Definicja: Uporczywe i silne nudności oraz wymioty, które rozpoczynają się przed 20. tygodniem ciąży i którym mogą towarzyszyć utrata masy ciała, odwodnieine, zaburzenia metaboliczne i zaburzenia równowagi elektrolitowej.
Epidemiologia: Występują u ok. 1% wszystkich kobiet w ciąży.
Objawy: Nudności, po których następują wymioty i zwiększone wydzielanie śliny, często utrzymują się przez cały dzień.
Wyniki: Pogorszony stan ogólny, czasami utrata masy ciała, odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe.
Diagnostyka: Badania laboratoryjne i badanie ultrasonograficzne.
Terapia: Większość kobiet w ciąży z wymiotami można leczyć niefarmakologicznie, ale jeśli są to niepowściągliwe wymioty ciężarnych odpowiadające wyżej podanej definicji, wskazane są leki i często hospitalizacja.
Informacje ogólne
Definicja
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych (hyperemesis gravidarum) definiuje się jako uporczywe, silne nudności z wymiotami (więcej niż 5 razy na dobę) w okresie ciąży z pogorszeniem stanu ogólnego, utrudnionym przyjmowaniem pokarmów i utratą masy ciała (>5% przedciążowej masy ciała).
Mogą wystąpić zaburzenia metaboliczne (kwasica z powodu braku przyjmowania pokarmu, zasadowica z powodu utraty HCl), odwodnienie, ketonuria i z równowagi elektrolitowej (hipokalemia).
Dolegliwości rozpoczynają się przed 20. tygodniem ciąży (najczęściej w 4.–9. tygodniu ciąży) i ulegają poprawie u 50% dotkniętych tym problemem ciężarnych w 14. tygodniu ciąży1.
W 22. tygodniu ciąży ponad 90% nie ma już żadnych objawów.
W przypadku nawet 20% wszystkich ciąż nudności mogą utrzymywać się przez cały czas trwania ciąży, choć nie zawsze jako niepowściągliwe wymioty ciężarnych.
Wymioty w ciąży (emesis gravidarum) w I. trymestrze są normalne.
Nudności występują zwykle rano i mogą wiązać się z wymiotami, ale nie wpływają na stan ogólny i nie prowadzą do znacznej utraty masy ciała.
Ok. 50–90% ciężarnych doświadcza nudności i/lub wymiotów w ciąży1.
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych są częstym stanem w ciąży, o częstości występowania 0,5–2%.
Etiologia i patogeneza
Przyczyna nie jest znana, istnieją różne teorie.
Zakłada się związek ze zmianami hormonalnymi (zwiększona ilość hCG, estrogenów, progesteronu). Dane nie są jednak jednoznaczne.
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych częściej występują w przypadku płodów żeńskich.
Może to wskazywać, że czynnikiem ryzyka wystąpienia niepowściągliwych wymiotów jest podwyższony poziom estrogenów in utero.
Ponadto podejrzewa się, że pacjentki z niepowściągliwymi wymiotami są bardziej wrażliwe na działanie estrogenów niż ciężarne bez objawów1.
Znaczenie mogą mieć również czynniki psychologiczne, ale te nie zostały wystarczająco zbadane2.
Istotną rolę mogą odgrywać czynniki dziedziczne.
W jednym z badań wykazano, że kobiety w ciąży, których matka miała niepowściągliwe wymioty, są od 3 do 4 razy bardziej narażone na wystąpienie niepowściągliwych wymiotów3.
Ponadto stwierdzono związek między niepowściągliwymi wymiotami a zakażeniem Helicobacter pylori4.
Rolę może odgrywać również upośledzenie perystaltyki górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Z niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych może być również związana samoograniczająca się przejściowa nadczynność tarczycy.
W takim przypadku FT3fT3 iFT4fT4 są w normie, a poziom TSH jest obniżony.
Terapia ukierunkowana na oś przysadka-tarczyca nie jest konieczna.
Częstość występowania zdaje się być wyższa u ciężarnych kobiet pochodzenia afroamerykańskiego.
W jednym z badań stwierdzono zwiększone ryzyko przyjęcia do szpitala z powodu niepowściągliwych wymiotów u kobiet znadczynnością tarczycy, cukrzycą, astmą oskrzelową lub chorobą psychiczną7.
ICD-10
O21. Nadmierne wymioty w ciąży
O21.0 Łagodne nadmierne wymioty w ciąży
O21.1 Nadmierne wymioty w ciąży z zaburzeniami przemiany materii
Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Często występują zaburzenia równowagi elektrolitowej i ketonuria, które są oznaką zaburzenia bilansu płynów i metabolizmu. Może dojść do zaburzeń czynności nerek i wątroby10.
hCG może wpływać na tarczycę i prowadzić do nadczynności tarczycy z podwyższonym FT4fT4 i obniżonym TSH11.
Przemijająca nadczynność tarczycy z obniżonym TSH i prawidłowym FT3fT3 i FT4 fT4?
ewentualnie ilościowe oznaczenie beta-hCG w przypadku podejrzenia choroby trofoblastycznej (zwykle badanie ultrasonograficzne pomaga w rozstrzygnięciu)
Badanie moczu
ketony, albumina, leukocyty i azotyny
Dalsze badania, w razie potrzeby u ginekologa
Badanie ultrasonograficzne
Zarówno ciąże mnogie, jak i choroba trofoblastyczna są związane z niepowściągliwymi wymiotami i mogą być zdiagnozowane za pomocą tego badania.
Wskazania do hospitalizacji
W przypadku pogorszonego stanu ogólnego, oznak odwodnienia lub utraty więcej niż 5% przedciążowej masy ciała
W przypadku ketonurii w połączeniu z pogorszeniem stanu ogólnego, odwodnieniem i utratą masy ciała.
Jeśli występują objawy z ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza ataksja i dezorientacja (patrz encefalopatia Wernickego)
Już samo przyjęcie do szpitala z powodu niepowściągliwych wymiotów ciężarnych prowadzi do poprawy stanu pacjentek, przypuszczalnie w wyniku działania czynników psychologicznych związanych ze zmianą środowiska.
TerapiaLeczenie
Cele terapiileczenia
Przebieg ciąży z jak najmniejszym dyskomfortem dla matki i jak najmniejszym ryzykiem dla dziecka
Ogólne informacje o terapii leczeniu
U większości kobiet, które cierpią z powodu wymiotów i nudności w ciąży, nie jest wskazana farmakoterapia; dolegliwości często ustępują samoistnie.
Jeśli objawy są ciężkie i uporczywe, wskazana jest farmakoterapia.
Zalecenia dla pacjentek
Modyfikacja diety
Częste i małe posiłki
Pierwszy posiłek należy spożywać w łóżku.
Spożywanie posiłków zanim pojawi się uczucie głodu, jedzenie na "pusty żołądek" może nasilić nudności12.
Niektóre kobiety wydają się lepiej tolerować jedzenie o wysokiej zawartości węglowodanów, zawierające białko, lekko przyprawione i posolone13.
Prawdopodobnie korzyść mogą przynieść także posiłki z przeważającą zawartością białka, jednak długotrwałe stosowanie diety wysokobiałkowej wiąże się z większą ryzykiem przedwczesnego porodu i zgonu wewnątrzmacicznego8.
Należy unikać pokarmów, które mogą wywoływać lub nasilać nudności: intensywne aromaty, tłuste jedzenie, smażone potrawy, mocno przyprawione posiłki14.
Płyny wydają się być lepiej tolerowane, jeśli są zimne, klarowne i gazowane (ewentualnie napoje kwaśne).
Częste picie niewielkich ilości płynów między posiłkami pomaga zapobiegać odwodnieniu15.
Unikanie czynników wyzwalających
Należy unikać czynników, które wywołują mdłości.
np. nieświeże powietrze, silne zapachy, upał, wysoka wilgotność, głośne dźwięki i migoczące światła lub jazda samochodem14
Farmakoterapia
Informacje ogólne
Dostępne badania dotyczące farmakoterapii nudności, wymiotów i niepowściągliwych wymiotów ciężarnych charakteryzują się w przeważającej mierze ograniczoną jakością16.
Zasadniczo zaleca się ostrożne stosowanie leków17.
W łagodnej i umiarkowanej postaci niepowściągliwych wymiotów można spróbować ambulatoryjnej farmakoterapii po niepowodzeniu stosowania metod niefarmakologicznych.
Zwykle stosuje się meklizynę [lek niedostępny w Polsce], doksylaminę i/lub pirydoksynę (witaminę B6).
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych z towarzyszącym odwodnieniem i zaburzeniami elektrolitowymi lub kwasicą ketonową należy leczyć w szpitalu.
Ponadto ważne jest natychmiastowe zwiększenie ilości pokarmu oraz uzupełnienie płynów, witamin i elektrolitów; jeśli zwiększenie ilości spożywanego pokarmu nie powiedzie się po 48 godzinach, zwykle konieczne jest żywienie pozajelitowe.
Leki przeciwhistaminowe
W dużych badaniach klinicznych nie uzyskano żadnych dowodów na teratogenność leków przeciwhistaminowych I. i II. generacji.
Częste działania niepożądane związane z lekami przeciwhistaminowymi obejmują zmęczenie isuchość w ustach.
Meklizyna [lek niedostępny w Polsce] (początkowo 1–2 x 25 mg na dobę doustnie)
Jest jednym z leków pierwszego wyboru w przypadku nudności i wymiotów w czasie ciąży i karmienia piersią.
Doksylamina (początkowo 12,5 mg 2 x na dobę doustnie)
Doksylaminę w połączeniu z pirydoksyną stosuje się w leczeniu niepowściągliwych wymiotów od ok. 30 lat na całym świecie.
Dimenhydrynat (50 mg 3–4 x na dobę doustnie lub 1–3 razy w postaci czopków -czopki aktualnie niedostępne w Polsce)
możliwa skuteczna alternatywa
Należy stosować ostrożnie w III. trymestrze:może powodować poród przedwczesny.
Opisano działania niepożądane takie jak: poród, niedotlenienie noworodka i pęknięcie macicy.
Prometazyna (12,5-25 mg co 4-6 godzin na dobę doustnie)
Zalecana tylko w ściśle określonych wskazaniach, gdy inne leki przeciwhistaminowe nie są wystarczająco skuteczne.
nieliczne dowody na korzyści ze stosowania
Jeśli prometazyna jest przyjmowana aż do porodu, mogą wystąpić zaburzenia adaptacyjne u noworodka, którym mogą towarzyszyć objawy neurologiczne, żołądkowo-jelitowe i oddechowe; nie zaleca się stosowania w okresie 2 tygodni poprzedzających poród.
Środek zaliczany do neuroleptyków i leków uspokajających, ma silne działanie uspokajające.
Encefalopatia Wernickego z powodu niedoboru tiaminy jest najcięższym powikłaniem w niepowściągliwych wymiotach ciężarnych.
Należy zatem rozważyć okresową suplementację tiaminy.
Korzeń imbiru
W niektórych badaniach wykazano skuteczność korzenia imbiru w łagodnych postaciach nudności w ciąży, w innych badaniach tego nie potwierdzono.17-18
Częste działania niepożądane, takie jak ból głowy czy zgaga
Imbir występuje w różnych postaciach, np. również jako herbatka.
Optymalna dawka nie jest znana.
Imbir można przyjmować we wszystkich trymestrach ciąży w typowej dawce (wyciąg z imbiru:125–250 mg 3–4 razy na dobę doustnie)8.
Leki przeciwwymiotne
Jeśli leki przeciwhistaminowe nie przynoszą efektu, w niektórych szpitalach u hospitalizowanych pacjentek stosuje się preparaty z metoklopramidem. Należy je jednak stosować jako leki rezerwowe, ponieważ również w ich przypadku brak jest wysokiej jakości danych z badań dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa leczenia ciężarnych17.
W duńskim badaniu kohortowym, w którym >28 000 kobiet otrzymywało metoklopramid w I. trymestrze, nie uzyskano danych wskazujących na jakiekolwiek działanie teratogenne na płód ani szkodliwy wpływ na ciążę1819.
Ryzyko wystąpienia neurologicznych działań niepożądanych (pozapiramidowych) zwiększa się wraz z czasem trwania leczenia i całkowitą dawką skumulowaną, dlatego terapia powinna być jak najkrótsza.
Ondansetron należy stosować tylko wtedy, gdy objawy są ciężkie i zawiodły podstawowe zalecane leki przeciwwymiotne (meklizyna [lek niedostępny w Polsce], doksylamina, ewentualnie także dimenhydrynat).
Istnieją doniesiania o związku ondansetronu z wadami rozwojowymi w obrębie jamy ustnej i twarzy (rozszczep wargi i podniebienia).
W retrospektywnym badaniu kohortowym z USA, które objęło 1,8 mln ciąż i 88 000 kobiet, które przyjmowały ondansetron w pierwszym trymestrze, stwierdzono brak zwiększonego ryzyka wrodzonych wad serca, lecz stwierdzono niewielki wzrost częstości rozszczepu wargi i podniebienia18podniebienia.20
3 dodatkowe przypadki wad rozwojowych w obrębie jamy ustnej i twarzy na 10 000 leczonych kobiet; skorygowane ryzyko względne 1,24 (95% CI: 1,03–1,48)
Trwa dyskusja o związku tego preparatu z wadami wrodzonymi serca. W dostępnych badaniach epidemiologicznych wyniki były niejednoznaczne.
W szwedzkim badaniu wykazano zwiększone ryzyko wrodzonych wad serca (RR 1,62; 95% CI 1,04–2,38) oraz zwiększone ryzyko wystąpienia ubytku przegrody międzykomorowej (RR 2,05; 95% CI 1,19–3,28)1921.
W duńskim badaniu nie stwierdzono żadnego związku między wadami wrodzonymi a stosowaniem ondansetronu; nie odnotowano też zwiększonej częstości występowania poronień, martwych urodzeń, porodów przedwczesnych ani niskiej masy urodzeniowej2022.
Kortykosteroidy
Glikokortyksteroidy, takie jak metyloprednizolon, wydają się być skuteczne i są stosowane w indywidualnych przypadkach ciężkiej postaci niepowściągliwych wymiotów u hospitalizowanych pacjentek2123.
Zasadniczo dostępnych jest niewiele danych.
Nie można całkowicie wykluczyć nieznacznie zwiększonego ryzyka rozszczepu wargi i podniebienia, jeśli leczenie stosowano w newralgicznym oknie czasowym pomiędzy 8. a 11. tygodniem ciąży. Zakłada się zależność od dawki, nie jest znana dawka graniczna.
W przypadku rzadko wymaganych wysokich dawek metyloprednizolonu w ogólnoustrojowej terapii, w badaniu ultrasonograficznym należy monitorować wzrost płodu.
Kolejna opcja leczenia ciężkiego przebiegu [ (w Polsce brak rejestracji do leczenia nudności]) i objawów psychiatrycznych, takich jak depresja ilęk w warunkach stacjonarnych
Ograniczone dane dotyczące skuteczności i działań niepożądanych
Jeśli mirtazapina jest przyjmowana do czasu porodu, u noworodka mogą wystąpić zaburzenia adaptacyjne z objawami neurologicznymi, żołądkowo-jelitowymi i oddechowymi.
W razie podawania mirtazapiny należy ściśle monitorować ciążę pod kątem ginekologicznym i psychiatrycznym, aby móc odpowiednio wcześnie wykryć kryzysy u matki i powikłania rozwojowe u płodu (tendencje do przedwczesnego porodu, opóźnienie wzrastania.
Terapia dożylna
Jeśli podanie doustne nie jest możliwe, niemal wszystkie preparaty można podawać dożylnie.
W przypadku odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych wymagane jest dożylne podawanie płynów i elektrolitów.
Zwykle stosuje się roztwór soli fizjologicznej, roztwór Ringera z mleczanami i roztwór glukozy 5–10%.
Nawodnienie powinno w miarę możliwości nastąpić w ciągu 48 godzin.
Żywienie dojelitowe lub wyłącznie pozajelitowe
Żywienie dojelitowe sondą lub żywienie pozajelitowe są ostatecznością u pacjentek, u których nie uzyskano poprawy po zastosowaniu innych metod leczenia2224.
Należy zapewnić odpowiednią podaż witamin (zwłaszcza witamin B1, B6 i B12).
Inne metody leczenia
Akupresura miejsc na nadgarstku
Stosowana przez wiele osób jako alternatywa leczenia farmakologicznego.
Stymulacja punktu akupresurowego P6 Neiguan
W norweskim badaniu 71% pacjentek zgłosiło poprawę przy zastosowaniu akupresury, a 59% przy zastosowaniu placebo, czyli nie było dużej różnicy, ale efekt placebo był wyraźny.25
Z analiz Cochrane wynika, że akupunktura (punkt P6 lub konwencjonalne punkty akupunktury) nie jest lepsza niż placebo17.
Zapobieganie
Nie ma skutecznej terapii zapobiegawczej.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Nudności zaczynają się zwykle w 4.–10. tygodniu ciąży.
Niepowściągliwe wymioty ustępują w trakcie ciąży, ale 15–20% ciężarnych cierpi na nudności także w III. trymestrze, a u 5% objawy utrzymują się aż do porodu15,2326.
Liczba przyjęć do szpitala w związku z niepowściągliwymi wymiotami jest najwyższa około 9. tygodnia ciąży, a następnie stopniowo maleje aż do 20. tygodnia ciąży7.
Powikłania
Powikłania matczyne są rzadkie, ale możliwe2427-2528.
Dolegliwości te mają znaczące konsekwencje z punktu widzenia jakości życia i codziennej aktywności, zarówno w sferze zawodowej, jak i prywatnej.30-31
Według norweskiego badania nudności i wymioty w ciąży istotnie wpływają na ogólny poziom codziennego funkcjonowania i jakość życia2629.
Niepowściągliwe wymioty z towarzyszącą utratą masy ciała i odwodnieniem matki mogą skutkować niższą masą urodzeniową i przedwczesnym porodem.
Ryzyko wystąpienia niepowściągliwych wymiotów w kolejnych ciążach wynosi 15–20% u kobiet, które już ich doświadczyły, natomiast u kobiet bez wcześniejszych niepowściągliwych wymiotów to ryzyko wynosi ok. 1%2528,2732.
Informacje dla pacjentów
Edukacja pacjenta
U większości pacjentek objawy ustępują około 16.–20. tygodnia ciąży.
Łagodne poranne nudności uznaje się za fizjologię. Zdecydowana większość kobiet cierpiących na niepowściągliwe wymioty ciężarnych doświadcza nudności i wymiotów także w innych porach dnia.
Jeśli matka cierpi na niepowściągliwe wymioty, zwykle nie ma niebezpieczeństwa dla płodu, nawet jeśli ciężarna stosuje leki przeciwwymiotne9.
Niebyl JR. Clinical practice. Nausea and vomiting in pregnancy. N Engl J Med 2010; 363:1544-50 doi: 10.1056/NEJMcp1003896 DOI
Buckwalter, JG, Simpson, SW. Psychological factors in the etiology and treatment of severe nausea and vomiting in pregnancy. Am J Obstet Gynecol 2002; 186:S210. PubMed
Vikanes A, Skjaerven R, Grjibovski AM, Gunnes N, Vangen S, Magnus P. Recurrence of hyperemesis gravidarum across generations: population based cohort study. BMJ 2010; 340:c2050. www.bmj.com
Golberg D, Szilagyi A, Graves L. Hyperemesis gravidarum and Helicobacter pylori infection: a systematic review. Obstet Gynecol 2007; 110: 695-703. PubMed
Eliakim R, Abulafia O, Sherer DM. Hyperemesis gravidarum: a current review. Am J Perinatol 2000; 17: 207-18 PubMed
Vilming B, Nesheim B-I. Hyperemesis gravidarum in a contemporary population in Oslo. Acta Obstet Gynecol Scand 2000; 79: 640-3. PubMed
Fell, DB, Dodds, L, Joseph, KS, et al. Risk factors for hyperemesis gravidarum requiring hospital admission during pregnancy. Obstet Gynecol 2006; 107:277. PubMed
Boelig RC. Nudności i wymioty ciążowe oraz niepowściągliwe wymioty ciężarnych. Medycyna Praktyczna – Ginekologia. https://www.mp.pl/ginekologia/wytyczne/inne/264631,nudnosci-i-wymioty-ciazowe-oraz-niepowsciagliwe-wymioty-ciezarnych (dostęp 12.02.2024)
Boneva, RS, Moore, CA, Botto, L, et al. Nausea during pregnancy and congenital heart defects: a population-based case-control study. Am J Epidemiol 1999; 149:717. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Abell, T, Riely, C. Hyperemesis gravidarum. Gastroenterol Clin North Am 1992; 21:835. PubMed
Kimura, M, Mino, N, Tamaki, H, et al. Gestational thyrotoxicosis and hyperemesis gravidarum: Possible role of hCG with higher stimulating activity. Clin Endocrinol 1993; 38:345. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Newman, V, Fullerton, JT, Anderson, PO. Clinical advances in the management of severe nausea and vomiting during pregnancy. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 1993; 22:483. PubMed
Jednak, MA, Shadigian, EM, Kim, MS, et al. Protein meals reduce nausea and gastric slow wave dysrhythmic activity in first trimester pregnancy. Am J Physiol 1999; 277:G855. PubMed
Heinrichs, L. Linking olfaction with nausea and vomiting of pregnancy, recurrent abortion, hyperemesis gravidarum, and migraine headache. Am J Obstet Gynecol 2002; 186:S215. PubMed
Association of professors of gynecology and obstetrics. Nausea and vomiting of pregnancy. Association of professors of gynecology and obstetrics, Washington, DC 2001.
McParlin C, O'Donnell A, Robson SC, et al. Treatments for Hyperemesis Gravidarum and Nausea and Vomiting in Pregnancy: A Systematic Review. JAMA 2016 Oct 4; 316(13): 1392-1401. pmid:27731292 PubMed
Matthews A, Haas DM, O'Mathúna DP, Dowswell T, Doyle M. Interventions for nausea and vomiting in early pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews 2014, Issue 3. Art. No.: CD007575. DOI: 10.1002/14651858.CD007575.pub3 DOI
Boelig RC, Barton SJ, Saccone G, Kelly AJ, Edwards SJ, Berghella V. . Interventions for treating hyperemesis gravidarum. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016; Issue 5: Art. No.: CD010607. pmid:27168518 PubMed
Pasternak B, Svanström H, Mølgaard-Nielsen D, et al. Metoclopramide in pregnancy and risk of major congenital malformations and fetal death. JAMA 2013; 310: 1601-11. doi:10.1001/jama.2013.278343 DOI
Huybrechts KF, Hernández-Días S, Straub L, et al. Association of Maternal First-Trimester Ondansetron Use With Cardiac Malformations and Oral Clefts in Offspring. JAMA 2018; 320: 2429-37. pmid:30561479 www.ncbi.nlm.nih.gov
Danielsson B, Wikner BN, Källén B. Use of ondansetron during pregnancy and congenital malformations in the infant. Reprod Toxicol 2014; 50: 134-7. pmid:25450422 PubMed
Pasternak B, Svanström H, Hviid A. Ondansetron in pregnancy and risk of adverse fetal outcomes. N Engl J Med 2013; 368: 814-823. New England Journal of Medicine
Safari HR, Fassett MJ, Souter IC, Alsulyman OM, Goodwin TM. The efficacy of methylprednisolone in the treatment of hyperemesis gravidarum: a randomized, double-blind, controlled study. Am J Obstet Gynecol 1998;179:921-4. PubMed
Quinlan JD, Hill DA. Nausea and vomiting of pregnancy. Am Fam Physician 2003; 68: 121-8. American Family Physician
Knight, B, Mudge, C, Openshaw, et al. Effect of acupuncture on nausea of pregnancy: a randomized, controlled trial. Obstet Gynecol 2001; 97:184. PubMed
Tierson, FD, Olsen, CL, Hook, EB. Nausea and vomiting of pregnancy and association with pregnancy outcome. Am J Obstet Gynecol 1986; 155:1017. PubMed
Chiossi, G, Neri, I, Cavazzuti, M, et al. Hyperemesis gravidarum complicated by wernicke encephalopathy: background, case report, and review of the literature. Obstet Gynecol Surv 2006; 61:255. PubMed
Trogstad, LI, Stoltenberg, C, Magnus, P, et al. Recurrence risk in hyperemesis gravidarum. BJOG 2005; 112:1641. PubMed
Heitmann K, Nordeng H, Havnen GC, Solheimsnes A, Holst L. The burden of nausea and vomiting during pregnancy: severe impacts on quality of life, daily life functioning and willingness to become pregnant again – results from a cross-sectional study. BMC Pregnancy Childbirth 2017; 17: 75. pmid:28241811 PubMed
Dodds, L, Fell, DB, Joseph, KS, et al. Outcomes of pregnancies complicated by hyperemesis gravidarum. Obstet Gynecol 2006; 107:285. PubMed
Huybrechts KF, Hernández-Días S, Straub L, et al. Association of Maternal First-Trimester Ondansetron Use With Cardiac Malformations and Oral Clefts in Offspring. JAMA 2018; 320: 2429-37. pmid:30561479 www.ncbi.nlm.nih.gov
Boelig RC, Barton SJ, Saccone G, Kelly AJ, Edwards SJ, Berghella V. . Interventions for treating hyperemesis gravidarum. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016; Issue 5: Art. No.: CD010607. pmid:27168518 PubMed
Knight, B, Mudge, C, Openshaw, et al. Effect of acupuncture on nausea of pregnancy: a randomized, controlled trial. Obstet Gynecol 2001; 97:184. PubMed
Whitehead SA, Andrew PLR, Chamberlain GVP. Characterisation of nausea and vomiting in early pregnancy: a survey og 1000 women. J Obstet Gynaecol 1992; 12: 364-9. www.tandfonline.com
Smith C, Crowther C, Beilby J, Dandeaux J. The impact of nausea and vomiting on women: a burden of early pregnancy. Australian & New Zealand Journal of Obstetrics & Gynaecology 2000; 40: 397-401. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Dodds, L, Fell, DB, Joseph, KS, et al. Outcomes of pregnancies complicated by hyperemesis gravidarum. Obstet Gynecol 2006; 107:285. PubMed
Autorka
Anna Pachołek, dr n. med. w trakcie specjalizacji z medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (recenzent)
Tomasz Tomasik, prof. dr hab. n. med. specjalista medycyny rodzinnej; Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
Kristine Scheibel, dr n. med. lekarz rodzinny, Norderney
O21; O210; O211; O212; O218; O219
svangerskapskvalme; hyperemesis gravidarum; sterk svangerskapskvalme; Erbrechen in der Schwangerschaft
Wymioty podczas ciąży; Wymioty; Nudności; Unikalna kwantyfikacja wymiotów w ciąży; Nudności w ciąży
Definicja: Uporczywe i silne nudności oraz wymioty, które rozpoczynają się przed 20. tygodniem ciąży i którym mogą towarzyszyć utrata masy ciała, odwodnieine, zaburzenia metaboliczne i zaburzenia równowagi elektrolitowej.
Położnictwo
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych
/link/5db08b7bd4e54174b051e8a65fefaceb.aspx
/link/5db08b7bd4e54174b051e8a65fefaceb.aspx
niepowsciagliwe-wymioty-ciezarnych
SiteDisease
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych
K.Reinhardt@gesinform.de
siljelive.lango@nhicom#dr.no (patched by linkmapper)dabrowska@wp.pl