Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Obrzęk szyi u dzieci

informacje ogólne

Definicja

  • Obrzęk szyi u dzieci może mieć wiele różnych przyczyn.1
  • W większości przypadków powiększenie węzłów chłonnych występuje w przebiegu infekcji i po pewnym czasie ustępuje samoistnie.
  • Jednak obrzęk na szyi może również stać się powikłaniem zagrażającym życiu lub być oznaką poważnej choroby.

Częstość występowania

Rozważania diagnostyczne

  • Takie obrzęki można podzielić na:
    • zmiany wrodzone
    • choroby zakaźne
    • choroby nowotworowe1
  • Wskazówek diagnostycznych dostarczają objawy towarzyszące, takie jak ból, gorączka, utrata masy ciała, chrypka, zaburzenia oddychania lub połykania.

ICD-10

  • R22 Umiejscowiony obrzęk, guzek, guz skóry i tkanki podskórnej
    • R22.1 Zlokalizowany obrzęk, guz i guzek w obrębie szyi

Diagnostyka różnicowa

Przyczyny wrodzone

Limfadenopatia

  • Zobacz artykuł Limfadenopatia u dzieci.
  • Obrzęk szyi jest najczęściej spowodowany obrzękiem węzłów chłonnych.
  • Węzły chłonne szyjne są wyczuwalne palpacyjnie u około 90% dzieci w wieku od 4 do 8 lat.5
  • Charakterystyka typowych dla wieku węzłów chłonnych u małych dzieci i dzieci w wieku wczesnoszkolnym
    • rozmiar: <1 cm (kąt żuchwy><1,5–2 cm, czasami również powyżej)>
    • najczęściej miękkie, elastyczne, przesuwające się węzły chłonne
    • przeważnie bez bólu
    • brak reakcji zapalnej
    • typowe lokalizacje (szyjne i/lub pachwinowe)
  • Oznaki powiększenia węzłów chłonnych na tle zakaźnym
    • miejscowe wrota zakażenia (stan uzębienia, migdałki, przeczosy w osutce alergicznej, inne otwarte miejsca na skórze)
    • objawy choroby pediatrycznej (np. różyczka)
    • ból
    • rumień miejscowy
  • Są to zwykle boleśnie powiększone węzły chłonne w reakcji na infekcję lub stan zapalny.
    • Limfadenopatia ma charakter samoograniczający i zwykle ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni.
    • Zarówno bakteryjne zapalenie migdałków, jak i infekcja wirusowa (np. zakażenie EBV) mogą prowadzić do obrzęku w okolicy gardła.
      • Głównym objawem może być ból gardła.
      • Ostre zapalenie migdałków prawie zawsze prowadzi do bolesnego powiększenia węzłów chłonnych.
    • Infekcje zębopochodne z tendencją do rozprzestrzeniania się mogą prowadzić do obrzęku szyi i zagrażających życiu powikłań.
    • Inne możliwe choroby zakaźne można znaleźć w artykule Limfadenopatia u dorosłych.
  • W chorobie Kawasakiego obrzęk węzłów chłonnych na szyi jest głównym objawem, wraz z wysoką gorączką trwającą dłużej niż 5 dni, zapaleniem spojówek, zapaleniem jamy ustnej, rumieniem dłoniowym i podeszwowym lub rumieniem wielopostaciowym.
  • W diagnostyce różnicowej należy również uwzględnić zakażenie HIV, sarkoidozę, gruźlicę lub toksoplazmozę.
  • Procesy złośliwe mogą również prowadzić do limfadenopatii.

Zapalenie ślinianki

  • Zapalenie gruczołów ślinowych, zwykle ostre u dzieci z powodu zakażeń bakteryjnych lub wirusowych, może prowadzić do obrzęku dotkniętego obszaru.
  • Patogenami wirusowymi mogą być wirus Epsteina-Barr, wirus opryszczki B6 lub wirus świnki.
  • W szczególności u dzieci należy wykluczyć obturacyjne zapalenie ślinianki jako rozpoznanie różnicowe, jeśli podejrzewa się młodzieńcze zapalenie ślinianki; pomocna może być tutaj sialendoskopia.

Uraz

  • W przypadku obrzęku szyi po urazie często mamy do czynienia z typowym wywiadem lekarskim i wyraźnymi objawami klinicznymi.
  • Krwiak
    • Nawet jeśli nowo powstałe lub zorganizowane krwiaki zwykle znikają, może pozostać twardy guzek z powodu zwłóknienia.

Zaburzenia tarczycy

  • Również choroby tarczycy mogą prowadzić do obrzęku przedniej części szyi.
  • W przypadku wola dochodzi do zwiększenia rozmiaru tarczycy, któremu czasami towarzyszą trudności w połykaniu.

Guzy skóry

  • 1–2% wszystkich guzów skóry wyciętych u niemowląt i dzieci to guzy złośliwe. Zalicza się do nich m.in.:
  • Guzy łagodne mogą obejmować tłuszczaki, włókniaki lub nerwiakowłókniaki.
  • Najczęstszym łagodnym guzem jest naczyniak wczesnodziecięcy, który zwykle powstaje po urodzeniu w ciągu pierwszych kilku tygodni życia i często występuje na głowie lub szyi.

Guzy złośliwe

  • Guzy złośliwe szyi również nie są rzadkością u dzieci.6
  • Może to być guz pierwotny lub przerzuty guza zlokalizowanego w górnych drogach oddechowych, przewodzie pokarmowym lub bardziej odległych regionach.

Guzy pierwotne

  • Przykładami guzów pierwotnych są: rak tarczycy, rak gruczołów ślinowych, chłoniaki (chłoniak nie-Hodgkina, chłoniak Hodgkina) i mięsaki.1
    • Zwłaszcza mięsaki prążkowanokomórkowe występują głównie w obrębie głowy, szyi i układu moczowo-płciowego.
    • Rak jamy nosowo-gardłowej występuje rzadziej u dzieci.7

Wywiad lekarski

  • Wiek pacjentów
  • Wielkość i czas trwania obrzęku
  • Wcześniejsze choroby
  • Poprzednie narażenia
    • Zwierzęta
    • Ukąszenie kleszcza
    • Kontakt z chorymi dziećmi
    • Kontakt z osobami chorymi na gruźlicę
    • Podróżowanie za granicę
    • Leki
  • Objawy towarzyszące, takie jak zmiany skórne, gorączka, zaburzenie połykania, utrata masy ciała lub ból
  • Możliwa jest duszność spowodowana obrzękiem dróg oddechowych.

Badanie przedmiotowe

  • oględziny
    • Lokalizacja obrzęku często wskazuje na jego przyczynę.
    • Należy również zbadać błonę śluzową jamy ustnej, gardła i uszu.
  • palpacja
    • Powiększone węzły chłonne w ostrym zakażeniu są zwykle swobodnie ruchome, mniej jędrne i często bolesne.
    • Objawy ostrzegawcze guzów skóry to szybki wzrost, owrzodzenie, utrwalenie lub głęboka lokalizacja na powięzi, szorstka konsystencja, rozmiar powyżej 3 cm i manifestacja w okresie noworodkowym.3
  • Ograniczenia czynnościowe
    • Ograniczenie otwarcia ust
    • Utrata słuchu
    • Zaburzenia mowy
    • Zaburzenia połykania
  • Badanie obejmuje dokładne badanie fizykalne, w szczególności wszystkich węzłów chłonnych, skóry (np. plamy barwy kawy z mlekiem), nosogardła, wątroby i śledziony, ocena neurologiczna z nerwami czaszkowymi, stadium dojrzewania płciowego według Tannera oraz ocena wielkości jąder.

Badanie uzupełniające

Badania laboratoryjne

  • Hb, OB, CRP, leukocyty, ew. FT4 i TSH
  • W razie potrzeby testy serologiczne w kierunku zakażenia podstawowego (HIV, bartonella, toksoplazmoza, prątki)
  • W razie potrzeby posiew mikrobiologiczny plwociny i/lub soku żołądkowego
  • W razie potrzeby antybiogram
  • W razie potrzeby badania immunologiczne (immunoglobuliny, ANA, ANCA, ACE [sarkoidoza])

Badania ultrasonograficzne

  • Jeśli obrzęk jest niejasny, badanie USG sprawdza się w różnicowaniu torbieli od tkanek litych.8
  • Badanie ultrasonograficzne węzła chłonnego, w miarę możliwości z zastosowaniem USG dopplerowskiego w celu odróżnienia łagodnych od złośliwych węzłów chłonnych

RTG klatki piersiowej

  • Jeśli podejrzewa się chorobę wewnątrz klatki piersiowej lub płuc, badanie rentgenowskie klatki piersiowej (w dwóch projekcjach)

TK

  • Może być wskazana do oceny stopnia zaawansowania w przypadku podejrzenia guzów lub urazów.

RM

  • Metoda z wyboru w zależności od lokalizacji i problemu, szczególnie w przypadku podejrzenia nowotworu złośliwego

Angiografia

  • Angiografia może być wskazana w przypadku patologii naczyniowych.

Scyntygrafia

Cytologia/biopsja cienkoigłowa

  • Sekcja jest oparta na tym źródle.9
  • W celu potwierdzenia histologicznego, np. w przypadku guzków tarczycy lub guzów skóry o niejasnej etiologii

Postępowanie i zalecenia

Wskazania dla skierowania do specjalisty

  • Natychmiastowe skierowanie do specjalisty w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej
  • Leczenie jest ukierunkowane na chorobę podstawową.
  • W przypadku infekcji zębopochodnych z tendencją do rozprzestrzeniania się należy natychmiast rozpocząć leczenie chirurgiczne.

Torbiel środkowa i boczna szyi

Limfadenopatia

  • Zobacz artykuł Limfadenopatia u dzieci.
  • Należy wyjaśnić powiększenie węzłów chłonnych, którego nie można wytłumaczyć banalnymi, głównie wirusowymi infekcjami lub chorobami zakaźnymi typowymi dla wieku dziecięcego lub które nie ustępuje w ciągu 4–6 tygodni (normalizacja wielkości w ciągu 8–12 tygodni).
  • Powiększone węzły chłonne po zakażeniu są niegroźne i zmniejszają się samoistnie, chociaż mogą pozostać małe guzki.
  • W razie wątpliwości należy zastosować próbną antybiotykoterapię przez 7 do maksymalnie 14 dni w przypadku podejrzenia zapalenia węzłów chłonnych, ale należy przerwać ją wcześniej, jeśli efekt jest niezadowalający.
    • W miarę możliwości, leczenie powinno być prowadzone po wykonaniu antybiogramu.
    • W przypadku empirycznej antybiotykoterapii należy zastosować najskuteczniejszy i najlepiej tolerowany antybiotyk, np. penicylinę lub amoksycylinę.

Źródła

Bibliografia

  1. Meier JD, Grimmer JF. Evaluation and management of neck masses in children. Am Fam Physician. 2014 Mar 1;89(5):353-358. PubMed
  2. Leung AK, Robson WL. Childhood cervical lymphadenopathy. J Pediatr Health Care. 2004;18(1):3-7. PubMed
  3. Hamm H, Höger PH. Skin tumors in childhood. Dtsch Arztebl Int 2011; 108(20): 347–53. www.aerzteblatt.de
  4. Damaskos C, Garmpis N, Manousi M, et al. Cystic hygroma of the neck: single center experience and literature review. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2017 Nov;21(21):4918-4923. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Rajasekaran K, Krakovitz P (2013). Enlarged neck lymph nodes in children. Pediatr Clin North Am 60(4): 923-936 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Dickson PV, Davidoff AM. Malignant neoplasms of the head and neck. Semin Pediatr Surg. 2006;15(2):92-98 PubMed
  7. Marcus KJ , Tishler RB. Head and neck carcinomas across the age spectrum: epidemiology, therapy, and late effects. Semin Radiat Oncol. 2010 Jan;20(1):52-7. www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Brown RE, Harave S. Diagnostic imaging of benign and malignant neck masses in children-a pictorial review. Quant Imaging Med Surg. 2016 Oct;6(5):591-604 www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Anne S, Teot LA, Mandell DL. Fine needle aspiration biopsy: role in diagnosis of pediatric head and neck masses. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2008;72(10):1547-1553. PubMed
  10. Acierno SP, Waldhausen JH. Congenital cervical cysts, sinuses and fistulae. Otolaryngol Clin North Am. 2007;40(1):161-176, vii-viii. www.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Dr n. med. Bonnie Stahn, lekarz rodzinny, Hamburg
  • Lek. Monika Lenz, specjalista medycyny rodzinnej, Neustadt am Rübenberge
R22; R221
Obrzęki szyi Masa w okolicy szyi Limfadenopatie Wyczuwalne węzły chłonne Malformacje naczyniowe Torbiel szyi Torbiel bronchogenna Zapalenie węzłów chłonnych Guz tarczycy Atypowa mykobakterioza Guz ślinianki Zapalenie ślinianki Torbiel dermoidalna Naczyniak Mięsak prążkowanokomórkowy Choroba Kawasakiego
Obrzęk szyi u dzieci
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Obrzęk szyi u dzieci może mieć wiele różnych przyczyn.1 W większości przypadków powiększenie węzłów chłonnych występuje w przebiegu infekcji i po pewnym czasie ustępuje samoistnie.
Pediatria
Obrzęk szyi u dzieci
/link/77c23b71c9a0491384a3ae0456873bfd.aspx
/link/77c23b71c9a0491384a3ae0456873bfd.aspx
obrzek-szyi-u-dzieci
SiteProfessional
Obrzęk szyi u dzieci
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl