Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Świąd w ciąży 

informacje ogólne 

Definicja

  • Swędzenie podczas ciąży może być spowodowane fizjologicznymi zmianami skórnymi, chorobami skóry lub swoistymi dla ciąży chorobami wewnętrznymi1.
  • Swędzenie może wpływać na jakość snu i  życia, a  także może powodować lub nasilać depresję.

Częstość występowania

  • Zdecydowana większość kobiet w  ciąży zgłasza zmiany skórne, przy czym znaczna część z  nich odczuwa swędzenie2.
    • Według badań do 20% pacjentek odczuwa swędzenie podczas ciąży3.
  • W  większości przypadków jest to swędzenie spowodowane zmianami fizjologicznymi, np. suchością skóry.

ICD-10

  • L29 Świąd
  • O26.88 Inne określone stany związane z  ciążą  

Diagnostyka różnicowa

  • Świąd w  ciąży może mieć różne przyczyny3:
    • zaostrzenie choroby skóry występującej przed ciążą (np. zaburzenia atopowe lub łuszczyca).
    • pierwsza manifestacja choroby skóry bez bezpośredniego związku z  ciążą
    • swędzenie w  kontekście zmian fizjologicznych
    • dermatozy w okresie ciąży
    • choroby ogólnoustrojowe związane z  ciążą (głównie choroby wątroby i  dróg żółciowych)

Choroby przewlekłe

Sucha, swędząca skóra

  • Większość przypadków swędzenia w  ciąży jest błaha i  można je przypisać suchej skórze.

Inne swędzące choroby skóry

  • Alergiczny wyprysk kontaktowy
    • U  niektórych pacjentek może się nasilić w  czasie ciąży.
  • Łuszczyca
    • W  łuszczycy stan skóry zwykle ulega poprawie w  okresie ciąży, ale u  niektórych ciężarnych pacjentek choroba może się nasilić.

Dermatozy w okresie ciąży

  • Swoiste dla ciąży choroby skóry obejmują:
    • atopowe wykwity ciążowe (atopic eruptions of pregnancy, AEP)
    • polimorficzna osutka ciężarnych (polymorphic eruption of pregnancy, PEP)
    • pemfigoid ciężarnych

Atopowe wykwity ciążowe (AEP)

  • Cały rozdział opiera się na tym odniesieniu3.
  • Dotyczy to zarówno kobiet w  ciąży z  atopią przed zajściem w  ciążę (ok. 20%), jak i  tych, u  których objawy tego typu wystąpiły po raz pierwszy.
  • Zwykle występuje w  pierwszej połowie ciąży.
  • Głównie wypryskowe, swędzące zmiany na tułowiu i  kończynach

Polimorficzna osutka ciężarnych (PEP)

  • Cały rozdział opiera się na tym odniesieniu3.
  • Ta choroba skóry była wcześniej znana jako swędząca pokrzywka grudkowo-blaszkowa ciężarnych (PUPPP, pruritic urticaria papules and plaques of pregnancy).
  • Występuje w  około 1 na 120–300 ciąż.
  • Zwykle zaczyna się w  3. trymestrze ciąży: występuje silne swędzenie brzucha i  tworzenie się polimorficznych blaszek i  grudek.
    • Wysypka często rozprzestrzenia się na pośladki i  proksymalną część ud. Możliwa jest również forma uogólniona.
    • Zazwyczaj obszar wokół pępka jest wolny od wysypki.
  • Jest ona nieszkodliwy dla matki i  dziecka i  znika samoistnie po 4–6 tygodniach (niezależnie od porodu).

pemfigoid ciężarnych

  • Cały rozdział opiera się na tym odniesieniu3.
  • Rzadkie pęcherzowe zaburzenie autoimmunologiczne związane z  ciążą
  • Występuje w  około 1 na 2000–60  000 wszystkich ciąż.
  • Zwykle zaczyna się pod koniec 3. trymestru, ale może wystąpić w  dowolnym momencie ciąży.
  • Zwykle zaczyna się w  okolicy brzucha, w  tym w  okolicy okołopępkowej. Pojawiają się silnie swędzące polimorficzne grudki i  blaszki pokrzywkowe, a  w  przebiegu choroby wykwity rozprzestrzeniają się i  pojawiają się pęcherze.
  • Rokowanie jest dobre. Choroba ma zmienny przebieg w  okresie ciąży, ale w  ciągu kilku tygodni lub miesięcy po porodzie następuje remisja.
  • Istnieje zwiększone ryzyko wewnątrzmacicznego opóźnienia wzrostu (SGA) i  przedwczesnego porodu. W  ostatnim trymestrze ciąży należy zatem regularnie monitorować płód.

Obrzęk naczynioruchowy zależny od estrogenów

  • Jest to rzadki stan, w  którym estrogen wydaje się zwiększać poziom bradykininy, co z  kolei prowadzi do wysypki i  swędzenia.
  • Obrzęk twarzy, któremu towarzyszy mniejszy świąd niż w  przypadku pokrzywki.
  • Mogą również występować dolegliwości brzuszne4.
  • Chorobę może wywołać ciąża, a  także stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych. W  kolejnych ciążach może wystąpić nawrót.
  • Rokowanie jest dobre. Wysypka stopniowo ustępuje. Pacjentki powinny jednak zrezygnować z  przyjmowania doustnych środków antykoncepcyjnych lub innych preparatów zawierających estrogeny.

Choroby wątroby swoiste dla ciąży

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciążowa

  • Cały rozdział opiera się na tym odniesieniu3.
  • Choroba ta jest stosunkowo powszechna przy zapadalności wynoszącej 0,3–5,6%.
  • Wzrost stężenia kwasów żółciowych, transaminaz, gamma GT i  ew. bilirubiny
  • Zwykle występuje po 30. tygodniu ciąży.
  • Uciążliwe swędzenie bez wykwitów skórnych, szczególnie na dłoniach i  podeszwach stóp, najbardziej dokuczliwe w  nocy
  • Może wystąpić żółtaczka i  ciemne zabarwienie moczu.
  • Choroba nie jest niebezpieczna dla matki, ale wiąże się z  nieznacznie podwyższonym ryzykiem przedwczesnego porodu i  wewnątrzmacicznego obumarcia płodu w  ciągu ostatnich kilku tygodni przed terminem porodu.
  • Ustępuje samoistnie po porodzie.
  • Leczenie kwasem ursodeoksycholowym przez okres dojrzewania płuc płodu może skutecznie łagodzić objawy.
  • Rozważyć indukcję porodu w  37.–38. tygodniu ciąży.

Ostre stłuszczenie wątroby ciężarnych

  • Ostre stłuszczenie wątroby w  ciąży jest rzadką chorobą, która występuje w  około 1 na 7000–15  000 ciąż.
  • W  ciągu kilku dni rozwija się ciężka niewydolność wątroby z  osłabionym ogólnym stanem fizycznym, nudnościami, świądem, polidypsją, bólem brzucha i  — w  dalszym przebiegu choroby — anoreksją i  żółtaczką.
  • U  około 20% pacjentek stwierdza się również zespół HELLP5.
  • Wymagana jest natychmiastowa hospitalizacja, poród i  intensywna opieka5.
  • Śmiertelność okołoporodowa matek wynosiła kiedyś ponad 70%, dziś jest to <10%><10%>5.
  • Śmiertelność okołoporodowa dziecka jest wyższa (10–20%).

Przewlekłe choroby wątroby w  ciąży

Wywiad lekarski 

  • Początek wysypki
  • Lokalizacja, rozprzestrzenianie się
  • Manifestacja
  • Wahania dobowe
  • Związek czasowy z  poprzednimi chorobami, operacjami, lekami, innymi zdarzeniami
  • Związane ze zdrowiem obniżenie jakości życia, stres psychiczny, zaburzenia snu
  • Wcześniejsze schorzenia, w  tym dermatozy
  • Przyjmowane leki
  • Uprzednio rozpoznane alergie
  • Wywiad rodzinny (np. zaburzenia atopowe)
  • Wywiad dotyczący podróży
  • Dotychczasowy przebieg ciąży
  • Bóle w  jamie brzusznej? Inne objawy towarzyszące?
  • Zabarwienie moczu lub stolca?

Badanie przedmiotowe

  • Badanie całej skóry, w  tym błon śluzowych
  • Ocena ogólnego stanu fizycznego pacjentki

Badanie uzupełniające

  Wskazania do skierowania do specjalisty / szpitala

  • Jeśli w  czasie ciąży występuje niejasna choroba skóry, w  uzupełnieniu oceny ginekologicznej należy skierować pacjentkę do specjalisty dermatologa.
  • Hospitalizacja w  podejrzeniu ostrego ciążowego stłuszczenia wątroby, pogorszenia ogólnego stanu fizycznego lub wzrostu stężenia kwasów żółciowych/enzymów wątrobowych

Postępowanie i  zalecenia

  • W  zależności od rozpoznania
  • Pewność rozpoznania i  odpowiednie informacje dla pacjentki

Ogólne zalecenia

  • Korzystniej jest nosić odzież wykonaną z  bawełny.
  • Należy delikatnie osuszać ręcznikiem wilgotną skórę (nie trzeć).
  • W  razie potrzeby można uciskać swędzące obszary skóry zimną bawełnianą ściereczką.
  • Należy unikać:
    • ciepła (gorących kąpieli, gorących napojów, gorących obszarów)
    • stresu
    • alkoholu.
    • odzieży syntetycznej i  wełnianej

Terapia miejscowa w  ciąży

  • Środki natłuszczające
    • wskazane w  dermatozach wysuszających skórę
    • stosowanie syndetów do mycia (sztucznie wytworzonych substancji myjących, „syntetycznych detergentów“)
    • tłuste kremy, natłuszczające maści i  balsamy
      • Przy wyborze nośnika należy wziąć pod uwagę przyczynę wyzwalającą, preferencje pacjentki, obszar ciała i  porę aplikacji środka.
  • Produkty zawierające mocznik, np. Urea pura 5,0
    • Łagodzą swędzenie.
    • Można je bezpiecznie stosować w  ciąży.
  • Środki objawowe i  przeciwświądowe
    • Ocena wyników badań dotyczących działania przeciwświądowego nastręcza trudności.
    • miejscowe środki znieczulające, np. lidokaina, kamfora
      • Często działają tylko przez krótki czas.
    • miejscowe glikokortykosteroidy
      • Można przykładowo nakładać cienką warstwę aceponianu metyloprednizolonu 0,1% raz na dobę.
      • Nie są zalecane jako jedyna terapia długoterminowa.
      • skuteczne przez krótki czas w  przypadku wtórnych zmian zapalnych zadrapań
      • zasadniczo brak badań potwierdzających skuteczność przeciwświądową
      • W  dużym badaniu kohortowym nie stwierdzono istotnego związku między stosowaniem miejscowych glikokortykosteroidów w  ciąży a  zmniejszoną masą urodzeniową lub rozmiarem dziecka6.

Terapia ogólnoustrojowa w  ciąży

  • Dermatozy (np. AEP, PEP)
    • 1. wybór: desloratadyna 5  mg na dobę
    • 2. wybór: steroidy miejscowe (patrz powyżej)
    • 3. wybór: mirtazapina (poza wskazaniami rejestracyjnymi) 7,5–30  mg na dobę
  • Wątrobowo-żółciowe (np. ICP, PBC, PSC)
    • 1. wybór: kwas ursodeoksycholowy (poza wskazaniami rejestracyjnymi) 10–20  mg/kg m.c. na dobę
    • 2. wybór: s-adenozylometionina (poza wskazaniami rejestracyjnymi) 1000  mg na dobę
    • 3. wybór: ryfampicyna (poza wskazaniami rejestracyjnymi) 150–300  mg na dobę
  • Glikokortykosteroidy ogólnoustrojowe
    • Trudno jest ocenić ryzyko wad rozwojowych płodu po ogólnoustrojowym stosowaniu glikokortykoidów w  ciąży; należy je stosować wyłącznie po dokładnej ocenie korzyści i  ryzyka.
    • Brakuje badań dotyczących skuteczności w  przewlekłym świądzie, z  doświadczenia klinicznego wynika, że są skuteczne w  szerokim zakresie wskazań.
    • możliwa krótkotrwała terapia ciężkiego świądu z  towarzyszącym silnym obciążeniem psychicznym
    • Lekami z  wyboru w  ciąży są niemetylowane glikokortykosteroidy, takie jak prednizolon i  prednizon.
  • Fototerapia UVB
    • potwierdzona skuteczność w  swędzącym zapaleniu mieszków włosowych w  ciąży7 oraz świądzie uogólnionym8
    • Stosować wyłącznie w  zaawansowanej ciąży ze względu na działanie immunosupresyjne.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w  Deximed

Quellen

Literatur

  1. Bergman H, Melamed NB, Koren G. Pruritus in pregnancy. Treatment of dermatoses unique to pregnancy. Canadian Family Physician, 2013; 59 (12):1290-4.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24336540/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24336540/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Kannambal K, Tharini GK. A Screening Study on Dermatoses in Pregnancy. J Clin Diagn Res. 2017 May;11(5)  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5483789/" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5483789/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Stefaniak AA, Pereira MP, Zeidler C, Ständer S. Pruritus in Pregnancy. Am J Clin Dermatol. 2022 Mar;23(2):231-246  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35191007/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35191007/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Caballero T, Baeza ML, Cabañas R, et al. Consensus statement on the diagnosis, management, and treatment of angioedema mediated by bradykinin. Part I. Classification, epidemiology, pathophysiology, genetics, clinical symptoms, and diagnosis. J Investig Allergol Clin Immunol. 2011;21(5):333-47.  https://www.jiaci.org/summary/vol21-issue5-num755" href="https://www.jiaci.org/summary/vol21-issue5-num755" target="_blank">www.jiaci.org
  5. Liu J, Ghaziani TT, Wolf JL. Acute fatty liver disease of pregnancy: Updates in pathogenesis, diagnosis, and management. Am J Gastroenterol 2017; 112:838–46.  https://www.researchgate.net/profile/Tara-Ghaziani/publication/315064787_Acute_Fatty_Liver_Disease_of_Pregnancy_Updates_in_Pathogenesis_Diagnosis_and_Management/links/5af3835b4585157136c91e08/Acute-Fatty-Liver-Disease-of-Pregnancy-Updates-in-Pathogenesis-Diagnosis-and-Management.pdf" href="https://www.researchgate.net/profile/Tara-Ghaziani/publication/315064787_Acute_Fatty_Liver_Disease_of_Pregnancy_Updates_in_Pathogenesis_Diagnosis_and_Management/links/5af3835b4585157136c91e08/Acute-Fatty-Liver-Disease-of-Pregnancy-Updates-in-Pathogenesis-Diagnosis-and-Management.pdf" target="_blank">www.researchgate.net
  6. Andersson NW, Skov L, Andersen JT. Evaluation of Topical Corticosteroid Use in Pregnancy and Risk of Newborns Being Small for Gestational Age and Having Low Birth Weight. JAMA Dermatol. 2021 Jul 1;157(7):788-795  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8100914/" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8100914/" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Reed J, George S. Pruritic folliculitis of pregnancy treated with narrowband (TL-01) ultraviolet B phototherapy. Br J Dermatol 1999; 141: 177-179 . pmid:10417550  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=10417550[uid]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=10417550[uid]" target="_blank">PubMed
  8. Yashar SS, Gielczyk R, Scherschun L, Lim HW. Narrow-band ultraviolet B treatment for vitiligo, pruritus, and inflammatory dermatoses. Photodermatol Photoimmunol Photomed 2003; 19: 164-168.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12925186" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12925186" target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Naoum EE, Leffert LR, Chitilian HV, Gray KJ, Bateman BT. Acute Fatty Liver of Pregnancy: Pathophysiology, Anesthetic Implications, and Obstetrical Management. Anesthesiology. 2019 Mar;130(3):446-461  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30707120/" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30707120/" target="_blank">pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autor*innen

  • Bonnie Stahn, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Hamburg
L29; O2688
Świąd związany z ciążą Świąd w ciąży Świąd u kobiet w ciąży Polimorficzna dermatoza ciążowa PEP Wielopostaciowa osutka ciężarnych PEP Polymorphic eruption of pregnancy Pemfigoid ciążowy Obrzęk naczynioruchowy zależny od estrogenów Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciążowa Ostre stłuszczenie wątroby w ciąży Wirusowe zapalenie wątroby Pierwotna marskość żółciowa Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych PSC
Świąd w ciąży 
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Swędzenie podczas ciąży może być spowodowane fizjologicznymi zmianami skórnymi, chorobami skóry lub swoistymi dla ciąży chorobami wewnętrznymi1. Swędzenie może wpływać na jakość snu i  życia, a  także może powodować lub nasilać depresję.
Położnictwo
Świąd ciężarnych
/link/79b584a1a6bb4a49976fffb63f39b48a.aspx
/link/79b584a1a6bb4a49976fffb63f39b48a.aspx
swiad-ciezarnych
SiteProfessional
Świąd ciężarnych
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl