Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Chrypka

Informacje ogólne

Definicja

  • Chrypka (dysfonia) to zmiana w głosie.1
  • Może wystąpić afonia (utrata głosu), fonastenia (osłabienie głosu) i dysfonia (zaburzenia głosu, np. zmiana barwy lub częstotliwości).
  • W większości przypadków jest to ostra chrypka, która zwykle ma charakter łagodny i ustępujący, ale przewlekła chrypka może być również objawem poważnej choroby (np. raka krtani).2

Epidemiologia

  • Każdego roku około 77 osób na 1000 zgłasza chrypkę.2
  • Szczególnie narażone są osoby starsze oraz osoby, które obciążają fałdy głosowe, np. nauczyciele czy śpiewacy.

Czynniki predysponujące

  • Natężony wysiłek głosowy w trakcie mówienia, śpiewu lub krzyku.
  • Palenie.
  • Częste przeziębienia.
  • Zabiegi operacyjne w okolicy szyi i klatki piersiowej.

Etiologia i patofizjologia

  • Ostra chrypka:
    • przeciążenie aparatu głosowego (dużo mówienia, śpiewu lub krzyku)
    • stan zapalny w przebiegu zwykłego przeziębienia 
    • zakażenie fałdów głosowych i/lub krtani (zapalenie krtani).
  • Przyczyny przewlekłej chrypki dzieli się na kilka kategorii:1

Sygnały alarmowe  

ICD–10

  • J04.0 Ostre zapalenie krtani.
  • R49 Zaburzenia głosu.
    • R49.0 Dysfonia/Chrypka.
    • R49.8 Inne i nieokreślone zaburzenia głosu

Diagnostyka różnicowa

Ostre zapalenie krtani (dorośli)

  • Najczęstszą przyczyną jest zakażenie, głównie wirusowe, rzadziej bakteryjne, często w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych.3
  • Ostre zapalenie krtani w większości przypadków ustępuje samoistnie w ciągu 10 dni. Po 4 tygodniach objawy powinny ustąpić.1-2
  • Gruźlica krtani jest rzadkim (około 1%) przypadkiem gruźlicy pozapłucnej.

Podgłośniowe zapalenie krtani u dzieci (pseudokrup)

  • Podgłośniowe zapalenie krtani u niemowląt i małych dzieci (pseudokrup/krup wirusowy) to zakażenie górnych dróg oddechowych, często wywołane przez wirusy RSV, adenowirusy lub wirus paragrypy.
  • Objawy są spowodowane zapaleniem i obrzękiem błony śluzowej znajdującej się bezpośrednio pod fałdami głosowymi.
  • Obrzęk w mniejszym lub większym stopniu blokuje przepływ powietrza przez tchawicę, powodując chrypkę, stridor (świst) wdechowy, szczekający kaszel i trudności w oddychaniu.
  • Stres i szybki oddech nasilają objawy.
  • Gorączka jest zwykle umiarkowana, występuje niewielkie pogorszenie ogólnego stanu zdrowia.
  • Często szybka poprawa dzięki oddychaniu chłodnym powietrzem.

Przewlekłe zapalenie krtani

  • Przyczyny przewlekłego zapalenia krtani z przewlekłą chrypką:
    • długotrwałe przeciążenie głosu
    • nadużywanie tytoniu i alkoholu4 
    • refluks żołądkowo–przełykowy5
      • przewlekły stan zapalny błony śluzowej gardła prowadzi do tzw. choroby refluksowej krtani i gardła, której wiodącymi objawami są ból gardła i chrypka
      • objaw chrypki może być "maską krtaniową choroby refluksowej"6
    • schorzenia alergiczne dróg oddechowych
    • leki
      • głównie steroidy wziewne.7

Prezbifonia

  • Fizjologiczne procesy starzenia, takie jak zanik tkanek, zmniejszenie masy mięśniowej, zwiększone nacieki tłuszczowe, zmiany zwyrodnieniowe chrząstek, zapalenie stawów i osłabienie oddechu, mogą prowadzić do zmian w jakości głosu, w tym jego wysokości i mocy.8
  • Jest częstą przyczyną chrypki u osób starszych:
    • u około 25% osób powyżej 65. roku życia.

Przyczyny urazowe

  • Jatrogenna chrypka spowodowana uszkodzeniem fałdów głosowych podczas intubacji.
  • Bezpośredni uraz krtani spowodowany kopnięciem lub uderzeniem.

Nowotwory łagodne

  • Polipy fałdu głosowego to łagodne nowotwory.
    • W większości jednostronne.
    • Czynniki predysponujące to palenie i intensywne używanie głosu („guzki śpiewacze”).
    • Polipy są łatwo zauważalne w laryngoskopii pośredniej.
  • Torbiele fałdu głosowego powstają w wyniku niedrożności przewodów gruczołów śluzowych.
  • Ziarniniak fałdu głosowego jest częstą przyczyną chrypki po intubacji.
    • Samoistna poprawa. 
  • Polipy fałdów głosowych, ziarniniaki kontaktowe i owrzodzenia, torbiele fałdów głosowych oraz brodawczaki mogą prowadzić do kaszlu, gdy osiągną pewien rozmiar.

Nawracające porażenia

  • Uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego powoduje porażenie wewnętrznych mięśni krtani.
  • Porażenie fałdów głosowych może być jednostronne lub obustronne.
  • Większość jednostronnych przypadków jest wynikiem uszkodzenia nerwu wstecznego podczas operacji (np. operacji tarczycy, odcinka szyjnego kręgosłupa lub klatki piersiowej), intubacji oraz zajęcia nowotworowego śródpiersiowa lub szczytu płuca.2
  • Również rak tarczycy może powodować chrypkę poprzez ucisk nerwu.

Dysfonia spastyczna

  • Dysfonia spastyczna (dysfonia krtaniowa, skurcz aparatu mowy) to dysfonia ogniskowa z mimowolnymi skurczami mięśni krtani.
  • Dokładna nerwowo–mięśniowa przyczyna dysfonii spastycznej jest wciąż nieznana, podejrzewa się zaburzenia neuroprzekaźników.1
  • Może to prowadzić do przejściowej chrypki lub zaniku głosu.
  • Zastrzyki z toksyny botulinowej mogą osłabić skurcze.9

 Nowotwór złośliwy krtani, rak krtani

  • Chrypka może być wiodącym objawem raka krtani.
    • Zdolność fałdów głosowych do drgań jest upośledzona, a przemieszczenie może powodować utrudnienie przepływu powietrza ze stridorem wdechowym.
  • W większości przypadków jest to rak płaskonabłonkowy.
  • Inne możliwe objawy to kaszel, krwioplucie, globus pharyngeus, ból krtani i trudności w połykaniu.1

Choroby neurologiczne

Choroba ogólnoustrojowa

  • Kilka chorób ogólnoustrojowych z zakresu reumatologii i endokrynologii może prowadzić do chrypki, a w niektórych przypadkach choroba ogólnoustrojowa może również bezpośrednio wpływać na krtań, np. dna moczanowa, sarkoidoza lub amyloidoza.1,11

Leki

  • Różne leki mogą powodować chrypkę:1
    • steroidy wziewne
    • inhibitor ACE (z powodu przewlekłego kaszlu)
    • leki moczopędne lub przeciwhistaminowe (ze względu na odwodnienie błon śluzowych)
    • bisfosfoniany (ze względu na przewlekłe podrażnienie fałdów głosowych) 
    • leki przeciwkrzepliwe mogą powodować krwiaki w okolicach fałdów głosowych
    • statyny.12

Przyczyny psychiczne

  • Ostry lub przewlekły stres, ciężkie przeżycia psychiczne, lęk lub depresja mogą prowadzić do upośledzenia głosu, a nawet jego utraty.

Dysfunkcja strun głosowych (DSG)

  • Przyczyną DSG jest napadowa, wdechowa obturacja krtani (przypominająca astmę) spowodowana jej nadreaktywnością.
  • Dysfonii towarzyszy napadowa duszność ze stridorem.

Wywiad lekarski

Badanie fizykalne

Dalsze badania diagnostyczne

  • W razie potrzeby Hb, leukocyty, OB, CRP.
  • Laryngoskopia, bezpośrednia lub pośrednia do kontroli fałdów głosowych.
  • Ewentualnie TK lub RM w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej.

Środki i zalecenia

Uwagi

  • Chrypka, która nie ustępuje całkowicie w ciągu 4 tygodni, powinna być wyjaśniona przez specjalistę.
  • Skierowanie do dalszej diagnostyki powinno nastąpić również w przypadku istniejącego wcześniej podejrzenia nowotworu złośliwego.

Lista kontrolna dla skierowania

Chrypka

  • Cel skierowania
    • Diagnostyka potwierdzająca? Leczenie? Inne?
  • Wywiad lekarski
    • Od jak dawna utrzymuje się chrypka? Rozwój? Czy jest jakieś prawdopodobne wyjaśnienie – infekcja, przeciążenie głosu, inne?
    • Inne objawy towarzyszące – trudności w połykaniu, krwioplucie, utrata masy ciała, inne?
    • Inne istotne choroby? Predyspozycje rodzinne? Palenie – ile? Alkohol? Inne narażenia?
    • Regularnie lub aktualnie przyjmowane leki?
    • Konsekwencje – praca, środowisko społeczne, inne?
  • Badanie fizykalne
    • Stan ogólny? Objawy zakażenia? Limfadenopatia szyjna?
    • Laryngoskopia pośrednia – guz, objawy niedowładu fałdów głosowych?
  • Badania uzupełniające

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Ilustracje

Ilustracja krtań, anatomia
Krtań, anatomia

Źródła

Piśmiennictwo

  1. House S.A., Fisher E.L. Hoarseness in Adults, Am Fam Physician, 01.12.2017, 96(11): 720-8, PMID: 29431404, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Stachler R.J., Francis D.O,. Schwartz S.R. Clinical Practice Guideline: Hoarseness (Dysphonia) (Update), Otolaryngol Head Neck Surg, 2018 Mar, 158(1_suppl): 1-42, doi: 10.1177/0194599817751030. Erratum in: Otolaryngol Head Neck Surg. 2018 Aug, 159(2): 403, PMID: 29494321, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Caserta M.T. Acute Laryngitis. Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases. 2015, 760-1, e1. doi:10.1016/B978-1-4557-4801-3.00060-6, www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Jetté M.E., Dill-McFarland K.A., Hanshew A.S., Suen G., Thibeault S.L. The human laryngeal microbiome: effects of cigarette smoke and reflux, Sci Rep. 2016, 6: 35882, doi: 10.1038/srep35882, PMID: 27775059, PMCID: PMC5075886, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Hutnik R., Zlatopolsky A., Mehraban-Far S., Alrassi J., McMillan N., Amadi C., Fujita K., Mortensen M. Laryngopharyngeal reflux: Comparing improvements in reflux symptom index with reflux finding score, Am J Otolaryngol. 2020 Nov-Dec, 41(6): 102730, doi: 10.1016/j.amjoto.2020.102730, Epub 12.09.2020, PMID: 32956939, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów - Chirurgów Głowy i Szyi. Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne w zakresie laryngologii. Postępy w chirurgii głowy i szyi/Advances in Head and Neck Surgery, 2008, 7(1): 27-40, www.termedia.pl
  7. Gallivan G.J., Gallivan K.H., Gallivan H.K. Inhaled corticosteroids: hazardous effects on voice–an update, J Voice 2007, 21: 101-11, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Pontes P., Brasolotto A., Behlau M. Glottic characteristics and voice complaint in the elderly, J Voice 2015, 19: 84-94, pmid:15766853, PubMed
  9. Biello A., Volner K., Song S.A. Laryngeal Botulinum Toxin Injection, 2021 Jun 30, In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2021 Jan, PMID: 33620810, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Trail M., Fox C., Ramig L.O., et al. Speech treatment for Parkinson's disease, NeuroRehabilitation 2005, 20: 205-21, pmid:16340101, PubMed
  11. Bartels H., Dikkers F.G., van der Wal J.E., Lokhorst H.M., Hazenberg B.P. Laryngeal amyloidosis: localized versus systemic disease and update on diagnosis and therapy, Ann Otol Rhinol Laryngol 2004, 113: 741-8, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Hamdan A.L., Khalifee E., Al Souky N., The Prevalence of Dysphonia and Dysphagia Symptoms in Patients on Statin Therapy, J Voice. 2020 Nov, 34(6): 930-3, doi: 10.1016/j.jvoice.2019.06.012, Epub 30.07.2019, PMID: 31375400, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Opracowanie

  • Tomasz Tomasik (recenzent)
  • Adam Windak (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz (redaktor)
  • Małgorzata Marczewska (recenzent/redaktor)
  • Monika Lenz (recenzent/redaktor)
Chrypka; Zanik głosu; Afonia; Utrata głosu; Fonastenia; Osłabienie siły głosu; Dysfonia; Infekcja górnych dróg oddechowych; Nadwyrężenie głosu; Przeciążenie głosu; Długoletni palacze; Zapalenie krtani; Polip fałdu głosowego; Guzki śpiewacze; Nałogowe palenie; Nowotwór złośliwy krtani; Rak krtani; Dysfunkcja strun głosowych; DSG; VCD; Vocal cord dysfunction
Zachrypły głos; Chrypien
Chrypka
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Chrypka (dysfonia) to zmiana w głosie.1 Może wystąpić afonia (utrata głosu), fonastenia (osłabienie głosu) i dysfonia (zaburzenia głosu, np. zmiana barwy lub częstotliwości).
Pulmonologia
Chrypka
/link/16216687cd5146be8c3187525ce358c1.aspx
/link/16216687cd5146be8c3187525ce358c1.aspx
chrypka
SiteProfessional
Chrypka
K.Reinhardt@gesinform.de
mail#mmtomasi@cyf-krj.edumroz@konsylium24.pl
pl
pl
pl