Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Mononukleoza zakaźna

Streszczenie

  • Definicja: Choroba zakaźna z zapaleniem migdałków, gorączką i limfadenopatią szyjną spowodowana zakażeniem wirusem Epsteina–Barr (EBV).
  • Epidemiologia: Największa zapadalność w grupie wiekowej 16–20 lat z częstością 6–8 przypadków na 1000 osób rocznie.
  • Objawy: Często bezobjawowe lub subkliniczne zakażenie pierwotne; w obrazie klinicznym triada objawów: gorączka, ból gardła i limfadenopatia szyjna z pogorszeniem ogólnego stanu fizycznego.  
  • Badanie fizykalne:Zapalenie gardła z rozległym zajęciem migdałków, limfadenopatia szyjna, obejmująca także węzły chłonne tylne, ewentualnie hepatomegalia/splenomegalia.
  • Diagnostyka: Diagnostyka laboratoryjna, w tym morfologia krwi z rozmazem, szybki test, test serologiczny na obecność EBV, w razie potrzeby USG jamy brzusznej.
  • Leczenie: Leczenie objawowe z odpoczynkiem fizycznym i nawodnieniem oraz ewentualnie NLPZ; rzadko powikłania wymagające hospitalizacji.

Informacje ogólne

Definicja

  • Mononukleoza zakaźna (infectious mononucleosis – IM) jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirus Epsteina–Barr (Epstein–Barr virus – EBV).1-2
  • Inekcja EBV występuje powszechnie i często przebiega bezobjawowo.
    • Wysoka seroprewalencja w populacji dorosłych (90–95%).3
    • Choroba rozwija sie u niewielu zakażonych
  • Choroba zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 2–4 tygodni.4
    • Objawy u większości chorych utrzymują się średnio 16 dni.3
    • Rzadkie, ale potencjalnie zagrażające życiu powikłania obejmują pęknięcie śledziony lub niedrożność dróg oddechowych z powodu masywnie powiększonych migdałków (kissing tonsils).
  • Leczenie objawowe z odpoczynkiem fizycznym i przyjmowaniem płynów.
  • Zakażenia cytomegalowirusem (cytomegalovirus – CMV) sporadycznie charakteryzują się zbliżonym obrazem klinicznym (zespół mononukleozopodobny).
    • EBV i CMV należą do rodziny herpeswirusów (Herpesvirideae).

Epidemiologia

  • Mononukleoza zakaźna jest przyczyną 1–6% przypadków zapalenia gardła u młodych dorosłych.
  • W przypadku pojawienia się bólu gardła zakażenie EBV występuje tylko w mniej więcej 1% przypadków.4
  • Zachorowalność: 6–8 przypadków na 1000 osób rocznie.
  • Najwyższa zachorowalność występuje pomiędzy 16. a 20. rokiem życia.5
    • Rzadkie przypadki u dzieci i dorosłych powyżej 25 lat.
  • Zakażenie EBV często przebiega bezobjawowo.
    • Przeciwciała EBV można wykryć u 90–95% populacji.3
    • 12–25% seropozytywnych zdrowych dorosłych jest nosicielami EBV w gardle.
  • Wydaje się, że nie występują żadne różnice między płciami ani zmienność sezonowa.1,3

Etiologia i patogeneza

  • Ogólnoustrojowa choroba zakaźna wywoływana przez wirus Epsteina–Barr (EBV).1,4
  • Droga przenoszenia:
    • Jedynym, naturalnym gospodarzem dla EBV jest człowiek. 
    • Choroba przenosi się głównie przez kontakt z zakażoną śliną i zanieczyszczone nią przedmioty, np. podczas całowania (choroba pocałunków), picia z tej samej butelki lub w podobnych okolicznościach.
    • Źródłem wirusa mogą być również bezobjawowi nosiciele.4,6
    • Okres inkubacji wynosi od 2 do 8 tygodni.
    • EBV posiada zdolność do długotrwałego przetrwania w limfocytach; może być przeniesiony w czasie transfuzji zakażonej krwi oraz po przeszczepieniu narządów, szpiku, kanek.3
      • Takie zakażenia zwykle przebiegają ciężko i mogą zagrażać życiu.
  • Około 70% ostrych zakażeń EBV u dorosłych i młodzieży prowadzi do zespołu objawów opisanych jako mononukleoza zakaźna.4,7

Wirus Epsteina–Barr (EBV)

  • EBV należy do grupy herpeswirusów (Herpesvirideae).4
    • EBV = ludzki herpeswirus typu 4 (HHV–4).
    • Około 95% ludności całego świata jest seropozytywna w wieku 35 lat.1,4
  • Replikacja EBV w zdrowych limfocytach B trwa przez całe życie (zakażenie latentne).4
    • Także w komórkach nabłonka gardła i w ujściu przewodu ślinianki przyusznej.
    • Osoby zakażone EBV okresowo wydalają wirusa do śliny, z której wirus przenosi się dalej.8
  • Reaktywacja EBV może wystąpić u osób z obniżoną odpornością.4,7
    • Może prowadzić do monoklonalnej, niekontrolowanej limfoproliferacji.9
    • EBV jest onkogenny i związany z różnymi chorobami limfoproliferacyjnymi. 
      • Udokumentowano związek między zakażeniem EBV a rozwojem chłoniaka Burkitta, chłoniaka z komórek B lub T, raka jamy nosowo–gardłowej lub chorób o podłożu autoimmunoloogicznym.3 

Czynniki predysponujące

  • Zakażenia we wczesnym dzieciństwie są związane z niskimi standardami higieny i statusem socjoekonomicznym.
  • U młodzieży ryzyko rozwoju klinicznie objawowego zakażenia EBV jest podwyższone.4

ICD-10

  • B27 Mononukleoza zakaźna.
    • B27.0 Mononukleoza wywołana przez wirus opryszczki typu gamma.
      • Mononukleoza wywołana przez wirus Epsteina–Barr.
    • B27.1 Mononukleoza wywołana przez wirus cytomegalii.
    • B27.8 Inne postacie mononukleozy zakaźnej.
    • B27.9 Mononukleoza zakaźna, nieokreślona.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

Badanie fizykalne

  • Często pogorszenie stanu ogólnego.1,4
  • Parametry życiowe:
  • Badanie gardła:
    • Zaczerwienione, powiększone migdałki z wysiękiem.
      • Znacznie powiększone migdałki mogą stykać się ze sobą w linii pośrodkowej.3 
    • Często hiperplazja limfatyczna, wykwity i obrzęk.
    • Typowy biało–szary, gruby nalot włóknikowy na migdałkach. 
      • Łatwy do usunięcia szpatułką bez wywoływania krwawienia.3
      • Obecność wyborczyn na migdałkach w przypadku zakażenia paciorkowcami.3
    • Drobne wybroczyny na przejściu między podniebieniem miękkim a twardym (25–50%).
      • Wysoka wartość predykcyjna w rozpoznaniu mononukleozy.
    • Często wyczuwalny przykry zapach z ust (foetor ex ore).3
  • Limfadenopatia:3
    • Powiększenie węzłów chłonnych szyjnych u 80–90% pacjentów.
      • Zwykle obustronne, wzdłuż tylnego i przedniego brzegu mięśni mostkowo-obojczykowo–sutkowych.
    • U dzieci może występować uogólniona limfadenopatia.9
    • Węzły chłonne zwykle są bolesne w badaniu palpacyjnym, przesuwalne względem skóry i podłoża, nie tworzą pakietów.
    • Powiększenie węzłów chłonnych to najdłużej utrzymujący się objaw (nawet 6 miesięcy po ostrej fazie choroby).9
    • Zobacz również limfadenopatia u dzieci oraz limfadenopatia u dorosłych.
  • Obrzęk powiek, nasady nosa i łuków brwiowych (częściej u dzieci).9
  • Splenomegalia/hepatomegalia:
    • Splenomegalia u 50–63% pacjentów przez około 1 miesiąc.10-11
    • Powiększona, tkliwa wątroba u około 1/3 pacjentów.
    • Splenomegalia i hepatomegalia są klinicznie trudne do wykrycia.12
  • Wysypka skórna:
    • U 5% pacjentów pojawia się przemijająca wysypka skórna na tułowiu i kończynach:
      • charakter plamisty, plamisto–grudkowy lub drobne wybroczyny (petecchie)
    • Amoksycylina lub ampicylina wywołują wyraźną osutkę plamisto–grudkową, często ze świądem, u 70–100% pacjentów.
      • Może być błędnie interpretowane jako alergia na penicylinę.
  • Zapalenie gardła i limfadenopatia występują nieco rzadziej u starszych dorosłych niż u młodych osób.
    • Częściej występuje u nich hepatomegalia i żółtaczka.

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

  • Rutynowa diagnostyka laboratoryjna:4
    • Morfologia z rozmazem (Hb, leukocyty)
      • Zazwyczaj leukocytoza z limfocytozą
        • WBC do 20 000/mcl z dużym odsetkiem limfocytów (>50%)9
        • Widoczna już w pierwszym tygodniu choroby.3
        • Diagnostyka ewentualnych wątpliwości w postepowaniu różnicowym (np. w przypadku paciorkowcowego zapalenia migdałków raczej neutrofilia).
        • Kryteria Hoaglanda: limfocytoza (>50% leukocytów) z >10% limfocytów atypowych zwiększa prawdopodobieństwo mononukleozy.
    • Parametry stanu zapalnego (CRP, OB).4
    • Parametry czynności wątroby (GGTP, AspAT, AlAT, bilirubina, ChE)
      • Szczególnie przejściowo podwyższone (80–90%) wartości AspAT i AlAT.
        • Łagodny stan zapalny wątroby (szczególnie w pierwszych 3 tygodniach zakażenia) u większości chorych ustępuje po 4 tygodniach.3
    • Badanie rozmazu krwi
      • klasyczna limfocytoza z atypowymi limfocytami reaktywnymi.8
        • w kontekście EBV tzw. komórki Pfeiffera
  • USG jamy brzusznej:

Diagnostyka specjalistyczna

  • Szybki test na obecność EBV (odczyn Paula–Bunnella–Davidsohna, monospot)4 – nieswoisty:
    • Odpowiedni, aby potwierdzić chorobę.
    • Czułość w granicach 81–95% i swoistość w granicach 98–100%.
    • Często wynik ujemny jeszcze w pierwszym tygodniu choroby (do 25% u dzieci).3
  • Oznaczanie przeciwciał (test serologiczny na obecność EBV)4 – swoiste przeciwciała:
    • Zalecany dla osób dorosłych z typowymi objawami klinicznymi trwającymi dłużej niż 7 dni.
    • Oznaczanie tylko od 2. tygodnia choroby w celu zmniejszenia odsetka wyników fałszywie ujemnych.
  • Diagnostyka różnicowa, np. u kobiet w ciąży lub w grupach wysokiego ryzyka1,4:
  • Wykrywanie EBV DNA metodą PCR u pacjentów z grup wysokiego ryzyka:
    • W przypadku braku znaczącej odpowiedzi serologicznej.
      • W przypadku wrodzonego lub nabytego niedoboru odporności.
      • U pacjentów immunokompetentnych wykrywanie patogenów nie jest konieczne i nie ma uzasadnienia.
    • U osób pozostających w immunosupresji, a szczególnie chorych na nowotwory.3
    • EBV DNA w wodzie z płukania gardła, wymazie z gardła lub w morfologii krwi pełnej na EDTA u uprzednio EBV–ujemnych pacjentów, jako potwierdzenie pierwotnego zakażenia.
    • EBV DNA w komórkach krwi i/lub osoczu krwi u pacjentów z niedoborem odporności, w celu odróżnienia limfoproliferacji od dominującej replikacji wirusa.

Testy serologiczne na obecność EBV

Diagnostyka serologiczna EBV obejmuje przeciwciała:

  • Anty–VCA IgG 
    • VCA = antygen kapsydu wirusa (viral capsid antygen).
    • Wczesny parametr serologiczny, pojawiają się w ciagu kilku dni od zakażenia; utrzymują się dożywotnio (do końca życia).
    • Świadczą o przebytym zakażeniu.
  • Anty–VCA IgM
    • Wczesny parametr serologiczny.
    • Podwyższony przez 4–6 tygodni.4
  • Anty–EA (D)
    • EA (D) = wczesny antygen (early antigen).
    • W przypadku świeżego zakażenia i reaktywacji.
  • Anty–EBNA
    • EBNA = antygen jądrowy EBV.
    • Wytwarzane później, kilka tygodni po zakażeniu, dożywotnio.
    • Świadczą o przebytym zakażeniu.
  • Możliwe powiązania serologiczne:
    • EBV ujemny (brak wcześniejszego zakażenia EBV)
      • wszystkie przeciwciała ujemne.
    • Ostre zakażenie EBV
      •  anty–VCA IgG i anty–VCA IgM dodatni wyniki badania
      • anty–EA (D) dodatni, jeśli dotyczy
      • anty–EBNA ujemny.
    • Długotrwałe zakażenie EBV9
      • anty–VCA IgG dodatni 
      • anty–EBNA dodatni.
    • Przewlekłe aktywne zakażenie EBV / reaktywacja EBV
      • anty–VCA IgG dodatni
      • anty–EA (D) dodatni
      • anty–VCA IgM i anty–EBNA dodatnie, jeśli dotyczy.

Wskazania do skierowania do hospitalizacji

  • Jeśli stan kliniczny jest zły, może być konieczne przyjęcie do szpitala.
  • Duże powiększenie śledziony może wymagać obserwacji szpitalnej.9
  • Powikłania, takie jak niedrożność dróg oddechowych, wymagają natychmiastowej hospitalizacji.

Leczenie

Cele leczenia

  • Łagodzenie objawów.
  • Unikanie powikłań (np. pęknięcia śledziony).
  • Rozpoznawanie możliwego do uniknięcia niebezpiecznego przebiegu i rozpoznań różnicowych wymagających leczenia.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Brak terapii przyczynowej zakażenia EBV.1,4
    • Leki przeciwwirusowe stosowane w innych zakażeniach herpeswirusowych nie są wystarczająco skuteczne w zakażeniach EBV.9
    • Głównie leczenie wspomagające i objawowe.
  • W praktyce lekarza rodzinnego duże znaczenie ma edukacja pacjenta, poradnictwo dotyczące ryzyka oraz instruktaż w zakresie samodzielnego postępowania w chorobie.
  • W niepowikłanym obrazie klinicznym często nie udaje się postawić ostatecznego rozpoznania.
  • Zaleca się: 
    • Możliwość zastosowania środków niefarmakologicznych w leczeniu objawowym bólu gardła w warunkach domowych.
      • Dostateczne przyjmowanie płynów.
      • Odpoczynek fizyczny (w razie potrzeby wraz z wydaniem zaświadczenia o niezdolności do pracy).
      • Unikanie aktywnego lub biernego palenia tytoniu.
  • W przypadku mononukleozy zakaźnej tonsilektomia nie jest wskazana jako rutynowe postępowanie.

Zalecenia dla pacjentów

  • Wystarczające spożycie płynów.
  • Dieta lekkostrawna, białkowo–węglowodanowa i bogata w witaminy.3
  • Odpoczynek fizyczny.
    • Poziom aktywności powinien być dostosowany do ogólnego stanu fizycznego pacjenta i zależy od tego, czy śledziona i wątroba są powiększone.
    • Odpoczynek w łóżku należy w miarę możliwości ograniczyć do minimum.4
      • Odpoczynek w łóżku w przypadku znacznego osłabienia lub wysokiej aktywności enzymów wątrobowych.
    • Odradza się aktywność fizyczną przez pierwsze 3 tygodnie.
  • Aktywność sportowa.
    • Brak dowodów na konieczność czasowej rezygnacji z aktywności sportowej.
    • Należy unikać intensywnych ćwiczeń i sportów kontaktowych przez 3–4 tygodnie.3
    • Ryzyko pęknięcia śledziony jest najwyższe 2–21 dni po wystąpieniu objawów.13
    • Jeśli wykluczono splenomegalię w USG, w razie potrzeby można rozpocząć ćwiczenia wcześniej.
    • Możliwy jest przedłużający się przebieg z utrzymującym się przez kilka miesięcy obniżeniem tolerancji wysiłku i zmęczeniem.14
  • Unikanie alkoholu i innych substancji potencjalnie uszkadzających wątrobę.
    • Zwłaszcza w przypadku podwyższonego stężenia enzymów wątrobowych lub hepatomegalii.
  • Placówki opieki (przedszkole/żłobek):
    • Brak ustalonych zaleceń oraz zakazów prawnych dotyczących ponownego przyjęcia do placówek świadczących opiekę.
    • Skuteczne zapobieganie przenoszeniu choroby jest trudne ze względu na to, że mononukleoza utrzymuje się przez całe życie, a chorobę okresowo przenoszą bezobjawowi nosiciele.

Farmakoterapia

  • Silny ból gardła:
    • Leki "na gardło" (np. pastylki do ssania, płukanki) o działaniu miejscowo znieczulającym.
    • NLPZ o działaniu miejscowym.
    • Pastylki niezawierające substancji czynnej w porównywalnym stopniu łagodzą ból.
  • Gorączka, bóle mięśni, zaburzenia połykania:
    • W razie potrzeby leki z grupy NLPZ, np. ibuprofen.
      • Należy unikać salicylanów u młodszych dzieci z gorączką ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye'a.
      • Ze względu na metabolizm wątrobowy w mononukleozie zakaźnej nie zaleca się stosowania paracetamolu.
    • Glikokortykosteroidy
      • Brak dowodów na złagodzenie objawów lub skrócenie czasu trwania choroby.15-16
      • W razie potrzeby stosować w przypadku niedrożności dróg oddechowych spowodowanej masywną hiperplazją migdałków lub autoimmunologicznej niedokrwistości czy małopłytkowości.3
      • Cel: uniknięcie tracheostomii, tonsillektomii i/lub intubacji.
      • Prednizon 1 mg/kg m.c., maksymalnie 60 mg na dobę przez 4–7 dni, następnie stopniowe zmniejszanie dawki.9
  • Nie należy stosować antybiotykoterapii.
    • Antybiotyki beta–laktamowe (zwłaszcza ampicylina lub amoksycylina przy założeniu zapalenia jamy ustnej i gardła wywołanego przez paciorkowce z grupy A) prowadzą do wystąpienia nasilonej osutki plamisto–grudkowej u 70–100% pacjentów.
    • Wyjątkiem są konkretne wskazania obecności jednoczesnego zakażenia bakteryjnego (nadkażenie bakteryjne gardła) wymagającego leczenia.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Często bezobjawowe pierwotne zakażenie EBV.
  • Przeważnie przebieg klinicznie niepowikłany.4
    • Okres inkubacji wynosi od 2 do 7 tygodni.
    • Nieswoista faza zwiastunowa.
      • Bardzo silny ból gardła może utrzymywać się przez 3–5 dni.
        • Zwykle ustępuje w ciągu 7–10 dni.
      • Gorączka zwykle ustępuje w ciągu 10–14 dni.
    • Typowe objawy: gorączka, ból gardła i szyjna limfadenopatia.
    • Czas trwania choroby wynosi zwykle 2–4 tygodnie.
      • U większości chorych objawy kliniczne utrzymują się średnio 16 dni.3
    • Zmęczenie i zaburzenia funkcjonowania mogą utrzymywać się od kilku tygodni do kilku miesięcy.3,10
  • Powikłania występują bardzo rzadko, ale mogą mieć ciężki przebieg.3

Powikłania

  • Najczęstsze są powikłania hematologiczne, neurologiczne, układu oddechowego i wątroby.
    • Występują u około 20% chorych.3
  • Pęknięcie śledziony:
    • Bardzo rzadkie, ale zagrażające życiu powikłanie.
    • Samoistne pęknięcie zdarza się u 0,1–0,5% chorych.3
    • Poprzedzone silnym bólem brzucha.9
    • Najczęściej w 2. i 3. tygodniu choroby.9
    • Śmiertelność wynosi 30–100%.3
  • Niedrożność dróg oddechowych z powodu masywnego przerostu migdałków (kissing tonsils):
    • Wskazania do tonsilektomii w przypadku zagrożenia niewydolnością oddechową.
    • Najczęstsza przyczyna hospitalizacji.
    • Opisywano przypadki zgonów.
  • Cytopenie (niedokrwistość, małopłytkowość i neutropenia):
    • Zazwyczaj łagodnego stopnia, u 25–50% chorych na mononukleozę zakaźną.3
  • Objawy neurologiczne (rzadko):17
  • Ostre śródmiąższowe zapalenie nerek (rzadko).
  • Odwodnienie (niewystarczające spożycie płynów).
  • Przewlekła choroba wątroby w następstwie mononukleozy nie została rzetelnie udokumentowana.
  • Związek z zespołem przewlekłego zmęczenia nie jest pewny.

Rokowanie

  • Zazwyczaj dobre rokowanie.
  • Powikłania występują bardzo rzadko.
  • Możliwy jest przedłużający się przebieg ze zmęczeniem i znużeniem.10

Dalsze postępowanie

  • Obserwacja w przypadku utrzymujących się objawów, zwłaszcza limfadenopatii.
  • W razie potrzeby dalsze postępowanie w przypadku podwyższenia wartości parametrów wątroby.
  • W razie potrzeby obserwacja powiększonych narządów w badaniu USG.

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Ilustracje

Mononukleoza
Mononukleoza

Źródła

Piśmiennictwo

  • Marczyńska M, Sawiec P, Rymer W. Zakażenie wirusem Epsteina i Barr (EBV). Interna – Mały Podręcznik, Medycyna Praktyczna, mp.pl.
  1. Womack J., Jimenez M. Common questions about infectious mononucleosis, Am Fam Physician 15.03.2015, 91(6): 372-6, www.aafp.org
  2. Hurt C., Tammaro D. Diagnostic evaluation of mononucleosis-like illnesses, Am J Med 2007, 120: 911e1-8, www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Ołdak E. Mononukleoza zakaźna, Pediatr Dypl 2012, 16(6): 15-21, podyplomie.pl
  4. Lennon P., Crotty M., Fenton J.E.. Infectious mononucleosis, BMJ. 21.04.2015, 350: h1825, doi: 10.1136/bmj.h1825 PMID: 25899165, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Ebell M.H., Call M., Shinholser J., et al. Does This Patient Have Infectious Mononucleosis?: The Rational Clinical Examination Systematic Review,  JAMA 12.04.2016, 315(14): 1502-9, pmid:27115266, PubMed
  6. Balfour H.H. Jr, Holman C.J., Hokanson K.M., et al. A prospective clinical study of Epstein-Barr virus and host interactions during acute infectious mononucleosis,  J Infect Dis 2005, 192: 1503, PubMed.
  7. Ng S-B., Khoury J.D. Epstein–Barr virus in lymphoproliferative processes, Adv Anat Pathol 2009, 16: 40-55, PubMed
  8. Fafi–Kremer S., Morand P., Brion J.P., et al. Long–term shedding of infectious epstein-barr virus after infectious mononucleosis, J Infect Dis 2005, 191: 985, PubMed
  9. Marczyńska M., Sawiec P. Mononukleoza zakaźna, w: Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika. Wyd. 13, Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2022, www.mp.pl
  10. Rea T.D., Russo J.E., Katon W., Ahley R.L., Buchwald D.S. Prospective study of the natural history of infectious mononucleosis caused by Epstein–Barr virus, J Am Board Fam Pract. 2001, 14: 234-42, PubMed
  11. Dommerby H., Stanferup S.E., Stangerup M. Hancke S. Hepatosplenomegaly in infectious mononucleosis, assessed by ultrasound scanning, J Laryngol Otol. 1986, 100: 573-9, PubMed
  12. Grover S.A., Barkun A.N., Sackett D.L. The rational clinical examination. Does this patient have splenomegaly? JAMA 1993, 270: 2218-21, Journal of the American Medical Association
  13. Kinderknecht J.J. Infectious mononucleosis and the spleen, Curr Sports Med Rep 2002, 1: 116, PubMed
  14. Burroughs K.E. Athletes resuming activity after infectious mononucleosis, Arch Fam Med 2000, 9: 1122-3, PubMed
  15. Rezk E., Nofal Y.H., Hamzeh A., Aboujaib M.F., AlKheder M.A., Al Hammad M.F. Steroids for symptom control in infectious mononucleosis, Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 11: Art. No.: CD004402, doi:10.1002/14651858.CD004402.pub3, DOI
  16. Candy B., Hotopf M. Steroids for symptom control in infectious mononucleosis, Cochrane Database of Systematic Reviews 2006, Issue 3. Art. No.: CD004402. DOI: 10.1002/14651858.CD004402.pub2, The Cochrane Library
  17. Anderson M.D., Kennedy C.A., Lewis A.W., Christensen G.R. Retrobulbar neuritis complicating acute Epstein–Barr virus infection. Clin Infect Dis 1994, 18: 799-801, PubMed
  18. Friman G., Wesslén L. Special feature for the Olympics: effects of exercise on the immune system: infections and exercise in high–performance athletes, Immunol Cell Biol. 2000 Oct, 78(5): 510-22, doi: 10.1111/j.1440-1711.2000.t01-12-.x. PMID: 11050534, PubMed

Opracowanie 

  • Tomasz Tomasik (recenzent)
  • Adam Windak (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz (redaktor)
  • Małgorzata Marczewska (recenzent/redaktor)
  • Jonas Klaus (recenzent/redaktor)
B27; B270; B271; B278; B279
Mononukleoza; Mononukleoza zakaźna; Wirus Epsteina–Barr; EBV; Mononucleosis infectiosa; Ogólnoustrojowe zakażenie krwi; Gorączka gruczołowa Pfeiffera; Glandular fever; Choroba pocałunków; Kissing disease; Obrzęk węzłów chłonnych; Limfadenopatia; Powiększenie węzłów chłonnych; Choroba Pfeiffera; CMV; Cytomegalia; Monospot; Test Paula Bunnella; Odczyn Paula, Bunnella, Davidsohna; Odpowiedź immunologiczna na EBV; Test serologiczny na obecność EBV; Anty–VCA IgG; Anty–VCA IgM; Anty–VCA; Anty–EA; Anty–EBNA; EBNA; IM; Infectious mononucleosis
Angina monocytowa
Mononukleoza zakaźna
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Choroba zakaźna z zapaleniem migdałków, gorączką i limfadenopatią szyjną spowodowana zakażeniem wirusem Epsteina–Barr (EBV). Epidemiologia: Największa zapadalność w grupie wiekowej 16–20 lat z częstością 6–8 przypadków na 1000 osób rocznie.
Choroby zakaźne
Mononukleoza zakaźna
/link/149f74adc8834ff8b0016b5f409cdad5.aspx
/link/149f74adc8834ff8b0016b5f409cdad5.aspx
mononukleoza-zakazna
SiteDisease
Mononukleoza zakaźna
K.Reinhardt@gesinform.de
mail#mmtomasi@cyf-krj.edumroz@konsylium24.pl
pl
pl
pl