Objawy alarmowe wskazujące na możliwą poważną chorobę
| Objawy alarmowe | Możliwa poważna choroba |
| Krwawienie z odbytu, krew w |
|
| Niedokrwistość |
Rak jelita grubego, inne pozajelitowe guzy jamy brzusznej ze zwężeniem światła jelita (np. rak jajnika). |
| Niewyjaśniona utrata masy ciała powyżej 10%, niedożywienie |
Rak jelita grubego, inne pozajelitowe guzy jamy brzusznej ze zwężeniem światła jelita |
| Dodatni wywiad lekarski lub rodzinny w |
|
| Powiększone węzły chłonne | Rak jelita grubego, |
| Opory patologiczne w |
Rak jelita grubego, inne pozajelitowe guzy jamy brzusznej ze zwężeniem światła jelita |
| Postępujący przebieg i |
M.in. |
Informacje ogólne
Definicja
- Ostre lub przewlekłe zatrzymanie stolca w
- Przewlekłe zaparcia rozpoznaje się, jeżeli spełnione są 3
- ≥2 z
- grudkowaty lub twardy kał (1-2 w
- silne parcie na stolec w
- subiektywnie niepełne wypróżnienie w
- subiektywne zaparcia w
- ręczna interwencja ułatwiająca defekację w
- mniej niż 3 spontaniczne wypróżnienia w
- grudkowaty lub twardy kał (1-2 w
- Miękkie stolce bez przyjmowania środków przeczyszczających występują rzadko.
- Nie są spełnione kryteria rozpoznania zespołu jelita drażliwego
- ≥2 z
Epidemiologia
- Współczynnik chorobowości
- współczynnik chorobowości w
- współczynnik chorobowości w
- Wiek i
- Kobiety chorują około dwa razy częściej niż mężczyźni.
- Zaparcia występują we wszystkich grupach wiekowych, ale ich częstość wzrasta wraz z
- U
- W naszym kraju na przewlekłe zaparcia co ósmy Polak.1
Etiologia i patogeneza
- Nawyki dotyczące wypróżniania różnią się znacznie u
Ostre zaparcia
- Często są zależne od sytuacji i
- Zaparcia mogą pojawić się również w
- UWAGA: w
- UWAGA: w
- Stosowanie
- Przeważnie samoistne ustępowanie.
Przewlekłe zaparcia
- Zazwyczaj geneza wieloczynnikowa z
- Skąpe dane dotyczące etiologii i
- Strukturalne zaburzenia pasażu jelitowego
- dotyczące światła jelita, np. zwężenie w
- poza światłem jelita: np niedrożność spowodowana zrostami otrzewnej
- dotyczące światła jelita, np. zwężenie w
- Zaburzenia wypróżnień
- mechaniczne: przepukliny odbytnicy, enterocele lub wgłobienie odbytnicy
- czynnościowe: np paradoksalne napięcie mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu
- inne: uchyłki jelita grubego, żylaki odbytu
- Leki
- opioidy
- leki przeciwcholinergiczne
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
- neuroleptyki
- inhibitory monoaminooksydazy
- leki przeciwpadaczkowe
- leki przeciwhistaminowe
- leki zobojętniające zawierające wapń
- leki przeciwnadciśnieniowe
- spazmolityki
- sympatykomimetyki
- diuretyki
- kolestyramina
- blokery kanału wapniowego
- Choroby neurologiczne, endokrynologiczne lub ogólnoustrojowe
- Zobacz rozdział
- Zobacz rozdział
- Zaburzenia nerwowo-mięśniowe przewodu pokarmowego
- zmiany w
- neuropatie i/lub miopatie jelitowe
- zmiany w
- Fizjologiczne
- ciąża (III. trymestr)
- cykl menstruacyjny (druga połowa cyklu)
Czynniki psychospołeczne
- W
- Choroby psychiczne są często związane z
12 - Inne czynniki mogą mieć swoje źródło w
23- Depresja
- Depresja
ICD-10
- K59.00 Zaparcia spowodowane zaburzeniem pasażu okrężnicy
- K59.01 Zaparcia z
- K59.02 Zaparcia wywołane lekami
- K59.09 Inne i
Diagnostyka różnicowa
- Zespół jelita drażliwego (ZJD)
- Działania niepożądane
- Szczelina odbytu
- ból podczas wypróżnienia
- Hemoroidy
- jasnoczerwona krew podczas wypróżnienia
- Nowotwór jelita grubego
- zauważalne sygnały ostrzegawcze
- Inne nowotwory pozajelitowe jamy brzusznej z
- Należy uwzględnić w
- Należy uwzględnić w
- Niedoczynność tarczycy
- inne objawy, np. zwiększenie masy ciała lub zmęczenie
- Depresja
- Wykorzystywanie seksualne
- Strukturalne zaburzenia pasażu jelitowego
- w
- poza światłem jelita: np. niedrożność spowodowana zrostami otrzewnej
- w
- Choroby neurologiczne
- OUN (ośrodkowy układ nerwowy): np.
- obwodowe: neuropatia autonomiczna (cukrzyca)
- OUN (ośrodkowy układ nerwowy): np.
- Choroby ogólnoustrojowe
- Fizjologiczne
- ciąża (III. trymestr)
- 2. druga połowa cyklu menstruacyjnego
Wywiad lekarski
- Celem diagnostyki jest wyjaśnienie ewentualnych wtórnych przyczyn zaparć.
- Należy aktywnie poszukiwać objawów alarmowych możliwych poważnych chorób (objawy alarmujące), jak również cech zaburzeń czynnościowych i/lub psychicznych.
- Inne elementy wywiadu: aktywność fizyczna, rodzaj diety, ilość przyjmowanych płynów, choroby współistniejące, leki, przebyte zabiegi operacyjne, wywiad rodzinny.
- Jeśli nie ma objawów ostrzegawczych, można początkowo podjać próbę leczenia empirycznego, jeśli wyniki diagnostyki podstawowej nie budzą zastrzeżeń.
- Efekty próbnej terapii należy sprawdzić po
- Informacje na temat leczenia empirycznego można znaleźć w
- Efekty próbnej terapii należy sprawdzić po
- Sygnały/objawy ostrzegawcze
- niedokrwistość
- utrata ponad 10% masy ciała bez określonej przyczyny
- gorączka
- dodatni wywiad lekarski lub rodzinny w
guznowoworów przewodu pokarmowego - powiększone węzły chłonne
- opory patologiczne w
- niedożywienie
- krew w
- bolesne parcie na stolec i wydalanie śluzu
- biegunki paradoksalne
- wiek powyżej 50 lat
- przebieg postępujący
- krótki czas trwania objawów przy nasilonych dolegliwościach
- brak/osłabienie odruchu odbytowego lub nosidłowego
Badanie przedmiotowe
- Podstawowa diagnostyka przewlekłych zaparć powinna obejmować:
- szczegółowy wywiad lekarski wraz z
- zachowań defekacyjnych
- przyjmowanych leków
- objawów towarzyszących i
- badanie fizykalne: badanie odbytu i
- szczegółowy wywiad lekarski wraz z
- Należy w
Wskazania do dalszych badań
- Badania dodatkowe należy przeprowadzić niezwłocznie (bez wcześniejszej próby leczenia) w
- W
naw drugim etapie (2.) służą wyjaśnieniu patofizjologii na podstawie badań czynnościowych.- Badania krwi: (morfologia krwi
- W
- Badania krwi: (morfologia krwi
- Badanie kału w
- W
Badania uzupełniające
W praktyce lekarza rodzinnego
- Należy przeprowadzić jak najszybciej w przypadku wystąpienia
- Badania laboratoryjne
- morfologia krwi,
- w
- elektrolity
- kreatynina,
- parametry wątrobowe
- lipaza
- TSH
- glukoza,
kalprotektyna w stolcu ( w Polsce badanie niedostępne w POZ)
- morfologia krwi,
- USG jamy brzusznej
W opiece specjalistycznej
- Należy przeprowadzić jak najszybciej w przypadku wystąpienia
- endoskopia (ileokolonoskopia)
- ew. badanie pasażu okrężnicy lub manometria odbytu i
- kalprotektyna w stolcu.
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Skierowanie do gabinetu gastroenterologicznego na badania dodatkowe w
- Zobacz
- Zobacz
- Skierowanie do gabinetu ginekologicznego w
- U
34
- U
ŚrodkiPostępowanie i zalecenia
Zalecenia dotyczące leczenia
- W
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Źródła
- Talar-Wojnarowska R. et al. Zaparcia. Interna – mały podręcznik. (dostęp 2.12.2023) mp.pl
Piśmiennictwo
- Daniluk J. Przewlekłe zaparcia — niedoceniany problem kliniczny. Varia Medica. 2018; 2 (4): 286–296 journals.viamedica.pl
- Mason HJ, Serrano-Ikkos E, Kamm MA. Psychological morbidity in women with idiopathic constipation. Am J Gastroenterol 2000;95: 2852-7. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Kamm MA. Constipation and its management. BMJ 2003; 327: 459-60. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Sobrado CW, Neto IJFC, Pinto RA, et al. Diagnosis and treatment of constipation: a clinical update based on the Rome IV criteria. J Coloproctol 2018. www.scielo.br
Autorzy
- Tomasz Tomasik (recenzent)
- Anna Gryko, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
- Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
- Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Münster