Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila

Streszczenie

  • Definicja: Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila pneumoniae, rzadko przez Chlamydophila psittaci (ornitoza).
  • Epidemiologia: 5–15% pozaszpitalnych zapaleń płuc.
  • Objawy: Gorączka, kaszel. W przypadku C. pneumoniae początek jest zwykle raczej stopniowy z łagodniejszymi objawami, a w przypadku C. psittaci początek jest nagły z wysoką gorączką.
  • Badanie fizykalne: Gorączka, tachypnoe, możliwe rzężenia nad polami płucnymi.
  • Diagnostyka: Wykrywanie patogenów metodą PCR.
  • Leczenie: Antybiotykoterapia doksycykliną, alternatywnie makrolid lub fluorochinolony.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zapalenie płuc wywołane przez:
    • Chlamydophila pneumoniae lub
    • Chlamydophila psittaci (ornitoza, papuzica, choroba papuzia).
  • Historycznie należy do grupy tak zwanych „atypowych” zapaleń płuc.
    • Termin ten jest nadal używany w życiu codziennym, ale obecnie zapalenia płuc powinny być klasyfikowane inaczej (pozaszpitalne, szpitalne lub nabyte podczas intensywnego leczenia immunosupresyjnego).

Epidemiologia

  • C. pneumoniae powoduje 5–15% pozaszpitalnych zapaleń płuc.
  • Częstość zakażeń zwiększa się wraz z wiekiem.
  • Wysoki stopień zarażenia, w wieku dorosłym 50–75% populacji z przeciwciałami przeciwko C. pneumoniae
    • Prawdopodobnie wysoki odsetek zakażeń bezobjawowych lub nieswoistych.
  • Zapalenia płuc wywołane przez C. psittaci są rzadkie.
  • Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.1

Etiologia i patogeneza

Patogeny

  • Chlamydie to Gram–ujemne, bezwzględnie wewnątrzkomórkowe bakterie, bytowanie oraz rozwój poza komórkami gospodarza nie są możliwe.

Źródła i droga zakażenia

  • Rezerwuarem patogenów C. pneumoniae jest człowiek.
    • Przenoszenie drogą kropelkową i przez ślinę.
    • Może utrzymywać się przez długi czas w górnych drogach oddechowych i przenosić przez osoby zakażone.
  • Rezerwuarem patogenów C. psittaci są ptaki (np. gołębie, papugi, ale także kury, kaczki, gęsi).
    • Do przeniesienia dochodzi poprzez wdychanie aerozolu zanieczyszczonego moczem, kałem lub innymi odchodami zakażonych ptaków.2
    • Zakażone ptaki mogą być bezobjawowe lub ciężko chore.
    • Przeniesienie z człowieka na człowieka nie zostało udowodnione.

Obraz kliniczny

  • C. pneumoniae
  • C. psittaci
    • Okres inkubacji 1–4 tygodnie.
    • Rzadko przebieg bezobjawowy.
    • Nagły początek, objawy grypopodobne z gorączką do 40°C (utrzymującą się przez 2–3 tygodnie), bólami mięśniowymi/stawowymi, osutką plamisto–grudkową i charakterystycznym silnym bólem głowy okolicy czołowej. 
    • Tydzień po wystąpieniu choroby rozwój zapalenia płuc (suchy kaszel, duszność, tachypnoe, ewentualnie ból opłucnowy)

Czynniki predysponujące

  • Chlamydophila pneumoniae: bliski kontakt z osobami zakażonymi, większe ryzyko w dużych skupiskach ludzi, takich jak domy opieki, koszary wojskowe, więzienia.
  • C. psittaci: bliski kontakt z ptakami, dotyczy głównie hodowców ptactwa.

ICD–10

  • J16.0 Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydia.
  • A70 Zakażenie wywołane przez Chlamydia psittaci.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Na podstawie samego obrazu klinicznego nie można wyciągnąć jednoznacznych wniosków co do czynnika wywołującego zapalenia płuc.
  • Diagnoza oparta na wynikach badań laboratoryjnych.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad 

  • Objawy ogólne
    • złe samopoczucie
    • gorączka
    • bóle mięśniowe, stawowe
    • ból głowy
    • nudności, wymioty.
  • Objawy ze strony układu oddechowego
    • ból szyi
    • chrypka
    • kaszel
    • duszność.
  • Ból ucha.
  • Znane zakażenie chlamydiami w otoczeniu?
  • Bliski kontakt z ptakami?

Badanie fizykalne

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

Badania laboratoryjne

  • U pacjentów z łagodnym zapaleniem płuc, którzy mogą być leczeni ambulatoryjnie, diagnostyka mikrobiologiczna nie jest zwykle konieczna.
Podstawowe badania laboratoryjne
Wykrywanie Chlamydii
  • Wykrywanie na podstawie wymazu z nosogardła, plwociny, wydzieliny z tchawicy, popłuczyn oskrzelowo–pęcherzykowych (BAL)
    • z wyboru badanie metodą reakcji łańcuchowej polimerazy (polymerase chain reaction – PCR)
    • hodowla komórkowa możliwa, ale trudna i rzadko dostępna.
  • W przypadku diagnostyki serologicznej należy badać 3 próbki surowicy:
    • na początku choroby (około tydzień od wystąpienia objawów)
    • po 2–4 tygodniach w celu udokumentowania pojawienia się przeciwciał klasy IgM lub zwiększenia miana swoistych przeciwciała klasy IgG
    • po kolejnych 4 tygodniach (6–8 tygodni od wystąpienia objawów).

RTG klatki piersiowej

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Większość pacjentów może być leczona przez lekarza rodzinnego. W przypadku ciężkiego przebiegu lub powikłań konieczne leczenie w warunkach szpitalnych.

Leczenie

Cele leczenia

  • Wyleczenie infekcji.
  • Skrócenie przebiegu choroby.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Zasady antybiotykoterapii empirycznej zapalenia płuc znajdują się w artykule zapalenie płuc.
  • W ciężkich przypadkach, jeśli to możliwe, należy wykryć patogen i zastosować celowaną antybiotykoterapię.

Antybiotykoterapia celowana 

  • Lekiem pierwszego wyboru dla dorosłych i dzieci powyżej 9. roku życia jest doksycyklina. W przypadku zapalenia płuc leczenie trwa do 10–14 dni.
  • Alternatywy:
    • Makrolidy
      • azytromycyna 500 mg 1 x dziennie przez 3 dni (lub 5–dniowy schemat z 500 mg w dniu 1. i 250 mg w dniach 2.–5.)
      • klarytromycyna 250 mg 2 x na dobę (przy ciężkich zakażeniach 500 mg 2 x na dobę)
      • eytromycyna 500 mg 4 x na dobę.
    • Fluorochinolony
      • moksifloksacyna 400 mg 1 x na dobę przez 5–7 dni
      • lewofloksacyna 500 mg 1–2 x na dobę przez 5–7 dni
      • przy stosowaniu fluorochinolonów należy wziąć pod uwagę stosunek ryzyka do korzyści ze względu na działania toksyczne:
        • unikanie stosowania u sportowców
        • unikanie stosowania u pacjentów w podeszłym wieku (>80 lat), zwłaszcza z osłabioną sprawnością mózgu
        • unikanie stosowania przy jednoczesnej steroidoterapii ogólnoustrojowej
        • unikanie stosowania u pacjentów z tętniakiem aorty
        • szczególna ostrożność w przypadku współistniejących ciężkich chorobach serca (monitorowanie).
  • Antybiotyki beta–laktamowe są nieskuteczne.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

Przebieg i rokowanie

  • C. pneumoniae
    • W większości przypadków choroba przebiega łagodnie.1
    • Zazwyczaj możliwe jest leczenie ambulatoryjne.1
    • Ciężki przebieg występuje zwłaszcza u starszych pacjentów z chorobami współistniejącymi.4-5
    • Często dochodzi do powolnego powrotu do zdrowia, z kaszlem utrzymującym się przez wiele tygodni i obniżoną odpornością.
  • C. psittaci
    • Pacjenci ciężko chorują przez 2–3 tygodnie, rekonwalescencja trwa kilka tygodni.
    • Śmiertelność wynosi <5%, przy wczesnym rozpoznaniu i odpowiednim leczeniu <1%.1

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Źródła

Piśmiennictwo

  • Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A. (red). Narodowy program ochrony antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, dostęp: 26.11.2023, antybiotyki.edu.pl
  1. Oba Y. Chlamydial Pneumonias. Medsacpe, aktualizacja: 24.02.2020, emedicine.medscape.com
  2. Hogerwerf L., de Gier B., Baan B., et al. Chlamydia psittaci (psittacosis) as a cause of community-acquired pneumonia: a systematic review and meta-analysis, Epidemiol Infect 2017, 145: 396-3105, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Blasi F., Tarsia P., Aliberti S. Chlamydophila pneumoniae, Clin Microbiol Infect 2009, 15: 29-35, doi:10.1111/j.1469-0691.2008.02130.x, DOI
  4. Fine M.J., Smith M.A., Carson C.A., Mutha S.S., Sankey S.S., Weissfeld L.A., et al. Prognosis and outcomes of patients with community-acquired pneumonia. A meta-analysis, JAMA 1996, 275: 134-41, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Thibodeau K.P., Viera A.J. Atypical pathogens and challenges in community-acquired pneumonia, Am Fam Physician 2004, 69: 1699-706, pmid:15086042, PubMed

Opracowanie

  • Natalia Jagiełła (recenzent)
  • Adam Windak (redaktor)
  • Michael Handke (recenzent/redaktor)
Chlamydie; Chlamydiowe zapalenie płuc; Chlamydophila pneumoniae; Chlamydophila psittaci; Ornitoza; Papuzica; Choroba papuzia; Pozaszpitalne zapalenie płuc; Atypowe zapalenie płuc; Zapalenie płuc; Ptaki; Drób; Papuga; Doksycyklina; Fluorochinolony; Makrolidy
Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila pneumoniae, rzadko przez Chlamydophila psittaci (ornitoza). Epidemiologia: 5–15% pozaszpitalnych zapaleń płuc.
Pulmonologia
Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila
/link/cc3e6a62b9fb48e78b1f9dd5007158d3.aspx
/link/cc3e6a62b9fb48e78b1f9dd5007158d3.aspx
zapalenie-pluc-wywolane-przez-chlamydophila
SiteDisease
Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila
K.Reinhardt@gesinform.de
m.parol@konsylium24.pl
pl
pl
pl