadium Ia

Pooperacyjna radioterapia zewnętrzna narządów miednicy

• Stadium III-IVa (zajęcie błony surowiczej, przydatków, pochwy, pęcherza, odbytnicy)
• Rak typu II od pT1b — analogicznie do nisko zróżnicowanego raka typu I

Pierwotna terapia radiacyjna jako jedyna metoda leczenia

• W przypadku pacjentek nieoperacyjnych internistycznie 

Reakcje niepożądane i leczenie wspomagające podczas terapii radiacyjnej^,

• Nudności i wymioty
  • leki przeciwwymiotne (antagoniści receptora 5-HT3, neuroleptyki, benzodiazepiny, leki blokujące receptor H1)
• Popromienne zapalenie odbytnicy
  • Terapia: leczenie miejscowe butyranami
  • nie stosować 5-ASA (kwasu aminosalicylowego)
  • współpraca interdyscyplinarna
• Popromienne zapalenie pęcherza moczowego
  • objawy: dyzuria, zwiększona częstotliwość mikcji, ból
  • Terapia: wspomagająco: analgezja, spazmoliza, alkalizacja moczu
• Popromienne zapalenie sromu i pochwy
  • Może wystąpić do 3 miesięcy po rozpoczęciu terapii radiacyjnej.
  • Terapia: dekspantenol, nasiadowe kąpiele rumiankowe, L. acidophilus
• Obrzęk limfatyczny 
  • Terapia: manualny drenaż limfatyczny i terapia uciskowa
• Suchość pochwy
  • Terapia: wspomagające, stosowanie lubrykantów, estrogeny tylko w wyjątkowych przypadkach
• Dysfunkcja seksualna
  • informacja i edukacja
  • stosowanie lubrykantów, w razie potrzeby rozszerzanie naczyń krwionośnych

Leczenie farmakologiczne

Adjuwantowa terapia progestagenowa

• Przeciwwskazana²⁸.

Chemoterapia adjuwantowa²⁹

• Pacjentki z wczesnym stadium raka typu I nie odnoszą korzyści z chemoterapii³⁰.
• U pacjentek w zaawansowanych stadiach z wysokim ryzykiem chemoterapia adjuwantowa zmniejsza występowanie odległych przerzutów i wydłuża czas przeżycia wolny od progresji³¹.
• Pacjentki odnoszą korzyści z chemoterapii, jeśli spełniają następujące kryteria:
• zaawansowany (stadium III i IV) lub nisko zróżnicowany (G3) rak typu I
• rak typu II, tu ewentualnie nawet we wczesnym stadium
• w przypadku występowania przerzutów do węzłów chłonnych 
• w przypadku odległych przerzutów (jeśli to możliwe, chirurgiczny makroskopowy brak guza lub <2 cm guza resztkowego)>
• stosowane substancje: karboplatyna i paklitaksel
• Skuteczne okazały się w szczególności substancje zawierające platynę.

Reakcje niepożądane i leczenie wspomagające podczas chemoterapii^,

• Nudności/wymioty 
  • odpowiednie leki przeciwwymiotne — w zależności od potencjału emetogennego — antagoniści receptora 5-HT3, antagoniści receptora NK, deksametazon
• Biegunka
  • loperamid
• Niedokrwistość
  • Możliwe Leczenie za pomocą transfuzji
• Gorączka neutropeniczna
  • Możliwa profilaktyka z użyciem G-CSF (czynnik stymulujący tworzenie kolonii granulocytów)
  • Ewentualnie profilaktykaantybiotykowa/antywirusowa
  • wczesne i odpowiednie leczenie przeciwzakaźne, ryzyko sepsy
• Zmęczenie³²
  • Definiowane jako uporczywe zmęczenie, którego nie można znacząco poprawić poprzez fizyczny odpoczynek/sen.
  • Nastrój, koncentracja i sprawność fizyczna ulegają pogorszeniu.
  • Wywołane przez wiele czynników: sam nowotwór, konieczne leczenie i związane z nim obciążenia fizyczne i psychiczne
  • leczenie
    • Szczegółowa ocena zaangażowanych czynników
    • Leczenie uleczalnych przyczyn, takich jak np.: 
      • depresja
      • zaburzenia snu
      • niedoczynność tarczycy
      • niedobory witamin
    • umiarkowana aktywność fizyczna
    • Wsparcie psychologiczne

Leczenie w przypadku nawrotu

• Jeśli to możliwe, potwierdzenie histologiczne i nowa ocena stopnia zaawansowania z obrazowaniem sekcyjnym
• Procedura w przypadku izolowanego nawrotu w kikucie pochwy: podejście lecznicze³³!
  • Radioterapia 
    • Jeśli podczas leczenia pierwotnego nie wykonywano radioterapii: radioterapia z napromienianiem narządów miednicy i brachyterapią
    • stan po brachyterapii: terapia radiacyjna +/- resekcja guza 
    • w przypadku stanu po zewnętrznej radioterapii narządów miednicy (+/- brachyterapii): czy możliwa jest powtórna radioterapia +/- resekcja guza?
• Inne lokalizacje nawrotów
  • leczenie chirurgiczne
    • w przypadku perspektywy całkowitej resekcji i M0
  • Leczenie endokrynne
  • brak korzyści w zakresie przeżywalności według aktualnych danych
  • Może być brane pod uwagę w określonych warunkach (raki z dodatnim receptorem hormonalnym, raki o wysokim lub umiarkowanym stopniu zróżnicowania).
  • Chemioterapia
    • szczególnie w przypadku nieuleczalnych miejscowo nawrotów
    • w przypadku przerzutów odległych
    • stosowane substancje: leki zawierające platynę, antracykliny, taksany
  • Terapia immunologiczna^34-35
    • Obecnie na etapie badań klinicznych, ale należy się spodziewać, że w przyszłości tzw. terapie celowane będą odgrywać coraz większą rolę.

Terapia paliatywna

• W razie potrzeby miejscowa radioterapia w przypadku krwawienia lub bólu
• W razie potrzeby paliatywna chemioterapia lub paliatywna terapia hormonalna
• Leczenie wspomagające: 
• Bóle
• Nudności i wymioty
• zaparcia
• niedrożności o charakterze złośliwym
• Suchość w jamie ustnej
• kacheksja i odwodnienia
• trudności w oddychaniu
• Depresja
• Lęk
• majaczenie
• Zmęczenie)
• Rozważenie leczenia pod kątem zasady najlepszej opieki wspomagającej
• Wsparcie psychospołeczne dla pacjentki i jej krewnych
• Wczesne włączenie medycyny paliatywnej do koncepcji leczenia w przypadku nieuleczalnej choroby

Psychoonkologia

• Opieka psychoonkologiczna nad pacjentkami z nowotworem błony śluzowej trzonu macicy jest zalecana jako integralna część diagnostyki i leczenia onkologicznego.
• Wczesne informowanie o możliwości uzyskania stacjonarnego i ambulatoryjnego wsparcia psychoonkologicznego oraz, w razie potrzeby, skierowanie do wykwalifikowanej opieki psychoonkologicznej
• Regularna ocena jakości życia pacjentki podczas leczenia, rehabilitacji i opieki pooperacyjnej, również w celu oceny ewentualnej potrzeby działań psychoonkologicznych.
• Regularne rejestrowanie czynników stresu psychospołecznego

Przebieg i rokowanie

Przebieg

• Wyleczenie w wielu przypadkach jest możliwe!
• Nawroty są często zlokalizowane w obrębie miednicy mniejszej.
• Częstość występowania nawrotów zależy od grupy ryzyka^36-37
  .
  • wysokie ryzyko 
    • rak niskozróżnicowany (G3) typu I w stadium II według FIGO (naciekanie mięśniówki macicy >50%)
    • stadium III według FIGO
    • rak typu II
    • występowanie przerzutów do węzłów chłonnych
    • wskaźnik nawrotów po leczeniu chirurgicznym: w ok. 35 %³⁸
  • Wysokie — średnie ryzyko
    • rak typu I G3 i naciekanie mięśniówki macicy <50%>
    • rak typu I G1/G2, naciekanie mięśniówki macicy 50% i obecność przerzutów do węzłów chłonnych
    • wskaźnik nawrotów po leczeniu chirurgicznym: w ok. 15 %
  • Niskie — średnie ryzyko
    • rak typu I G1/G2 i naciekanie mięśniówki macicy >50%
    • wskaźnik nawrotów po leczeniu chirurgicznym ok. 10 %³⁸
  • niskie ryzyko
    • rak typu I G1/G2 i naciekanie mięśniówki macicy <50%>
    • wskaźnik nawrotów po leczeniu chirurgicznym ok. 10 %³⁸
• Leczenie mające na celu wyleczenie jest również możliwe w przypadku nawrotu choroby.
• Pacjentki leczone wyłącznie chirurgicznie podczas terapii pierwotnej mają dobre rokowanie przy wczesnym leczeniu nawrotów.

 Rokowania

• Obecnie prowadzonych jest wiele badań nad czynnikami prognostycznymi na poziomie molekularnym.
• Nie ma spójnych danych
• Czynniki istotne prognostycznie i terapeutycznie to: 
• stopień zaawansowania nowotworu
• głębokość nacieku mięśniówki macicy
• stan węzłów chłonnych
• histologiczny typ guza
• zajęcie naczyń limfatycznych
• krawędzie resekcji (R0/R1/Rx)
• stopień złośliwości (G1, G2, G3)

Przeżywalność i śmiertelność

• W zależności od rodzaju ryzyka (patrz wyżej)
• Względne 5-letnie przeżycie (Five-Year OS) w Niemczech: w ok. 80 %
• Pięcioletnie OS u pacjentek niskiego ryzyka leczonych chirurgicznie: w ok. 90 %³⁶
• Pięcioletnie OS w grupie wysokiego ryzyka po leczeniu chirurgicznym: w ok. 50 %³⁶

Dalsze postępowanie

• Zgodnie z aktualnymi danymi, regularna obserwacja nie poprawia przeżywalności.
• Kontrola co 3–6 miesięcy przez pierwsze 2–3 lata po terapii pierwotnej
• Następnie do 5 lat co 6 miesięcy
• Uwaga: W przypadku wczesnego wykrycia miejscowych nawrotów postępowanie nakierowane jest na wyleczenie!
• Częste występowanie nawrotów poza opieką kontrolną
• Badanie kontrolne obejmuje:
  • badanie wziernikiem
  • Badanie przezpochwowe i przezodbytnicze
  • Ewentualnie USG
  • Dalsza diagnostyka obrazowa jest konieczna tylko u pacjentek z objawami.
  • W czasie badań kontrolnych należy poruszyć następujące tematy:
    • tymczasowe i długoterminowe skutki choroby i leczenia
    • opcje leczenia psychoonkologicznego/psychoterapeutycznego
    • seksualność i sytuacja w związku
    • jakości życia
• Utrata masy ciała, ból i krwawienie z pochwy mogą wskazywać na nawrót, który zwykle występuje w ciągu pierwszych 3 lat po leczeniu pierwotnym¹.

informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Terapie nowotworowe, leki
• Skutki uboczne terapii radiacyjnej
• Ból i leczenie bólu 
• Depresja w opiece paliatywnej 

Ilustracje

C54; C540; C541; C543; C548; C549; C55

rak macicy inny nowotwór złośliwy żeńskich narządów płciowych

Guz błony śluzowej macicy Rak macicy Stopień zaawansowania FIGO Rak ginekologiczny Przewlekła ekspozycja na estrogeny Stymulacja estrogenowa Tamoksyfen Guzy endometroidalne Guzy nieendometroidalne Polipy endometrium Nadwaga Nietypowe krwawienia w okresie perimenopauzy Krwawienia pomenopauzalne Nieprawidłowe krwawienia z jamy brzusznej Histerektomia

Rak endometrium

document-disease document-nav document-tools document-theme

Definicja: Nowotwór złośliwy wywodzący się z błony śluzowej endometrium. Częstość występowania: Piąta najczęstsza postać raka u kobiet, roczna zapadalność ok. 15 na 100 000 kobiet.

Ginekologia

Rak endometrium

/link/4dfe82cc6adc4195834508b1671e24be.aspx

/link/4dfe82cc6adc4195834508b1671e24be.aspx

rak-endometrium

SiteDisease

Rak endometrium

K.Reinhardt@gesinform.de

mail#stinasilje.baranowska@gmaillango@nhi.com (patched by linkmapper)no

pl

pl

pl