Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Nowotwór części ustnej gardła

Streszczenie

  • Definicja: Guzy migdałków, podstawy języka, tylnej ściany gardła lub podniebienia miękkiego.
  • Częstość występowania: Guzy głowy i szyi są szóstym najczęściej występującym rodzajem guzów na świecie.
  • Objawy: Dają niewiele objawów przez długi czas. Ból gardła, ew. uczucie guli, ból i zaburzenia połykania w późniejszych stadiach, niegojące się rany.
  • Wyniki: Często owrzodzone rany, powiększony migdałek po jednej stronie, ew. powiększenie węzłów chłonnych i opuchlizna w okolicy szyi.
  • Diagnostyka: Badania uzupełniające obejmują biopsję, RTG, TK, RM, scyntygrafię i endoskopię.
  • Leczenie: Chirurgia, radioterapia i chemoterapia, w monoterapii lub w skojarzeniu.

informacje ogólne

Definicja

  • Część ustna gardła to część, która łączy gardło z jamą ustną.
  • Nowotwory w tym obszarze zwykle występują w migdałkach, ale mogą również dotyczyć podstawy języka, tylnej ściany gardła lub podniebienia miękkiego.

Klasyfikacja

  • Klasyfikacja TNM
    • T0–T4 dla wielkości guza
    • N0–N3 dla rozsiewu do regionalnych węzłów chłonnych w szyi
    • M0–M1 dla przerzutów odległych

częstość występowania

  • Zapadalność raka jamy ustnej i gardła u kobiet wynosi obecnie ok. 7, a u mężczyzn ok. 16 na 100 000 osób rocznie.
  • W większości przypadków jest to rak płaskonabłonkowy.
  • Mężczyźni chorują od 3 do 4 razy częściej.
  • Zapadalność raka płaskonabłonkowego w świecie zachodnim gwałtownie wzrosła w ostatnich dziesięcioleciach1, co jest związane ze wzrostem zakażeń HPV gardła2.
  • Średni wiek zachorowania w 2008 roku wynosił 61 lat dla mężczyzn i 66 lat dla kobiet.

Etiologia i patogeneza

  • Ponad połowa nowotworów gardła znajduje się w migdałkach, pozostałe są rozmieszczone mniej lub bardziej równomiernie na podstawie języka i podniebienia miękkiego, czasami znajdują się również na grzbietowej ścianie gardła.
  • Intensywne palenie tytoniu i spożywanie alkoholu jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju raka jamy ustnej i gardła.
  • Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV)
    • Wykrycie przeciwciał HPV wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia raka jamy ustnej i gardła. 
    • Odsetek HPV-dodatnich nowotworów jamy ustnej i gardła znacznie wzrósł. 
    • Ryzyko zakażenia HPV wzrasta wraz z liczbą partnerów seksualnych oraz poprzez seks oralny3.
  • Rak płaskonabłonkowy stanowi do 90% nowotworów gardła.
    • Rak płaskonabłonkowy zwykle rozrasta się z naciekami i owrzodzeniami.
    • Guz często rozrasta się do sąsiednich narządów i kości/chrząstek na wczesnym etapie.
  • Występują również chłoniaki, chłoniaki nie-Hodgkina, gruczolakoraki lub mięśniakomięsaki prążkowanokomórkowe.
  • Bardzo często przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych, ale także przerzuty odległe (płuca, wątroba, kości) występują już w momencie pierwszego wykrycia guza.

czynniki predysponujące

ICD-10

  • C10 Nowotwór złośliwy części ustnej gardła
    • C10.2 Ściana boczna części ustnej gardła
    • C10.3 Ściana tylna części ustnej gardła
    • C10.8 Zmiana przekraczająca granice jednego umiejscowienia w obrębie części ustnej gardła
    • C10.9 Część ustna gardła, umiejscowienie nieokreślone

diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Nowotwór części ustnej gardła często rozwija się niezauważony przez długi czas.

Różicowanie

  • Kiła
  • gruźlica
  • Angina Plauta-Vincenta
  • Uporczywy ropień okołomigdałkowy
  • agranulocytoza
  • Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
  • Rogowacenie białe
  • Możliwe zmiany zębopochodne, ew. guzy lub torbiele

Wywiad lekarski

Badanie przedmiotowe

  • Czasami guz jest widoczny już przy oględzinach gardła: podejrzany jest jednostronnie powiększony migdałek z owrzodzeniami lub rankami w tylnej części gardła.
  • Uszy powinny być sprawdzone po obu stronach pod kątem wysięku za błoną bębenkową.
  • Ewentualnie badanie słuchu z użyciem stroika
  • Badanie palpacyjne szyi pod kątem powiększenia węzłów chłonnych

Badanie uzupełniające 

  • Laryngoskopia
  • Ostateczne rozpoznanie następuje na podstawie biopsji i badania histologicznego.
  • Ultrasonografia, RM i TK umożliwiają stwierdzenie rozległości guza, zajęcia węzłów chłonnych i możliwych odległych przerzutów.
  • Scyntygrafia może wykazać odległe przerzuty.

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W przypadku podejrzenia diagnostycznego
  • Leczenie raka jamy ustnej i gardła powinno być interdyscyplinarne, z udziałem chirurgii jamy ustnej i szczękowo-twarzowej, otorynolaryngologii, terapii radiacyjnej, onkologii, patologii i radiologii.

Leczenie

Cele terapii

  • Wyleczenie lub poprawa jakości życia

Ogólne informacje o terpii

  • Leczenie zależy od rodzaju, umiejscowienia i wielkości guza.
  • Zwłaszcza w przypadku raka migdałków często pierwszym krokiem jest chirurgiczne usunięcie guza w całości.
  • Radioterapia i chemoterapia mogą być przeprowadzane później lub w pierwszej kolejności w przypadku bardzo małych guzów lub guzów nieoperacyjnych.
  • Czasami wystarczy jeden rodzaj terapii, ale często wybiera się połączenie chirurgii, terapii radiacyjnej i chemoterapii.

Terapia chirurgiczna

  • Chirurgiczne usunięcie guza w miarę możliwości całkowite
  • Ewentualnie resekcja (wycięcie) węzłów chłonnych szyjnych
  • Ewentualnie operacje rekonstrukcyjne w celu pokrycia powstałych ubytków

Leczenie farmakologiczne

  • Chemoterapia, najczęściej cisplatyną

Terapia radiacyjna

  • Bezpośrednio po leczeniu chirurgicznym najważniejszą metodą leczenia jest terapia radiacyjna.
  • Promieniowanie może uszkodzić wrażliwe struktury, a tym samym obniżyć jakość życia.
  • Terapia radiacyjna jest stosowana w leczeniu pierwszego rzutu, a także pooperacyjnie i paliatywnie.
  • Pooperacyjną terapię radiacyjną należy rozpocząć jak najwcześniej.
  • Po terapii radiacyjnej w obszarze głowy i szyi należy rozważyć wskazania do uzupełnienia implantologicznego w celu poprawy jakości życia związanej ze zdrowiem jamy ustnej.
  • Do powikłań należą zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i martwica kości, a także zakażona popromienna martwica kości.
  • Ponadto często występuje uciążliwa i trwała suchość w ustach (kserostomia), jeśli w polu promieniowania znajdują się gruczoły ślinowe, zwłaszcza ślinianka przyuszna.
    • Doustne podawanie pilokarpiny (5–10 mg 3 razy dziennie) prowadzi do znacznego subiektywnego złagodzenia suchości w ustach w porównaniu z grupą otrzymującą placebo.
  • Późnym następstwem terapii radiacyjnej w obszarze mięśni żucia i mięśni przełyku może być włóknienie, prowadzące do ograniczenia czynności połykania i otwierania ust (szczękościsk).

Terapia immunologiczna

  • W leczeniu raka jamy ustnej można również zastosować immunoterapię.
  • Na przykład lek immunoterapeutyczny niwolumab ma przynosić znaczące korzyści, jeśli chodzi o przeżywalność pacjentów z przerzutowym rakiem płaskonabłonkowym w obrębie głowy i szyi, przy czym wydaje się znacznie lepiej tolerowany niż chemoterapia i może znacząco poprawić jakość życia5.

Opieka psychoonkologiczna

  • U wielu pacjentów w przebiegu choroby rozwijają się psychiczne zaburzenia współistniejące, takie jak lęk, zaburzenia afektywne, depresja lub zmęczenie.
  • Stres psychospołeczny i indywidualne potrzeby w zakresie leczenia psychoonkologicznego należy wyjaśnić na wczesnym etapie i w razie potrzeby rozpocząć leczenie.

Leczenie paliatywne

Profilaktyka

  • Należy zrezygnować z używania tytoniu i maksymalnie ograniczyć spożywanie alkoholu.
  • Szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego
    • Szczepienie zaleca się wszystkim dziewczętom i chłopcom w wieku od 9 do 14 lat, najlepiej przed pierwszym kontaktem seksualnym.
      • 2 dawki szczepionki w odstępie 5 miesięcy (jeśli odstęp jest krótszy, wymagana jest trzecia dawka szczepionki)
    • Młodzież w wieku 15–17 lat, niezależnie od płci, powinna otrzymać szczepienie przeciwko HPV możliwe jak najwcześniej.
      • W tym przypadku wymagane są trzy dawki szczepionki.
    • Również dorośli w wieku 18–26 lat powinni być zaszczepieni przeciwko HPV, niezależnie od płci, szczepienia nie należy stosować powyżej 27. roku życia.
    • Nie ma potrzeby szczepień przypominających.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Przebieg zależy od rodzaju guza, jego rozległości i ewentualnej obecności przerzutów.
  • Raki migdałka w momencie rozpoznania często mają już rozsiew na język, ściany gardła i podniebienie miękkie.
  • Często we wczesnym stadium następuje miejscowy rozsiew do węzłów chłonnych.

Powikłania

Rokowanie

  • Pacjenci, u których stwierdzono wczesne stadium (T1–T2, N0) raka płaskonabłonkowego mają stosunkowo dobre rokowanie.
  • Długoterminowy wskaźnik przeżycia zmniejsza się w przypadku miejscowo zaawansowanej choroby (T3–T4) i jeśli występują przerzuty do węzłów chłonnych szyi.
  • Pomimo wysokiej czułości i swoistości procedury oceny stopnia zaawansowania, istnieje szczątkowe ryzyko ukrytych przerzutów odległych.
  • Średni 5-letni wskaźnik przeżycia wynosi ok. 50–60% i jest najlepszy dla kobiet.
  • Rak jamy ustnej i gardła związany z HPV ma lepsze rokowanie niż rak niezwiązany z HPV, zwłaszcza u osób niepalących6.

Informacje dla pacjentów w Deximed

Terapia łagodząca objawy w zaawansowanej chorobie nowotworowej

Quellen

Literatur

  1. Mehanna H, Jones TM, Gregoire V, Kian Ang K. Oropharyngeal carcinoma related to human papillomavirus. BMJ 2010; 340: c1439. BMJ (DOI)
  2. Mehanna H, Beech T, Nicholson T, et al. Prevalence of human papillomavirus in oropharyngeal and nonoropharyngeal head and neck cancer—systematic review and meta-analysis of trends by time and region. Head Neck 2012;35:747–55 www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Dahlstrom KR, Li G, Tortolero-Luna G, Wei Q, Sturgis EM. Differences in history of sexual behavior between patients with oropharyngeal squamous cell carcinoma and patients with squamous cell carcinoma at other head and neck sites. Head Neck. 2011 Jun;33(6):847-55. doi: 10.1002/hed.21550 www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. McIlwain WR, Sood AJ, Nguyen SA, Day TA. Initial symptoms in patients with HPV-positive and HPV-negative oropharyngeal cancer. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg 2014;140:441–7 www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Harrington KJ, Ferris RL, Blumenschein G Jr. Nivolumab versus standard, single-agent therapy of investigator's choice in recurrent or metastatic squamous cell carcinoma of the head and neck (CheckMate 141): health-related quality-of-life results from a randomised, phase 3 trial. Lancet Oncol. 2017;18(8):1104 www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Worden FP, Kumar B, Lee JS, Wolf GT, Cordell KG, Taylor JM, et al. Chemoselection as a strategy for organ preservation in advanced oropharynx cancer: response and survival positively associated with HPV16 copy number. J Clin Oncol 2008; 26: 3138-46. PubMed
  7. Moore KA, Mehta V. The growing epidemic of HPV-positive oropharyngeal carcinoma: A clinical review for primary care providers. J Am Board Fam Med 2015; 28: 498-503. www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. O'Rorke MA, Ellison MV, Murray LJ, Moran M, James J, Anderson LA. Human papillomavirus related head and neck cancer survival: a systematic review and meta-analysis. Oral Oncol 2012;48:1191–201 www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Harris J, Wheeler R, Weber R, et al. Human papillomavirus and survival of patients with oropharyngeal cancer. N Engl J Med 2010; 363: 24-35. doi: 10.1056/NEJMoa0912217 DOI
  10. Fakhry C, Westra WH, Li S, Cmelak A, Ridge JA, Pinto H, et al. Improved survival of patients with human papillomavirus-positive head and neck squamous cell carcinoma in a prospective clinical trial. J Natl Cancer Inst 2008; 100: 261-9. PubMed

Autor*innen

  • Monika Lenz, Fachärztin für Allgemeinmedizin, Neustadt am Rübenberge
C10; C102; C103; C108; C109
Kreft i svelg cancer oris kreft i farynks cancer faryngis Orofarynkskreft kreft i orofarynks
Rak jamy ustnej i gardła Zakażenie HPV Szczepienie przeciw HPV Guzy jamy ustnej i gardła Rak migdałków Środek immunoterapeutyczny Niwolumab Podstawa języka
Nowotwór części ustnej gardła
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Guzy migdałków, podstawy języka, tylnej ściany gardła lub podniebienia miękkiego. Częstość występowania: Guzy głowy i szyi są szóstym najczęściej występującym rodzajem guzów na świecie.
Laryngologia
Rak jamy ustnej i gardła
/link/1ff484abed624a639931a8fff1b07b37.aspx
/link/1ff484abed624a639931a8fff1b07b37.aspx
rak-jamy-ustnej-i-gardla
SiteDisease
Rak jamy ustnej i gardła
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl