Uchodźcy to osoby, które „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywają poza granicami państwa, którego są obywatelami, i nie mogą lub nie chcą z powodu tych obaw skorzystać z ochrony tego państwa”1.
Zazwyczaj używamy terminu „uchodźca” lub, jeśli znaczenie ma status pobytu, „osoba ubiegająca się o azyl”.
Liczby
Według raportu Global Trends Report UNHCR (Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców) pod koniec 2022 r. na całym świecie było 108,4 mln uchodźców.
Liczba ta obejmuje uchodźców, osoby ubiegające się o azyl, osoby wewnętrznie przesiedlone i inne osoby potrzebujące ochrony międzynarodowej.
Od końca 2021 r. do końca 2022 r. liczba uchodźców wzrosła o 21%, co stanowi najwyższy wzrost w historii INHCR.
Istotne choroby
Choroby zakaźne
Zasadniczo uchodźcy są narażeni na te same choroby zakaźne co ludność lokalna.
Zakażenie chorobami zakaźnymi w większości przypadków następuje w kraju. Oznacza to, że uchodźcy są raczej grupą narażoną na ryzyko zakażenia, a nie grupą stanowiącą zagrożenie dla innych.
Szczególna podatność na choroby zakaźne ze względu na trudne warunki życia podczas ucieczki, niepełną ochronę szczepienną, pobyt w miejscach masowego zakwaterowania:
najczęściej przeziębienia i zakażenia układu pokarmowego
Ze względu na częstsze występowanie w krajach pochodzenia uchodźcy częściej chorują na gruźlicę.
Współczynnik chorobowości w odniesieniu do poszczególnych chorób zakaźnych jest wśród uchodźców wyższa niż w populacji ogólnej: gruźlica, zapalenie wątroby typu B i C.
Brak istotnego narażenia populacji ogólnej na zakażenie ze strony uchodźców
U pracowników i wolontariuszy w placówkach i ośrodkach zakwaterowania dla uchodźców, tak jak ogólnie w przypadku bliskich kontaktów z wieloma osobami, ryzyko zakażenia jest nieco podwyższone.
cele opieki medycznej nad uchodźcami w dzieciństwie i okresie dojrzewania
Jak najszybsze zidentyfikowanie niepełnej ochrony szczepiennej i szybkie jej uzupełnienie, aby chronić jednostkę i zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych.
diagnozowanie i leczenie powszechnych chorób zakaźnych u dzieci i młodzieży, również w kontekście zbiorowego zakwaterowania, barier językowych i odmiennej kultury
Wyższe ryzyko wystąpienia zespołu stresu pourazowego, depresji, zaburzeń lękowych, przewlekłego bólu i zaburzeń występujących pod postacią somatyczną wynika z traumatycznych doświadczeń w kraju pochodzenia i podczas ucieczki (utrata członków rodziny, śmierć innych uchodźców, tortury, napaść, gwałt).
Współczynnik chorobowości w odniesieniu do chorób psychicznych wśród uchodźców jest różny według różnych badań, jednak wielokrotnie przewyższa chorobowość w populacji ogólnej.
Traumatyczne doświadczenia dotyczą w szczególności osób małoletnich pozbawionych opieki.
Inne choroby niezakaźne
Dane dotyczące chorobowości są w dalszym ciągu wysoce wybiórcze i zależą od kraju pochodzenia.
Przykład Ukrainy
Przyczyną 91% zgonów w Ukrainie są choroby niezakaźne (nowotwory, cukrzyca, choroby płuc, nerek lub układu krążenia).
Średnia długość życia w Ukrainie wynosi 77 lat wśród kobiet i 68 lat wśród mężczyzn.
u kobiet w ciąży przede wszystkim diagnostyka immunologiczna lub w razie wystąpienia objawów test plwociny
u dzieci i młodzieży do lat 15 przesiewowa immunodiagnostyka w kierunku gruźlicy przy użyciu skórnej próby tuberkulinowej (THT) lub oznaczenia uwalniania interferonu gamma (IGRA)
Zalecenia dotyczące szczepień dla uchodźców
W krajach pochodzenia dostęp do opieki medycznej i szczepień jest często ograniczony.
Sprawdzić dokumenty dotyczące szczepień. Szczepienia nieudokumentowane uznaje się za niebyłe.
Uchodźcy powinni zostać zaszczepieni zgodnie z ogólnymi wytycznymi.
Jeśli realizacja zaleceń w ośrodkach recepcyjnych i miejscach zbiorowego zakwaterowania nie jest możliwa ze względów organizacyjnych (np. krótki czas pobytu), priorytetem powinny być szczepienia.
W gabinecie lekarza rodzinnego
Przygotowanie
Należy poświęcić wystarczająco dużo czasu na pierwsze badanie i zadbać o bezpieczne warunki badania.
Ponieważ pacjenci straumatyzowani często są nieufni, priorytetem powinny być starania nad zbudowaniem ich zaufania.
Tłumacz
Często istnieje potrzeba zaangażowania tłumacza. Ważne, by tłumacz tłumaczył wszystko, co jest mówione, oraz przestrzegał reguł i zasad etyki swojego zawodu.
Leczenie i opieka społeczna nad pacjentami często wymagają współpracy przedstawicieli kilku grup zawodowych (np. pracowników socjalnych, personelu poradni).
Należy ich zaangażować jak najwcześniej, aby zapewnić właściwą koordynację.
Powody zgłaszania się do lekarza
Według danych z realizowanego w Niemczech programu opieki zdrowotnej nad uchodźcami powody, dla których uchodźcy zasięgają porady lekarskiej, nie różnią się znacząco od tych w populacji ogólnej.
Najczęściej są to zaburzenia mięśniowo-szkieletowe, choroby układu oddechowego i świadczenia opieki zdrowotnej niezwiązane z objawami, np. szczepienia, badania i profilaktyka.
Częste są objawy bólowe (ból głowy, brzucha, szyi i klatki piersiowej, pleców), ostre zakażenia dróg oddechowych lub zakażenia wirusowe.
Za 11% wizyt odpowiadają choroby zakaźne i pasożytnicze.
Gruźlica była przedmiotem mniej niż 1% konsultacji.
Odsetek pacjentów z rozpoznaniem zaburzeń psychicznych i behawioralnych był w tym badaniu niższy niż w populacji ogólnej, chociaż przypuszczalnie liczba tych rozpoznań u uchodźców była niedoszacowana.
Dostępne są również wyniki badań przeprowadzonych na innych próbach, w których wykazano znacząco wyższy odsetek przypadków zespołu stresu pourazowego wśród uchodźców.
Sprzeczne są również dane dotyczące depresji; niektóre badania wskazują na wysoką chorobowość.
Próchnica zębów występowała u uchodźców częściej niż w populacji ogólnej.
Strach przed deportacją może powodować znaczny stres psychologiczny.
Osoby o specjalnych potrzebach w zakresie ochrony i/lub opieki
Kobiety i dzieci (pozbawione opieki)
szczególnie narażone na przemoc seksualną i handel ludźmi
Dzieci i młodzież
szczególnie narażone na
obciążenia psychiczne
choroby zakaźne
szczególne potrzeby w zakresie opieki medycznej w związku ze wzrastaniem i rozwojem, np. ortopedia, stomatologia
Kobiety ciężarne
Należy niezwłoczne udzielić informacji na temat opieki prenatalnej, wczesnej diagnostyki, opcji porodu, miejsc, do których można się zwrócić w przypadku powikłań w ciąży.
Matki z noworodkami
Konieczne może być doradztwo w zakresie karmienia piersią i żywienia.
Osoby LGBTQ+
szczególnie narażone na dyskryminację, przemoc psychiczną i fizyczną
osoby transpłciowe: możliwe zagrożenie dla zdrowia z powodu związanego z uchodźstwem przerwania terapii hormonalnej
Osoby starsze, z niepełnosprawnościami lub ograniczeniami wynikającymi ze stanu zdrowia
ew. szczególne potrzeby pielęgnacyjne
informacje dla członków rodziny i opiekunów na temat dostępnych usług medycznych i opiekuńczych
Osoby niedosłyszące i niedowidzące oraz cierpiące na rzadkie choroby przewlekłe
Pomocna może być specjalistyczna wiedza uzyskana od stowarzyszeń i organizacji wspierających.
Wywiad lekarski
Sposób postępowania nie różni się zasadniczo od postępowania w przypadku innych pacjentów, ale lekarz rodzinny powinien zwrócić szczególną uwagę na niektóre problemy zdrowotne.
Wytyczne kanadyjskie zawierają zalecenie przeprowadzenia wśród uchodźców badań przesiewowych w kierunku depresji przy użyciu kwestionariusza zdrowia pacjenta PHQ–92 lub bardziej praktycznego zestawu 2 pytań wstępnych (pytania Whooley).
Nie zaleca się badań przesiewowych w kierunku zespołu stresu pourazowego ani rutynowych badań przesiewowych w kierunku doświadczenia przemocy u dzieci, aby uniknąć ponownej traumatyzacji2.
Kobiety w wieku rozrodczym należy zapytać o ich potrzeby w zakresie środków antykoncepcyjnych2.
Badanie
Według wytycznych kanadyjskich u uchodźców pochodzących z regionów o wysokim ryzyku cukrzycy (Azja Południowa, Ameryka Łacińska, Afryka) należy oznaczyć poziom glukozy na czczo2.
U wszystkich nieletnich uchodźców jak najszybciej po przybyciu zaleca się wykonanie morfologii krwi, o ile nie wykonano takich badań w ośrodku recepcyjnym (niedokrwistość zakaźna? leukocytoza?) z rozmazem (eozynofilia?) jako podstawowego badania diagnostycznego.
Inne rutynowe badania krwi zaleca się tylko wtedy, gdy pacjent pochodzi z określonych obszarów o wysokiej chorobowości:
test na obecność przeciwciałanty-HIV 1/2 (Afryka Subsaharyjska, Europa Wschodnia)
Podczas badania przedmiotowego należy co do zasady zwracać uwagę na skutki obrażeń wojennych i ślady tortur, a także na występowanie uzależnień lub innych poważnych chorób.
Dokumentowanie
Ważne jest, aby ująć wszystkie objawy i nieprawidłowości w dokumentacji medycznej w taki sposób, aby informacje te mogły posłużyć jako podstawa dla zaświadczeń i orzeczeń (w związku z wnioskami o azyl, wnioskami o przyznanie świadczeń socjalnych itp.) i mogły być wykorzystane w ewentualnych postępowaniach sądowych.
Wskazania do skierowania
Wskazane może być skierowanie do specjalisty, np.
do poradni psychiatrycznej, psychiatry, psychologa
ośrodkiem opieki społecznej, urzędem pracy, instytucjami nadzoru sanitarno-epidemiologicznego, instytucjami zajmującymi się młodzieżą, poradniami
Udział tłumacza
Wymagania wstępne
Lekarz odpowiada za to, aby pacjent zrozumiał wyjaśnienia dotyczące swojej choroby i mógł udzielić prawnie wiążącej świadomej zgody.
Sąd akceptuje również tłumaczenie wykonane przez niezawodowego tłumacza, jeśli lekarz ma pewność, że pacjentowi zagwarantowano dostęp do odpowiednich informacji.
Przygotowanie
Nie zaleca się tłumaczenia przez niezawodowych tłumaczy.
Należy unikać błędów popełnianych przez tłumaczy „po znajomości”, z otoczenia pacjenta.
Udowodniono, że korzystanie z profesjonalnych usług tłumaczeniowych poprawia poziom opieki medycznej.
Tłumacz powinien znać terminologię medyczną w obu językach.
Jeśli tłumacz nie jest dostępny na miejscu, można skorzystać z usług przez telefon lub online.
Tłumacza należy zaangażować w szczególności na potrzeby ważnych, planowanych wizyt:
rozmowy wyjaśniające z uzyskaniem od pacjenta świadomej zgody
włączenie w trwający proces leczenia
orzeczenia lekarskie
stworzenie zespołu współpracującego (psychologia, psychiatria)
Tłumacz powinien przed rozmową poinformować o ewentualnych szczególnych okolicznościach, np. osobistej znajomości z pacjentem lub sytuacji konfliktu politycznego lub religijnego.
Tłumacz musi zostać poinformowany o obowiązku zachowania poufności.
W trakcie konsultacji
Tłumacz powinien przytaczać wypowiedzi dosłownie, nawet jeśli są niestosowne, krępujące lub nielogiczne.
Powinien mówić w pierwszej osobie.
Lekarz i pacjent powinni utrzymywać kontakt wzrokowy, także wtedy, gdy mówi tłumacz. Najlepiej, aby osoby prowadzące rozmowę siedziały w trójkącie.
Pacjenta należy poprosić o to, by wypowiadał się krótko, co ułatwi pracę tłumaczowi.
Quellen
Literatur
United Nations High Commissioner for Refugees. UNHCR: the 1951 refugee convention. Accessed May 2, 2016. www.unhcr.org
CMAJGroup. Evidence-based clinical guidelines for immigrants an refugees. CMAJ September 2011. 183 (12) E 824-E925. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autorin
Marlies Karsch-Völk, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München
Uchodźcy Ośrodek recepcyjny Osoby ubiegające się o azyl Wnioski o azyl
Definicja Organizacji Narodów Zjednoczonych
Uchodźcy to osoby, które „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywają poza granicami państwa, którego są obywatelami, i nie mogą lub nie chcą z powodu tych obaw skorzystać z ochrony tego państwa”1.
Profilaktyka/Promocja zdrowego trybu życia
Uchodźcy jako pacjenci
/link/555439e3beca4b138b6d708f88915994.aspx
/link/555439e3beca4b138b6d708f88915994.aspx
uchodzcy-jako-pacjenci
SiteDisease
Uchodźcy jako pacjenci
K.Reinhardt@gesinform.de
Kj.Reinhardt@gesinformmroz@konsylium24.de (patched by linkmapper)pl