Choroby zakaźne przenoszone przez zwierzęta domowe
Informacje ogólne he
Definicja
Choroby zakaźne przenoszone ze zwierząt domowych na ludzi (zoonozy).
Czynności diagnostyczne
Ponieważ teoretycznie prawie każde zwierzę może być trzymane jako zwierzę domowe, w tym artykule należałoby wspomnieć o wszystkich chorobach odzwierzęcych, w tym chorobach przenoszonych przez wektory (komary, kleszcze, muchy).
Artykuł ogranicza się do „powszechnych“ zwierząt domowych i odbiega od tego tylko w przypadku niektórych zakażeń, które występują częściej za granicą.
Zasadniczo kontakt ze zwierzętami powinien być sprawdzany w przypadku jakiegokolwiek niejasnego zakażenia.
ICD-10
T14.1 Otwarta rana nieokreślonej okolicy ciała (Ukąszenie przez zwierzę)
P37.1 Wrodzona toksoplazmoza
A02 Inne zakażenia wywołane przez Salmonella
A04.5 Zapalenie jelit wywołane przez Campylobacter
A23 Choroba zakaźna wywołana przez Brucella [bruceloza]
A28.0 Pastereloza
A70 Zakażenie wywołane przez Chlamydia psittaci
B35 Dermatofitoza [grzybica]
B58 Toksoplazmoza
B83 Inne robaczyce
Diagnostyka różnicowa
Ugryzienia przez zwierzę
Ugryzienia przez zwierzęta są najczęstszą przyczyną (np. w Niemczech odnotowuje się 40 000–60 000 urazów spowodowanych ugryzieniami na 100 000 osób rocznie1) przenoszenia drobnoustrojów ze zwierząt na ludzi; nie są one jednak zaliczane do zoonoz.
Istnieje ryzyko poważnego zakażenia, zwłaszcza w przypadku ugryzień przez koty.
W rzadkich przypadkach kontakt ze śliną (lizanie przez zwierzęta) może również prowadzić do poważnej choroby zakaźnej u ludzi2.
Zakażenie pasożytem Toxoplasma gondii; przenoszenie przez kocie odchody, mięso, skażone warzywa, wodę pitną lub łożysko.
U osób dorosłych zakażenie przebiega zwykle bezobjawowo, ale czasami można zaobserwować powiększenie węzłów chłonnych szyjnych i samoistnie ustępujący obraz kliniczny podobny do mononukleozy.
U osób z immunosupresją toksoplazmoza może prowadzić do zagrażającego życiu obrazu klinicznego w postaci ostrej lub poprzez reaktywację z zapaleniem mózgu, śródmiąższowym zapaleniem płuc, zakażeniem wątroby, zajęciem oczu (zapalenie naczyniówki i siatkówki/toksoplazmatyczne zapalenie siatkówki i naczyniówki) lub w kontekście rozsianej postaci uogólnionej — do zajęcia wielu narządów.
W przypadku pierwotnego zakażenia w czasie ciąży, u płodu może rozwinąć się prenatalne zakażenie toksoplazmozą. W zależności od czasu zakażenia po ciąży, dawki zakaźnej, wirulencji patogenu i kompetencji immunologicznej matki występują następujące problemy:
Późniejsze zakażenia mogą prowadzić do opóźnienia wzrostu noworodka, wodogłowia i zwapnień śródmózgowych.
Najczęściej dochodzi do zapalenia siatkówki i naczyniówki oka, które może prowadzić do ślepoty.
Zapadalność zakażenia przezłożyskowego jest największa w 3. trymestrze, ale objawy u dziecka są najmniej wyraźne okołoporodowo. Jednak zaburzenia uczenia się i następstwa neurologiczne lub zajęcie oczu mogą wystąpić dopiero później3.
Diagnostykę przeprowadza się za pomocą przeciwciał lub bezpośredniego wykrywania patogenów.
Niepowikłane zakażenie u osób ze zdrowym układem odpornościowym nie wymaga terapii.
W przypadkach aktywnego zakażenia toksoplazmą u pacjentów z immunosupresją, toksoplazmozy ocznej oraz terapii przed urodzeniem dziecka i po nim należy wprowadzić antybiotykoterapię.
Lekami z wyboru są spiramycyna, pirymetamina, sulfadiazyna, klindamycyna i ew. atowakwon.
Choroby wywołane przez robaki pasożytnicze
Różne choroby wywoływane przez robaki pasożytnicze mogą być przenoszone na ludzi poprzez spożycie jaj i larw z odchodów zwierząt.
Szczególnie często dotyczy to dzieci; dzieci z eozynofilią i gorączką powinny być zawsze badane pod kątem zarażenia robakami pasożytniczymi4.
Zakażenie obleńcem (toksokaroza, glista psia: Toxocara canis, glista kocia: Toxocara cati) jest jednym z najczęstszych zakażeń pasożytniczych na świecie5.
Migracja larw może prowadzić do zajęcia zakażeniem wielu różnych narządów.
Objawy mogą obejmować gorączkę i objawy grypopodobne, ból w górnej części brzucha z powiększeniem wątroby lub śledziony, zapalenie płuc lub zaburzenia oczne4.
Jedną z chorób wywoływanych przez tęgoryjce jest zespół larwy wędrującej. Nosicielami są larwy nicieni chorobotwórczych zwierząt (głównie psów i kotów).
Do zakażenia często dochodzi poprzez chodzenie boso po skażonych plażach w ciepłym i wilgotnym klimacie.
Chociaż larwa nie jest w stanie rozmnażać się w ludzkim żywicielu, w miejscu wejścia pasożyta może utworzyć się swędząca grudka. Powstaje również czerwony ślad w miejscu, w którym pasożyt się porusza.
Towarzyszące temu swędzenie jest zwykle najsilniej odczuwalne w nocy.
Choroba ma charakter samoistnie ustępujący, nadkażenia bakteryjne czasami powodują problemy.
Jeśli w przypadku ciężkich infestacji konieczne jest leczenie, możliwe jest pojedyncze układowe podanie iwermektyny w dawce 1 x 200 mcg/kg masy ciała, w razie potrzeby powtórzone po 10 dniach (lek nie jest dopuszczony do stosowania u ludzi w Niemczech, można go nabyć w zagranicznych aptekach).
alternatywnie albendazol 800 mg/dobę doustnie przez 3 dni, dostosowanie dawki u dzieci
Możliwe jest również miejscowe leczenie iwermektyną lub abendazolem, a także stosowanie kremów zawierających glikokortykoidy w celu złagodzenia swędzenia.
Echinococcus granulosus jest zwykle przenoszona na ludzi przez psy, rzadziej koty i może tworzyć powoli rosnące, głównie pojedyncze torbiele, szczególnie w wątrobie, rzadziej w płucach.
Torbiele są często wykrywane za pomocą badania ultrasonograficznego.
Bezobjawowe torbiele można obserwować (zasada uważnej obserwacji), a w przeciwnym razie możliwe jest leczenie chirurgiczne lub farmakologiczne albendazolem w dawce 10–15 mg/kg na dobę podzielonym na 2–3 dawki.
Należy odróżnić E. multilocularis od E. multilocularis, którego głównym żywicielem jest lis (tasiemiec lisi), ale który może również sporadycznie zarażać psy i koty.
Nieleczone torbiele nadal się rozprzestrzeniają, a choroba jest śmiertelna.
Tasiemiec psi (Dipylidium caninum) występuje na całym świecie.
Potrzebuje on pcheł jako żywicieli pośrednich, więc zakażenie tasiemcem psim często występuje w tym samym czasie co infestacja pchłami lub zaraz po niej, zwłaszcza u psów i kotów.
U ludzi infestacja prowadzi do nieswoistych dolegliwości trawiennych.
Inne pasożytnicze choroby zakaźne
Koty i psy, ale także kuny, gryzonie i inne zwierzęta trzymane jako zwierzęta domowe, mogą przenosić pasożyty jelitowe Cryptosporidium spp. i Giardia lamblia.
Nie jest jednak jasne, jak często ma to miejsce.
Głównym objawem jest biegunka.
Rozpoznanie stawiane jest na podstawie badania kału.
Zakażenia Cryptosporidium są trudne do wyleczenia za pomocą leków, ale zakażenie często ustępuje samoistnie. Giardiozę zwykle leczy się metronidazolem lub tinidazolem.
Cheyletiella (roztocza żywiące się martwym naskórkiem)
Występują między innymi u psów, kotów i królików.
Roztocza prawie nie powodują żadnych objawów u zwierząt, ale u niektórych ludzi występuje reakcja alergiczna na odchody roztoczy.
Choroby grzybicze
Choroby grzybicze mogą być przenoszone na ludzi poprzez bliski kontakt ze zwierzętami.
Następujące dermatofity są często przenoszone ze zwierząt na ludzi:
Trichophyton mentagrophytes (świnki morskie, myszy, króliki, czasami również koty) prowadzi do zakażeń na tułowiu, twarzy, paznokciach, włosach i brodzie.
Trichophyton verrucosum, trichofitoza
Bydło jest głównym żywicielem, ale zdarza się także u innych zwierząt hodowlanych.
lokalizacja w odsłoniętych obszarach: ramiona, szyja i twarz
Microsporum canis może być przenoszony przez psy i koty, wywołując zakażenia skóry, włosów, okolic brody (zewnątrzwłosowy typ inwazji) i sporadycznie paznokci.
Choroby te należą do najczęstszych zakażeń bakteryjnych przenoszonych przez zwierzęta domowe.
Wiele zwierząt jest nosicielami Campylobacter spp. i Salmonella. Przeniesienie ze zwierząt na ludzi (prawdopodobnie kontakt fekalno-oralny) jest prawdopodobnie podstawą wielu przypadków zapalenia żołądka i jelit.
Salmonella często występuje u gadów, takich jak żółwie i legwany. Zakażenie może mieć ciężki przebieg, szczególnie u dzieci7-8.
Objawy obejmują (krwawą) biegunkę i gorączkę.
Z reguły choroby biegunkowe mają charakter samoistnie ustępujący. Leczenie objawowe z uzupełnieniem płynów i elektrolitów wystarcza w prawie wszystkich przypadkach.
W przypadku poważnych chorób i czynników ryzyka możliwe jest podawanie antybiotyków, najlepiej po określeniu oporności. Lekiem z wyboru jest azytromycyna (500 mg/d doustnie przez 3 dni lub 1000 mg doustnie jednorazowo) lub ceftriakson (2 g/d dożylnie) w przypadku salmonelli.
Europejska Agencja Leków zaleca następujące ograniczenia w stosowaniu fluorochinolonów: szczególna ostrożność u osób w podeszłym wieku oraz u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek; nie łączyć z glukokortykosteroidami; niezalecane jako lek pierwszego wyboru w łagodnych i umiarkowanych zakażeniach.
Zakażenie bakterią Bartonella henselae w wyniku zadrapania albo ugryzienia przez kota.
Klinicznie choroba objawia się grudkami lub krostami w obszarze urazu i zapaleniem sąsiednich węzłów chłonnych po 1–3 tygodniach.
Choroba ma charakter samoograniczający się. W ciężkich przypadkach z powikłaniami, takimi jakzapalenie wsierdzia w następstwie hematogennego rozprzestrzeniania się,zapalenie mózgu,ropień wątroby/śledziony izapalenie kości i szpiku, wskazane może być leczenie tetracykliną lub azytromycyną.
Jest jedną z najczęstszych chorób odzwierzęcych na świecie.
Gryzonie zwykle służą jako rezerwuar Leptospira, ale inne zwierzęta mogą być również rezerwuarem niektórych serotypów. W Niemczech są to między innymi psy, świnie domowe i dzikie, bydło i konie. Zwierzęta będące rezerwuarem zwykle nie chorują na leptospirozę, ale wydalają patogen z moczem, czasami do końca życia.
Przenoszenie wirusa na ludzi odbywa się poprzez kontakt z moczem lub innymi płynami ustrojowymi, wodą i odchodami.
WHO dzieli tę chorobę na cztery szerokie kategorie kliniczne (WHO 2003):
Diagnostykę przeprowadza się poprzez bezpośrednie wykrycie przeciwciał lub patogenów lub poprzez posiew krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego lub moczu na specjalnym podłożu9.
Patogeny wielooporne mogą również występować u zwierząt, co umożliwia wzajemne zarażenia10-11.
Pastereloza
Do zakażeń bakteryjnych Pasteurella spp. dochodzi zwykle poprzez rany kąsane, zadrapania, ale możliwe jest również zakażenie wymazem lub przeniesienie drogą powietrzną.
Brucella to patogeny, które mogą być również patogenne dla ludzi15-16.
Występują u wielu zwierząt domowych i hodowlanych i są przenoszone poprzez spożycie skażonej żywności (mięsa lub mleka) lub bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami.
Często zmienna gorączka, bóle mięśni lub stawów, przewlekły przebieg z utrzymującymi się ogniskami zakażenia.
Rozpoznanie stawia się na podstawie posiewu krwi lub za pomocą testu ELISA.
Leczenie polega na stosowaniu ryfampicyny w skojarzeniu z doksycykliną przez 6–12 tygodni.
Zakażenie Mycobacterium marinum
Do zakażenia „ziarniniakiem akwariowym“ wywołanym przez M. marinum dochodzi zazwyczaj w związku z czyszczeniem i wymianą wody w akwariach przeznaczonych do hodowli ryb.
Chociaż zakażenie zwykle objawia się jako ziarniniak zlokalizowany na kończynach górnych, M. marinum może również prowadzić do choroby rozsianej u osób z obniżoną odpornością17.
Rozpoznanie stawiane jest na podstawie biopsji i posiewu.
W leczeniu stosuje się klarytromycynę, minocyklinę, doksycyklinę i wycięcie chirurgiczne18.
Inne zakażenia bakteryjne
Koty mające kontakt z dzikimi zwierzętami mogą zostać zarażone dżumą lub tularemią.
Przeniesienie na ludzi jest bardzo rzadkie, ale nie można go wykluczyć19-20.
Zakażenia wirusowe
Limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon mózgowych
Wirus atakujący chomiki, świnki morskie, myszy i inne gryzonie trzymane jako zwierzęta domowe.
Zakażenie po kontakcie z zarażonymi w ten sposób gryzoniami przebiega u ludzi bezobjawowo lub powoduje chorobę grypopodobną z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
Odnotowano przypadki śmiertelnych zakażeń u biorców narządów, którzy trzymają gryzonie jako zwierzęta domowe21.
Rozpoznanie stawia się na podstawie badania serologicznego.
Niemal zawsze śmiertelna choroba wirusowa przenoszona poprzez ukąszenia zwierząt albo kontakt ran lub błon śluzowych z materiałem zakaźnym, atakująca ośrodkowy układ nerwowy.
Powszechna na całym świecie; bardzo rzadka w Europie Środkowej
Ponieważ okres inkubacji może trwać od 3 do 8 tygodni, a w pojedynczych przypadkach nawet do kilku lat, z pewnością istnieją przypadki, w których ugryzienie przez zwierzę mogło nastąpić za granicą.
Jeśli wścieklizna już zaatakowała, nie istnieje żadna opcja leczenia, ale istnieją szczepienia i możliwość profilaktyki poekspozycyjnej.
Psy i koty mogą również przynosić kleszcze, a choroby przenoszone przez kleszcze również należy wymienić w niniejszym artykule, ale w rzeczywistości nie należą do chorób przenoszonych przez zwierzęta domowe.
To samo dotyczy roztoczy świerzbowca (Sarcoptes scabiei canis), które są przenoszone ze zwierząt domowych na ludzi i mogą powodowaćświerzb.
profilaktykę
Zwierzęta domowe powinny być poddawane regularnej opiece weterynaryjnej i niezbędnej profilaktyce22.
Po każdym kontakcie ze zwierzęciem należy umyć ręce.
Należy unikać bezpośredniego kontaktu z odchodami zwierzęcia.
Osoby szczególnie narażone, takie jak noworodki i małe dzieci poniżej 5. roku życia, osoby starsze, osoby z obniżoną odpornością lub kobiety w ciąży powinny unikać kontaktu z gadami, małym drobiem, młodymi kaczkami, młodymi kotami i odchodami zwierząt domowych.
Należy również unikać żywności, takiej jak surowe produkty jajeczne, niedogotowane mięso lub niepasteryzowane mleko.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Turtle-associated salmonellosis in humans-United States, 2006-2007. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2007; 56: 649-52. PubMed
Swanson SJ, Snider C, Braden CR, Boxrud D, Wunschmann A, Rudroff JA, et al. Multidrug-resistant Salmonella enterica serotype Typhimurium associated with pet rodents. N Engl J Med 2007; 356: 21-8. New England Journal of Medicine
Bharti AR, Nally JE, Ricaldi JN, Matthias MA, Diaz MM, Lovett MA, et al., for the Peru-United States Leptospirosis Consortium. Leptospirosis: a zoonotic disease of global importance. Lancet Infect Dis 2003; 3: 757-71. PubMed
Enoch DA, Karas JA, Slater JD, Emery MM, Kearns AM, Farrington M. MRSA carriage in a pet therapy dog. J Hosp Infect 2005; 60: 186-8. PubMed
Kimura R, Hayashi Y, Takeuchi T, Shimizu M, Iwata M, Tanahashi J, et al. Pasteurella multocida septicemia caused by close contact with a domestic cat: case report and literature review. J Infect Chemother 2004; 10: 250-2. PubMed
Smith KA, Bradley KK, Stobierski MG, Tengelsen LA, for the National Association of State Public Health Veterinarians Psittacosis Compendium Committee. Compendium of measures to control Chlamydophila psittaci (formerly Chlamydia psittaci) infection among humans (psittacosis) and pet birds, 2005. J Am Vet Med Assoc 2005; 226: 532-9. PubMed
Mandell LA, Bartlett JG, Dowell SF, File TM Jr, Musher DM, Whitney C, for the Infectious Diseases Society of America. Update of practice guidelines for the management of community-acquired pneumonia in immunocompetent adults. Clin Infect Dis 2003; 37: 1405-33. PubMed
Lucero NE, Jacob NO, Ayala SM, Escobar GI, Tuccillo P, Jacques I. Unusual clinical presentation of brucellosis caused by Brucella canis. J Med Microbiol 2005; 54: 505-8. PubMed
Corbel MJ. Brucellosis: an overview. Emerg Infect Dis 1997; 3: 213-21. PubMed
Streit M, Bohlen LM, Hunziker T, Zimmerli S, Tscharner GG, Nievergelt H, et al. Disseminated Mycobacterium marinum infection with extensive cutaneous eruption and bacteremia in an immunocompromised patient. Eur J Dermatol 2006; 16: 79-83. PubMed
Gage KL, Dennis DT, Orloski KA, Ettestad P, Brown TL, Reynolds PJ, et al. Cases of cat-associated human plague in the Western US, 1977-1998. Clin Infect Dis 2000; 30: 893-900. PubMed
Centers for Disease Control (CDC). Tularemia associated with domestic cats-Georgia, New Mexico. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 1982; 31: 39-41. PubMed
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Update: interim guidance for minimizing risk for human lymphocytic choriomeningitis virus infection associated with pet rodents. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2005; 54: 799-801. PubMed
Choroby zakaźne przenoszone ze zwierząt domowych na ludzi (zoonozy). Ponieważ teoretycznie prawie każde zwierzę może być trzymane jako zwierzę domowe, w tym artykule należałoby wspomnieć o wszystkich chorobach odzwierzęcych, w tym chorobach przenoszonych przez wektory (komary, kleszcze, muchy).
Choroby zakaźne
Zakażenia przenoszone przez zwierzęta domowe
/link/27fd034dab3d489facd746043f870576.aspx
/link/27fd034dab3d489facd746043f870576.aspx
zakazenia-przenoszone-przez-zwierzeta-domowe
SiteProfessional
Zakażenia przenoszone przez zwierzęta domowe
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.deno (patched by linkmapper)