Uzależnienie i współistniejące zaburzenia psychiczne
informacje ogólne
Osoby uzależnione są 2 do 3 razy bardziej narażone na rozwój zaburzeń psychicznych wymagających leczenia niż reszta populacji. Ryzyko jednoczesnego uzależnienia jest również znacznie zwiększone u osób z zaburzeniami psychicznymi.
Pacjenci z wieloma rozpoznaniami stanowią szczególne wyzwanie dla specjalistów zajmujących się ich leczeniem. Często przebieg jest u nich cięższy, rokowanie gorsze, a pacjenci gorzej przestrzegają zaleceń, co utrudnia leczenie.
Zalecany jest integracyjny model terapii, tj. terapia zaburzenia psychicznego i uzależnienia powinna odbywać się jednocześnie i w ścisłej koordynacji między specjalistami.
częstość występowania
U ponad połowy osób uzależnionych od substancji psychotropowych w ciągu życia rozwija się inne zaburzenie psychiczne.
W 70–90% przypadków zaburzenia psychiczne występują przed nadużywaniem substancji.
Zespoły schizofreniczne charakteryzują się najwyższą współchorobowością z uzależnieniami (57% nadużywanie alkoholu, nawet 41% kokaina i konopie indyjskie).
Dane z USA pokazują, że około 50% osób leczonych z powodu schizofrenii cierpi również na uzależnienie1.
Na oddziałach zamkniętych i psychiatrycznych oddziałach ratunkowych 40–60% pacjentów jest również uzależnionych.
Ponad 50% więźniów w Norwegii nadużywało wcześniej substancji psychotropowych.
70% wszystkich uzależnionych od konopi indyjskich ma podwójne rozpoznanie.
Aspekty etyczne i prawne
Podstawowymi warunkami wstępnymi profesjonalnej opieki nad osobami uzależnionymi i współistniejącymi zaburzeniami psychicznymi są:
szacunek dla pacjentów
poszanowanie autonomii osoby i jej prawa do samostanowienia
zaangażowanie z własnej woli osób uzależnionych
Oczywiście należy dokładnie przestrzegać obowiązku zachowania poufności.
ICD-10
Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych (F10–F19)
.0 ostre zatrucie
.1 następstwa szkodliwego używania substancji
.2 zespół uzależnienia
.3 zespół abstynencyjny
.4 zespół abstynencyjny z majaczeniem
.5 zaburzenia psychotyczne
.6 zespół amnestyczny
.7 rezydualne i późno ujawniające się zaburzenia psychotyczne
.8 inne zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
.9 zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, nieokreślone
F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu
F11 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem opioidów
F12 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem kanabinoli
F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji uspokajających i nasennych
F14 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem kokainy
F15 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem innych substancji stymulujących, w tym kofeiny
F16 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem halucynogenów
F18 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane odurzaniem się lotnymi rozpuszczalnikami organicznymi
F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem wielu narkotyków i innych substancji psychoaktywnych
Schizofrenia, zaburzenia schizotypowe i urojeniowe (F20–F29)
Zaburzenia nastroju [afektywne] (F30–F39)
Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną (F40–F48)
Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi (F50–F59)
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00–F99)
Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym (F90–F98)
diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Nadużywanie substancji lub uzależnienie można rozpoznać, jeśli używanie substancji ma destrukcyjny wpływ na sytuację życiową i styl życia danej osoby.
Zgodnie z ICD-10 i DSM-IV, do tej pory dokonywano rozróżnienia między faktycznym uzależnieniem a szkodliwym stosowaniem lub nadużywaniem. To rozróżnienie usunięto wraz z opracowywaniem DSM-5.
Odpowiednie rozpoznania według ICD-10 opierają się z jednej strony na spożywanych substancjach, a z drugiej na wzorcu konsumpcji.
W ICD-10 rozróżnia się szkodliwe stosowanie i uzależnienie.
W DSM-IV wprowadzono rozróżnienie między nadużywaniem a uzależnieniem.
Poprzedni ogólny termin „zaburzenia spowodowane substancjami psychotropowymi“ został zastąpiony terminem „uzależnienia i zaburzenia pokrewne“ w DSM-5, przy czym uzależnienia związane z substancjami są określane jako „zaburzenia związane ze stosowaniem substancji“.
Szkodliwe stosowanie wg ICD-10
Definicja
Szkodliwe stosowanie odnosi się do zażywania substancji psychotropowych, które prowadzi do uszczerbku na zdrowiu.
Może występować jako zaburzenie fizyczne, na przykład w postaci zapalenia wątroby po samodzielnym wstrzyknięciu substancji, lub jako zaburzenie psychiczne, np. jako epizod depresyjny z powodu spożycia dużych ilości alkoholu.
Komentarz
Termin „szkodliwe stosowanie“ jest przede wszystkim związany z fizycznym lub psychicznym uszczerbkiem na zdrowiu spowodowanym stosowaniem substancji uzależniającej i niekoniecznie jest związany z uzależnieniem. Szkodliwe stosowanie może powodować poważne szkody dla zdrowia, nawet bez zespołu uzależnienia.
Rozpoznanie „szkodliwego stosowania“ można zatem postawić tylko wtedy, gdy dana szkoda ma wpływ na zdrowie psychiczne lub fizyczne osoby stosującej daną substancję. Samo ostre zatrucie lub „kac“ nie są wystarczającymi oznakami uszczerbku na zdrowiu, aby uzasadnić to rozpoznanie.
I odwrotnie, jest również możliwe np. uzależnienie od substancji, takiej jak opioid, np. metadon lub buprenorfina, bez powodowania uszczerbku na zdrowiu.
Zespół uzależnienia wg ICD-10
Grupa zjawisk behawioralnych, poznawczych i fizycznych, które rozwijają się po wielokrotnym stosowaniu substancji.
Zazwyczaj występują:
silne pragnienie zastosowania substancji
trudności w kontrolowaniu spożywania
kontynuacja stosowania substancji mimo szkodliwych skutków
Konsumowanie substancji jest traktowane priorytetowo w stosunku do innych działań i obowiązków.
Wzrasta tolerancja na substancję, a czasami rozwija się fizyczny zespół abstynencyjny.
Zespół uzależnienia może dotyczyć pojedynczej substancji (np. tytoń, alkohol lub diazepam), grupy substancji (np. substancje podobne do opiatów) lub wiele różnych substancji farmakologicznych.
Zaburzenia związane ze stosowaniem substancji wg DSM-5
Rozpoznanie należy ustalić, jeśli w okresie 12 miesięcy zostaną spełnione co najmniej 2 kryteria.
2–3 kryteria: umiarkowane
≥4 kryteria: postać ciężka
Cechy
powtarzające się stosowanie substancji skutkujące niewypełnianiem ważnych obowiązków w szkole, w pracy lub domu
Powtarzające się stosowanie substancji w sytuacjach, w których może dojść do fizycznego zagrożenia spowodowanego jej zastosowaniem.
kontynuacja stosowania substancji mimo trwających lub powtarzających się problemów społecznych lub interpersonalnych
rozwój tolerancji charakteryzujący się znacznym wzrostem dawki lub zmniejszonym działaniem przy tej samej dawce
objawy odstawienia albo ich łagodzenie bądź unikanie poprzez stosowanie substancji
przyjmowanie substancji w większych ilościach lub przez dłuższy czas niż planowano
uporczywe pragnienie lub nieudane próby ograniczenia lub kontrolowania stosowania substancji
spędzanie dużej ilości czasu na zdobywaniu i stosowaniu substancji lub dochodzeniu do siebie po skutkach jej zastosowania
porzucenie lub ograniczenie ważnych czynności z powodu stosowania substancji
kontynuacja stosowania mimo problemów fizycznych lub psychicznych
łaknienie, silne pragnienie zastosowania substancji
Wskazania dla skierowania do specjalisty
W razie wątpliwości zaleca się kierowanie nowych pacjentów do specjalistów, ponieważ do badań przesiewowych i diagnostyki wymagana jest specjalistyczna wiedza z zakresu psychoterapii i medycyny uzależnień.
na przykład u lekarza z dodatkowymi kompetencjami w zakresie podstawowej opieki w ramach medycyny uzależnień lub w poradni uzależnień
Uzależnienie i towarzyszące mu zaburzenia psychiczne mogą być leczone we współpracy z lekarzami lub psychologiami posiadającymi kompetencje psychoterapeutyczne.
w miarę możliwości z dodatkowymi kwalifikacjami w zakresie medycyny uzależnień lub psychologii uzależnień
Z reguły przydatna jest współpraca z innymi psychospołecznymi punktami kontaktowymi, takimi jak grupy samopomocy i, w zależności od problemu, np. placówkami pomocy dla osób uzależnionych, młodzieży, bezrobotnych lub bezdomnych).
Majaczenie w wyniku odstawienia zawsze wymaga monitorowania i leczenia, w miarę możliwości na oddziale intensywnej opieki medycznej.
W razie potrzeby leczenie odwykowe w szpitalu (patrz poniżej)
Aby uzyskać więcej informacji na temat wskazań do leczenia odwykowego w warunkach szpitalnych i ambulatoryjnych, zobacz sekcję Wytyczne w artykule Uzależnienie od alkoholu.
W razie potrzeby szpitalna w warunkach stacjonarnych
Test rozpoznawania problemów alkoholowych (Alcohol Use Disorder Identification Test — AUDIT) jest przeznaczony do badań przesiewowych w kierunku zaburzeń związanych z alkoholem u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.
Dorosłych pacjentów z zaburzeniami związanymi ze spożywaniem alkoholu należy zbadać w kierunku ADHD.
Dodatni wynik badania przesiewowego nie oznacza rozpoznania ADHD.
Dodatni wynik badania przesiewowego (lub podejrzenie kliniczne) wymaga dalszych wyjaśnień diagnostycznych.
wyszukanie przypadków
W trakcie badania lekarz dostrzega kliniczne, psychologiczne lub społeczne oznaki zaburzeń związanych z uzależnieniem.
Następnie rozpoczyna badania przesiewowe i diagnostyczne.
Badania przesiewowe za pomocą testów laboratoryjnych
Bardziej szczegółowy opis markerów stanu związanego z alkoholem można znaleźć w artykule Nadmierne spożywanie alkoholu.
Bezpośrednie markery stanu pacjenta:
Zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu, krwi lub moczu
Inne substancje psychotropowe w moczu, ślinie lub krwi; włosy lub pot również można analizować, ale jest to rzadko stosowane poza badaniami kryminalistycznymi.
Pośrednie markery stanu
Gamma GT (GGTP), MCV i CDT są najprostszymi i w połączeniu najbardziej wiarygodnymi pośrednimi markerami stanu dla przewlekłego nadmiernego spożycia alkoholu.
Gamma-GT (GGTP)
Czułość w odniesieniu do alkoholizmu wynosi około 50% i jest niższa u kobiet.
niska swoistość
CDT (transferyna desialowana)
Informacje na temat czułości w odniesieniu do zaburzeń związanych z alkoholem wahają się od 20% do 90%. Jest niższa u kobiet niż u mężczyzn.
ALT jest podwyższona w stanach zapalnych wątroby (zapalenie wątroby).
Przewlekłe zapalenie wątroby może być spowodowane długotrwałym nadmiernym spożywaniem alkoholu lub zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV) lub wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV), ale istnieje również szereg innych możliwych przyczyn, w tym nadwaga.
Wykrycie anty-HCV (przeciwciał przeciwko HCV) po zakażeniu
Aż do stosowanie narkotyków jest główną przyczyną zakażenia HCV.
Anty-HBs (przeciwciała przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B)
Anty-HAV (przeciwciała przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu A)
Diagnostyka w przypadku podejrzenia współwystępowania zaburzeń psychicznych
Pacjenci z rozpoznanym uzależnieniem i podejrzeniem współistniejących zaburzeń psychicznych powinni zostać poddani specjalistycznej diagnostyce różnicowej.
Na objawy zaburzeń psychicznych mogą nakładać się skutki działania substancji lub objawy odstawienia.
W przypadku pacjentów z podwójnym rozpoznaniem należy również regularnie ponownie oceniać ryzyko samobójstwa.
W przypadku wzorców zachowań, które wskazują na ryzyko samookaleczenia lub wyrządzenia krzywdy innym, należy przeprowadzić ocenę psychiatryczną w celu ustalenia odpowiednich środków terapeutycznych i kontrolnych.
Osoby, które były wielokrotnie hospitalizowane z powodu epizodów psychotycznych po zażyciu substancji psychotropowych, powinny zostać poddane ocenie psychiatrycznej pod kątem ryzyka zagrożenia dla siebie i innych.
Wywiad psychospołeczny
Wywiad lekarski powinien obejmować sytuację życiową, środowisko rodzinne i społeczne, sytuację ekonomiczną, dietę, stan zdrowia i, w stosownych przypadkach, zachowania przestępcze.
Należy również odnotować doświadczenie zawodowe i motywację pacjentów, a także ich wyniki i zasoby w odniesieniu do opanowania strategii radzenia sobie.
Leczenia
Więcej informacji można znaleźć w artykule Uzależnienie od alkoholu oraz w innych artykułach na temat odpowiednich zaburzeń psychicznych.
Cele terapii
Główny cel: osiągnięcie całkowitej abstynencji i wyleczenie z zaburzenia psychicznego
W niektórych przypadkach celem może być ograniczenie szkód, np. w formie kontrolowanego stosowania, i poprawa jakości życia.
Ogólne informacje o terpii
Warunkiem wstępnym odpowiedniego i skutecznego leczenia jest dokładne badanie psychologiczne i diagnostyka medyczna uzależnień.
W oparciu o rozpoznanie i sytuację osobistą pacjenta opracowywany jest ogólny plan leczenia, który obejmuje środki psychoterapeutyczne i socjoterapeutyczne oraz, w razie potrzeby, leki, a także określa obowiązki związane z wdrażaniem zaplanowanych środków.
Zalecany jest integracyjny model terapii, tj. terapia zaburzeń psychicznych i uzależnień powinna odbywać się jednocześnie i pod kierunkiem wspólnego koordynatora.
Środki terapii psychospołecznej (sieć społeczna, mieszkanie, praca, sytuacja ekonomiczna) są niezbędne zarówno w ostrej fazie, jak i później.
Osobom ze współwystępującymi zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami związanymi ze spożywaniem alkoholu należy proponować leczenie stacjonarne obu zaburzeń.
U pacjentów uzależnionych od alkoholu ze współwystępującymi zaburzeniami psychicznymi leczenie obu zaburzeń powinno być prowadzone w jednym miejscu i przez jeden zespół terapeutów.
Jeśli nie jest to możliwe, leczenie powinno być koordynowane, np.: przez osobę nadzorującą proces leczenia (case management).
Osobom ze współwystępującymi zaburzeniami psychicznymi (depresje) należy oferować terapię behawioralną i rozmowy motywacyjne ukierunkowane na skorygowanie zachowań związanych ze spożywaniem alkoholu i złagodzenie objawów depresji.
Ze względu na brak wystarczających danych nie można sformułować zaleceń dotyczących innych metod psychoterapii.
farmakoterapię
W przypadku umiarkowanej lub ciężkiej depresji i zaburzeń związanych ze spożyciem pacjentom należy proponować leki przeciwdepresyjne w celu poprawy objawów depresji.
U osób z zaburzeniami współwystępującymi nie należy stosować selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) jako jedynej terapii ograniczającej spożycie alkoholu.
Leczenie skojarzone
Połączenie terapii behawioralnej z lekiem przeciwdepresyjnym powinno być oferowane w przypadku zaburzeń związanych z alkoholem z umiarkowaną lub ciężką depresją.
Jeśli indywidualna psychoterapia i metody farmakoterapii nie są wystarczająco skuteczne, można połączyć terapię behawioralną, SSRI i naltrekson (depresja i uzależnienie od alkoholu).
Można zaoferować terapię behawioralną jako uzupełnienie profilaktycznego stosowania leków w celu poprawy objawów afektywnych i zachowań związanych ze spożyciem alkoholu (IIb/B).
Dodatkowe leki z walproinianem (w przypadku terapii litem) można zaoferować w celu zwiększenia szans na abstynencję lub, jeśli nie zostanie ona osiągnięta, w celu poprawy zachowań konsumpcyjnych (biorąc pod uwagę przeciwwskazania u kobiet w wieku rozrodczym).
Osobom z zaburzeniami związanymi z alkoholem i współwystępującym PTSD należy zaoferować zintegrowane leczenie psychoterapeutyczne obejmujące zarówno PTSD, jak i interwencje związane z alkoholem.
Aby zmniejszyć objawy PTSD, osoby z zaburzeniami związanymi z alkoholem, które wykazują tę współchorobowość, powinny brać udział w terapii behawioralnej swoistej dla PTSD.
W leczeniu PTSD i zaburzeń związanych z alkoholem należy oferować integracyjne programy CBT nieukierunkowane na uraz.
Interwencje ukierunkowane na uraz należy proponować, gdy istnieje wystarczająca kontrola zachowań związanych ze spożywaniem alkoholu lub osiągnięto abstynencję.
Leczenie ADHD powinno być uzupełnieniem psychoterapii i/lub farmakoterapii zaburzeń związanych ze spożyciem alkoholu (jak również ewentualnych innych zaburzeń psychicznych).
Po podjęciu decyzji o leczeniu farmakologicznym u pacjentów z ADHD i zaburzeniami związanymi ze spożyciem alkoholu należy wybrać, przy uwzględnieniu odnośnych przeciwwskazań, długo działające leki pobudzające lub zamiennie atomoksetynę lub guanfacynę.
ADHD powinno być leczone farmakologicznie przez wyspecjalizowanych lekarzy z doświadczeniem w leczeniu ADHD i uzależnień.
Ze względu na możliwe działania niepożądane należy wziąć pod uwagę choroby serca w wywiadzie i przypadki chorób sercowo-naczyniowych w rodzinie.
Osobom z zaburzeniami związanymi z alkoholem i jednoczesnym używaniem tytoniu należy zaoferować doradztwo i wsparcie w zakresie rzucenia palenia.
Osobom z zaburzeniami związanymi z alkoholem i jednoczesnym używaniem tytoniu należy zaoferować takie same interwencje terapeutyczne, służące zaprzestaniu palenia, jak palaczom bez zaburzeń związanych z alkoholem.
Czas leczenia mającego na celu pomoc osobom z zaburzeniami związanymi z alkoholem w rzuceniu palenia powinien być indywidualnie uzgodniony z daną osobą, biorąc pod uwagę przebieg leczenia uzależnienia od alkoholu.
Terapia integracyjna
Integracja oznacza, że leczenie zaburzeń psychicznych i leczenie uzależnienia odbywa się jednocześnie, w skoordynowany sposób i w tym samym otoczeniu,.
Wskazane jest kwalifikowane leczenie odwykowe, tj. terapia nie ograniczająca się do detoksykacji, ale obejmująca również elementy psycho- i socjoterapeutyczne.
Planowanie leczenia powinno uwzględniać współistniejące uzależnienia behawioralne — np. uzależnienie od hazardu.
Czasami może być konieczne podzielenie terapii między kilku specjalistów.
Powinni oni regularnie kontaktować się ze sobą i z wyprzedzeniem planować kolejne kroki terapeutyczne.
Elementy terapii
Działania psychoterapeutyczne, np. .
motywacyjne formy interwencji
terapię poznawczo-behawioralną
zarządzanie wzmocnieniami (kontyngencjami)
praca z krewnymi
terapia par
psychodynamiczna terapia krótkoterminowa
kierowane grupy pacjentów
trening funkcji neuropoznawczych
psychoedukację
w razie potrzeby terapia dostosowana do fazy: dostosowanie terapii do poziomu motywacji i współpracy pacjenta
Działania zorientowane na pracę zawodową
Uczestnictwo w życiu zawodowym i zarabianie pieniędzy to ważne cele, które mają pozytywny wpływ na wyniki terapii.
indywidualna pomoc zawodowa (Individual Placement and Support)
ukończenie szkoły lub nauki zawodu
Środki społeczne
środki wsparcia w bezpośrednim otoczeniu (własne otoczenie społeczne, wsparcie instytucjonalne)
Zapobieganie nawrotom: ważne jest utrzymanie relacji terapeutycznej także w przypadku nawrotu choroby.
przy dalszym stosowaniu: działania mające na celu zminimalizowanie szkód
stworzenie środowiska wolnego od uzależnień
Leczenie farmakologiczne
Należy zachować szczególną ostrożność podczas przepisywania leków niosących ryzyko uzależnienia osobom uzależnionym lub nadużywającym substancji psychoaktywnych.
Przed przepisaniem leków należy dokładnie ustalić, jakie substancje były spożywane i wziąć pod uwagę interakcje.
Grupy szczególnego ryzyka
Osoby bez stałego miejsca zamieszkania
Osoby z towarzyszącą chorobą somatyczną
Osoby z częstymi nawrotami
Osoby unikające leczenia lub uchylające się od niego
Przy poważnych zaburzeniach psychicznych, np. psychozach, mogą być ew. konieczne duże zasoby i personel medyczny ze specjalnymi kompetencjami (zobacz poniżej).
Psychozy niezwiązane z substancjami psychoaktywnymi
U osób ze schizofrenią i jednoczesnym nadużywaniem substancji psychoaktywnych, a także osób z zaburzeniem dwubiegunowym i psychozą w połączeniu z nadużywaniem substancji psychoaktywnych, często obserwuje się nawracające ostre stany psychotyczne, zachowania dyssocjalne i częste pobyty w szpitalu.
Wczesne wykrywanie i interwencja mają ogromne znaczenie.
Negatywne objawy schizofrenii powinny być brane pod uwagę jako możliwy motyw nadużywania substancji psychotropowych (świadoma lub nieświadoma próba samoleczenia).
Po zakończeniu terapii chorzy na psychozę powinni nadal pozostawać pod opieką zespołu ds. psychozy, zespołu wczesnej interwencji, na przykład pod kierunkiem służb socjalno-psychiatrycznych.
Często pomocny jest interdyscyplinarny zespół terapeutyczny (zespół leczenia środowiskowego).
Czasami konieczne są dłuższe pobyty w szpitalu.
Psychozy wywołane przez substancje
W przypadku psychozy wywołanej używaniem substancji psychoaktywnych — takich jak metamfetamina — wskazania do leczenia przeciwpsychotycznego należy zweryfikować najpóźniej po 6 miesiącach.
Psychozy mogą występować zarówno w stania upojenia/odurzenia, jak i na trzeźwo.
W fazie abstynencji psychozy mogą być wywoływane zwłaszcza po spożyciu alkoholu, ale także opioidów i benzodiazepin.
Istnieje możliwy związek między psychozą wywołaną konopiami indyjskimi a późniejszym rozwojem schizofrenii.
Łagodniejsze zaburzenia lękowe, depresja i zaburzenia osobowości są bardzo rozpowszechnione wśród osób uzależnionych.
U wielu osób dolegliwości psychiczne ulegają poprawie w wyniku abstynencji.
W przypadku braku poprawy objawów podczas leczenia odwykowego, wskazane jest zintensyfikowanie leczenia depresji.
Aby zmniejszyć objawy depresji, pacjenci powinni być leczeni metodami psychoterapii swoistymi dla danego zaburzenia, np. terapią poznawczo-behawioralną.
Terapia sportowa i kinezyterapia powinna być oferowana osobom ze współistniejącym zaburzeniem lękowym, depresją lub zaburzeniem dwubiegunowym.
Stosowanie metamfetaminy i współistniejąca depresja
Dostępne dotychczas badania nie wykazały skuteczności leków przeciwdepresyjnych.
Nie należy stosować sertraliny.
Można zaproponować próbę leczenia objawowego kwetiapiną.
Jako leczenie wspomagające można zaoferować suplementację diety cytykoliną lub kreatyną. Dotyczy to również objawów depresji w zaburzeniu dwubiegunowym.
Objawy depresji powinny być leczone za pomocą psychoterapii swoistej dla zaburzenia, np. terapią poznawczo-behawioralną.
Należy oferować psychoedukację.
Należy zaoferować terapię sportową i kinezyterapię.
Ostateczne rozpoznanie ADHD dopiero po zakończeniu leczenia odwykowego
Ogólna koncepcja obejmująca środki psychospołeczne, behawioralne, psychoedukacyjne i terapię rodzinną oraz, w razie potrzeby farmakoterapię
W przypadku ADHD zaleca się psychospołeczną terapię uzależnienia, nawet jeśli ADHD nie jest leczone farmakologicznie.
Jeśli u osób z ADHD i współistniejącym zaburzeniem związanym z alkoholem istnieje wskazanie do farmakoterapii ADHD, należy przede wszystkim podawać długo działające stymulanty lub, alternatywnie, atomoksetynę lub guanfacynę.
ADHD powinno być leczone lekami wyłącznie przez wyspecjalizowanych lekarzy z doświadczeniem w leczeniu ADHD i uzależnień.
Typ z pogranicza osobowości chwiejnej emocjonalnie z uzależnieniem może być leczony według tych samych zasad, co osoby bez uzależnienia.
W przypadku osób z zaburzeniami związanymi z alkoholem i zaburzeniami osobowości interwencje motywujące powinny być oferowane w połączeniu z wykazującymi skuteczność psychoterapiami swoistymi dla zaburzeń osobowości (z pogranicza). Do takich interwencji należą:
terapia dialektyczno-behawioralna (DBT)
terapia schematów
psychoterapia skoncentrowana na przeniesieniu (TFP)
Do tej pory nie przeprowadzono prawie żadnych badań dotyczących leczenia uzależnień u pacjentów z zaburzeniami odżywiania.
W przypadku żarłoczności psychicznej współczynnik chorobowości towarzyszących zaburzeń związanych z alkoholem wynosi ok. 40 %.
W przypadku jadłowstrętu psychicznego współczynnik chorobowości towarzyszących zaburzeń związanych z alkoholem wynosi 9–25%. Najbardziej narażeni są pacjenci z typem kompulsywnego objadania się/przeczyszczania.
Dalsze postępowanie
W trakcie terapii zaburzeń związanych z uzależnieniem od substancji należy regularnie sprawdzać wskazania do leczenia współistniejących zaburzeń psychicznych.
Więcej szczegółów można znaleźć w sekcjach poświęconych poszczególnym zaburzeniom psychicznym oraz w odpowiednich artykułach.
Green AI, Khokhar JY. Addiction and schizophrenia: A translational perspective. Schizophr Res 2018 ; 194: 1-3. PMID: 29046253 PubMed
van de Glind G, Konsensus M, Koeter MW, van Emmerik-van Oortmerssen K, Carpentier PJ, Kaye S, Degenhardt L, Skutle A, Franck J, Bu ET, Moggi F et al.. Variability in the prevalence of adult ADHD in treatment seeking substance use disorder patients: results from an international multi-center study exploring DSM-IV and DSM-5 criteria.. Drug Alcohol Depend. 2014; 134: 158-66. doi:10.1016/j.drugalcdep.2013.09.026 DOI
Autor*innen
Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
F10; F11; F12; F13; F14; F15; F16; F18; F19
Rus Psykiatri ROP rus og psykisk lidelse Rus og psykisk lidelse (ROP)
Uzależnienie od substancji Kwalifikowana detoksykacja Kwalifikowane leczenie odwykowe Detoksykacja Schizofrenia Zaburzenia osobowości ADHD Alkohol Nadużywanie substancji Depresja Zaburzenia afektywne Uzależnienie od opiatów Psychoza Zaburzenia psychotyczne Substancje psychotropowe Zespół uzależnienia Odstawienie Depresja PTSD Zespół stresu pourazowego
Uzależnienie i współistniejące zaburzenia psychiczne
Osoby uzależnione są 2 do 3 razy bardziej narażone na rozwój zaburzeń psychicznych wymagających leczenia niż reszta populacji. Ryzyko jednoczesnego uzależnienia jest również znacznie zwiększone u osób z zaburzeniami psychicznymi.
Uzależnienia
Uzależnienie, choroby współistniejące
/link/2233ecfc6fcb4d7da8a41b1d60280bce.aspx
/link/2233ecfc6fcb4d7da8a41b1d60280bce.aspx
uzaleznienie-choroby-wspolistniejace
SiteDisease
Uzależnienie, choroby współistniejące
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)