Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Suchość oczu (zespół Sjögrena)

informacje ogólne

Definicja

  • Wieloczynnikowy zespół z suchością oka wskutek utraty homeostazy filmu łzowego.
  • Może prowadzić do dyskomfortu oczu i upośledzenia wzroku.

Terminologia

Częstość występowania

  • Chorobowość rośnie wraz z wiekiem.
  • Miliony ludzi na całym świecie cierpią z powodu suchości oczu. Współczynnik chorobowości wynosi od 5% do 34%1.
  • Dolegliwości często występują u starszych lub ciężko chorych pacjentów, którzy mają problemy z zamykaniem oczu.
  • Stosowanie leków przeciwcholinergicznych i niektóre choroby (np. reumatoidalne zapalenie stawów) predysponują do wystąpienia tych zaburzeń2.

Patologie

  • Film łzowy
    • Składa się z trzech warstw (warstwa lipidowa, warstwa wodna i warstwa mucynowa), z których każda odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie.
    • Gruczoły Meiboma wytwarzają warstwę lipidową, zapobiegającą parowaniu.
    • Warstwa wodna jest wytwarzana przez dodatkowe gruczoły łzowe, a warstwa mucynowa przez komórki kubkowe spojówki.
    • Choroba lub zaburzenie jednego lub więcej z tych układów prowadzi do suchości oczu.
  • Zaburzenie może być spowodowane następującymi przyczynami:
    • zmiany związane z wiekiem (zanik)
    • przewlekłe zapalenie
    • czynniki autoimmunologiczne
    • czynniki genetyczne (HLA-B8)
    • czynniki hormonalne
    • noszenie soczewek kontaktowych

Rozważania diagnostyczne

  • Ograniczona produkcja łez
    • zespół Sjögrena
    • przyczyny inne niż zespół Sjögrena (niewydolność gruczołów łzowych, zmniejszone wydzielanie odruchowe, reakcje niepożądane na leki)
  • Zwiększone parowanie
    • niewydolność gruczołów Meiboma
    • zaburzenie powiek
    • ograniczone mruganie
  • Wpływy zewnętrzne
    • niedobór witaminy A
    • krople do oczu i środki konserwujące zawarte w kroplach do oczu
    • noszenie soczewek kontaktowych
    • choroby rogówki i alergie
    • po operacji oka

Czynniki ryzyka suchości oczu

Przyczyna konsultacji

  • Suchość oczu często występuje u osób starszych.

Niebezpieczny odwracalny przebieg choroby

ICD-10

  • H04 Patologie układu łzowego
    • H04.1 Inne zaburzenia gruczołu łzowego

Diagnostyka różnicowa

Podeszły wiek

  • Suchość oczu często występuje u osób starszych.

Zespół Sjögrena

  • Patrz artykuł Zespół Sjörgena.
  • Występuje głównie u kobiet w średnim wieku.
  • Wpływa na wiele narządów. Suchość oczu współistnieje często z zapaleniem wielostawowym oraz suchością w ustach i suchym nosem.
  • Dodatnie wyniki testów serologicznych (wykrywanie autoprzeciwciał)
  • Dodatni wynik biopsji błony śluzowej
  • Wynik badania oczu: lekkie lub umiarkowane przekrwienie spojówek. W dolnej części rogówki i spojówki gałkowej widoczne są punkcikowate zmiany, które są wyraźnie widoczne po zabarwieniu różem bengalskim.

Porażenie nerwu twarzowego

  • Patrz artykuł Porażenie nerwu twarzowego.
  • Wskutek obwodowego porażenia nerwu twarzowego może wystąpić suchość oka dotkniętego zaburzeniem.

Suchość oczu w chorobach ogólnych (wybór)

Wywiad lekarski

Na to należy zwrócić szczególną uwagę

  • Objawy zależne od czasu, miejsca i przebiegu w danym dniu
  • Obciążenie w miejscu pracy (np. praca przy monitorze, suche, zapylone powietrze, klimatyzacja)
  • Suchość oczu spowodowana chorobami ogólnymi (patrz wyżej)
  • Wywiad lekarski dotyczący przyjmowania leków

Sygnały alarmujące, które wymagają natychmiastowego skierowania do specjalisty lub na oddział okulistyczny

Badanie przedmiotowe

Informacje ogólne

  • Objawy choroby ogólnoustrojowej?
  • Porażenie nerwu twarzowego
  • Czy objawy są powiązane z suchością oczu?
  • Zaostrzenie objawów, np. przy czytaniu/czynnościach wykonywanych na monitorze przez dłuższy czas, przy narażeniu na wiatr/klimatyzację

Podstawowe badanie wzroku

  • Badanie ostrości wzroku
    • Ostrość wzroku nie może być znacznie obniżona. Mruganie powinno prowadzić do odzyskania prawidłowej ostrości widzenia.
  • Pole widzenia
  • Badanie rogówki i spojówki z barwieniem fluoresceiną
  • Badanie źrenicy w przytłumionym świetle

Inne badania oczu

  • Dokładna obserwacja powieki: opuchlizna, zaczerwienienie lub nieprawidłowe ułożenie rzęs (nieprawidłowy wzrost rzęs)
  • Refleks z dołeczka
  • Oftalmoskopia
  • Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego u specjalisty

Badanie uzupełniające

  • Sekcję opracowano na postawie tego źródła4
  • Skóra
    • trądzik, wyprysk, rumień motylkowy, inne wypryski
  • Stawy palców
  • W razie podejrzenia choroby tkanki łącznej należy przeprowadzić ogólną diagnostykę.
  • Pomiar osmolarności płynu łzowego jest uważany za najlepszy test diagnostyczny5, ale badanie to jest rzadko wykonywane rutynowo.
  • Przy podejrzeniu zespołu Sjögrena należy przeprowadzić badanie autoprzeciwciał.
    • na przykład przeciwciała przeciwjądrowe (ANA, dodatnie u 55–97%), RF (32–90%), przeciw-SSA (16–70%) i przeciw SSB (7–50%)6
    • Do rozpoznania zespołu Sjögrena potrzebna jest biopsja z dodatnim wynikiem histopatologicznym.  

Algorytm badania suchości oczu4

Postępowanie i zalecenia

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Skierowanie rzadko jest konieczne w przypadku niepowikłanych dolegliwości bez objawów współistniejących.
  • W przypadku podejrzenia zespołu Sjögrena: należy skierować pacjenta na oddział laryngologiczny w celu wykonania biopsji błony śluzowej policzka.

Działanie

  • Celem leczenia jest złagodzenie objawów i zapobieganie bliznowaceniu rogówki oraz jej perforacji7.
  • Głównym sposobem leczenia jest stosowanie sztucznych łez/żelu/maści do oczu.
    • różne stopnie lepkości
    • sztuczne łzy w ciągu dnia i żel/maść do oczu na noc
    • z konserwantami i bez: szczególnie ważne w przypadku noszenia soczewek kontaktowych Mogą one ulec przebarwieniu pod wpływem środka konserwującego.
    • Nie ma wystarczających podstaw naukowych do zalecenia preferowanego typu kropli do oczu1.
  • Należy uwzględnić czynniki nasilające objawy.
    • soczewki kontaktowe: ograniczenie stosowania lub zmiana na inny typ
    • leki, takie jak trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne i tabletki przeciwhistaminowe
  • Optymalizacja leczenia chorób współistniejących, np.:
  • Dobrze dopasowane okulary chronią oczy przed przeciągami.
  • Konieczne może być zastosowanie różnych form miejscowego leczenia farmakologicznego.
    • ogólnoustrojowe lub miejscowe antybiotyki w przewlekłych zapaleniach
    • krople do oczu z cyklosporyną w przypadku zapalenia i suchości oczu Krople do oczu mogą zwiększyć produkcję łez8, ale może upłynąć kilka miesięcy, zanim uzyska się stabilne działanie.
    • Miejscowa terapia glikokortykosteroidami jest skuteczna w leczeniu zapaleń związanych z suchością oczu9; leczenie to musi być prowadzone przez okulistę.
  • W przypadku deformacji anatomicznych lub porażenia powiek konieczne może być stosowanie neutralnej maści do oczu, plastra okluzyjnego na noc lub skierowanie na leczenie chirurgiczne.
  • Suchość oczu może wystąpić po operacji oka, ale zwykle jest zjawiskiem przejściowym.
  • Suchość oczu jest przeciwwskazaniem do laserowego leczenia krótkowzroczności lub dalekowzroczności.
  • Kwasy tłuszczowe omega-3 jako suplement diety
    • Wykazano ich skuteczność w mniejszych badaniach, jednak nie stwierdzono istotnej różnicy w badaniu z grupą kontrolną otrzymującą placebo, obejmującym 499 pacjentów przyjmujących kapsułki omega-3 lub kapsułki placebo (oliwa z oliwek) przez okres 1 roku10-11.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

Literatur

  1. Pucker AD, Ng SM, Nichols JJ. Over the counter (OTC) artificial tear drops for dry eye syndrome. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Feb 23;2:CD009729. PMID: 26905373 PubMed
  2. Schaumberg DA, Sullivan DA, Buring JE, et al. Prevalance of dry eye syndrome among U.S. women. Am J Ophthalmol 2003; 136: 318-26. PubMed
  3. Yildirim, P., Garip, Y., Karci, A. A. and Guler, T. (2015), Dry eye in vitamin D deficiency: more than an incidental association. International Journal of Rheumatic Diseases. doi: 10.1111/1756-185X.12727 DOI
  4. Methodologies to diagnose and monitor dry eye disease: report of the Diagnostic Methodology Subcommittee of the International Dry Eye WorkShop (2007). Ocul Surf 2007; 5:108. PubMed
  5. Jackson WB. Blepharitis: current strategies for diagnosis and management. Can J Ophthalmol 2008; 43: 170-9. PubMed
  6. Kruszka P, O'Brian RJ. Diagnosis and management of Sjögren syndrome. Am Fam Physician 2009; 79: 465-70. American Family Physician
  7. Cronau H, Kankanala, RR, Mauger T. Diagnosis and management of red eye in primary care. Am Fam Physician 2010; 81: 137-44. American Family Physician
  8. Galor A, Jeng BH. Red eye for the internist: when to treat, when to refer. Cleve Clin J Med 2008; 75: 137-44. PubMed
  9. American Academy of Ophthalmology. Preferred practice patterns. Dry eye syndrome. Accessed September 3, 2009. pdfs.semanticscholar.org
  10. Donnenfeld ED. Effect of oral re-esterified Omega-3 nutritional supplementation on dry eye disease: double-masked randomized placebo-controlled study. Paper presented at: ASCRS. April 17-21, 2015; San Diego. ascrs.confex.com
  11. Dry Eye Assessment and Management Study Research Group. n-3 Fatty Acid Supplementation for the Treatment of Dry Eye Disease. N Engl J Med 2018 Apr 13. doi:10.1056/NEJMoa1709691 DOI
  12. Anzaar F, Foster CS, Ekong AS. Dry eye syndrome. eMedicine. Last accessed on May 19, 2009.
  13. Nichols KK, Mitchell GL, Zadnik K. The repeatability of clinical measurements of dry eye. Cornea 2004; 23:272. PubMed

Autor*innen

  • Heidrun Bahle, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München
H04; H041
Zmniejszona objętość łez Zwiększone parowanie łez Zaburzenie filmu łzowego Suchość oka Kseroftalmia Zapalenie spojówki i rogówki Zespół Sjögrena Przyczyny inne niż zespół Sjörgena Niewydolność gruczołów łzowych Test Schirmera Break up time BUT
Suchość oczu (zespół Sjögrena)
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Wieloczynnikowy zespół z suchością oka wskutek utraty homeostazy filmu łzowego. Może prowadzić do dyskomfortu oczu i upośledzenia wzroku. Suchość oczu Suche zapalenie rogówki i spojówki: w przypadku wyraźnych objawów
Okulistyka
Zespół suchego oka (zespół Sicca)
/link/957e634d18a54f2691f49025285f2bf4.aspx
/link/957e634d18a54f2691f49025285f2bf4.aspx
zespol-suchego-oka-zespol-sicca
SiteProfessional
Zespół suchego oka (zespół Sicca)
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl