Definicja: Zatrucie pokarmowe to zespół objawów spowodowanych spożyciem żywności skażonej bakteriami lub ich toksynami. Infekcyjne zapalenie żołądka i jelit może mieć etiologię bakteryjną, wirusową lub pasożytniczą.
Częstość występowania: Biegunka jest jedną z 20 najczęstszych przyczyn konsultacji w gabinecie lekarza rodzinnego. Duża część z nich ma zakaźną przyczynę.
Objawy: Z reguły biegunka. Mogą również wystąpić wymioty, bóle brzucha i gorączka. Przebieg jest zwykle łagodny i ustępuje samoistnie, ale w rzadkich przypadkach może wymagac hospitalizacji, a także również zagrażać życiu.
Obraz kliniczny: Zwykle w badaniu przedmiotowym nie ma żadnych charakterystycznych odchyleń. W ciężkich przypadkach może pojawić się odwodnienie, pogorszenie ogólnego stanu fizycznego, gorączka.
Diagnostyka: Badania dodatkowe zwykle nie są konieczne; w zależności od przebiegu i obrazu klinicznego może być wskazane badanie próbki kału w celu określenia patogenu.
Leczenie: Leczenie objawowe, kompensacja utraty płynów. W rzadkich przypadkach konieczna jest antybiotykoterapia. W ramach środków zapobiegawczych podczas przygotowywania żywności należy przestrzegać zasad higieny.
Informacje ogólne
O ile nie podano inaczej, sekcję opracowano na podstawie podanych źródeł.1-2
Definicja
Zatrucie pokarmowe to choroba spowodowana spożyciem żywności lub wody skażonej bakteriami lub ich toksynami, natomiast infekcyjne zapalenie żołądka i jelit może mieć etiologię bakteryjną, wirusową lub pasożytniczą.
zanieczyszczenie żywności jest z reguły spowodowane jej niewłaściwym użytkowaniem, przygotowywaniem lub przechowywaniem (zobacz także sekcja Odpowiednia higiena w kuchni).
Objawy kliniczne zależą od czynnika infekcyjnego, ale także między innymi od stanu odżywienia i statusu odporności osoby chorej.
zwykle ostre zapalenie żołądka i jelit z biegunką i nudnościami, często również z wymiotami i bólem brzucha, rzadko z gorączką
Częstość występowania
Ostre zapalenie żołądka i jelit wywołane przez patogen
Ostre infekcyjne zapalenia żołądkowa i jelit są powszechne. Biegunka jest jedną z 20 najczęstszych przyczyn konsultacji w gabinecie lekarza rodzinnego.
Zapadalność szacuje się na blisko 1 epizod na osobę na rok.
Etiologia i patogeneza
Okresy wylęgania
Godziny
w przypadku toksyn w żywności (Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Clostridium perfringens) i toksyn niezakaźnych
pierwotniaki, takie jak Giardia lamblia i Cryptosporidia, a także norowirusy mogą również powodować biegunkę niezapalną, chociaż mechanizmy zjadliwości w tych przypadkach nie są dobrze poznane
Zapalna
mikroorganizmy bezpośrednio uszkadzają błonę śluzową
biegunka o małej objętości z domieszką krwi, śluzu lub ropy, której towarzyszą kurczowe bóle brzucha i niekiedy gorączka
patogeny mogą inwazyjnie przedostać się do lokalnego układu limfatycznego, powodując rozprzestrzenianie się ogólnoustrojowe - dotyczy to zwłaszcza zakażeń Salmonella
często zajęte jest jelito grube lub dystalna część jelita cienkiego
A05.1 Zatrucie pokarmowe wywołane przez Clostridium botulinum
A05.2 Zatrucie pokarmowe wywołane przez Clostridium perfringens [Clostridium welchii]
A05.3 Zatrucie pokarmowe wywołane przez Vibrio parahaemolyticus
A05.4 Zatrucie pokarmowe wywołane przez Bacillus cereus
A05.8 Inne określone bakteryjne zatrucia pokarmowe
A05.9 Bakteryjne zatrucie pokarmowe, nieokreślone
A06 Pełzakowica
A07 Zakażenia jelitowe wywołane przez inne pierwotniaki
A08 Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe
A09 Biegunka i zapalenie żołądkowo - jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu
T62 Toksyczne skutki działania innych szkodliwych substancji spożytych jako pokarm
Diagnostyka
O ile nie podano inaczej, sekcję opracowano na podstawie podanych źródeł.
Kryteria diagnostyczne
Typowy wywiad lekarski z ostrym początkiem wymiotów, biegunki i ewentualnie innych objawów towarzyszących, w klasycznym zatruciu pokarmowym początek objawów wkrótce po spożyciu skażonej żywności (ważny wywiad epidemiologiczny).
Wskazania do diagnostyki mikrobiologicznej
Rutynowa diagnostyka w kierunku konkretnego patogenu nie powinna być przeprowadzana u wszystkich pacjentów, tj. niezależnie od objawów, możliwych chorób współistniejących lub środowiska.
Następujące aspekty są ważne dla oceny wskazań do wdrożenia diagnostyki mikrobiologicznej:
większość epizodów ma charakter samoistnie ustępujący, a diagnostyka nie ma wpływu na postępowanie terapeutyczne
tylko w nielicznych przypadkach patogen może zostać potwierdzony badaniem kału lub badaniem serologicznym
spektrum potencjalnych patogenów jest szerokie, a testowanie wszystkich pacjentów pod kątem każdego potencjalnego czynnika etiologicznego ma ograniczone zastosowanie medyczne i ekonomiczne
W przypadku podejrzenia zakaźnego zapalenia żołądka i jelit diagnostykę należy przeprowadzić przede wszystkim w następujących sytuacjach:
istotne choroby współistniejące
pacjenci w immunosupresji
krwista biegunka
ciężki przebieg choroby (np. wysoka gorączka, odwodnienie, posocznica)
hospitalizacja związana z biegunką
pacjenci pracujący w placówkach opieki lub zakładach zajmujących się przetwórstwem żywności
osoby, u których w ciągu ostatnich 3 miesięcy stosowano antybiotyki
podejrzenie związku objawów z podejrzeniem epidemiologicznym - w ramach dochodzenia epidemiologicznego
biegunka szpitalna
ewentualnie przed rozpoczęciem antybiotykoterapii
objawy przewlekające się powyżej 14 dni
Podstawowa diagnostyka pozaszpitalnego zapalenia żołądka i jelit powinna obejmować badania mikrobiologiczne w kierunku Campylobacter, Salmonella, Shigella oraz norowirusów.
W przypadku podejrzenia zarażenia pasożytniczego, należy zbadać co najmniej 3 próbki kału
W przypadku biegunki podróżnych należy przeprowadzić diagnostykę mikrobiologiczną:
przy biegunce z gorączką, krwistej biegunce, biegunce trwającej dłużej niż 5 dni, ciężkim przebiegu klinicznym (odwodnienie, niedociśnienie, parcie na mocz)
lub w przypadku zachorowań grupowych/wystąpieniu ognisk zakażeń (ze względów epidemiologicznych!)
wstępna diagnostyka kału powinna być przeprowadzona pod kątem patogenów bakteryjnych (Shigella, Campylobacter, Salmonella) i pełzaków, a w przypadku uporczywej biegunki również pod kątem Giardia lamblia i ewentualnie innych — w zależności od przebiegu.
Pacjenci z niedoborem odporności powinni również w razie potrzeby zostać diagnozowani w kierunku następujących patogenów:
podejrzenie niektórych pokarmów jako potencjalnego źródła zakażenia
Typowe objawy to:
biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha, gorączka, bóle głowy, ew. krew w stolcu lub śluzowate stolce
Należy zapytać o następujące aspekty:
początek, czas trwania objawów i przebieg
konsystencja stolca: czy objawy wskazują raczej na patogenezę niezapalną czy zapalną (ważne dla oceny ciężkości i ewentualnej diagnostyki oraz leczenia)?
czy występują objawy ostrzegawcze: gorączka, osłabiony ogólny stan fizyczny, krew w stolcu lub śluzowate stolce?
pobyt za granicą (ETEC, Campylobacter jest najczęstszym patogenem powodującym biegunkę podróżnych).
podejrzenie związku z żywnością, w przypadku której nie zwrócono wystarczającej uwagi na wymaganą higienę podczas przechowywania lub przygotowywania
inne chore osoby w otoczeniu lub kontakt z innymi osobami z biegunką
zawód (szczególnie ważne w przypadku pracowników mających styczność z żywnością na stanowisku pracy)
Jeśli podejrzewa się, że konkretny pokarm może być przyczyną zapalenia żołądka i jelit, czas między spożyciem pokarmu a wystąpieniem objawów może być wskazówką odnośnie etiologii objawów
Niektóre objawy lub manifestacja kliniczna może wskazywać na etiologię objawów:
główny objaw: wymioty
zwykle związane z zakażeniem Staphylococcusaureus, Bacilluscereus lub norowirusem
wymioty występują również w zakażeniu Clostridiumbotulinum i Vibrio cholerae1
przy krwistej biegunce u podróżnych powracających do domu
Shigella, Campylobacter, Salmonella i Entamoeba
Zatrucie pokarmowe wywołane toksynami
Najczęściej Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Clostridium perfringens, bardzo rzadko toksyna botulinowa
Głównym objawem są często wymioty; toksyny gronkowcowe i Bacilluscereus działają bezpośrednio na receptory w ośrodkowym układzie nerwowym
Najpierw zwykle pojawiają wymioty, a następnie ewentualnie biegunka
Wymioty zwykle szybko ustępują, ale biegunka może utrzymywać się przez kilka dni.
W wywiadzie często kilka osób z podobnymi objawami, które spożyły ten sam pokarm
Najczęstszą przyczyną rozwoju bakterii i produkcji toksyn są nieodpowiednie warunki higieniczne podczas przygotowywania lub przechowywania żywności i napojów
obróbka termiczna żywności w zbyt niskich temperaturach (<60°cC)
niewystarczające lub zbyt wolne schładzanie
przechowywanie żywności w temperaturze pokojowej
niewystarczające podgrzewanie resztek jedzenia
Jeśli toksyny zostały już wyprodukowane, podgrzewanie żywności często nie ma na nie żadnego wpływu
na przykład toksyny Staphylococcusaureus i toksyna Bacilluscereus są stabilne termicznie
Toksyny Staphylococcus aureus
U ludzi gronkowce kolonizują głównie skórę i w jamę nosową. Nawet 20–30% wszystkich zdrowych dorosłych jest nosicielami. Niektóre gronkowce mogą tworzyć enterotoksyny. Toksyny te są stabilne termicznie, więc nie są inaktywowane podczas obróbki żywności.
Szczególnie wysokie ryzyko zakażenia występuje u osób, które pracują w kuchni i cierpią na zakażenie gronkowcowe skóry
Bakteria ta często znajduje się w marynowanym łososiu (gravlax), skorupiakach, produktach mięsnych, kanapkach i zimnej żywności (produktach mlecznych), które zostały skażone przez zdrowych nosicieli bakterii
Toksyny Bacillus cereus
Bakteria ta występuje powszechnie w glebie i środowisku. Bacillus cereus tworzy dwa rodzaje toksyn: jedna z nich jest stabilna termicznie i powoduje głównie wymioty, druga jest labilna termicznie i powoduje głównie biegunkę
Bakterie przylegają do roślin, które są zbierane lub spożywane, więc zarodniki bakterii mogą być również obecne w późniejszych ostatecznych produktach, takich jak ryż lub produkty mleczne
Biegunka jest zwykle spowodowana spożyciem skażonego mięsa, warzyw, produktów mlecznych lub deserów, wymioty są bardziej prawdopodobne w przypadku potraw z ryżu, zwłaszcza jeśli są one przechowywane w cieple przez długi czas
Toksyny Clostridium perfringens
Bakteria ta występuje powszechnie w glebie i środowisku. Tworzy różne toksyny, które wywołują zróżnicowane choroby (w tym zgorzel gazową)
Zatrucie pokarmowe wywoływane jest głównie przez toksynę typu A, a jego przebieg kliniczny jest raczej łagodny
Występuje w produktach mięsnych, które są przechowywane w cieple przez długi czas, w owocach morza
Choroba wywoływana przez neurotoksycznę wytwarzaną przez beztlenową bakterię Clostridium botulinum, bardzo rzadka choroba
Oprócz objawów żołądkowo-jelitowych występują również zaburzenia widzenia, w szczególności podwójne widzenie i utrata akomodacji, opadanie powiek, suchość w ustach i inne objawy antycholinergiczne; następnie wiotki, symetryczny, zstępujący niedowład
Przyczyną jest zwykle nieodpowiednio przygotowana żywność przechowywana w puszkach (warzywa, konserwy mięsne, wędzone ryby), ale także np. miód zanieczyszczony sporami Clostridium (szczególnie w przypadku zatrucia jadem kiełbasianym u niemowląt)23)
warzywa zanieczyszczone nawozami lub nawadnianiem są najczęstszą przyczyną zakażenia bakteriami, wirusami lub pierwotniakami
Badanie przedmiotowe
Często brak wyraźnych odchyleń
Ocena ogólnego stanu fizycznego, pomiar ciśnienia tętniczego i tętna, sprawdzenie czy występują oznaki odwodnienia, gorączka?
W każdym przypadku należy przeprowadzić badanie fizykalne uwzględniające badanie jamy brzusznej (diagnostyka różnicowa: zapalenie wyrostka robaczkowego, IBD, przyczyny ginekologiczne, zapalenie uchyłków i inne).
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Z reguły nie są konieczne dalsze badania, np. szeroko zakrojona diagnostyka laboratoryjna.
Szczegółowa diagnostyka mikrobiologiczna jest wskazana wyłącznie w niektórych przypadkach.
W przypadku podejrzenia zatrucia pokarmowego obowiązuje zgłoszenie do stacji sanitarno-epidemiologicznej na druku zlk-1 w postaci elektronicznej lub papierowej.
W celu przeprowadzenia dochodzenia epidemiologicznego należy zabezpieczyć:
próbki podejrzewanych środków spożywczych które mogą być przyczyną objawów
próbki kału od osób chorych
u pacjentów z gorączką ewentualnie posiew krwi
Dalsze badania
Z reguły nie są konieczne
Leczenie
O ile nie podano inaczej, sekcję opracowano na podstawie podanych źródeł.1-2
Cele leczenia
Edukacja, łagodzenie objawów
Rzadko konieczne: identyfikacja patogenów i terapia celowana
Ochrona przed zakażeniem osób, z którymi chorzy mają kontakt
Leczenie objawowe
W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie i nie wymaga specjalnego leczenia poza postępowaniem objawowym
W przypadku wodnistej biegunki najważniejszym postępowaniem jest wyrównanie ubytku wody i elektrolitów.
dotyczy to zwłaszcza osób starszych, osób z poważnymi chorobami współistniejącymi, dzieci i kobiet w ciąży
woda, herbata ewentualnie z glukozą, sok jabłkowy, rosół, ryż, banany, sucharki, ewentualnie doustne roztwory elektrolitów w postaci gotowych do użycia preparatów z apteki
w przypadku ciężkich wymiotów może być konieczna terapia roztworem elektrolitów, ewentualnie leczenie farmakologiczne przeciwwymiotne
w przypadku znacznego pogorszenia ogólnego stanu fizycznego należy rozważyć skierowanie do szpitala
Vibrio cholerae (w ciężkich przypadkach w celu skrócenia czasu trwania choroby)
Europejska Agencja Leków zaleca następujące ograniczenia w stosowaniu fluorochinolonów: szczególna ostrożność u osób starszych i pacjentów z zaburzeniami czynności nerek; nie łączyć z glikokortykosteroidami; niezalecane jako leczenie pierwszego rzutu w zakażeniach o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu.
W przypadku botulizmu podanie antytoksyny Clostridium botulinum jest postępowaniem ratującym życie
Terapia empiryczna
Empiryczna terapia przeciwdrobnoustrojowa może być stosowana w następujących sytuacjach:
immunosupresja (spowodowana lekami lub chorobą podstawową)
biegunka zapalna o ciężkim przebiegu (np. gorączka >38,5°C, krwista biegunka)
W przypadku ostrego nietyfusowego zakażenia Salmonella (tzn. poza Salmonella typhi) w zakażeniach bezobjawowych oraz w zakażeniach łagodnych zwykle nie należy stosować leczenia przeciwdrobnoustrojowego
W następujących przypadkach należy zastosować leczenie przeciwdrobnoustrojowe:
w przypadku sepsy
w przypadku ciężkiego zakażenia (np. gorączką >38,5°C)
w przypadku immunosupresji (spowodowanej lekami lub chorobą podstawową)
u pacjentów dializowanych
W następujących przypadkach można rozważyć zastosowanie leczenia przeciwdrobnoustrojowego:
przy protezach naczyniowych
przy tętniakach naczyniowych
przy obecności materiałów obcych (np. protezy stawów)
Zalecane antybiotyki:
cyprofloksacyna p.o. doustnie 500 mg 1x1 x dziennie przez 7 - 10 dni (14 dni w przypadku pacjentów w stanie immunosupresji)
lewofloksacyna p.o. doustnie 500 mg 1x1 x dziennie przez 7 - 10 dni (14 dni w przypadku pacjentów w stanie immunosupresji)
ceftriakson i.v. dożylnie 2 g dziennie przez 7 dni (preferowany w przypadku zakażeń nabytych w Azji)
azytromycyna doustnie p.o.500 500mgmg 1x1 x dziennie przez 3-5 dni (preferowana w przypadku zakażeń nabytych w Azji)
Pacjenci z obniżoną odpornością:
ewentualnie profilaktyka antybiotykowa przez 14 dni42
Nosicielstwo przewlekłe:
w przypadku wykrywania bakterii Salmonella w stolcu przez okres dłuższy niż 3 miesiące, można ewentualnie przeprowadzić próbę leczenia cyprofloksacyną przez 4 tygodnie
W przypadku ostrego zakażenia Yersinia zwykle nie należy stosować leczenia przeciwbakteryjnego.
W przypadku ciężkiej postaci choroby lub braku poprawy klinicznej, u pacjentów w immunosupresji, u pacjentów hemochromatozą i w stanach przeładowania żelazem, leczenie przeciwdrobnoustrojowe powinno być prowadzone przy zastosowaniu następujących substancji, w zależności od obrazu klinicznego (biorąc pod uwagę badanie oporności bakterii):
ciprofloksacyna p.o. doustnie 500 mg 2x2 x dziennie przez 5 dni
kotrimoksazol p.o. doustnie 8 mg/kg 2xm.c. 2 x dziennie przez 5 dni
doksycyklina p.o. doustnie 100 mg 2x2 x dziennie przez 5 dni
w przypadku bakteriemii:
ceftriakson i.v. dożylnie 2 g 1x1 x dziennie przez 2-3 tygodnie
ciprofloksacyna i.v. dożylnie 400 mg 2x2 x dziennie przez 2-3 tygodnie
w przypadkach powikłanych sepsą:
ceftriakson i.v. dożylnie 2 g 1x1 x dziennie z tobramycyną i.v. dożylnie 5 mg/kg 1xm.c. 1 x dziennie przez 2-3 tygodnie
W łagodnych przypadkach pacjenci bez czynników ryzyka mogą zastosować początkowo leczenie objawowe i postawę wyczekującą po odstawieniu antybiotyku wywołującego chorobę pod ścisłą obserwacją kliniczną i obejść się bez leczenia przeciwdrobnoustrojowego
We wszystkich innych przypadkach należy rozpocząć swoistą antybiotykoterapię na wczesnym etapie
Jeśli choroba ma ciężki przebieg i podejrzewa się infekcję C. difficile równolegle z diagnostyką należy rozpocząć swoistą terapię
W przypadku przebiegu od łagodnego do umiarkowanego, pierwsze zachorowanie, leczenie pierwszego wyboru:
fidaksomycyna p.o. doustnie 200 mg 2x2 x dziennie przez 10 dni
wankomycyna p.o. doustnie 125 mg 4x4 x dziennie przez 10 dni (w przypadku braku dostępnej fidaksomycyny)
Alternatywnie, tylko w przypadkach braku dostępności powyższych opcji pierwszego wyboru:
metronidazol p.o. doustnie 500 mg 3x3 x dziennie przez 10 dni
Empiryczna antybiotykoterapia powinna być stosowana w przypadku biegunki z gorączką i/lub krwistą biegunką oraz u pacjentów z grup ryzyka
W przypadku podejrzenia patogenów bakteryjnych (np. ETEC, zobacz artykuł Zapalenie jelit wywołane przez E.coli) bez gorączki i krwistej biegunki, można zastosować empiryczną antybiotykoterapię (zobacz wyżej). Jest to zwykle konieczne tylko w cięższych przypadkach
Leczenie empiryczne:
azytromycynap.o.doustnie 500 mg 1x1 x dziennie przez 3 dni lub 1 g jednorazowo
jako lek pierwszego wyboru w przypadku podróży do rejonów Azji Południowo - Wchodniej lub Azji Południowej i w przypadku biegunki o ciężkim przebiegu
ciprofloksacyna p.o. doustnie 500 mg 1x1 x dziennie przez 3 dni lub 750 mg jednorazowo
lewofloksacyna p.o. doustnie 500 mg jednorazowo (można kontynuwać leczenie do łącznie 3 dni w przypadku braku poprawy)
ofloksacyna p.o. doustnie 400 mg jednorazowo (można kontynuwać leczenie do łącznie 3 dni w przypadku braku poprawy)
ryfaksymina p.o. doustnie 200 mg 3x3 x dziennie przez 3 dni
W przypadku podejrzenia zakażenia Entamoeba histolytica przy ciężkim obrazie choroby, po oznaczeniu próbki:
leczenie pierwszego wyboru
tynidazolp.o.doustnie 2 g 1x1 x dziennie przez 3 dni
metronidazolp.o. doustnie 500–750 mg 3x3 x dziennie przez 7–10 dni
następnie:
paromomycyna p.o.doustnie 8–12 mg/kg 3x m.c. 3 x dziennie przez 7 dni
Zapobieganie
Odpowiednia higiena w kuchni
Personel pracujący w warunkach styczności z żywnością, presonel gastronomii musi być poinformowany o mechanizmach rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych
Należy używać tylko produktów, które są w idealnym stanie i których opakowanie nie jest uszkodzone
Należy przestrzegać daty przydatności żywności do spożycia
Należy zapewnić ciągłość chłodzenia towarów
Surowe produkty pochodzenia zwierzęcego należy przechowywać w lodówce oddzielnie od świeżych produktów
Ugotowaną żywność należy szybko przetworzyć, a w razie potrzeby przechowywać w lodówce w niewielkich ilościach
Temperatura w lodówce musi być wystarczająco niska (nie wyższa niż 6°C).
Zawsze należy przykrywać przechowywaną żywność.
Należy zlewać płyny po rozmrażaniu mięsa i drobiu, a następnie dezynfekować powierzchnie
Resztki żywności należy podgrzać przed spożyciem
Gorące dania należy przechowywać w odpowiednio wysokiej temperaturze (>65°C) do momentu podania. Czas podtrzymywania ciepła maks. 3 godziny
Należy czyścić deski do krojenia i naczynia przed przygotowaniem świeżej żywności i po nim
Niektóre grupy zawodowe
Następujące osoby nie mogą pracować w przemyśle spożywczym, w restauracjach, stołówkach lub, jeśli mają kontakt z żywnością, również w handlu:
osoby mające zakażone rany lub choroby skóry, w przypadku których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na żywność.
osoby wydalające patogeny Shigella, Salmonella, enterokrwotoczne Escherichia coli (EHEC) lub przecinkowce cholery - badanie nosicielstwa przed podjęciem pracy (3 próbki kału oddane w 3 kolejnych dniach)
Zakażone rany i kolonizację skóry należy leczyć za pomocą odpowiedniej pielęgnacji i ewentualnie miejscowo działających leków przeciwbakteryjnych.
O ile nie podano inaczej, sekcję opracowano na podstawie podanych źródeł.1-2
Przebieg
Przebieg infekcji jest zwykle łagodny i samoograniczający, ale w rzadkich, ciężkich przypadkach może również zagrażać życiu
Największą grupę pacjentów stanowią chorzy objęci opieką ambulatoryjną
Okres wylęgania i czas trwania choroby różnią się w zależności od charakterystyki danego patogenu
Powikłania
Odwodnienie
szczególnie w przypadku infekcji V. cholerae,Salmonella, rotawirusy - w przebiegu dochodzi do znacznej utraty płynów z powodu bardzo wodnistej biegunki
wtórne do odwodnienia poważne zaburzenia elektrolitowe i gospodarki kwasowo-zasadowej
Anemia hemaolityczna - może się pojawić jako powikłanie infekcji Campylobacter, Yersinia
Po zakaźnym zapaleniu żołądka i jelit często występuje przejściowa nietolerancja laktozy, a poinfekcyjny zespół jelita drażliwego mogą wywołać Campylobacter, Shigella, Salmonella, Giardia duodenalis
Toksyna botulinowa produkowana przez laseczkę jadu kiełbasianego (Clostridiumbotulinum) jest neurotoksyczna, powoduje zaburzenia widzenia, utratę akomodacji, objawy antycholinergiczne, a z czasem niedowład wiotki
Norowirusy z powodu wysokiej zakaźności często rozprzestrzeniają się gwałtownie w grupach, placówkach opieki
Rokowanie
Większość przypadków zatrucia pokarmowego i zakaźnych nieżytów żołądkowo-jelitowych ustępuje samoistnie.
Switaj TL, Winter KJ, Christensen SR. Diagnosis and Management of Foodborne Illness. Am Fam Physician 2015. pmid:26371569 PubMed
Allan P. Food poisoning. BMJ Best Practice. Last reviewed: 12 Jan 2023, last updated: 25 Feb 2021. bestpractice.bmj.com
Van Horn NL, Street M. Infantile Botulism. 2022 Jun 21. In: StatPearls Internet. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan.
Hecker A, Reichert M, Reuß CJ, et al. Intra-abdominal sepsis: new definitions and current clinical standards. Langenbecks Arch Surg 2019; 404: 257-71. PMID: 30685836 PubMed
Allan P. Food poisoning. BMJ Best Practice. Last reviewed: 12 Jan 2023, last updated: 25 Feb 2021. bestpractice.bmj.com
Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America Clinical Practice Guidelines for the Diagnosis and Management of Infectious Diarrhea. Clin Infect Dis 2017; 65: e45-e80. PMID: 29053792 PubMed
Autorzy
Natalia Jagiełła, lekarz (redaktor)
Thomas M. Heim, Dr. med., dziennikarz naukowy, Freiburg
Katrin Metz, specjalista chorób wewnętrznych, Berlin
Definicja: Zatrucie pokarmowe to zespół objawów spowodowanych spożyciem żywności skażonej bakteriami lub ich toksynami. Infekcyjne zapalenie żołądka i jelit może mieć etiologię bakteryjną, wirusową lub pasożytniczą.