Informacje ogólne
Definicja
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego nazywane jest również prostatodynią (bolesną prostatą) lub niebakteryjnym zapaleniem gruczołu krokowego.
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego (przewlekły zespół bólowy miednicy) jest zespołem klinicznym charakteryzującym się przede wszystkim objawami urologicznymi i/lub bólem lub dyskomfortem w
- Choć ta jednostka chorobowa nosi nazwę „zapalenia gruczołu krokowego”, nie jest jasne, w
- Na niepewność co do pochodzenia objawów wskazuje podjednostka „przewlekłego zespołu bólowego miednicy” (Chronic Pelvic Pain Syndrome)2, która stanowi ponad 90% wszystkich przypadków zapalenia gruczołu krokowego.
- Objawy, wyniki badania
przedmiotowegofizykalnego i
Podział zespołu zapalenia gruczołu krokowego na cztery kategorie według klasyfikacji NIH (National Institutes of Health)4
- Ostre bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego (acute bacterial prostatitis — ABP):
- ABP charakteryzuje się nasilonymi objawami na tle niedrożności i
- ABP charakteryzuje się nasilonymi objawami na tle niedrożności i
- Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego (chronic bacterial prostatitis — CBP):
- CBP jest spowodowane przewlekłym zakażeniem bakteryjnym prostaty z
- CBP jest spowodowane przewlekłym zakażeniem bakteryjnym prostaty z
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/przewlekły zespół bólowy miednicy (CP/Chronic Pelvic Pain Syndrome, CPPS):
- CP/CPPS dzieli się na:
- zapalne CP/CPPS (kategoria IIIa)
- niezapalne CP/CPPS (IIIb)
.
- zapalne CP/CPPS (kategoria IIIa)
- CP/CPPS charakteryzuje się przewlekłym bólem miednicy, a
- CP/CPPS dzieli się na:
- Bezobjawowe zapalenie gruczołu krokowego na tle zapalnym:
Ww bezobjawowym zapaleniu gruczołu krokowego pacjent nie zgłasza żadnych objawów ani dyskomfortu ze strony gruczołu krokowego.
Epidemiologia
- Występuje często; nierzadko trudno odróżnić tę jednostkę chorobową od dolegliwości bez klinicznego znaczenia somatycznego oraz dolegliwości pod postacią somatyczną.
- Chorobowość:
Wspwspółczynnik chorobowości wynosi od 2 do 10% dorosłych mężczyzn.5Niewielkiniewielki odsetek chorych zgłasza się do lekarza.
- Różne postaci:
Najcznajczęstszą postacią jest przewlekłe niebakteryjne zapalenie gruczołu krokowego, czyli przewlekły zespół bólowy miednicy.6Przewlekprzewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego występuje rzadko iokoło10–15% wszystkich przypadków przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego.
- Wiek:
Wystwystępuje przeważnie u.- średnia wieku: 42 lata.7
Etiologia i patogeneza
- Przyczyna przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego/przewlekłego zespołu bólowego miednicy jest nieznana.
- Podejrzewano zakażenie bakteryjne, ale nie każdy przypadek ma etiologię bakteryjną.
- Wielu ekspertów uważa, że zarówno postać zapalna, jak i niezapalna nie są wywołane zakażeniem.8
brakBrak wyraźnej korelacji pomiędzy histologicznie wykrywalnym stanem zapalnym prostaty a- Stres psychologiczny (taki jak zmartwienie lub lęk przed poważną chorobą) wydaje się być częsty wśród osób chorych i
- Prawdopodobnie przewlekłe niebakteryjne zapalenie gruczołu krokowego nie ma związku z
- Do rozwoju niebakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego mogą również przyczyniać się procesy autoimmunologiczne.12
- Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego:
Uwauważa się, że zakażenie rozprzestrzenia się z.- czynniki predysponujące:
Przewlekprzewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego mogą wywołać różne drobnoustroje chorobotwórcze, np. Chlamydia, Mycoplasma lub wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV).14Ww badaniu pacjentów z
ICD-10
- N41 Choroby zapalne gruczołu krokowego.
- N41.1 Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego.
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/Zespół bólowy miednicy6:
Przewlekprzewlekły ból miednicy, występujący przez co najmniej 3.Jestjest to rozpoznanie przez wykluczenie; kryterium rozpoznania jest brak gorączki i.Rozpoznanierozpoznanie często ustala się dopiero po nawracających epizodach bólu i
- Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego:
- typowe objawy:
- bóle
- problemy z
- dysfunkcje seksualne (zaburzenia erekcji, zmniejszenie libido)
- potwierdzenie rozpoznania poprzez wykrycie patogenu w
- typowe objawy:
Diagnostyka różnicowa
- Ostre bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego.
- Zakażenie układu moczowego.
- Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego.
- Łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH).
- Kamienie nerkowe.
- Rak prostaty.
- Rak pęcherza moczowego.
- Zaburzenia bólowe pod postacią somatyczną.
Wywiad
- Obraz kliniczny przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego/zespołu bólowego miednicy jest podobny do przewlekłego bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego.
- Gorączka wskazuje na zapalenie gruczołu krokowego
- Gorączka wskazuje na zapalenie gruczołu krokowego
- W
Informacje ogólne
- Objawy są różne i
- Wśród pacjentów, którzy zgłaszają się do lekarza, charakterystyczny jest przewlekły przebieg choroby z
- U
- Często występuje komponenta psychologiczna.
- Typowym przykładem jest odczuwanie ogromnego dyskomfortu podczas oddawania moczu w
- Typowym przykładem jest odczuwanie ogromnego dyskomfortu podczas oddawania moczu w
- Istnieją podobieństwa do innych zespołów bólowych, takich jak zespół jelita drażliwego, zespół przewlekłego zmęczenia oraz fibromialgia.15
- Dotyczy to między innymi częstego współwystępowania zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe.
Objawy
- Typowy jest ból lub ucisk w
- Ból bardzo często występuje podczas lub po wytrysku (>90%).
- Zaburzenia mikcji pod postacią bólu podczas oddawania moczu, trudności w
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego wiąże się również z
- Przewlekłemu zapaleniu gruczołu krokowego/zespołowi bólowemu miednicy moga towarzyszyć zaburzenia erekcji i
- Wypływ wydzieliny i
Badanie przedmiotowefizykalne
- Badanie per rectum oraz badanie jąder, najądrzy i
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/zespół bólowy miednicy (CP/CPPS):
Badaniebadanieprzedmiotowefizykalne zwykle nie wykazuje żadnych nieprawidłowości.
- Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego:
Prostataprostata może być tkliwa i w całości powiększona.Jednostronnajednostronna tkliwość może wskazywać na zajęcie pęcherzyków nasiennych.
Badania uzupełniające w gabinecie lekarza rodzinnego
- Brak jest nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych lub obrazowych, które są charakterystyczne dla tej choroby, a ich ewentualne stwierdzenie świadczy o innej etiologii.
- Badanie ogólne moczu – wynik nieprawidłowy może wskazywać na zakażenie układu moczowego.
- Posiew moczu:
Ww przewlekłym zespole bólowym miednicy, w
- CRP:
Wartowartość CRP mieści się w
- PSA:
Badaniebadanie nie jest rutynowo wykonywane w diagnostyce przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego/zespołu bólowego miednicy (CP/CPPS).
Diagnostyka specjalistyczna
- Badania ultrasonograficzne:
Uu pacjentów z bólem brzucha należy wykonać USG jamy brzusznej w celu wykluczenia patologii w obrębie jamy brzusznej.- transrektalna ultrasonografia gruczołu krokowego
- ultrasonografia moszny w przypadku bólu jąder lub stwierdzenia obecności guzków lub bolesności moszny
- USG pecherza moczowego w celu oceny objętości zalegającego moczu u pacjentów skarżących się na uczucie niepełnego opróżniania pęcherza.
- Badanie urodynamiczne:
Nalenależy wykonać, jeśli występują dolegliwości dotyczące mikcji, świadczące o.Czczęsto występuje krzywa przepływu świadcząca o.Dodo zaburzeń odpływu moczu dochodzi najczęściej z
Wskazania do skierowania do specjalisty
Lista kontrolna przy skierowaniu do specjalisty
Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/zespół bólowy miednicy (CP/CPPS)
- Cel skierowania
- Diagnostyka? Leczenie? Inne?
- Wywiad lekarski
- Początek i
- Objawy? Dolegliwości związane z
nsieniunasieniu? Inne? - Próba leczenia?
- Inne istotne choroby? Regularnie przyjmowane leki?
- Początek i
- Badanie
przedmiotowefizykalne- Stan ogólny? Komponenta psychologiczna?
- Gruczoł krokowy: Wrażliwy? Guzki?
- Inne wyniki badań dotyczące narządów?
- Badanie uzupełniające
- Krwiomocz? Bakteriomocz?
- Hemoglobina, CRP, OB, kreatynina, PSA?
Leczenie
- Całą sekcję opracowano na postawie tych źródeł.20-21
Cele leczenia
- Łagodzenie dolegliwości poprzez leczenie objawowe.
- W
Ogólne informacje o leczeniu
- Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/zespół bólowy miednicy (CP/CPPS):
Chorobachoroba niejednorodna, leczenie powinno być spersonalizowane, ukierunkowane na dominujące objawy.22.Nie ma jednej powszechnie zalecanej metody leczenia. W.Chorobachoroba ma przebieg łagodny, ale może powodować znaczne obniżenie jakości życia.- brak terapii ukierunkowanej na wyleczenie, ani konsensusu co do sposobu leczenia.
- Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego:
Preferowanpreferowaną metodą leczenia jest stosowanie
Zalecenia dla pacjentów
- Należy unikać wychładzania dolnej części jamy brzusznej i
- Ciepło stosowane miejscowo łagodzi miejscowe objawy; efekt ten można osiągnąć, na przykład biorąc ciepłe kąpiele.
- Aktywne życie seksualne i
- Wykazano również korzystny wpływ
- Należy unikać nawyków, które wyzwalają lub nasilają objawy.
Farmakoterapia
Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/zespół bólowy miednicy (CP/CPPS)
- W
- Najlepszy efekt uzyskano w
- W
- Skojarzenie alfa-blokerów i
przykPrzykładowe dawkowanie: tamsulozyna 0,4razx na dobę irazyx na dobę.
- Najlepszy efekt uzyskano w
- Toksyna botulinowa typu A:
Ww badaniach kontrolowanych placebo, wstrzyknięcia w
- Alfa-blokery:
- niepewne dowody skuteczności z
Dziadziałanie wydaje się być ograniczone do nieznacznego łagodzenia bólu.- brak istotnego wpływu na dysfunkcję seksualną, jakość życia, lęk i
Ewentewent. wzmocnienie działania przez skojarzenie z.Przypuszczalnieprzypuszczalnie pełen efekt można uzyskać dopiero po 6 miesiącach leczenia.
Substancjesubstancje czynne i- alfuzosyna o przedłużonym uwalnianiu 5
razyx na dobę lub 10razx na dobę - doksazosyna bez przedłużonego uwalniania 2–8
razx na dobę - doksazosyna o przedłużonym uwalnianiu 4–8
razx na dobę - sylodosyna 4–8
razx na dobę - tamsulozyna
razx na dobę - terazosyna
razx na dobę Czczęste działania niepożądane:.Wiwięcej na temat działań niepożądanych i
- niepewne dowody skuteczności z
- Antybiotyki:
Antybiotykiantybiotyki wydają się mieć jedynie umiarkowane działanie; istnieją wyłącznie niskiej jakości dowody uzasadniające stosowanie takiego leczenia.20,25-27Niektniektóre z
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
- paracetamol:
- brak systematycznych badań dotyczących stosowania w
- niepotwierdzone doniesienia o
- brak systematycznych badań dotyczących stosowania w
Istniejistnieją wstępne, pochodzące z- NLPZ
- glikokortykosteroidy
- leki przeciwleukotrienowe.
- paracetamol:
- Inhibitory 5-alfa-reduktazy:
Ww badaniach kontrolowanych placebo leczenie finasterydem wykazało nieznaczne złagodzenie objawów.Mogmogą być szczególnie przydatne u pacjentów skarżących się na trudności z mikcją.Nienie są zalecane u młodszych mężczyzn planujących potomstwo ze względu na działania niepożądane (zmniejszenie objętości nasienia)Wiwięcej informacji na temat tej klasy leków można znaleźć w
- Inhibitory fosfodiesterazy:
Mogmogą być wskazane u mężczyzn z zaburzeniami czynności seksualnych.
- Leki przeciwdepresyjne, np. amitryptylina:
- umiarkowany efekt.
- Fitoterapia:
Istniejistnieją wstępne, pochodzące z- wyciąg z
- połączenie nagietka z
- flawonoidy
- żurawina.
- wyciąg z
- Leki tradycyjnej medycyny chińskiej:
Istniejistnieją wstępne, pochodzące z
Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego
- Antybiotyki:
Wedwedług przeglądu Cochrane fluorochinolony są skuteczne.:Nienie ma różnicy w.29Zalecanezalecane są terapie trwające co najmniej 6 tygodni.
- Europejska Agencja Leków zaleca następujące ograniczenia w
Szczeg- szczególna ostrożność u osób starszych i pacjentów z zaburzeniami czynności nerek
. Brak - brak możliwości łączenia z glikokortykosteroidami
. Niezalecane - niezalecane jako leczenie pierwszego rzutu w
- szczególna ostrożność u osób starszych i pacjentów z zaburzeniami czynności nerek
Inne formy leczenia
- Całą sekcję opracowano na postawie tego źródła.21
- Akupunktura:
- potwierdzone łagodzenie objawów (w
- potwierdzone łagodzenie objawów (w
- Pozaustrojowa terapia falą uderzeniową (extracorporeal shock wave therapy — ESWT):
- krótkotrwałe uśmierzenie bólu i
- krótkotrwałe uśmierzenie bólu i
- Opcje terapeutyczne, w
- aktywność fizyczna i
- masaż prostaty
- termoterapia transrektalna.
- aktywność fizyczna i
- Zabiegi chirurgiczne - wskazane np. u pacjentów ze zwężeniem cewki moczowej:
- np. przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego (TURP) lub prostatektomia radykalna (więcej informacji na temat procedur chirurgicznych można znaleźć w
Leczenieleczenie chirurgiczne rozważa się rzadko, np. jako ostateczność w
- np. przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego (TURP) lub prostatektomia radykalna (więcej informacji na temat procedur chirurgicznych można znaleźć w
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Przebieg choroby może być zmienny.
- Objawy mogą utrzymywać się przez kilka lat, średnio przez 7 lat.7
- W
Rokowanie
- Choroba ma charakter przewlekły i
- W
Dalsze postępowanie
- Nie są wymagane systematyczne badania kontrolne.
Informacje dla pacjentów
O czymEdukacja należy poinformować pacjentów?pacjenta
- Choroba ma charakter łagodny; leczenie farmakologiczne jest często zbędne i
InformacjeMateriały edukacyjne dla pacjentów w Deximed
Ilustracje


Narządy miednicy, mężczyzna


Badanie gruczołu krokowego per rectum


Gruczoł krokowy powiększony
Źródła
Piśmiennictwo
- Potts JM. Chronic pelvic pain syndrome: a non-prostatocentric perspective. World J Urol 2003; 21:54. PubMed
- Nickel JC. Prostatitis. Lessons from the 20.th century. BJU Int 2000: 85; 179-85. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Siroky MB, Oates RD, Babayan RK. Handbook of Urology. Diagnosis and therapy. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2004: 223-31.
- Krieger JN, Nyberg L Jr, Nickel JC. NIH consensus definition and classification of prostatitis. JAMA 1999; 282:236. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Krieger JN, Riley DE, Cheah PY, et al. Epidemiology of prostatitis: new evidence for a world-wide problem. World J Urol 2003; 21:70. PubMed
- Nickel JC, Nyberg LM, Hennenfent M. Research guidelines for chronic prostatitis: consensus report from the first National Institutes of Health International Prostatitis Collaborative Network. Urology 1999; 54:229. PubMed
- Propert KJ, McNaughton-Collin M, Leiby BE et al. A prosepctive study of symptoms and quality of life in men with chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome: The National Institutes of Health Chronic Prostatitis Cohort Study. J Urol 2006; 175: 619-23. PubMed
- Schaeffer AJ. Editorial: Emerging concepts in the management of prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. J Urol 2003; 169:597. PubMed
- Nickel JC, Roehrborn CG, O'leary MP, et al. Examination of the relationship between symptoms of prostatitis and histological inflammation: baseline data from the REDUCE chemoprevention trial. J Urol 2007; 178:896. PubMed
- Anderson RU, Orenberg EK, Morey A, et al. Stress induced hypothalamus-pituitary-adrenal axis responses and disturbances in psychological profiles in men with chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. J Urol 2009; 182:2319. PubMed
- Nickel JC, Roehrborn CG, O'Leary MP et al. Examination of the relationship between symptoms of prostatitis and histological inflammation. J Urol 2007; 178: 896-901. PubMed
- Alexander RB, Brady F, Ponniah S. Autoimmune prostatitis: evidence of T cell reactivity with normal prostatic proteins. Urology 1997; 50: 893-99. PubMed
- Sharp VJ, Takacs EB, Powell CR. Prostatitis: diagnosis and treatment. Am Fam Physician 2010 Aug 15; 82(4): 397-406. pmid:20704171 PubMed
- Cai T, Wagenlehner FME, Mondaini N, et al. Effect of human papillomavirus and Chlamydia trachomatis co-infection on sperm quality in young heterosexual men with chronic prostatitis-related symptoms. BJU Int. 2013 May 23. doi:10.1111/bju.12244 DOI
- Rodríguez MA, Afari N, Buchwald DS, National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases Working Group on Urological Chronic Pelvic Pain. Evidence for overlap between urological and nonurological unexplained clinical conditions. J Urol 2009; 182:2123. PubMed
- Walz J, Perrotte P, Hutterer G, et al. Impact of chronic prostatitis-like symptoms on the quality of life in a large group of men. BJU Int 2007; 100:1307. PubMed
- Sönmez NC, Kiremit MC, Güney S, et al. Sexual dysfunction in type III chronic prostatitis (CP) and chronic pelvic pain syndrome (CPPS) observed in Turkish patients. Int Urol Nephrol 2011; 43:309. PubMed
- Müller A, Mulhall JP. Sexual dysfunction in the patient with prostatitis. Curr Urol Rep 2006; 7:307. PubMed
- Schaeffer AJ. Etiology and management of chronic pelvic pain syndrome in men. Urology 2004; 63:75. PubMed
- Franco JV, Turk T, Jung JH et al. Pharmacological interventions for treating chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. Cochrane Database Syst Rev 2019; 10: CD012552. www.cochranelibrary.com
- Franco JV, Turk T, Jung JH et al. Non‐pharmacological interventions for treating chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. Cochrane Database Syst Rev 2018; 5: CD012551. www.cochranelibrary.com
- Magistro G, Wagenlehner FM, Grabe M, et al. Contemporary Management of Chronic Prostatitis/Chronic Pelvic Pain Syndrome. Eur Urol 2016 Feb; 69(2): 286-97. pmid:26411805 PubMed
- Le B, Schaeffer AJ. Chronic prostatitis. BMJ Clinical Evidence, last updated 12 July 2011. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Zhang R, et al. Physical activity and chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. Med Sci Sports Exerc. 2015;47(4): 757–
76464. www.ncbi.nlm.nih.gov - Anothaisintawee T, Attia J, Nickel JC, et al. Management of chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome: a systematic review and network meta-analysis. JAMA 2011; 305:78. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Alexander RB, Propert KJ, Schaeffer AJ et al. Ciprofloxacin or tamsulosin in men with chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome: a randomized, double-blind trial. Ann Intern Med 2004; 141: 581-9. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Nickel JC, Downey J, Clark J et al. Levofloxacin for chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome in men: a randomized placebo-controlled multicenter trial. Urology 2003; 62: 614-7. PubMed
- Dalhoff A, Shalit I. Immunomodulatory effects of quinolones. Lancet Infect Dis 2003; 3:359. PubMed
- Perletti G, Marras E, Wagenlehner FME, Magri V. Antimicrobial therapy for chronic bacterial prostatitis. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 8. Art. No.: CD009071. DOI: 10.1002/14651858.CD009071.pub2. DOI
- Wenninger K, Heiman JR, Rothman I, Berghuis JP, Berger RE. Sickness impact of chronic nonbacterial prostatitis and its correlates. J Urol 1996; 155: 965-8. PubMed
AutorzyOpracowanie
- Grzegorz Margas
, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie(recenzent) - Adam Windak
, Prof dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie(redaktor) - Thomas M. Heim
,Dr med. Wissenschaftsjournalist, Freiburg(recenzent/redaktor)