pomysły, wyobrażenia lub impulsy (natręctwa), dręczące pacjenta wielokrotnie w stereotypowy sposób
Niemal zawsze powodują cierpienie, a chory często bezskutecznie próbuje stawić im opór.
Myśli są odbierane jako przynależące do własnej osoby, nawet jeśli są postrzegane jako mimowolne i często odstręczające.
najczęstsze obsesyjne myśli to:
silny lęk przed brudem (ok. 50% przypadków)
patologiczne wątpliwości (ok. 40 %)
obsesyjne lęki somatyczne (ok. 30 %)
nadmierna potrzeba symetrii (ok. 30 %)
Kompulsje lub rytuały obsesyjne
ciągle powtarzane stereotypie
Ani nie są odczuwane jako przyjemne, ani nie służą użytecznym celom.
Pacjent doświadcza ich często jako zapobieganie obiektywnie nieprawdopodobnemu zdarzeniu, które mogłoby wyrządzić mu szkodę lub spowodowałoby wyrządzenie szkód przez niego.
Ogólnie zachowanie takie jest odczuwane jako bezcelowe i nieskuteczne, a pacjent wielokrotnie podejmuje próby jego zwalczenia.
Osoby dotknięte tym zaburzeniem rzadko szukają pomocy lekarza w związku z obsesyjnymi myślami lub kompulsjami. Najczęściej powodem są inne dolegliwości, np.
suchość skóry lub zapalenie skóry dłoni spowodowane nadmiernym myciem
Najczęściej mijają lata, nim pacjent z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym otrzyma właściwe rozpoznanie: do wdrożenia odpowiedniego leczenia mija średnio 17 lat.
ICD-10
F42 Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
F42.0 Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych
F42.1 Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych [rytuały obsesyjne]
F42.2 Myśli i czynności natrętne, mieszane
F42.8 Inne natręctwa
F42.9 Natręctwa, nieokreślone
Diagnostyka różnicowa
Wszystkim wymienionym poniżej zaburzeniom mogą towarzyszyć objawy obsesyjno-kompulsyjne, mogą one również występować w połączeniu z innym zaburzeniem, które może być połączone z objawami obsesyjno-kompulsyjnymi.
podwyższone ryzyko np. alergii, nowotworu wątroby lub nerek, chorób układu krążenia, cukrzycy
leczenie
Podobnie jak w przypadku (innych) zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, terapią pierwszego wyboru jest terapia poznawczo-behawioralna z intensywną ekspozycją.
najlepiej jako domowa interwencja psychoterapeutyczna w mieszkaniu pacjenta
Egostyntoniczność: myśli, uczucia i impulsy są przez pacjenta odczuwane jako przynależące do własnego ja. W przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych pacjent odczuwa je jako egodystoniczne, tzn. jako myśli i impulsy, które są mu narzucane wbrew jego woli.
brak natręctw
stabilny wzorzec
brak oporu wobec realizowania impulsów kompulsyjnych
Zaburzenia nastroju
Objawy depresyjne często występują w połączeniu z obsesyjnymi myślami i kompulsjami.
O ile nie wskazano inaczej, sekcję oparto na tym źródle2.
Ważne pytania
Objawy obsesyjno-kompulsyjne
Poniższe pytania mogą pomóc w rozpoznaniu i kategoryzacji objawów obsesyjno-kompulsyjnych pod kątem rozpoznania:
Czy myje się Pan(i) bardzo często?
Czy bardzo dużo Pan(i) sprząta?
Czy bardzo dużo Pan(i) sprawdza, np. drzwi, krany, zamki?
Czy ma Pan(i) trudności z wyrzucaniem rzeczy?
Czy ma Pan(i) zawsze nieodpartą chęć kupowania, otrzymania za darmo lub kolekcjonowania rzeczy, które nie są koniecznie potrzebne?
Czy ma Pan(i) natrętne myśli o nieprzyjemnej treści, których trudno się pozbyć?
Czy potrzebuje Pan(i) dużo czasu na codzienne czynności?
Czy zastanawia się Pan(i) nad porządkiem i symetrią?
Od kiedy występują objawy?
Co wywołuje objawy obsesyjno-kompulsyjne?
Czy zostały przez Pana(-ią) podjęte w związku z tym jakieś działania?
Jak często udaje się Panu(-i) powstrzymać od działań, do których popychają Pana(-ią) obsesyjne myśli?
Jak silnie odczuwa Pan(i) negatywny wpływ obsesyjnych myśli i kompulsji?
Zakres i stopień ciężkości
O ile możliwe, należy włączyć opiekunów lub krewnych w proces oceny w odniesieniu do codziennego życia, uczestnictwa i jakości życia.
Jak często i w jakim stopniu pacjent nie jest w stanie wykonywać codziennych czynności?
Od kiedy występują objawy?
Czy objawy nasiliły się z czasem?
Czy pacjent czuje się przygnębiony albo czy obsesyjne myśli mają charakter depresyjny?
Stopień upośledzenia
W jakim zakresie czasochłonne rytuały i myśli przeszkadzają pacjentowi?
W jakim stopniu przeszkadzają mu te ograniczenia, które są konsekwencją zaburzeń (np. unikanie miejsc publicznych)?
Badanie fizykalne
O ile nie wskazano inaczej, sekcję oparto na tym źródle.
Diagnostyka w gabinecie lekarza rodzinnego
Ogólne badanie lekarskie wraz:
ze wstępnym badaniem neurologicznym
Oznaki choroby popaciorkowcowej?
Oznaki skórne obsesyjnego mycia lub szorowania (zapalenie skóry?) lub przymusu powtarzania czynności związanych z ciałem, np. dermatillomania, trichotillomania?
Sygnały świadczące o zażywaniu narkotyków/używaniu stymulantów?
Diagnostyka u specjalisty
Dalsza ocena stanu psychicznego
Badania obrazowe (TK lub RM) mózgu w przypadku:
pojawienia się pierwszych objawów w wieku powyżej 50 lat
podejrzenia patologii mózgu, np. +np.:
procesów neoplastycznych w mózgu
uszkodzenia naczyń
układowej choroby neurologicznej
Przesiewowe badanie neuropsychologiczne w przypadku wystąpienia pierwszych objawów w wieku powyżej 50 lat
Szczegółowe badanie neuropsychologiczne w przypadku podejrzenia zaburzeń poznawczych (np. objawów otępienia)
Postępowanie i zalecenia
Wskazania do skierowania
W przypadku podejrzenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych lub innych zaburzeń psychicznych w celu dalszej diagnostyki (psychosomatyka, psychoterapia psychologiczna, psychiatria, psychiatria i psychoterapia dzieci i młodzieży)
W razie potrzeby w celu dalszej diagnostyki neurologicznej lub neuropsychologicznej (zobacz powyżej)
W celu leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (zobacz tam), najlepiej z zastosowaniem terapii poznawczo-behawioralnej z intensywną ekspozycją.
W razie potrzeby w celu diagnostyki i leczenia współistniejących chorób dermatologicznych (zobacz powyżej)
Wskazania do hospitalizacji
Hospitalizacja musi nastąpić, jeśli spełnione jest co najmniej jedno z poniższych kryteriów:
zagrożenie życia
poważne zaniedbanie lub porzucenie
Jeśli zachowania kompulsyjne i unikające są albo tak poważne, albo podejmowane tak nawykowo, że uniemożliwiają normalny przebieg dnia i poddanie się leczeniu ambulatoryjnemu.
Hospitalizacja powinna nastąpić, jeśli spełnione jest co najmniej jedno z poniższych kryteriów:
silne subiektywne cierpienie i znaczące upośledzenie zdolności funkcjonowania psychospołecznego
niepowodzenie zgodnego z wytycznymi leczenia ambulatoryjnego danego zaburzenia
współistniejące choroby psychiczne lub somatyczne znacząco utrudniające leczenie ambulatoryjne
brak możliwości leczenia ambulatoryjnego danego zaburzenia
Środki
W lekkich przypadkach obsesyjnych myśli i kompulsji nie są konieczne żadne działania zmierzające do wyeliminowania objawów, o ile nie powodują one znaczącego cierpienia pacjenta, a zaburzenie w sposób istotny go nie ogranicza.
Brakoulias V, Starcevic V, Belloch A, et al. Comorbidity, age of onset and suicidality in obsessive-compulsive disorder (OCD): An international collaboration. Compr Psychiatry 2017;76:79-86. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Brock H, Hany M. Obsessive-Compulsive Disorder. 2023 May 29. In: StatPearls Internet. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. www.ncbi.nlm.nih.gov
Autor
Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
Obsesyjne myśli
pomysły, wyobrażenia lub impulsy (natręctwa), dręczące pacjenta wielokrotnie w stereotypowy sposób
Niemal zawsze powodują cierpienie, a chory często bezskutecznie próbuje stawić im opór.
Myśli są odbierane jako przynależące do własnej osoby, nawet jeśli są postrzegane jako mimowolne i często odstręczające.
najczęstsze obsesyjne myśli to:
silny lęk przed brudem (ok. 50% przypadków)
patologiczne wątpliwości (ok. 40 %)
obsesyjne lęki somatyczne (ok. 30 %)
nadmierna potrzeba symetrii (ok. 30 %)
Psychiatria
Nerwica natręctw
/link/c9b685e753734983b19c6c5d20d827bf.aspx
/link/c9b685e753734983b19c6c5d20d827bf.aspx
nerwica-natrectw
SiteProfessional
Nerwica natręctw
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
Trądzik przeczosowy