Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Ubytek słuchu u osób starszych (głuchota starcza)

Streszczenie

  • Definicja: Głuchota starcza to neurogenny, symetryczny ubytek słuchu z równomierną progresją przez wiele lat, w którym jako pierwszy upośledzeniem jest dotknięty zakres wysokich częstotliwości.
  • Częstość występowania: Powszechny objaw, występujący u około 466 milionów ludzi na świecie. Ponad 30% w grupie wiekowej powyżej 70 lat
  • Objawy: Stan ten charakteryzuje się upośledzeniem słuchu i rozumienia mowy w hałaśliwym otoczeniu, wolniejszym ośrodkowym przetwarzaniem informacji akustycznych i ograniczoną zdolnością lokalizowania źródeł dźwięku.
  • Wyniki: Stan wykrywany przy zwykłym badaniu przedmiotowym.
  • Diagnostyka: Mini test audio (MAT), audiometria.
  • Leczenie: Leczenie odbywa się za pomocą aparatu słuchowego lub innych urządzeń wzmacniających dźwięk. Bardzo rzadko stosuje się zabiegi chirurgiczne. Implanty ucha środkowego jako opcja terapeutyczna dla wybranych pacjentów. Implanty ślimakowe jako opcja terapeutyczna w przypadku ciężkiego ubytku słuchu.

Informacje ogólne

Definicja

  • Głuchota starcza 
    • neurogenny, symetryczny ubytek słuchu 
    • równomierny postęp przez wiele lat
    • Na początku obejmuje zakres wysokich częstotliwości.
  • Choroba charakteryzuje się następującymi cechami:
    • ograniczone słyszenie i rozumienie mowy w hałaśliwym otoczeniu
    • wolniejsze ośrodkowe przetwarzanie informacji akustycznych
    • ograniczona zdolność do lokalizowania źródeł dźwięku
    • zaburzenia komunikacji spowodowane obustronnym ubytkiem słuchu
  • Nieleczony ubytek słuchu może mieć w starszym wieku daleko idące konsekwencje psychiczne, fizyczne i społeczne.

Częstość występowania

  • Współczynnik chorobowości
    • Ubytek słuchu jest powszechnym objawem i według kryterium Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) należy do istotnych problemów zdrowotnych ludzkości1.
    • Na świecie dotyka około 466 milionów osób1.
    • Około 1/3 wszystkich osób dotkniętych tą chorobą ma co najmniej 65 lat.
      • W grupie wiekowej powyżej 60 lat >20% ma problemy ze słuchem.
      • W grupie wiekowej powyżej 70 lat >30% ma problemy ze słuchem.
    • Informacje na temat współczynnika chorobowości dla ubytku słuchu i korzystania z aparatów słuchowych w Europie są niekompletne, ponieważ różne definicje utrudniają gromadzenie danych.
  • Środowisko
    • Upośledzeniom słuchu sprzyja mieszkanie w regionach uprzemysłowionych w porównaniu z obszarami izolowanymi lub wiejskimi 2.
  • Trend czasowy
    • Współczynnik chorobowości dla ubytku słuchu u osób starszych wzrasta w wyniku rosnącego odsetka osób starszych w społeczeństwie.
  • Środki pomocnicze
    • Obecnie tylko około 16% wszystkich pacjentów z ubytkiem słuchu jest wyposażonych w aparaty słuchowe.
    • Nieleczony ubytek słuchu utrudnia codzienne funkcjonowanie i pogarsza jakość życia, a także ma związek z przyczynami i przebiegiem chorób geriatrycznych.

Etiologia i patogeneza

  • Główne czynniki
    • starzenie się
    • uszkodzenia spowodowane hałasem
    • predyspozycje genetyczne
    • choroby onkologiczne
    • narażenie na substancje ototoksyczne

Patofizjologia

  • Następuje powoli postępujący niedosłuch odbiorczy spowodowany zmianami morfologicznymi i czynnościowymi.
    • ucho wewnętrzne (ślimak)
    • nerw słuchowy
    • obszary ośrodkowe
  • Dotknięte są zarówno ośrodkowe, jak i obwodowe narządy słuchu3.
    • utrata komórek rzęsatych i zwojowych w ślimaku
    • zmiany w rozumieniu ze słuchu
  • Utrata słuchu zaczyna się w najwyższych zakresach częstotliwości.
    • Pełny zakres słyszalności u człowieka wynosi od 0 do maksymalnie 20 kHz.
    • Ubytek słuchu obejmuje początkowo wyższe częstotliwości spektrum słuchu, a później także średnie i niższe częstotliwości.
    • Przede wszystkim zakłóca odbiór mowy w hałaśliwym otoczeniu.
    • Częstotliwości najbardziej dotknięte głuchotą starczą wynoszą powyżej 2 kHz.
    • Jeśli ubytek słuchu pogłębia się w zakresie częstotliwości 2–4 kHz, percepcja mowy jest upośledzona w każdym środowisku.
  • Istnieją trzy klasyczne podtypy3:
    1. czuciowy (utrata zewnętrznych komórek rzęsatych)
    2. metaboliczny (zanik prążkowia naczyniowego)
    3. nerwowy (utrata komórek zwojowych)
    • Trzy podtypy mogą występować pojedynczo lub w połączeniu.

Czynniki predysponujące

  • Niedosłuch czuciowo-nerwowy w dzieciństwie może prowadzić do szybszego osłabienia słuchu związanego z wiekiem4.
  • Obciążenie hałasem
    • Osoby narażone na silne obciążenie hałasem w pracy lub w czasie wolnym są bardziej zagrożone ubytkiem słuchu dla wysokich częstotliwości5.
  • Palenie tytoniu
    • Używanie nikotyny jest również związane z utratą słuchu dla dźwięków o wysokiej częstotliwości6.
  • Leki, które mogą przyczyniać się do ubytku słuchu to7: 
    • antybiotyki aminoglikozydowe
    • cisplatyny
    • diuretyki pętlowe
    • NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) 
    • leki chemioterapeutyczne
    • leki przeciw malarii
  • Inne toksyny, które mogą przyczyniać się do utraty słuchu to7:
    • ołów
    • tlenek węgla
    • rtęć
  • nadciśnienie
  • dodatni wywiad rodzinny

ICD-10

  • H91 Inne rodzaje upośledzenia słuchu
    • H91.1 Upośledzenie słuchu starcze

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Wywiad lekarski
  • Badanie przedmiotowe
  • Mini test audio (MAT)
  • Audiometria

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • W ocenie geriatrycznej upośledzenie słuchu stwierdza się na podstawie pytania: Czy ma Pan(i) trudności ze zrozumieniem rozmów (ewentualnie również podczas korzystania z aparatu słuchowego)?
    • Pytanie ma wysoką ujemną wartość predykcyjną.
    • Jeśli odpowiedzi nie budzą wątpliwości, nie ma potrzeby dalszego zajmowania się tą kwestią.
  • Zdolność słyszenia zmniejsza się z czasem.
    • Członkowie rodziny i znajomi wcześniej dostrzegają problem niż osoby nim dotknięte.
    • Dodatkowe znaczenie ma zatem wywiad z osobami trzecimi.
  • Rozmowy w parach są łatwiejsze niż spotkania, na których rozmawia wiele osób.
  • Utracie słuchu często towarzyszą:
  • Konsekwencje ubytku słuchu 
    • Dźwięki ostrzegawcze o wysokiej częstotliwości nie są odbierane lub nie można ich zlokalizować.
    • Wzrasta ryzyko upadków, a następnie rozwoju demencji.
    • Zwiększa się ryzyko hospitalizacji.
    • pogorszenie komunikacji między lekarzem a pacjentem 
    • Nieleczony ubytek słuchu może powodować:
      • izolację społeczną
      • depresję
      • utratę poczucia własnej wartości

Badanie przedmiotowe

  • Otoskopia w celu wykluczenia przyczyn innych niż starzenie się.
  • Próba Webera daje wynik neutralny.
    • próba Rinnego dodatnia
    • Przewodnictwo powietrzne działa lepiej niż przewodnictwo kostne.
  • Orientacyjne badanie słuchu
    • próba szeptu

Mini test audio (MAT)

  • Do stosowania przez lekarzy, którzy nie specjalizują się w laryngologii.
  • Bez dodatkowych środków pomocniczych można w ten sposób zidentyfikować część pacjentów z istotnym ubytkiem słuchu.
  • W tym teście subiektywnego ubytku słuchu pacjenci zaznaczają, czy poniższe stwierdzenia są trafne (prawda, częściowo prawda, nieprawda):
    • Inni mówią mi, że nastawiam telewizor zbyt głośno.
    • Nie słyszę zbyt dobrze świergotu ptaków ani cykania świerszczy.
    • Mam trudności ze zrozumieniem rozmowy z inną osobą podczas jazdy autobusem.
    • Jeśli ktoś szepcze, trudno mi zrozumieć jego słowa.
    • Moje problemy ze słuchem prowadzą do nieporozumień z rozmówcami.
    • Inni mówią mi, że mogę mieć problemy ze słuchem.
  • Podsumowanie
    • prawda: 2 punkty,
    • częściowo prawda: 1 punkt,
    • nieprawda: 0 punktów
  • Zsumowanie wszystkich punktów
  • Dalsza specjalistyczna diagnostyka w gabinecie laryngologicznym przy łącznym wyniku 2 punktów powyżej 50. roku życia
  • Jeśli pacjent ma już aparat słuchowy:
    • Czy występują jakieś problemy z obsługą?
    • Czy potrzebny jest inny aparat?
    • sprawdzanie słuchu za pomocą testu częstotliwości

Badanie uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

Diagnostyka specjalistyczna (laryngologiczna)

Audiometria

  • Audiometria progowa tonalna (badanie słuchu)
  • Jest to subiektywna metoda pomiaru czułości słuchu zależnej od częstotliwości.

Tympanometria

  • W tympanometrii dźwięk odbity od błony bębenkowej jest mierzony w różnych warunkach ciśnienia w zewnętrznym przewodzie słuchowym.
  • Można zbadać ruchomość błony bębenkowej, stan wentylacji ucha środkowego i oznaki dysfunkcji przewodu.

Badanie słuchu z emisjami otoakustycznymi

  • Zdrowe ucho wewnętrzne reaguje na sygnały dźwiękowe, wysyłając z powrotem dźwięki, które można zarejestrować za pomocą małego mikrofonu w przewodzie słuchowym, tzw. emisje otoakustyczne (OAE).
  • Badanie słuchu OAE reaguje czule nawet na niewielkie zmiany słuchu i jest idealne do monitorowania i badań przesiewowych noworodków.
  • Badanie słuchu jest odpowiednie do wykrywania uszkodzeń spowodowanych hałasem u młodszych pacjentów, jak również w mniejszym stopniu u osób starszych ze słabym słuchem.

Wskazania dla skierowania do specjalisty

  • Jeśli pacjent i/lub jego krewni potrzebują aparatu słuchowego i/lub innych pomocy technicznych.
  • Pacjenci z podejrzeniem ubytku słuchu, np. nieprawidłowym wynikiem minibadania audiometrycznego, powinni zostać na wczesnym etapie skierowani do dalszej diagnostyki laryngologicznej.

Lista kontrolna w przypadku skierowania do specjalisty

Ubytek słuchu u osób starszych, głuchota starcza

  • Cel skierowania
    • diagnostyka? leczenie? inny?
  • Wywiad lekarski:
    • Jak długo trwa choroba? Jak się rozwinęła? podstawowe przyczyny? narażenie na hałas?
    • Oba uszy? objawy towarzyszące: szum uszny, zawroty głowy, ból ucha, inne? Czy pacjenci proszą o aparat słuchowy?
    • inne istotne choroby współistniejące? Obciążenie rodzinne?
    • Regularnie przyjmowane leki?
    • wpływ na: Praca, środowisko społeczne, izolacja?
  • Badanie fizykalne
    • otoskopia, badanie słuchu, test Webera, próba Rinnego
  • Badanie uzupełniające
    • minibadanie audiometryczne, audiometria, tympanometria

Leczenia

Cele leczenia

  • Poprawa słuchu

Ogólne informacje o terpii

  • Nieodwracalny stan chorobowy
    • Nie istnieje żadna forma leczenia, które mogłoby odwrócić ubytek słuchu, mimo że prowadzi się coraz więcej badań w tym zakresie3.
  • Leczenie innych chorób

Aparaty słuchowe

  • Zalecane dla średniego progu słyszenia ok. 40 dB.
  • Mogą być również przydatne dla osób z lekkim ubytkiem słuchu.
  • Aparaty słuchowe poprawiają jakość życia.
  • Mogą one pomóc w zapobieganiu upośledzenia funkcji poznawczych8.
  • Aparaty słuchowe zapobiegają rozwojowi depresji.
  • Prowadzą one do poprawy równowagi.
  • Użytkownicy aparatów słuchowych muszą być regularnie monitorowani przez laryngologów i akustyków aparatów słuchowych w celu rozpoznania:
    • powikłania
    • potencjalnie niebezpiecznych chorób wtórnych
    • problemów technicznych
    • Ponadto aparaty słuchowe wymagają regularnej regulacji.
  • Istnieje szeroka gama aparatów słuchowych, które wykorzystują między innymi technologie cyfrowe.
  • Korzystanie z aparatów słuchowych ma również wady:
    • Nie przywracają one naturalnego słuchu.
    • Wymagają one długiej fazy uczenia się i oswajania, podczas której mózg musi przyzwyczaić się do nowego brzmienia pewnych rzeczy.
    • Są niewygodne, widoczne i drogie.

Terapia chirurgiczna

  • Postępowanie chirurgiczne
    • Jest bardzo rzadko stosowane.
    • możliwa opcja w przypadku chorób dodatkowych (np. przewlekłego zapalenia przewodu słuchowego)
  • Aktywne implanty ucha środkowego
    • opcja terapeutyczna dla wybranych osób
    • Stymulacja mechaniczna następuje wzdłuż łańcucha kosteczek słuchowych lub w okrągłym okienku.
  • Implanty ślimakowe
    • Nerw słuchowy jest bezpośrednio stymulowany elektrycznie przez implanty ślimakowe.
    • Implanty ślimakowe to opcja terapeutyczna w przypadku poważnego ubytku słuchu lub głuchoty.
    • Możliwa opcja dla starszych pacjentów, w przypadku których nie powiodło się dopasowanie aparatu słuchowego.

Inne formy leczenia

  • W domu mogą być wysyłane sygnały świetlne, gdy zadzwoni telefon lub dzwonek do drzwi.
  • Indukcyjny system słuchowy lub inne technologie umożliwiające lepsze słyszenie telewizji lub radia.

Profilaktyka

  • Stosowanie środków ochrony słuchu i redukcja hałasu może zahamować postęp uszkodzeń spowodowanych hałasem.
  • Obecnie niewiele osób starszych z ubytkiem słuchu korzysta z aparatów słuchowych.
  • Aby poprawić jakość życia związaną ze słuchem tej dużej części populacji, potrzebne są ulepszone programy badań przesiewowych i interwencji w celu identyfikacji osób starszych dotkniętych tym problemem9.

Przebieg, powikłania i rokowanie

powikłania

  • Nieleczony ubytek słuchu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem upadków.
  • Nieleczony ubytek słuchu zwiększa również ryzyko izolacji i depresji10.
  • otępienie
    • Ubytek słuchu może być wczesną oznaką otępienia lub się do niego przyczyniać11.
    • Istnieją dowody na związek między upośledzeniem słuchu a niewydolnością poznawczą12.
    • Poprawa słuchu może poprawić indywidualne zdolności poznawcze11.

Rokowania

  • Jest uzależnione od choroby podstawowej.

Dalsze postępowanie

  • Wszyscy pacjenci z indywidualnymi aparatami słuchowymi powinni być poddawani regularnym badaniom.
    • lokalni pomocnicy dla osób wymagających opieki
  • Opieka uzupełniająca ze strony laryngologa/akustyka słuchowego/audiopedagoga

informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. WHO: Deafness and Hearingloss, März 2020. www.who.int
  2. Blevins NH. Presbycusis. UpToDate, last updated Jan 05, 2015. UpToDate
  3. Gates GA, Mills JH. Presbyacusis. Lancet 2005; 366: 1111-20. PubMed
  4. Aarhus L, Tambs K, Nafstad P, Bjørgan E, Engdahl B. Childhood sensorineural hearing loss: effects of combined exposure with aging or noise exposure later in life. Eur Arch Otorhinolaryngol 2015. pmid:25975623 PubMed
  5. Van Eyken E, Van Camp G, Van Laer L. The complexity of age-related hearing impairment: contributing environmental and genetic factors. Audiol Neurootol 2007; 12:345. PubMed
  6. Cruickshanks KJ, Klein R, Klein BE, Wiley TL, Nondahl DM and Tweed TS. Cigarette smoking and hearing loss: the epidemiology of hearing loss study. JAMA 1998; 279: 1715-9. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Campo P, Morata TC, Hong O: Chemical exposure and hearing loss. Dis Mon. 2013;59(4):119-138. www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Amieva H, Ouvrard C, Giulioli C, et al. Sel-reported hearing loss, hearing aids, and cognitive decline in elderly adults. J Am Geriatr Soc 2015; 63: 2099-104. doi:10.1111/jgs.13649 DOI
  9. Popelka MM, Cruickshanks KJ, Wiley TL, Tweed TS, Klein BE and Klein R. Low prevalence of hearing aid use among older adults with hearing loss: the Epidemiology of Hearing Loss Study. J Am Geriatr Soc 1998; 46: 1075-8. PubMed
  10. Nash SD, Cruickshanks KJ, Klein R, et al. The prevalence of hearing impairment and associated risk factors: the Beaver Dam Offspring Study. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2011; 137:432. PubMed
  11. Gates GA, Beiser A, Rees TS, D'Agostino RB and Wolf PA. Central auditory dysfunction may precede the onset of clinical dementia in people with probable Alzheimer's disease. J Am Geriatr Soc 2002; 50: 482-8. PubMed
  12. Lin FR. Hearing loss and cognition among older adults in the United States. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2011; 66: 1131-6. pmid:21768501 PubMed
  13. Yueh B, Souza PE, McDowell JA et al. Randomized trial of amplification strategies. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2001; 127: 1197-1204. PubMed
  14. Larson VD, Williams DW, Henderson WG et al. A multi-center, double blind clinical trial comparing benefit from three commonly used hearing aid circuits. Ear Hear 2002; 23: 269-76. PubMed

Autor*innen

  • Mana Schmidt-Haghiri, Dr. med., Ärztin, München
H91; H911
Implant ślimakowy kokleaimplantat hørselstap hos eldre Hørselstap hos eldre, głuchota starcza
Ubytek słuchu u osób starszych (głuchota starcza)
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Głuchota starcza to neurogenny, symetryczny ubytek słuchu z równomierną progresją przez wiele lat, w którym jako pierwszy upośledzeniem jest dotknięty zakres wysokich częstotliwości.
Laryngologia
Głuchota starcza (presbyacusis)
/link/ae9154b39d0f483f842457806be46959.aspx
/link/ae9154b39d0f483f842457806be46959.aspx
gluchota-starcza-presbyacusis
SiteDisease
Głuchota starcza (presbyacusis)
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl