Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zaburzenia dysocjacyjne

Streszczenie

  • Definicja: Spektrum zaburzeń psychicznych charakteryzujących się utratą integracji pamięci, świadomości tożsamości, czucia ciała lub mobilności, zwykle bezpośrednio związanych z poprzedzającym traumatycznym wydarzeniem, konfliktami psychologicznymi lub interpersonalnymi.
  • Częstość występowania: Liczba niezgłoszonych przypadków zaburzeń dysocjacyjnych jest prawdopodobnie bardzo wysoka. Najczęstszy wariant choroby (napady niepadaczkowe) ma współczynnik chorobowości od 2 do 33 przypadków na 100 000 osób.
  • Objawy: Częste napady drgawek lub nieznaczące z neuroanatomicznego punktu widzenia deficyty sensoryczne lub motoryczne. Rzadziej amnezja, osłupienie, stany transu, zaburzenia myślenia lub tożsamości. Objawy często odzwierciedlają subiektywne medyczne modele wyjaśniające sformułowane przez pacjenta.
  • Wyniki: W zależności od zaburzenia mogą wystąpić objawy, które przypominają zaburzenia neurologiczne, lecz po dalszym badaniu okazują się niezgodne z neuroanatomią i neurofizjologią. Prawidłowe odruchy i, u pacjentów zdekoncentrowanych, prawidłowe wyniki badania chodu, postawy i siły. W przypadku dysocjacyjnych napadów drgawek zwykle nie występuje gryzienie języka, brak jest wyraźnych zaburzeń świadomości w czasie napadu i po nim, a zapis EEG jest prawidłowy.
  • Diagnostyka: Dysocjacja jest zasadniczo rozpoznaniem przez wykluczenie. Można ją często rozpoznać na podstawie wywiadu lekarskiego, w razie potrzeby uzupełnionego standardowymi testami i badaniem lekarskim, w tym badaniem neurologicznym. Jeśli istnieją oznaki choroby narządów w razie potrzeby konieczne są badania krwi i test PMR, RM i badania kardiologiczne. Video EEG jest odpowiednie do wiarygodnego odróżnienia napadów dysocjacyjnych od padaczkowych.
  • Leczenie: Możliwe są różne formy psychoterapii, w tym metody psychodynamiczne, poznawczo-behawioralne i hipnoterapeutyczne. Leczenie farmakologiczne tylko w wybranych przypadkach jako uzupełnienie leczenia ew. towarzyszących zaburzeń psychicznych, np. u pacjentów z depresją, u których samo leczenie psychoterapeutyczne nie jest wystarczające.

Informacje ogólne

Definicja

  • Zaburzenia dysocjacyjne (synonim „zaburzenia konwersyjne”)
    • starsze, już nieużywane określenia: histeria, psychoza histeryczna, napady histeryczne, histeria konwersyjna, nerwica konwersyjna
    • Czasami używane w celu odróżnienia napadów drgawek dysocjacyjnych od neurologicznych:
      • napady rzekomopadaczkowe, napady czynnościowe lub psychiczne
      • Najbardziej odpowiednim terminem są napady niepadaczkowe (psychogenic non-epileptic seizures — PNES). „PNES” są jedynie opisem objawów i nie oznaczają niezależnej choroby.
  • Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 rozróżnia się następujące postacie (więcej informacji można znaleźć w sekcji Kryteria diagnostyczne):
    • amnezja dysocjacyjna
    • fuga dysocjacyjna
    • osłupienie dysocjacyjne
    • trans i opętanie
    • dysocjacyjne zaburzenia ruchu
    • drgawki dysocjacyjne
    • znieczulenie dysocjacyjne z utratą czucia
    • mieszane zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne]
    • inne zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne]

Dysocjacja1

  • Brak jednolitej definicji. Katalogi diagnostyczne ICD-10 i DSM-5 opisują jedynie zaburzenia dysocjacyjne, ale nie wyjaśniają dokładnie, czym jest dysocjacja i jak szeroko lub wąsko definiuje się ten termin.
  • Dysocjację niektórzy eksperci postrzegają jako normalny mechanizm ochronny przed traumatycznymi doświadczeniami, który z czasem może przekształcić się w stan dysfunkcyjny lub zaburzenie psychiczne.
  • Zgodnie z tą interpretacją dysocjacje, podobnie jak strach czy agresję, może postrzegać jako ewolucyjnie uzasadnioną, ale potencjalnie dysfunkcjonalnie formowalną reakcję psychiczną na zagrażającą sytuację.
  • Inni opisują dysocjację jako brak lub nagle przerwaną integrację powiązanych informacji, a także zmiany w świadomości, charakteryzujące się poczuciem oddzielenia od siebie i otoczenia.
  • Ponieważ dysocjacja dysfunkcyjna jest ściśle związana z traumatyzacją psychologiczną, rozważa się, czy zaburzenia dysocjacyjne powinny być klasyfikowane jako zaburzenia stresowe.

Zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne] według ICD-10 (F44.-)

  • Ogólną cechą charakterystyczną jest częściowa lub całkowita utrata:
    • normalnej integracji pamięci o przeszłości
    • świadomości tożsamości
    • postrzegania bezpośrednich doznań
    • kontroli ruchów ciała
  • Tendencja do remisji po czasie od kilku tygodni do kilku miesięcy
    • Zwłaszcza jeśli początek choroby wiąże się z traumatycznym wydarzeniem życiowym.
    • Raczej przewlekłe zaburzenia, zwłaszcza porażenia i zaburzenia czucia. Rozwijają się, gdy początek jest związany z nierozwiązywalnymi problemami lub trudnościami interpersonalnymi.
  • Psychogenne, o ścisłym związku czasowym z traumatycznymi wydarzeniami, nierozwiązywalnymi lub niemożliwymi do zniesienia konfliktami lub zaburzonymi relacjami.
    • Utrata funkcji jest oczywiście wyrazem emocjonalnych konfliktów lub potrzeb.
    • Objawy często odzwierciedlają koncepcję osoby dotkniętej chorobą na temat tego, jak powinna objawiać się choroba fizyczna.
    • Tylko zaburzenia funkcji organizmu, które zwykle podlegają dobrowolnej kontroli lub utrata percepcji zmysłowej.
    • Objawy mogą rozwijać się w ścisłym związku z obciążeniem psychicznym i często pojawiają się nagle.
  • Badanie fizykalne i wywiad nie wskazują na żadną znaną chorobę somatyczną lub neurologiczną.

Przegląd historyczny

  • Hipokrates opisał pojęcie „histeria” (od greckiego słowa hystera, oznaczającego macicę) i postulował związek między nieprawidłowościami macicy a zaburzeniami „nerwowymi”, takimi jak napady drgawek, porażenia i stany transu.
  • W XVII i XVIII wieku „histeria” była uważana za „zaburzenie nerwowe”, a później za cechę charakterystyczną niektórych temperamentów.
    • Choroba była często odrzucana jako „iluzja i oszustwo” (Lhermitte).
  • Na przełomie wieków, około 1900 roku, francuski neurolog i psychiatra Babinski wprowadził rozróżnienie między histerią (zaburzeniem) a symulowaniem (kłamstwem).
    • Zdefiniował on histerię jako zaburzenie o przyczynach psychicznych bez patologii fizjologicznej lub morfologicznej.
  • Już w XIX wieku Paul Briquet postawił hipotezę o związku między „histerią konwersyjną” a zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Odniósł się do czynników stresu psychologicznego, takich jak stresujące wydarzenia życiowe i traumy.
  • Charcot wykazał podobieństwa między zaburzeniami dysocjacyjnymi a stanem hipnozy. Jego zdaniem oba te zjawiska mogą prowadzić do rozszczepienia ciała i duszy.
  • Zygmunt Freud użył terminu „nerwica konwersyjna”, aby opisać nieznośny konflikt, którego nie można rozwiązać za pomocą konwencjonalnych mechanizmów psychologicznych i który jest tłumiony w nieświadomości.
    • Konflikty lub nierozwiązane afekty są następnie przekształcane w objawy fizyczne, co z kolei prowadzi do złagodzenia rzeczywistego konfliktu (korzyści z choroby, primary gain).

Liczby

  • Trudno jest oszacować częstość występowania zaburzeń dysocjacyjnych, ponieważ najprawdopodobniej istnieje duża liczba niezgłoszonych przypadków.
  • U około 10–20% osób przyjmowanych do specjalistycznych klinik z oporną na leczenie padaczką ma dysocjacyjne drgawki (psychogenne napady niepadaczkowe, psychogenic nonepileptic seizures — PNES).
    • Według przeglądu z 2000 roku opartego na danych pacjentów z amerykańskich ośrodków leczenia padaczki, częstość występowania PNES wynosiła 2–33/100 0002.
    • Kobiet dotyczą 4 na 5 przypadków zachorowania3.
    • Napady podobne do padaczki mogą wystąpić w każdym wieku, ale zwykle pojawiają się po raz pierwszy w wieku 20–30 lat.
    • U 10–30% pacjentów, u których rozpoznano PNES, chorobą współistniejącą jest padaczka4.
  • Częstość występowania wydaje się być wyższa w klasach społecznych znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznej.
  • Starsze badania sugerują, że około 4% domniemanych zaburzeń dysocjacyjnych jest spowodowanych chorobami organicznymi. Można założyć, że ulepszona diagnostyka medyczna zmniejszyła ryzyko błędnego rozpoznania.

Etiologia i patogeneza

Dysocjacja — informacje ogólne

  • Dysocjacje są prawdopodobnie spowodowane połączeniem kilku czynników.
    • Aspekty psychodynamiczne, behawioralne i społeczno-kulturowe z pewnością odgrywają tu pewną rolę.
  • Z psychologicznego punktu widzenia dysocjacja może być postrzegana jako ochronna aktywacja różnych poziomów świadomości w odpowiedzi na silną traumę psychologiczną5.
  • Leki i chemikalia mogą powodować w pewnych okolicznościach zaburzenia dysocjacyjne, od krótkotrwałych do przewlekłych epizodów dysocjacyjnych5.
  • Poszczególne objawy mają silny związek z mechanizmami choroby postrzeganymi przez pacjentów.
    • Im mniejszą wiedzę medyczną posiada pacjent, tym bardziej dziwaczne i niewytłumaczalne stają się objawy.
    • U pacjentów z dobrą wiedzą medyczną objawy mogą być dość podobne do objawów chorób organicznych.
    • Po dokładnym badaniu prawie zawsze znajduje się prawdopodobną psychologiczną przyczynę objawów, często w postaci czynników stresu psychospołecznego.
  • Uszkodzenia organiczne w przypadku dysocjacji5?
    • duża liczba patologicznych wyników badań EEG, TK i MRI6
    • Pacjenci z dysocjacjami uzyskują niższe wyniki w testach neuropsychologicznych.
    • Pacjenci z dysocjacją częściej mają dolegliwości związane z lewą kończyną dolną (przyczyna nieznana).
    • PNES występuje częściej u pacjentów z organicznym uszkodzeniem mózgu.
    • Jak dotąd nie udało się znaleźć żadnego neurobiologicznego wyjaśnienia tego zjawiska.

Psychogenne napady niepadaczkowe (PNES)

  • Obecnie dyskutuje się, w jakim stopniu wszystkie psychogenne napady niepadaczkowe należą do grupy zaburzeń dysocjacyjnych.
  • Podobnie jak w przypadku zaburzeń dysocjacyjnych, pacjenci z PNES mają trudności z rozpoznaniem, że ich napady mogą być również spowodowane stresem lub czynnikami emocjonalnymi7.
    • Norweskie badanie sugeruje, że pacjenci z napadami często mają bardzo wrogie nastawienie8. (Mogą mieć trudności z byciem traktowanym poważnie)
  • W tej grupie w badaniach dodatkowych z wykorzystaniem diagnostyki obrazowej mózgu i EEG nieoczekiwanie zaobserwowano wiele zmian patologicznych6.
  • Istnieją wskazania na to, że ci pacjenci mają liczne współistniejące choroby psychiatryczne i często korzystają ze świadczeń socjalnych9.
  • Pacjenci z tym rozpoznaniem najwyraźniej częściej osiągają wyniki poniżej normy w testach neuropsychologicznych. Urazy głowy i trudności w nauce mogą być czynnikami ryzyka rozwoju takich napadów.
  • Inne zaburzenia objawów somatycznych i inne objawy dysocjacyjne występują z ponadprzeciętną częstotliwością10.
  • Traumatyczne przeżycia
    • U ponad 90% pacjentów cierpiących na psychogenne napady niepadaczkowe zaobserwowano uraz psychiczny10.
    • Szczególnie często u pacjentów, którzy byli narażeni na wykorzystywanie seksualne9.
    • Pacjenci, u których psychogenne napady niepadaczkowe wystąpiły po raz pierwszy po 55. roku życia, często zgłaszają poważne dolegliwości somatyczne i traumatyczne doświadczenia11.

czynniki predysponujące

  • Dysfunkcyjne relacje rodzinne (zwłaszcza problemy psychiatryczne)12
    • szczególnie częste u dzieci
  • Padaczka w rodzinie
  • Praca w służbie zdrowia
  • Niewystarczające strategie rozwiązywania problemów
  • Ograniczone zdolności poznawcze i trudności w nauce
  • Czynniki genetyczne
  • Czynniki psychopatologiczne

Czynniki, które mogą wywoływać napady/objawy dysocjacyjne

  • stresem
  • Traumatyczne przeżycia
  • Problemy i konflikty, które wydają się pacjentom „nierozwiązywalne” i które mogą być w niektórych przypadkach aktualizowane przez wcześniejsze traumy/konflikty.

ICD-10

  • F44 Zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne]
    • F44.0 Amnezja dysocjacyjna
    • F44.1 Fuga dysocjacyjna
    • F44.2 Osłupienie dysocjacyjne
    • F44.4 Dysocjacyjne zaburzenia ruchu
    • F44.5 Drgawki dysocjacyjne
    • F44.6 Znieczulenie dysocjacyjne z utratą czucia
    • F44.7 Mieszane zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne]
    • F44.8 Inne zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne]
    • F44.9 Zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne], nieokreślone

diagnostyka

Czynności diagnostyczne

  • Zaburzenie konwersyjne różni się od zespołu somatoformicznego lub innych zespołów funkcjonalnych przede wszystkim wyraźnym wskazaniem na konfliktowy lub traumatyczny czynnik wyzwalający (urazy fizyczne i interwencje medyczne, takie jak operacje, ale także nierozwiązywalne/trudne do zniesienia konflikty lub zaburzone relacje).
    • W niektórych przypadkach trudno jest rozpoznać połączenie ze stresem z powodu opóźnień czasowych (latencji).
  • Zaburzenia dysocjacyjne to nieświadome działania, a nie świadome próby oszustwa.
  • Ryzyko, że zaburzenia dysocjacyjne zostaną uznane za zaburzenie neurologiczne i będą źle leczone, jest szczególnie wysokie w przypadku drgawek dysocjacyjnych. Zobacz Padaczka.

Kryteria diagnostyczne

Kryteria ICD-10 dla F44 (zaburzenia dysocjacyjne)

Amnezja dysocjacyjna według ICD-10 (F44.0)

  • Najważniejszą cechą charakterystyczną jest utrata pamięci o najważniejszych bieżących wydarzeniach,
    • Która nie jest spowodowana organicznym zaburzeniem psychicznym i
    • Dla której wystarczającym wytłumaczeniem nie jest zwykłe roztargnienie lub zmęczenie.
  • Amnezja
    • Zwykle odnosi się do traumatycznych wydarzeń, takich jak wypadki lub niespodziewana żałoba i
    • Jest zazwyczaj niekompletna i selektywna.
      • Całkowita i uogólniona amnezja występuje rzadko i zwykle jest objawem fugi (F44.1) i jako taka powinna być klasyfikowana.
  • Rozpoznania nie należy ustalać w przypadku organicznych zaburzeń mózgu, zatruć lub zespołu przewlekłego zmęczenia.

Fuga dysocjacyjna według ICD-10 (F44.1)

  • Ukierunkowana zmiana lokalizacji, która wykracza poza zwykłą codzienną mobilność.
  • Wykazuje również wszystkie cechy amnezji dysocjacyjnej (F44.0).
  • Chociaż w czasie fugi występuje amnezja, to zachowanie pacjenta w tym czasie może wydawać się całkowicie normalne dla niezależnych obserwatorów.

Osłupienie dysocjacyjne według ICD-10 (F44.2)

  • Znaczne ograniczenie lub brak dobrowolnych ruchów i normalnych reakcji na bodźce zewnętrzne, takie jak światło, dźwięk lub dotyk.
  • Wywiad i badanie nie wykazały żadnych dowodów na istnienie przyczyny fizycznej.
  • Krótko poprzedzające stresujące wydarzenia lub problemy jako dodatkowe oznaki psychogenezy

Trans i opętanie według ICD-10 (F44.3)

  • Tymczasowa utrata tożsamości osobistej i pełnego postrzegania otoczenia.
  • Należy tu klasyfikować tylko stany transu, które są mimowolne lub niezamierzone i które występują poza sytuacjami religijnymi lub kulturowo akceptowanymi.

Dysocjacyjne zaburzenia ruchu według ICD-10 (F44.4)

  • Zazwyczaj całkowita lub częściowa utrata ruchomości jednej lub więcej kończyn
  • Możliwe znaczne podobieństwa do niemal każdej postaci ataksji, apraksji, akinezji, afonii, dyzartrii, dyskinezy, napadów lub porażeń.

Drgawki dysocjacyjne według ICD-10 (F44.5) 

  • Mogą być bardzo podobne do napadów padczkowych pod względem ruchów.
  • Jednak gryzienie języka, urazy spowodowane upadkiem lub nietrzymanie moczu są rzadkie.
  • Utrata przytomności jest nieobecna lub zamiast tego występuje stan podobny do osłupienia lub transu.

Znieczulenie dysocjacyjne z utratą czucia według ICD-10 (F44.6)

  • Granice znieczulonych obszarów skóry często bardziej odpowiadają wyobrażeniom pacjentów na temat czynności organizmu niż faktom medycznym.
  • Mogą również występować różne deficyty modalności sensorycznych, które mogą nie być wynikiem uszkodzenia neurologicznego.
  • Niedoborom czucia mogą towarzyszyć dolegliwości w postaci parestezji.
  • W zaburzeniach dysocjacyjnych rzadko występuje całkowita utrata wzroku lub utrata słuchu.

Mieszane zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne] według ICD-10 (F44.7)

  • Połączenia zaburzeń opisanych w punktach F44.0–F44.6

Inne zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne] według ICD-10 (F44.8)

  • Brak uzgodnionych kryteriów w nowszych wersjach ICD-10 dla następujących zaburzeń (stan na 2019 r.):
    • zespół Gansera (F44.8)
      • Bezsensowna uskokowość myślenia i działania. Błędne odpowiedzi na najprostsze pytania, np. 2 + 2 = 5 lub: „Jakiego koloru jest trawa? – Czerwonego”. Odpowiedź jest udzielana we właściwej kategorii (np. liczba lub kolor), co oznacza, że pytanie zostało oczywiście poprawnie zrozumiane. Objaw ten jest często błędnie interpretowany jako symulowanie.

    • osobowość mnoga (F44.8)


      • Termin ten jest kontrowersyjny (więcej informacji na temat dyskusji wokół koncepcji „osobowości” można znaleźć w artykule Zaburzenia osobowości) i został w dużej mierze zastąpiony terminem dysocjacyjne zaburzenie tożsamości1.
      • Najrzadsza forma dysocjacji, w której osoba dotknięta chorobą przyjmuje dwie lub więcej tożsamości, które przejmują kontrolę nad jej zachowaniem. Do tego dochodzi kompleksowa amnezja dotycząca ważnych danych osobowych.
      • najbardziej znany przykład literacki: „Doktor Jekyll i pan Hyde” autorstwa Roberta Louisa Stevensona (1886)
    • Przejściowe zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne] w dzieciństwie i okresie dojrzewania (F44.8)

    • Inne zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne] (F44.88)

      • psychogenne przymglenie
      • psychogenny stan pomroczny

Różnicowanie

Wywiad lekarski

  • Objawy dysocjacyjne są często nietypowe i zazwyczaj niewytłumaczalne z medycznego punktu widzenia, nawet dla specjalistów.
    • Typowe objawy dysocjacyjne obejmują ślepotę, paraliże, zaburzenia ruchowe, trudności w chodzeniu, psychogenne napady niepadaczkowe (PNES), utratę czucia, afonię, amnezję i apatię.
    • Pacjenci z niewielką wiedzą medyczną często wykazują najdziwniejsze objawy. Pacjenci z lepszą wiedzą medyczną wykazują objawy, które wyraźnie przypominają objawy zaburzeń organicznych.
  • Objawy dysocjacyjne często wydają się dobrze korespondować z subiektywnym rozumieniem choroby przez pacjenta.
    • Objawy pojawiają się nieświadomie. Pacjent często doświadcza ich jako przerażających i niewytłumaczalnych.
    • Jeśli zasygnalizuje się osobie chorej, że objawy uważa się za „dziwne”, często czuje się ona zmuszona do przyjęcia pozycji obronnej. Często skutkuje to agresywną postawą ze strony pacjenta.
      • Pacjent może być postrzegany jako „trudny” i jako ktoś, z kim nie jest łatwo sobie poradzić: „Dziwny, przesadzający i prawdopodobnie symulant”.
      • Ważne jest, aby personel zajmujący się leczeniem zdawał sobie sprawę, że są to jedynie cechy charakterystyczne choroby, a nie cechy danej osoby.
  • Zaburzenie dysocjacyjne nie jest świadomym działaniem i dlatego różni się od symulowania.
    • Pacjenci zwykle nie mogą uwierzyć, że ich objawy nie są spowodowane zaburzeniem organicznym.
    • Ważne jest, aby pacjenci byli traktowani z szacunkiem dla ich osoby i ze zrozumieniem, że nie udają, lecz cierpią na zaburzenia dysocjacyjne.
  • Prawdopodobieństwo wystąpienia somatycznego lub dysocjacyjnego zaburzenia wzrasta wraz z następującymi czynnikami13:
    • mnogie objawy
    • depresja lub zaburzenia lękowe (szczególnie lęk napadowy)
    • wcześniejsza historia choroby z objawami somatycznymi
    • (wcześniejsze) interwencje chirurgiczne bez wyników patologicznych
  • Należy spróbować zidentyfikować leżące u podstaw psychologiczne lub fizyczne urazy/konflikty.
    • Doniesienia o czasie pojawienia się pierwszych objawów mogą dostarczyć cennych „śladów”.
    • Bardzo często objawy pojawiają się po raz pierwszy w związku z sytuacją, która wywołuje panikę lub urazem fizycznym.
    • Niektóre komentarze potwierdzają podejrzenie dysocjacji — np. takimi jak: „Miałem wrażenie, że moja stopa nie należała do mnie” lub „Czułem się, jakbym był poza sytuacją, w której się znajdowałem, jakby mnie tam w ogóle nie było”.

Badanie fizykalne

  • Objawy dysocjacyjne zazwyczaj wpływają na zależne od woli zdolności motoryczne i/lub funkcje sensoryczne. Objawy (bardzo często) odpowiadają wyobrażeniom pacjenta o chorobach neurologicznych. Mniej powszechne są amnezja, otępienie, stany transu, zaburzenia myślenia lub tożsamości.
  • Zaburzenia te są zazwyczaj złożone pod względem:
    • wielu różnych objawów
    • współwystępowania chorób somatycznych i psychicznych
    • Niezachwianego przekonania pacjentów, że cierpią na chorobę organiczną.
  • Niezbędne jest pełne badanie przedmiotowe, skupiające się na stanie psychicznym i wynikach badań neurologicznych.
  • Badania przedmiotowe mogą ujawnić uzasadnione podejrzenie, ale nie zawsze ostateczne rozpoznanie.
    • Nawet doświadczeni w temacie padaczki eksperci mają trudności z odróżnieniem napadów dysocjacyjnych od padaczkowych14.

Badanie psychiatryczne

  • Wygląd zewnętrzny
    • odzież
    • kontakt wzrokowy
    • Higiena
  • Postawa, motoryka
  • Zachowanie
  • Mowa?
    • Może być normalna, ale może również charakteryzować się afonią i jąkaniem.
  • Uwaga i koncentracja
    • Często są poważnie upośledzone.
  • pamięci
    • krótkoterminowa, długoterminowa, proceduralna (np. pisanie, picie z filiżanki) i deklaratywna (np. wydarzenia biograficzne) pamięć
    • treść pamięci, wspomnienia, np. niedawnych lub traumatycznych wydarzeń
  • Osoby z zaburzeniami dysocjacyjnymi są zazwyczaj zorientowane w czasie, miejscu i przestrzeni.
  • Nastrój jest często normalny; czasami pacjent może również wydawać się wyjątkowo obojętny.
  • U niektórych pacjentów występują objawy afektywne, takie jak depresyjność lub hipomania.
  • Przepływ i treść myśli są zwykle normalne, ale czasami można zaobserwować obsesyjne myśli.
    • Myśli o zabójstwie lub myśli samobójcze nie są typowe i mogą wskazywać na współistniejące choroby psychiczne.
  • Brak wiedzy na temat choroby jest cechą charakterystyczną choroby, a nie cechą charakteru.
  • Należy zbadać konkretne hipotezy dotyczące istnienia leżących u podstaw wewnętrznych konfliktów. Jest to dobry punkt wyjścia do pogłębionych dyskusji diagnostycznych.

Badanie neurologiczne

  • Zakres objawów nie jest neuroanatomicznie wiarygodny.
  • Całkowite lub częściowe porażenie jednej lub kilku kończyn, deficyty funkcjonalne po jednej stronie lub zaburzenia chodu są typowymi objawami dysocjacji.
    • Deficyty sensoryczne są często ograniczone dokładnie w linii środkowej.
    • Objawy dysocjacji mogą się często zmieniać.
    • Przy dysocjacji napięcie mięśniowe i odruchy są zwykle normalne i obustronnie symetryczne.
    • brak objawu scyzoryka: podczas rozciągania biernego nagła utrata oporu — jak otwarcie scyzoryka (dodatni wynik dla zespołu spastycznego)
    • równie silne mięśnie prostowników i zginaczy
  • Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy
    • Kiedy mięsień ten kurczy się, głowa jest obracana w stronę przeciwną i przechylana w tę samą stronę.
    • U pacjentów dysocjacyjnych często można zaobserwować, że np. w przypadku lewostronnego „porażenia” siła jest mniejsza, więc głowa obraca się w lewo zamiast w prawo, co powinno faktycznie wskazywać na niedowład prawego (i zdrowego) mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
    • W razie potrzeby test siły przeciwko oporowi w porównaniu obu stron
  • Nieekonomiczne wzorce ruchowe, które wymagają dużej siły do utrzymania równowagi, np. chodzenie z ciągle zgiętymi kolanami („astasia abasia”).
    • nadmiernie powolne ruchy; krótkie, szerokie kroki — jak chodzenie po lodzie; często związane z niestabilnością (ataksja) i drżeniem
    • nagłe zgięcie, np. w stawie kolanowym bez upadku pacjentów, a w przypadku upadku — łagodnie
  • „Psychogenny” nieprawidłowy wynik próby Romberga
    • Pacjent przechodzi test lepiej, jeśli jego uwaga jest rozproszona.
    • stała tendencja do opadania w kierunku badanej osoby lub oddalania się od niej, nawet przy zmianie pozycji
  • Porażenia często ulegają poprawie, gdy tylko uwaga pacjenta zostanie rozproszona. Kiedy „porażona” kończyna jest biernie poruszana, a następnie puszczana, pacjent często aktywnie ją podtrzymuje przez chwilę, zanim faktycznie opadnie.
    • Objaw Hoovera: Pacjent leży na kozetce. Najpierw badający prosi pacjenta o dociśnięcie pięty „niedowładnej” nogi do powierzchni. Jeżeli nie daje to żadnego efektu lub jest niewielki, pacjent proszony jest o podniesienie drugiej nogi z powierzchni, pokonując opór. Z fizjologicznego punktu widzenia unoszenie nogi w pozycji leżącej wymaga przeciwstronnego napięcie prostowników stawu biodrowego i kolanowego. Jeśli na „niedowładną” piętę generowana jest większa siła skierowana w dół, podejrzewa się niedowład dysocjacyjny13.
  • Subiektywne objawy i zachowanie pacjentów poza sytuacją konsultacji nie są zgodne, np. gdy rozbierają się lub ubierają się, wchodzą lub wychodzą z gabinetu lekarskiego lub wyjmują coś z torby albo portfela.
  • „Belle indifference“: czasami chora osoba jest stosunkowo obojętna, pomimo bardzo wyraźnych objawów.
    • Zygmunt Freud opisał to jako typową cechę „histerii” (dysocjacji). Objaw ten jest jednak niespecyficzny i występuje tylko u niektórych dotkniętych chorobą.

Cechy szczególne drgawek dysocjacyjnych

  • Drgawki dysocjacyjne (psychogenne napady niepadaczkowe, PNES) mogą przypominać różne rodzaje napadów padaczkowych — od napadów ogniskowych przez uogólnione napady niemotoryczne (dawniej „absence, petit mal”) po uogólnione napady toniczno-kloniczne (dawniej „grand mal”).
    • Zobacz Tabela typowych cech: napady padaczkowe a napady psychogenne
    • napady głównie przy świadkach 
    • Istnieją duże różnice w czasie trwania, stanie świadomości i zewnętrznej formie napadów.
    • Napady zwykle zaczynają się powoli, ich intensywność wzrasta stopniowo i trwają dłużej niż napady padaczkowe.
    • Często występuje tachykardia zatokowa, rzadziej sinica.
    • U około U 1/4 pacjentów podczas napadu dochodzi do oddania moczu. Istnieją również doniesienia o nietrzymaniu kału.
    • Niektórzy chorzy czasami doświadczają paniki z dusznością, u innych ataki występują bez towarzyszącego uczucia lęku.
    • W badaniu z 2011 roku wymieniono 6 cech, które są odpowiednie do odróżnienia padaczki od PNES (ponad 80% powtarzalnych rozpoznań w przypadku osób wykonujących badanie)15.
      • trzy cechy wskazujące na PNES: utrzymywanie uwagi na otoczeniu, mruganie oczami i napady tylko w obecności innych osób
      • trzy cechy wskazujące na padaczkę: nagły początek napadów, oczy otwarte lub szeroko otwarte oczy i ponapadowe splątanie i znużenie
      • Cechy te były wiarygodnie opisywane przez obserwatorów tylko wtedy, gdy byli oni odpowiednio przeszkoleni, ale nie wtedy, gdy zgłaszali je tylko przypadkowi świadkowie.
    • Według retrospektywnego badania kohortowego przeprowadzonego w niemieckim szpitalu uniwersyteckim, 1 na 3 pacjentów z przedłużającym się PNES był nieprawidłowo tak leczony, jakby miał stan padaczkowy16.
    • U 10–30% pacjentów napady dysocjacyjne i padaczkowe występują naprzemiennie4. Jest to szczególnie częste do zaobserwowania u dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi17.
Cechy kliniczne pozwalające odróżnić napady padaczkowe od psychogennych napadów niepadaczkowych (PNES)
  Psychogenne napady niepadaczkowe Padaczka
Stopniowy początek napadów częste Występują rzadko.
Napady o różnym nasileniu w trakcie przebiegu częste Występują rzadko.
Ruchy bioder przypominające kopulację i opistotonus czasami Występują rzadko.
Ruchy głowy z boku na bok częste Występują rzadko.
Opór przy biernych ruchach kończyn lub powiek częste Występują rzadko.
Płacz podczas napadów czasami Występują rzadko.
Zamknięte oczy bardzo częste Występują rzadko.
Sinica Występują rzadko. częste
Napady trwające dłużej niż 2 minuty częste rzadkie
Szybkie wybudzanie po napadach częste Występują rzadko.
Napady podczas snu bardzo rzadkie częste

Badanie uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

Dalsza diagnostyka specjalistyczna

  • W razie potrzeby ustrukturyzowane procedury testów diagnostycznych
  • W celu wykluczenia możliwych rozpoznań w kontekście diagnostyki różnicowej:
    • badanie w kierunku zaburzeń demielinizacyjnych, takich jak stwardnienie rozsiane (RM, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego)
    • badanie kardiologiczne w celu wykluczenia zaburzeń naczyniowo-mózgowych, np. TIA w przypadku choroby sercowo-naczyniowej
    • wyjaśnienie omdleń
  • W razie potrzeby RM czaszki
  • W razie potrzeby badanie elektrofizjologiczne, np. prędkość przewodzenia nerwowego, elektromiografia (neurologia)
  • Zapis wideo EEG jest złotym standardem w diagnostyce PNES18.
    • hiperwentylacja i stymulacja migającym światłem w celu zamierzonego wywołania napadu
    • Brak napadowej aktywności padaczkowej zwiększa prawdopodobieństwo rozpoznania.
    • Czasami nawet udana rejestracja napadu nie zapewnia potwierdzenia rozpoznania.

Wskazania dla skierowania do specjalisty

  • Aby odróżnić napady dysocjacyjne od napadów padaczkowych, nieuniknione jest zwykle skierowanie do neurologa.
  • Po potwierdzeniu rozpoznania należy skierować pacjenta na psychoterapię. 

Leczenia

Cele terapii

  • Należy uspokoić pacjentów i uświadomić im, że objawy nie są spowodowane chorobami somatycznymi.
  • W ramach psychoterapii identyfikowane są przyczyny zaburzenia dysocjacyjnego i stopniowo zmienia się sposób, w jaki sobie z nimi radzimy. Może to zmniejszyć lub całkowicie wyeliminować objawy.
  • Rehabilitacja psychosomatyczna ew. zaburzonych funkcji

Ogólne informacje o leczeniu

  • Z reguły w badanie i leczenie zaangażowanych jest kilka dziedzin specjalistycznych, np. takimi jak:
    • w diagnostyce różnicowej, np. w celu wykluczenia padaczki lub stwardnienia rozsianego: Badania neurologiczne 
    • w celu diagnostyki i leczenia zaburzeń dysocjacyjnych i możliwie towarzyszących im zaburzeń psychicznych:
      • medycyna psychosomatyczna i psychoterapia
      • psychiatria i psychoterapia
      • lekarska (dodatkowe kompetencje) lub psychologiczna psychoterapia
    • w celu leczenia objawów motorycznych (np. w celu skorygowania dysfunkcyjnych wzorców ruchowych):
      • fizjoterapii
      • ergoterapię

psychoterapia

  • W przypadku podejrzenia zaburzeń dysocjacyjnych, ekspertyza psychodiagnostyczna i psychoterapeutyczna musi zostać włączona do procesu diagnostyki różnicowej na bardzo wczesnym etapie.
    • Zorientowane na zrozumienie formy psychoterapii, takie jak metody psychodynamiczne lub terapia Gestalt, opierają się na założeniu, że rozpoznanie podstawowych motywów lub konfliktów stojących za objawami jest decydującym punktem wyjścia do skutecznego leczenia.
    • Terapia behawioralna ma na celu stopniową zmianę wzorców myślenia i zachowań, które utrzymują objawy.
      • Terapia poznawczo-behawioralna rozróżnia czynniki predysponujące, wyzwalające i podtrzymujące w biopsychospołecznym modelu choroby.
    • Niektóre podejścia w terapii rodzinnej mają na celu, między innymi, rozpoznanie i przezwyciężenie dysfunkcyjnej komunikacji w rodzinie jako czynnika podtrzymującego objawy.
    • Należy unikać psychogenno-somatycznej „pułapki dwoistości”.
      • Na poziomie neurofizjologicznym nie ma ostrej linii podziału między zaburzeniami psychogennymi a somatycznymi.
      • Wpływy psychospołeczne zmieniają mózg, nie tylko funkcjonalnie, ale także strukturalnie.
      • Choroby organiczne OUN, takie jak stwardnienie rozsiane lub guzy mózgu, mają bezpośredni wpływ na doświadczenie emocjonalne, zachowanie i funkcje poznawcze osób dotkniętych chorobą.
  • Do tej pory nie ma prawie żadnych znaczących badań dotyczących skuteczności różnych metod leczenia zaburzeń dysocjacyjnych. Niemniej jednak istnieje powszechna zgoda co do tego, że psychoterapia jest leczeniem z wyboru1.
    • Ważne jest, aby osoba lecząca pacjenta była świadoma, że problem wynika wyłącznie z przyczyn psychologicznych.
    • Przed przyjęciem do szpitala należy rozważyć:
      • Wielu pacjentów od razu po otrzymaniu rozpoznania psychiatrycznego nie zgłasza się na leczenie.
      • Skierowanie na oddział somatyczny szpitala może sprzyjać wtórnemu rozwojowi choroby u pacjenta, utwierdzać go w przekonaniu, że cierpi na chorobę somatyczną i ostatecznie nasilać jej objawy.
    • Choroby współistniejące, zwłaszcza w odniesieniu do zaburzeń psychicznych, są stosunkowo powszechne, a ich leczenie jest często priorytetem.
    • Leczenie, które pozwala pacjentom „zachować twarz”, jest niezbędne.
    • Poprawa może następować powoli, podobnie jak w przypadku przewlekłej choroby organicznej.
    • W przypadku cięższych objawów dysocjacyjnych może być wskazana dalsza rehabilitacja psychosomatyczna.
  • Hipnoterapeuci mogą stosować hipnozę zarówno w celu potwierdzenia rozpoznania, jak i w celach psychoterapeutycznych, zwykle w połączeniu z innymi uznanymi metodami psychoterapii i w celu utrwalenia sukcesu leczenia w dłuższej perspektywie1.
    • Stosowane są zarówno techniki hipnozy zewnętrznej, jak i autohipnozy (np. trening autogenny).
    • Osoby z zaburzeniami dysocjacyjnymi mają zazwyczaj wysoki poziom sugestywności i dlatego łatwo są poddawane hipnozie.
  • Pacjenci z zaburzeniami dysocjacyjnymi są często oceniani jako „trochę dziwni, przesadzający i prawdopodobnie to symulanci”. Sam fakt, że są traktowani z uznaniem i szacunkiem, a nie z uprzedzeniami, ma zasadnicze znaczenie dla terapii.
    • U niektórych pacjentów objawy i napady ustają, gdy tylko otrzymają wyjaśnienie swoich problemów19.
    • Kiedy pacjenci są przyjmowani do szpitala, ważne jest, aby wszyscy, z którymi mają kontakt, mieli wystarczającą wiedzę i zrozumienie choroby oraz procesów psychologicznych (takich jak przeciwprzeniesienie).
  • Następujące czynniki mogą podtrzymywać chorobę:
    • brak rozpoznania i wyjaśnienia przyczyny
    • dysfunkcyjne relacje rodzinne
    • współwystępujące zaburzenia, takie jak zaburzenia afektywne lub PTSD
    • izolacja
    • wtórne korzyści społeczne i finansowe (np. wcześniejsza emerytura)

Drgawki dysocjacyjne (PNES)

  • Potwierdzenie rozpoznania: zazwyczaj neurologia/epileptologia
  • Leczenie: psychoterapia
    • Systematyczna metaanaliza randomizowanych badań kontrolowanych opublikowana w 2005 r. wykazała niewiele wiarygodnych dowodów na skuteczność terapii behawioralnej w leczeniu drgawek dysocjacyjnych20.
    • Niedawne badanie wykazało, że terapia poznawczo-behawioralna była bardziej skuteczna niż standardowa terapia pod względem częstotliwości napadów21.
  • Pacjent nie jest świadomy „winy” za swoje napady. Należy traktować go poważnie i okazywać mu uznanie i szacunek, dokładnie tak jak pacjentowi z napadami padaczkowymi.
    • Napady mogą być równie wyniszczające jak napady padaczkowe.
    • To rozpoznanie powinno być przekazane w sposób jasny i empatyczny19. Niemniej jednak oburzenie, odrzucenie, nieufność i dezorientacja są powszechnymi reakcjami na rozpoznanie. Równie ważne jest podkreślenie pacjentowi, że jego napady nie są symulowane.
    • Prawidłowe rozpoznanie jest zwykle ustalane późno. Badanie opublikowane w 2002 roku wykazało, że od wystąpienia napadów do rozpoznania mija średnio 7 lat22.

Leczenie farmakologiczne

  • Zaburzenia dysocjacyjne same w sobie nie są wskazaniem do leczenia farmakologicznego.
    • Skuteczność benzodiazepin lub SSRI pod względem częstotliwości napadów lub jakości życia nie została udowodniona. Należy unikać benzodiazepin ze względu na ich wysokie ryzyko uzależnienia1.
    • Leki mogą być wskazane w leczeniu współistniejącej choroby (np. depresji).
  • Barbituran amytal (amobarbital) („serum prawdy”) był używany zarówno do celów diagnostycznych, jak i terapeutycznych. Substancje te są jednak kontrowersyjne pod względem etycznym, wiążą się z wysokim ryzykiem wystąpienia reakcji niepożądanych i nie są dopuszczone do obrotu jako leki.
    • Inne barbiturany również nie są dopuszczone do stosowania w tym wskazaniu i nie powinny być stosowane między innymi ze względu na ich wysokie ryzyko uzależnienia.

Drgawki dysocjacyjne (PNES)

  • Należy stopniowo zmniejszać dawki ew. leku przeciwpadaczkowego i ostrożnie go odstawiać.

Profilaktyka

  • Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie psychoterapeutyczne na wczesnym etapie wydają się zapobiegać nawrotom i przejściu w stan przewlekły.

Przebieg, powikłania i rokowanie

przebieg

  • Objawy dysocjacyjne często wykazują wolniejszą progresję niż np. w obwodowych objawach neurologicznych.
  • Urazy fizyczne lub stwarzanie zagrożenia dla innych z powodu zaburzeń dysocjacyjnych są rzadkie.
    • Jednak wielu pacjentom z PNES odbiera się prawo jazdy.
  • Jakość życia może być obniżona, częściowo dlatego, że osoby dotknięte chorobą
    • Czują się stygmatyzowane.
    • Cierpią z powodu rozbieżności między ich obrazem siebie a tym, jak postrzegają ich inni.
    • Nie spełniają swoich często bardzo wysokich wymagań dotyczących wytrzymałości.

Drgawki dysocjacyjne (PNES)

  • PNES jest często rozpoznawany późno, średnio dopiero po 7 latach. Nawet 80% pacjentów przyjmuje leki przeciwpadaczkowe12.
    • Pacjenci z „napadami pseudo grand mal” wydają się być częściej dotknięci towarzyszącymi zaburzeniami osobowości23.
    • Pacjenci często nie są w stanie rozpoznać żadnego związku między stresem psychologicznym a napadami10. Zwykle dopiero w trakcie leczenia psychoterapeutycznego rozumieją, co jest przyczyną ich napadów.
    • U około 30% pacjentów w tej grupie nie ma napadów w perspektywie długoterminowej. Rokowania są najlepsze u nastolatków.
  • Objawy somatyczne i zaburzenia czynnościowe poza napadami są częściej obserwowane u dzieci z drgawkami dysocjacyjnymi niż u dzieci z padaczką24.
    • Nie było znaczących różnic w częstości występowania w porównaniu obu grup:

powikłania

  • Ryzyko uszkodzenia jatrogennego w wyniku niepotrzebnych działań diagnostycznych lub terapeutycznych
    • Zespoły dysocjacyjne, które są bardzo podobne do chorób somatycznych, stanowią szczególnie wysokie ryzyko.
  • U pacjentów z przewlekłymi dysocjacyjnymi zaburzeniami ruchowymi mogą wystąpić powikłania układu mięśniowo-szkieletowego, takie jak zanik, zesztywnienie stawu lub przykurcze, jeśli bezruch utrzymuje się przez długi czas.

Rokowania

  • 75% pacjentów doświadcza spontanicznej remisji objawów dysocjacyjnych.
    • U 25% z nich objawy dysocjacyjne — te same lub inne — nawracają w ciągu kolejnych 15 lat.
  • W 25% przypadków rozpoznanie jest następnie korygowane na korzyść zaburzenia neurologicznego.
  • Rokowanie jest szczególnie korzystne w przypadku dzieci. 85% pacjentów nie ma objawów po 5 latach od rozpoznania, a kolejne 5% zgłasza poprawę.
  • Brak innych zaburzeń psychicznych jest pozytywnym czynnikiem prognostycznym.

Korzystne prognostycznie

  • Izolowane zaburzenia dysocjacyjne z szybkim rozwojem objawów
  • Krótki odstęp czasu między rozpoznaniem a leczeniem
  • Ponadprzeciętna inteligencja
  • Brak towarzyszących psychologicznych objawów lub zaburzeń
  • Brak istotnych wcześniejszych chorób
  • Niedawna zmiana stanu cywilnego (małżeństwo/rozwód)

Niekorzystne prognostycznie

  • PNES lub drżenie
  • Cechy zaburzeń osobowości
  • Współistniejące zaburzenia somatyczne
  • Nieodpowiednia samoocena
  • Objawy ruchowe
  • Przyszłe możliwe spory prawne (np. roszczenie o rentę, roszczenie o odszkodowanie po wypadku)

Drgawki dysocjacyjne (PNES)

  • Niewiele wiadomo na temat rokowania. Nieduże badanie wykazało następujące wyniki25:
    • 71,2% pacjentów nadal miało napady po upływie 11,9 roku po pierwszym wystąpieniu (4,1 roku po rozpoznaniu).
    • 56,4% otrzymywało emeryturę z ustawowego systemu ubezpieczeń społecznych, a odsetek ten wzrósł w okresie obserwacji.
    • Następujące czynniki u pacjentów były związane z korzystniejszym rokowaniem: wyższy poziom wykształcenia, młody wiek w momencie początku objawów, mniej ciężkich napadów, mniej zaburzeń somatoformicznych i niższy stopień dysocjacji.
  • Niekorzystne pod kątem rokowań:
    • długa historia medyczna, konsultacja z kilkoma specjalistami26
    • pacjent w wieku powyżej 40 lat27
    • Według szwedzkiego badania przeprowadzonego na 30 pacjentach, nieodpowiednie lub zaburzone przywiązanie emocjonalne podczas dzieciństwa. W tym — choć bardzo małym badaniu — nie znaleziono dowodów na związki z napadami lub wykorzystywaniem w dzieciństwie28.

Dalsze postępowanie

  • Po zakończeniu psychoterapii przydatne są okazjonalne kontrole przebiegu.

informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjentów?

  • Podkreślanie pacjentom, że ujemne wyniki testów medycznych są pozytywną informacją (brak dowodów na choroby takie jak nowotwór lub podobne).
  • Należy unikać obwiniania w związku z rozpoznaniem.
  • Należy udzielać konsekwentnie wyjaśnień, że dolegliwości są spowodowane czynnikami psychologicznymi (psychoterapeuci powinni być zaangażowani w procedury diagnostyki różnicowej na bardzo wczesnym etapie).
  • Pacjenci powinni być informowani o podstawowych konfliktach wewnętrznych na podstawie konkretnych hipotez, a nie „ogólnej przyczynie psychologicznej”.
    • Może to stanowić dobrą podstawę do dalszych procesów diagnostycznych i terapeutycznych.
  • Należy zapytać o ew. utrzymujące się objawy, lecz skoncentrować się bardziej na podstawowych konfliktach i sposobach ich przezwyciężenia.

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Leitlinien

  • International Society for the Study of Trauma and Dissociation. Guidelines for treating dissociative identity disorder in adults. Journal of Trauma & Dissociation 2011; 12: 115–187. isst-d.org

Literatur

  1. International Society for the Study of Trauma and Dissociation. Guidelines for treating dissociative identity disorder in adults. Journal of Trauma & Dissociation 2011; 12: 115–187. www.isst-d.org
  2. Benbadis SR, Hauser WA. An estimate of the prevalence of psychogenic non-epileptic seizures. Seizure 2000; 9: 280–1. PMID: 10880289 PubMed
  3. Gates JR. Non-epileptic seizures: classification. Co-existence with epilepsy. Diagnosis. Therapeutic approaches and consensus. Epilepsy Behav 2002; 3: 28–33. www.mnepilepsy.org
  4. Gates JR. Non-epileptic seizures: classification. Co-existence with epilepsy. Diagnosis. Therapeutic approaches and consensus. Epilepsy Behav 2002; 3: 28–33. www.mnepilepsy.org
  5. Sharon I, Sharon R, Wilkens JP, Kakatsos P. Dissociative disorders. Medscape, last updated Mar 27, 2014. emedicine.medscape.com
  6. Reuber M, Fernandez G, Helmstaedter C et al. Evidence of brain abnormality in patients with psychogenic nonepileptic seizures. Epilepsy Behav 2002: 3; 249–54. www.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Stone J, Binzer M, Sharpe M. Illness beliefs and locus of control: a comparison of patients with pseudoseizures and epilepsy. J Psychosom Res 2004; 57: 541–7. www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Møkleby K, Blomhoff S, Malt UF et al. Psychiatric comorbidity and hostility in patients with psychogenic nonepileptic seizures compared with somatoform disorders and healthy controls. Epilepsia 2002; 43(2): 193–8. www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Selkirk M, Duncan R, Oto M et al. Clinical differences between patients with nonepileptic seizures who report antecedent sexual abuse and those who do not. Epilepsia 2008; 49(8): 1446–50. www.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Reuber M. Psychogenic nonepileptic seizures: answers and questions. Epilepsy Behav 2008; 12(4): 622–35. www.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Duncan R, Oto M, Martin E et al. Late onset psychogenic nonepileptic attacks. Neurology 2006; 66(11): 1644–7. www.ncbi.nlm.nih.gov
  12. Reuber M, Elger CE. Psychogenic nonepileptic seizures: review and update. Epilepsy Behav 2003; 4(3): 205–16. www.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Stone J, Zeman A, Sharpe M. Functional weakness and sensory disturbance. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2002; 73: 241-5. PubMed
  14. Syed TU, LaFrance (Jr.) WC , Kahriman ES, Hasan SN, Rajasekaran V, et al . Can semiology predict psychogenic nonepileptic seizures? a prospective study. Ann Neurol 2011; Jun;69(6):997-1004. www.ncbi.nlm.nih.gov
  15. Syed TU, LaFrance WC, Kahriman ES, et al.. Can semiology predict psychogenic nonepileptic seizures? a prospective study. Annals af Neurology 2011; 69: 997-1004. PubMed
  16. Reuber M, Pukrop R, Mitchell AJ et al. Clinical relevance of recurrent psychogenic nonepileptic seizure status. J Neurol 2003; 250(11):1355–62. www.ncbi.nlm.nih.gov
  17. Duncan R, Oto M. Psychogenic nonepileptic seizures in patients with learning disability: comparison with patients with no learning disability. Epilepsy Behav 2008; 12(1): 183–6. www.ncbi.nlm.nih.gov
  18. LaFrance WC. Psychogenic nonepileptic seizures. Curr Opin Neurol 2008; 21(2): 195–201. www.ncbi.nlm.nih.gov
  19. Aboukasm A, Mahr G, Gahry BR et al. Retrospective analysis of the effects of psychotherapeutic interventions on outcomes of psychogenic nonepileptic seizures. Epilepsia 1998; 39(5): 470–3. www.ncbi.nlm.nih.gov
  20. Martlew J, Baker GA, Goodfellow L, Bodde N, Aldenkamp A. Behavioural treatments for non-epileptic attack disorder. Cochrane Database of Systematic Reviews, issue 1, 2007. CD006370. The Cochrane Library
  21. Goldstein LH, Chalder T, Chigwedere C, Khondoker MR, Moriarty J, Toone BK,Mellers JDC. Cognitive-behavioral therapy for psychogenic nonepileptic seizures. Neurology 2010; 74: 1986-94. Neurology
  22. Reuber M, Fernandez G, Bauer J et al. Diagnostic delay in psychogenic nonepileptic seizures. Neurology 2002; 58: 493–5. PMID: 11839862 PubMed
  23. Ramchandani D, Schindler B. Evaluation of pseudoseizures. A psychiatric perspective. Psychosomatics 1993; 34: 70-9. PubMed
  24. Salpekar JA, Plioplys S, Siddarth P, et al. Pediatric psychogenic nonepileptic seizures: a study of assessment tools. Epilepsy Behav 2010; 17: 50-5. PubMed
  25. Reuber M, Pukrop R, Bauer J et al. Outcome in psychogenic nonepileptic seizures: 1 to 10 year follow-up in 164 patients. Ann Neurol 2003; 53(3):305–11. www.ncbi.nlm.nih.gov
  26. Mace CJ, Trimble MR. Ten-year prognosis of conversion disorder. The British Journal of Psychiatry 1996; 169: 282-8. PubMed
  27. Couprie W,Wijdicks EF,Rooijmans HG, van Gijn J. Outcome in conversion disorder: a follow up study. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1995; 58: 750-2. PubMed
  28. Binzer M, Eisemann M. Childhood experiences and personality traits in patients with motor conversion symptoms. Acta Psychiatr Scand 1998; 98: 288-95. PubMed
  29. Carton S, Thompson PJ, Duncan JS. Non-epileptic seizures: patients' understanding and reaction to the diagnosis and impact on outcome. Seizure 2003; 12: 287-94. pmid:12810341 PubMed
  30. Aybek S, Kanaan RA, David AS. The neuropsychiatry of conversion disorder. Curr Opin Psychiatry 2008; 21: 270-80. PubMed
  31. Stefansson JG, Messina JA, Meyerowitz S. Hysterical neurosis, conversion type: clinical and epidemiological considerations. Acta Psychiatr Scand 1976; 53: 119-38. PubMed

Autoren

  • Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
F44; F440; F441; F442; F444; F445; F446; F447; F448; F449
Zaburzenie psychiczne Napady niepadaczkowe Napady padaczkopodobne Psychogenne napady niepadaczkowe PNES Napady psychogenne Drgawki Deficyty neurologiczne Zaburzenia konwersyjne Histeria Pseudoneurologiczne dolegliwości fizyczne Traumatyczne przeżycia Amnezja dysocjacyjna Fuga dysocjacyjna Osłupienie dysocjacyjne Dysocjacyjne zaburzenia ruchu Drgawki dysocjacyjne Dysocjacyjne zaburzenia sensoryczne Dysocjacyjne zaburzenie czucia Zaburzenia chodu Astasia abasia Psychogenna choroba Próba Romberga Belle indifference Osobowość mnoga Osobowość wieloraka Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości Zespół Gansera Przejściowe zaburzenia dysocjacyjne w dzieciństwie i wieku młodzieńczym Przejściowe zaburzenie konwersyjne w dzieciństwie i wieku młodzieńczym Psychogenny stan zamroczeniowy Psychogenne splątanie
Zaburzenia dysocjacyjne
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Spektrum zaburzeń psychicznych charakteryzujących się utratą integracji pamięci, świadomości tożsamości, czucia ciała lub mobilności, zwykle bezpośrednio związanych z poprzedzającym traumatycznym wydarzeniem, konfliktami psychologicznymi lub interpersonalnymi.
Neurologia
Zaburzenia dysocjacyjne
/link/30d879fb8b5847f180683243caf4bda8.aspx
/link/30d879fb8b5847f180683243caf4bda8.aspx
zaburzenia-dysocjacyjne
SiteDisease
Zaburzenia dysocjacyjne
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl