Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Nietrzymanie moczu z naglącym parciem u kobiet

Streszczenie

  • Definicja:Nietrzymanie moczu z naglącym parciem to mimowolna utrata moczu z naglącą potrzebą oddania moczu; może wystąpić jako część zespołu pęcherza nadreaktywnego (overactive bladder – OAB). Możliwa jest postać mieszana z dodatkowym, wysiłkowym nietrzymaniem moczu.
  • Epidemiologia:Chorobowość nietrzymania moczu wynosi 3–55%. Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest najczęstszą postacią nietrzymania moczu.
  • Objawy:Mimowolna utrata moczu i nagląca potrzeba jego oddania.
  • Badanie fizykalne:Zazwyczaj nie odbiega od normy, ale może wskazywać na chorobę współistniejącą lub podstawową.
  • Diagnostyka:Dzienniczek mikcji, badanie moczu i USG górnych i dolnych dróg moczowych. W większości przypadków dodatkowe badania nie są konieczne.
  • Leczenie:Wstępnie niefarmakologiczna terapia behawioralna i fizjoterapia, a w przypadku braku poprawy farmakoterapia. W rzadkich przypadkach konieczna jest terapia interwencyjna.

Informacje ogólne

Definicja

  • Nietrzymanie moczu to każda mimowolna utrata moczu.
  • Nietrzymanie moczu z naglącym parciem (naglące nietrzymanie moczu, urge incontinence)1
    • Najczęstsza postać nietrzymania moczu u kobiet, charakteryzująca się mimowolnym oddawaniem moczu z uczuciem naglącego parcia na pęcherz moczowy.
  • Mieszane nietrzymanie moczu

Epidemiologia

  • Nietrzymanie moczu jest jednym z najczęstszych schorzeń w praktyce lekarza rodzinnego.
  • Chorobowość nietrzymania moczu u kobiet w metaanalizach wynosi 3–55%2
    • Częstość występowania 48,3% u kobiet w niemiecko–duńskim badaniu z 2017 r.3
    • Wzrost chorobowości z wiekiem (27,1% u kobiet powyżej 60 r.ż.).4
  • Polskie dane epidemiologiczne wskazują, że wśród Polaków powyżej 40. roku życia problem ten dotyczy 39,5% kobiet i 26,8% mężczyzn oraz wzrasta wraz z wiekiem.5
  • Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest najczęstszą postacią nietrzymania moczu.4,6

Etiologia i patogeneza

Etiologia1,4,7

  • Nadaktywność mięśnia wypierającego pęcherza (nadreaktywność wypieracza) i nadwrażliwość ściany pęcherza moczowego o różnej etiologii.
    • Neurogenna dysfunkcja pęcherza z nadreaktywnością wypieracza (odruchowe nietrzymanie moczu), np. przy urazie rdzenia kręgowego.
  • Idiopatyczne lub nieznane.
  • Nieprawidłowości metaboliczne i hormonalne.
  • Zaburzenia drożności, np. nowotwory, kamienie.
  • Zmiany związane z wiekiem.
  • Czynniki stresu psychicznego.

Zespół pęcherza nadreaktywnego1

Choroby współistniejące

Czynniki predysponujące

  • Poniższe czynniki predysponują do wystąpienia nietrzymania moczu u kobiet:8-11

ICD–10

  • N39 Inne choroby układu moczowego.
    • N39.4 Inne określone nietrzymanie moczu (uwzględnia spowodowane naglącym parciem).

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Nietrzymanie moczu spowodowane naglącym parciem na pęcherz moczowy
    • Mimowolne oddanie moczu z silnym parciem na pęcherz.
  • Istnieje niewiele popartych dowodami informacji dotyczących niezbędnej diagnostyki nietrzymania moczu.
  • Zalecana podstawowa diagnostyka
    • wywiad lekarski
    • badanie przedmiotowe
    • kwestionariusze i dzienniczek mikcji
    • test wkładkowy (podpaskowy)
    • analiza moczu
    • USG, w tym ocena zalegania moczu
    • uretrocystoskopia (w przypadku opornego na leczenie nietrzymania moczu z naglącym parciem)
    • badanie urodynamiczne (w przypadku wątpliwości co do rodzaju nietrzymania moczu lub w przypadku powikłanego nietrzymania moczu).

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Cel: ustalenie czy występuje nietrzymanie moczu wysiłkowe, z naglącym parciem na pęcherz lub mieszane.
  • Wywiad lekarski dotyczący mimowolnego wycieku moczu:
    • typ (np. naglące oddawanie moczu, niezauważone)
    • czynniki wywołujące
    • czas
    • ilość wydalanego moczu
    • częstość występowania.
  • Inne objawy zespołu pęcherza nadreaktywnego (OAB)
    • nadrzędny zespół objawów naglącego parcia na pęcherz, częstomoczu, nykturii i nietrzymania moczu z nagłym parciem.
  • Inne problemy z oddawaniem moczu lub wypróżnianiem (np. dysuria, hematuria, zaparcia).
  • Wywiad położniczy (liczba, rodzaj i powikłania porodów).
  • Wywiad ginekologiczny (przebyte operacje, naświetlania, obniżenie narządów).
  • Istotne choroby współistniejące.
  • Wywiad dotyczący przyjmowania leków.
  • Wcześniej stosowane metody leczenia.
  • Stopień zaburzenia i wpływ na jakość życia.
  • Cele terapii.

Kwestionariusze i dzienniczek mikcji

  • Wykorzystanie standardowych kwestionariuszy
    • Jeśli wymagana jest standaryzowana rejestracja objawów, należy stosować zatwierdzone i odpowiednie kwestionariusze:
      • kwestionariusz International Consultation on Incontinence (ICIQ–SF – Międzynarodowe Konsultacje na temat nietrzymania moczu; dotyczy jakości życia właściwych dla objawów i choroby)12
      • skala OAB–V3 (The 3–item OAB Awareness Tool)13
      • kwestionariusz Urinary Distress Inventory (UDI; dotyczy zaburzeń układu moczowo–płciowego)
      • kwestionariusz King's Health (dotyczy oceny jakości życia).
  • Korzystanie z dzienniczka mikcji
    • należy prowadzić, jeśli wymagana jest standaryzowana ocena
    • zapisywać przez co najmniej 3 dni.

Badanie fizykalne

Podstawowe badanie fizykalne

  • Ogólne badanie fizykalne
    • wyczuwalny opór w jamie brzusznej.
  • U pacjentek geriatrycznych
    • wspólna ocena sprawności poznawczej i fizycznej pod kątem możliwości zastosowania środków fizjoterapeutycznych lub behawioralnych.
  • Badanie neurologiczne
    • zaburzenia czucia w dermatomach S2–S5 (obszar wewnętrznej strony uda) jako możliwa oznaka pochodzenia neurogennego
    • w razie potrzeby szczegółowe badanie neurologiczne przeprowadzone przez specjalistów.
  • Ocena zewnętrznych narządów płciowych
    • oznaki atrofii, podrażnienia skóry, infekcji skóry, wypadania narządów, ujść przetoki.
  • Badanie per rectum
    • ocena napięcia zwieracza odbytu oraz zdolności do kurczenia się i rozkurczania
    • choroby skóry krocza (podrażnienie skóry)
    • badanie palpacyjne bańki odbytnicy.

Szczegółowe testy

  • Test wkładkowy (podpaskowy)
    • Obiektywizacja i ilościowa ocena utraty moczu za pomocą ważonych podpasek przez pewien czas (np. jeden dzień lub jedna noc).
    • Może służyć do diagnozowania i oceny skuteczności terapii.
    • Jeśli konieczne jest ilościowe określenie nietrzymania moczu, należy zastosować test wkładkowy.
    • Test wkładkowy wymaga znormalizowanego czasu trwania i postępowania zgodnie z protokołem.
  • Próba wysiłkowa (próba kaszlowa)
    • Prowokacja mikcji przez kaszel lub kichanie w pozycji leżącej lub stojącej lub ćwiczenia fizyczne (np. przysiady) przy pełnym pęcherzu.
    • Obserwowane mimowolne wydalenie moczu wskazuje na wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

Badanie moczu

  • U pacjentek z nietrzymaniem moczu należy wykonać ogólne badanie moczu jako badanie wstępne.
  • Test paskowy; jeśli to konieczne, badanie mikroskopowe moczu i posiew moczu.
  • Celem jest wykluczenie
  • W przypadku objawowego zakażenia dróg moczowych, po wyleczeniu zakażenia należy przeprowadzić ponowną ocenę.
  • Brak wskazań do rutynowego leczenia bezobjawowego bakteriomoczu u pacjentek w podeszłym wieku z nietrzymaniem moczu.

Badanie krwi

Diagnostyka specjalistyczna

  • Istnieje niewiele popartych dowodami informacji dotyczących niezbędnej diagnostyki nietrzymania moczu.
  • Konieczna jest dalsza diagnostyka z konsekwencjami terapeutycznymi w następujących przypadkach:
    • niejednoznacznie sklasyfikowanie nietrzymania moczu
    • wcześniejsze występowanie złożonych dolegliwości, np. zaburzeń neurogennych opróżniania pęcherza moczowego
    • oporność na terapię
    • nawracające nietrzymanie moczu.

Badanie uroginekologiczne

  • Badanie w pozycji do litotomii, z użyciem wziernika, w spoczynku i podczas nacisku.
  • Zmiany na zewnętrznych narządach płciowych (stan estrogenowy, atrofia sromu, podrażnienie skóry, infekcja, liszaj twardzinowy i zanikowy itp.).
  • Przetoka.
  • Opadanie narządów płciowych (obniżenie lub wypadanie).
  • Palpacja mięśni dna miednicy (kurczliwość i zdolność do relaksacji).
  • Opór w jamie brzusznej (badanie oburęczne).

Ocena zalegania moczu

  • Patrz artykuł: USG nerek i dróg moczowych.
  • Oznaczenie objętości moczu zalegającego (ilości moczu, która pozostaje w pęcherzu po zakończeniu mikcji)
    • Należy wykonać za pomocą USG, nie przez jednorazowe cewnikowanie.
      • Może zostać wykonane w praktyce lekarza rodzinnego.
    • Zaleca się wykonanie u pacjentek z nietrzymaniem moczu i trudnościami w oddawaniu moczu.
    • Zaleca się wykonanie u pacjentek z powikłanym nietrzymaniem moczu.
  • Brak standardowej definicji patologicznej ilości zalegania moczu.

Diagnostyka obrazowa

  • USG
    • Najważniejsza metoda obrazowania o uniwersalnym zastosowaniu i dostarczająca dużą ilość informacji.
    • USG górnych i dolnych dróg moczowych (w razie potrzeby może zostać wykonane w praktyce lekarza rodzinnego).
    • Zaleca się przeprowadzić dalszą diagnostykę ultrasonograficzną, w tym USG przedsionka pochwy, USG krocza oraz USG dna miednicy.
    • Możliwe wykonanie badań dynamicznych (próba Valsalvy i test kaszlu).
  • Uretrocystografia (urografia wydzielnicza)
    • Dalsza diagnostyka w przypadku zastoju w górnych drogach moczowych.
    • Uwidocznienie ułożenia pęcherza i możliwych przyczyn zaburzenia funkcji.
  • Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (RM)
    • Ulepszona jakość obrazu.
    • Nie ma kluczowego znaczenia w rutynowej diagnostyce nietrzymania moczu.

Badanie urodynamiczne

  • Stanowi złoty standard oceny objawów ze strony dolnych dróg moczowych oraz zaburzeń pęcherza w zakresie gromadzenia i oddawania moczu.
  • Elementy badania urodynamicznego
    • uroflowmetria
    • cystometria fazy napełniania oceniająca czucie, pojemność, podatność ścian pęcherza na wypełnienie moczem
    • ocena fazy mikcji wykonana na podstawie pomiaru ciśnienia w pęcherzu i pomiaru przepływu.
  • Zalecenia dotyczące przeprowadzenia badania urodynamicznego

Uretrocystoskopia (wziernikowanie pęcherza moczowego)

  • Opcjonalne badanie stosowane przy diagnostyce nietrzymania moczu u kobiet w celu rozpoznania przyczyn strukturalnych (np. rak pęcherza moczowego lub kamienie, zwężenie ujścia cewki moczowej).
  • Zalecenia dotyczące przeprowadzenia uretrocystoskopii
    • przy powikłanym, wysiłkowym nietrzymaniu moczu
    • przy opornym na leczenie nietrzymaniu moczu z naglącym parciem.

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Skierowanie pacjentek do specjalistów w następujących przypadkach:
    • towarzyszący ból okolicy pęcherza lub miednicy
    • nawracająca infekcja dróg moczowych
    • hematuria
    • stan po zabiegu chirurgicznym w obrębie miednicy (w tym chirurgicznym leczeniu nietrzymania moczu)
    • stan po napromienianiu w obszarze miednicy
    • towarzyszące opadanie narządów płciowych (obniżenie, wypadanie)
    • ciągła utrata moczu w przypadku podejrzenia powstania przetoki pęcherzowo-pochwowej
    • trudności w oddawaniu moczu
    • zaleganie moczu
    • podejrzenie podstawowej choroby neurologicznej.

Cele leczenia

  • Łagodzenie objawów.
  • Złagodzenie następstw psychospołecznych.
  • Poprawa jakości życia.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Leczenie zależy od nasilenia objawów i stanu pacjentki1,14
    • Jako leczenie podstawowe zaleca się leczenie zachowawcze z fizjoterapią i terapią behawioralną.
  • Leczenie etapowe:1
    • 1. etap: modyfikacja stylu życia, terapia behawioralna i fizjoterapia.
    • 2. etap: dodatkowa farmakoterapia
      • leki o działaniu antymuskarynowym/antycholinergiczne
      • agoniści receptora beta–3 adrenergicznego
      • estrogeny podawane miejscowo.
    • 3. etap: dodatkowe leczenie interwencyjne
      • wstrzyknięcia toksyny botulinowej
      • neuromodulacja elektryczna.
  • Leczenie chorób podstawowych i współistniejących
    • Może zmniejszać nasilenie objawów ze strony układu moczowego.

Leczenie niefarmakologiczne

Zmiana stylu życia14

  • Dostosowanie spożycia płynów
    • Np. ograniczenie ilości wypijanych płynów przez pacjentki w celu kontroli objawów.
    • Indywidualne zalecenia dotyczące przyjmowania płynów dla kobiet przyjmujących zbyt duże lub małe ilości płynów.
    • Ograniczenie przyjmowania płynów okazało się skuteczne w badaniu z udziałem pacjentek z objawami nadreaktywności pęcherza moczowego.
  • Ograniczenie spożycia kofeiny
    • Wiele napojów zawiera kofeinę (zwłaszcza herbata, kawa i cola).
    • W badaniach z grupą kontrolną wykazano brak skuteczności w przypadku nietrzymania moczu, w jednym badaniu zmniejszenie naglącej potrzeby oddania moczu.
    • Zgodnie z wytycznymi Narodowego Instytutu Zdrowia i Doskonałości Klinicznej Wielkiej Brytanii (National Institute of Health and Care Excellence – NICE) zalecana jest próba leczenia poprzez ograniczenie płynów.14
  • Redukcja masy ciała przy otyłości (BMI >30 kg/m2)
  • Aktywność fizyczna.

Modyfikacja przyjmowanych leków

  • Nietrzymanie moczu jest wymieniane jako częste działanie niepożądane wielu leków, ale informacje te opierają się na indywidualnych zgłoszeniach pacjentów i obserwacjach po wprowadzeniu leku do obrotu.
  • Brak dowodów opartych na badaniach dotyczących skuteczność zmiany leku w przypadku objawów nietrzymania moczu, dlatego w każdym przypadku należy dokonać starannej oceny stosunku korzyści do ryzyka.

Terapia behawioralna i fizjoterapia2,14

  • Różne podejścia terapeutyczne, które można łączyć:
    • trening pęcherza 
    • trening mięśni dna miednicy
    • ćwiczenie pęcherza moczowego (bladder drill)
    • dyscyplinowanie pęcherza moczowego (bladder discipline)
    • reedukacja pęcherza (bladder re–education)
    • wymuszone opróżnianie pęcherza (prompted voiding)
    • zmiana nawyków związanych z mikcją.
  • Trening pęcherza
    • Część edukacji pacjenta połączona z planowaniem harmonogramu mikcji, ze stopniowym dostosowywaniem odstępów między kolejnymi mikcjami.
    • Celem jest skorygowanie błędnych nawykowych wzorców, uzyskanie kontroli nad nietrzymaniem moczu z naglącym parciem, wydłużenie przerw między mikcjami, zwiększenie pojemności pęcherza, ograniczenie epizodów nietrzymania moczu i wzmocnienie zaufania do czynności pęcherza.
    • Zaleca się jako leczenie pierwszego wyboru dla pacjentek z nietrzymaniem moczu z naglącym parciem lub o charakterze mieszanym.
  • Trening mięśni dna miednicy
    • Poprawa czynności mięśni dna miednicy i stabilności cewki moczowej oraz zmniejszenie aktywności wypieracza w przypadku pęcherza nadreaktywnego.
    • Skuteczny w łagodzeniu nietrzymania moczu i poprawie jakości życia kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, nietrzymaniem moczu z naglącym parciem lub o charakterze mieszanym.15
    • Trening można uzupełnić o biofeedback, powierzchowną stymulację elektryczną (ES) lub dodakowe ćwiczenia mięśni dna miednicy.
    • Terapia zalecana dla pacjentek z wysiłkowym nietrzymaniem moczu i mieszanym nietrzymaniem moczu.
  • Wymuszone opróżnianie pęcherza
    • Zachęcanie pacjentki do opróżniania pęcherza w ustalonych odstępach czasu, również przez osobę sprawującą opiekę w sytuacji opieki nadzorowanej.
    • Zalecane dla pacjentek z nietrzymaniem moczu i zaburzeniami funkcji poznawczych.

Środki pomocnicze, w tym absorpcyjne14

  • Wskazania do zastosowania:
    • Tymczasowe stosowanie wraz z innymi opcjami leczenia.
    • Jako jedyna metoda leczenia tylko w przypadku nieskutecznej lub niemożliwej do zastosowania terapii lub na życzenie pacjentki (np. po dokonaniu analizy stosunku korzyści do ryzyka).
      • Szczegółowe informacje o możliwych alternatywnych sposobach leczenia przed zastosowaniem środków pomocniczych.
  • Środki pomocnicze mające bezpośredni kontakt z ciałem
    • Chłonne (np. pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne dla dorosłych, wkładki urologiczne, majtki chłonne, wkłady anatomiczne).
  • Środki pomocnicze, które nie mają bezpośredniego kontaktu z ciałem
    • Podkładki do łóżek, baseny.
  • Środki pomocnicze dotyczące dostosowania otoczenia.
  • W Polsce NFZ dofinansowuje niektóre rodzaje środków absorpcyjnych, do 90 sztuk miesięcznie, ale obowiązują restrykcyjne kryteria chorobowe (np. choroba nowotworowa, neurogenne i nieneurogenne nietrzymanie moczu).
    • Szczegóły opisane są w wykazie wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.16
    • Do wystawiania zleceń na wyroby medyczne uprawnieni są lekarze wybranych specjalności, pielęgniarka, położna lub felczer.
      • Zlecenia wystawiane są w formie elektronicznej. 

Długotrwały drenaż pęcherza moczowego (cewnikowanie)

  • Wskazanie
    • Brak wskazań w samym nietrzymaniu moczu bez zaburzeń opróżniania pęcherza.
    • Jako leczenie objawowe w wybranych przypadkach, po niepowodzeniu lub odrzuceniu wszystkich innych opcji leczenia.
  • Możliwości trwałego drenażu pęcherza moczowego
    • Nadłonowy lub przezcewkowy cewnik założony na stałe do pęcherza moczowego oraz cewnikowanie przerywane nie wykazują istotnej różnicy.17

Farmakoterapia

  • Farmakoterapia nietrzymania moczu z naglącym parciem i pęcherza nadreaktywnego stosowana jest w przypadku nieskuteczności zachowawczej terapii niefarmakologicznej.

Leki antymuskarynowe (antycholinergiczne)

  • Leki antymuskarynowe odgrywają kluczową rolę w leczeniu farmakologicznym nietrzymania moczu z naglącym parciem i w leczeniu pęcherza nadreaktywnego.
    • Wywierają hamujący wpływ na samoistne, nieskoordynowane skurcze wypieracza i na układ czuciowy pęcherza moczowego w odruchu mikcji, z poprawą objawów parcia, wydłużeniem odstępów między mikcjami, złagodzeniem naglącego parcia na pęcherz i ograniczeniem epizodów nietrzymania moczu.
    • Farmakoterapię zaleca się po niepowodzeniu zachowawczego, niefarmakologicznego leczenia nietrzymania moczu z naglącym parciem.
    • Brak dowodów na wyższą skuteczność określonej substancji.
    • Preparaty o przedłużonym uwalnianiu (extended release – ER) powinny być stosowane przede wszystkim ze względu na mniejszą ilość działań niepożądanych.
  • Możliwe działania niepożądane:
  • Przeciwwskazania:
  • Zastosowanie u pacjentek geriatrycznych:
    • Leki antymuskarynowe można stosować również w zaawansowanym wieku (wyjątek: oksybutynina podawana doustnie ma negatywny wpływ na funkcje poznawcze).
    • Potencjalny profil działań niepożądanych jest szczególnie istotny w przypadku wielochorobowości i polipragmazji.
      • Konieczne jest uważne monitorowanie leczenia.
    • Stosowanie leków antymuskarynowych wymaga starannego monitorowania leczenia.
    • Kontrola interakcji lekowych w przypadku polipragmazji i „obciążenia antycholinergicznego”, zwłaszcza u pacjentek geriatrycznych.
  • Obecnie zatwierdzone doustne leki antymuskarynowe:
    • Darifenacyna (obecnie niedostępna w Polsce)
      • zalecana dawka: 7,5–15 mg doustnie 1 x na dobę.
    • Fezoterodyna
      • zalecana dawka: 4–8 mg doustnie 1 x na dobę.
    • Oksybutynina
      • zalecana dawka: 5 mg doustnie 2–3 x na dobę (ER)
      • przezskórnie (plaster) 3,9 mg 2 x tygodniowo.
    • Propiweryna (obecnie niedostępna w Polsce)
      • zalecana dawka: 30 mg doustnie 1 x na dobę (ER).
    • Solifenacyna
      • zalecana dawka: 5–10 mg doustnie 1 x na dobę.
    • Tolterodyna
      • zalecana dawka: 4 mg doustnie 1 x na dobę (ER).
    • Chlorek trospiowy
      • zalecana dawka: 40-60 mg doustnie 1 x na dobę (ER).

Agoniści receptora beta–3 adrenergicznego

  • Substancja czynna: mirabegron
    • Rozluźnienie wypieracza w fazie wypełniania poprzez stymulację noradrenergicznych receptorów beta–3 w mięśniach gładkich pęcherza moczowego.
    • Równoważne z zastosowaniem leków antymuskarynowych w leczeniu
      nadreaktywności pęcherza moczowego i ograniczenia epizodów nietrzymania moczu, ale bez zaburzeń kurczliwości pęcherza (zaleganie moczu).
    • Leczenie należy zaproponować pacjentkom po niepowodzeniu zachowawczej terapii niefarmakologicznej, w przypadku nietolerancji lub braku skuteczności terapii lekami antymuskarynowymi lub przeciwwskazaniami do niej.
  • Możliwe działania niepożądane

Estrogeny

  • Miejscowe zastosowanie dopochwowo estradiolu lub estriolu u pacjentek po menopauzie.
    • Poprawa objawów nadreaktywności pęcherza i nietrzymania moczu z naglącym parciem.
    • Przeznaczone do długotrwałego stosowania u kobiet po menopauzie z nietrzymaniem moczu (szczególnie z naglącym parciem) oraz zanikiem sromu i pochwy.
  • Ogólnoustrojowa hormonalna terapia zastępcza (HTZ) może powodować lub nasilać nietrzymanie moczu.

Medycyna komplementarna

  • Brak wystarczających dowodów na skuteczność homeopatii, fitoterapii, suplementów diety i innych metod komplementarnych.

Leczenie interwencyjne

  • Wskazane, gdy postępowanie zachowawcze i farmakologiczne nie przynosi pożądanego efektu po odpowiednim czasie trwania leczenia.

Toksyna botulinowa

  • Wstrzyknięcie toksyny botulinowej w ścianę pęcherza moczowego
    • skuteczne, małoinwazyjne leczenie chirurgiczne opornego na leczenie pęcherza nadreaktywnego
    • ograniczenie epizodów nietrzymania moczu i parcia oraz częstości oddawania moczu
    • zalecane u pacjentek po niepowodzeniu leczenia zachowawczego i doustnej terapii farmakologicznej.
  • Działania niepożądane
    • efekt tymczasowy
    • infekcje dróg moczowych
    • zaleganie moczu w pęcherzu (z koniecznością [samodzielnego] cewnikowania).
  • U pacjentek w zaawansowanym wieku częściej występują problemy z trzymaniem moczu i większe ryzyko zalegania moczu w pęcherzu, dlatego toksynę botulinową należy rozważyć jako metodę rezerwową, z zastosowaniem niższych dawek.

Neuromodulacja elektryczna

  • Stosowane zabiegi:
    • neuromodulacja krzyżowa (sacral nerve modulation – SNM)
    • przezskórna stymulacja nerwu piszczelowego (percutaneous tibial nerve stimulation – PTNS).
  • Działanie
    • Wpływ na funkcję nerwów doprowadzających impulsy do pęcherz moczowy w celu poprawy zaburzeń równowagi sygnałów stymulujących i hamujących pęcherz moczowy.
  • Metody SNM i PTNS należy zaproponować pacjentkom po niepowodzeniu leczenia zachowawczego i farmakologicznego.

Powiększenie pęcherza lub odprowadzenie moczu

  • Metoda rezerwowa w przypadkach opornych na leczenie
    • Ostatnio znacznie rzadziej wskazana, ze względu na powszechną dostępność iniekcji toksyny botulinowej oraz neuromodulacji elektrycznej.
    • Wymaga starannej i indywidualnej oceny stosunku korzyści do ryzyka.
    • Może być proponowana w wybranych przypadkach pęcherza nadreaktywnego lub nietrzymania moczu z naglącym parciem, gdy inne metody leczenia zawiodły.
  • Stosowane leczenie chirurgiczne
    • powiększenie pęcherza (ileocystoplastyka)
    • nadpęcherzowe odprowadzenie moczu (np. wstawka z jelita krętego lub okrężnicy, pęcherz zastępczy).

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Przemijające nietrzymanie moczu z naglącym parciem na pęcherz często ma ostrą przyczynę, a objawy są odwracalne.4
  • Nietrzymanie moczu z naglącym parciem w przebiegu zespołu pęcherza nadreaktywnego zwykle ma przewlekły przebieg.
  • U kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu często wraz z wiekiem rozwijają się postacie mieszane z dodatkowym nietrzymaniem moczu z naglącym parciem (mieszane nietrzymanie moczu).

Powikłania

  • Pogorszenie jakości życia spowodowane:
    • ograniczeniem codziennej aktywności
    • izolacją społeczną
    • psychicznym obciążeniem oraz depresją
    • pogorszeniem jakości życia seksualnego
    • uzależnieniem od wsparcia i opieki.
  • Nietrzymanie moczu nie jest dolegliwością, którą należy odbierać jako normalną część procesu starzenia.

Rokowanie

  • Często można złagodzić objawy, bez całkowitego ich ustąpienia.1
    • Wyznaczanie realnych celów i edukacja pomagają zwiększyć zaangażowanie pacjentek w leczenie, a także monitorować przestrzeganie zaleceń.
  • Psychospołeczne następstwa nietrzymania moczu z naglącym parciem mogą mieć znaczący wpływ na jakość życia pacjentek.

Dalsze postępowanie

  • W celu oceny powodzenia leczenia, kontroli przestrzegania zaleceń i identyfikacji ewentualnych działań niepożądanych, zaleca się prowadzenie obserwacji pacjentek.1
  • Kontrola przebiegu zależy od stopnia nasilenia objawów oraz podejścia terapeutycznego, dlatego powinna być indywidualnie dostosowana do pacjentki.
  • Do kontroli przebiegu choroby można również stosować dzienniczek mikcji.

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Źródła

Wytyczne

  • Interdyscyplinarne wytyczne Polskiego Towarzystwa Uroginekologicznego odnośnie diagnostyki i leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, ptug.pl.

Piśmiennictwo

  1. American Urological Association, Society of Urodynamics, Female Pelvic Medicine and Urogenital Reconstruction. Diagnosis and Treatment of Non–Neurogenic Overactive Bladder (OAB) in Adults, Stand 2019, www.auanet.org
  2. Hersh L., Salzman B.. Clinical management of urinary incontinence in women, Am Fam Physician, 01.05.2013, 87(9): 634-40, Review. Erratum in: Am Fam Physician, 01.10.2013, 88(7): 427, PubMed PMID: 23668526, www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Schreiber Pedersen L., Lose G., Høybye M.T., Elsner S., Waldmann A., Rudnicki M. Prevalence of urinary incontinence among women and analysis of potential risk factors in Germany and Denmark, Acta Obstet Gynecol Scand. 2017, 96(8): 939-48, doi:10.1111/aogs.13149, doi.org
  4. Khandelwal C., Kistler C.. Diagnosis of urinary incontinence, Am Fam Physician, 15.04.2013, 87(8):543-50, PubMed PMID: 23668444, www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Przydacz M., Gołąbek T., Dudek P. et al. Prevalence and bother of lower urinary tract symptoms and overactive bladder in Poland, an Eastern European Study, Sci Rep 2020, 10 (1): 19819, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Nygaard I., Turvey C., Burns T.L., Crischilles E., Wallace R. Urinary incontinence and depression in middle–aged United States women, Obstet Gynecol 2003, 101: 149-56, PubMed
  7. Norton P., Brubaker L.. Urinary incontinence in women, Lancet 2006, 367: 57-67, PubMed
  8. Khullar V., Sexton C.C., Thompson C.L., et al. The relationship between BMI and urinary incontinence subgroups: results from EpiLUTS, Neurourol Urodyn 2014, 33(4): 392-9, PMID: 23780904, www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Hannestad Y.S., Lie R.T., Rørtveit G., Hunskaar S. Familial risk of urinary incontinence in women: population based cross sectional study, BMJ 2004, 329: 889-91, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  10. Mutungi S., Parrish J., Maunder R., et al. Is overactive bladder independently associated with anxiety? Int Urogynecol J 2019, Epub ahead of print PMID: 31302716, PubMed
  11. O'Halloran T., Bell R.J., Robinson P.J., Davis S.R. Urinary incontinence in young nulligravid women: A cross–sectional analysis, Ann Intern Med 2012, 157: 87-93, doi.org
  12. Avery K., Donovan J., Peters T.J., Shaw C., Gotoh M., Abrams P. Iciq: A brief and robust measure for evaluating the symptoms and impact of urinary incontinence, Neurourology and urodynamics 2004, 23: 322-30, www.ncbi.nlm.nih.gov
  13. Coyne K.S. , Margolis M.K., Bavendam T., Roberts R., Elinoff V. Validation of a 3–item OAB awareness tool, Int J Clin Pract 2011, 65: 219-24, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  14. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Urinary incontinence and pelvic organ prolapse in women: management. NICE guideline NG123, 02.04.2019, aktualizacja: 24.06.2019, www.nice.org.uk
  15. Dumoulin C., Cacciari L.P., Hay–Smith E.J.C. Pelvic floor muscle training versus no treatment, or inactive control treatments, for urinary incontinence in women, Cochrane Database Syst Rev. 2018, 10(10):CD005654, 04.10.2018, doi:10.1002/14651858.CD005654.pub4, doi.org
  16. Wykaz wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. Dz. U. z 2023r. poz. 823. isap.sejm.gov.pl
  17. Jahn P., Beutner K., Langer G. Types of indwelling urinary catheters for long–term bladder drainage in adults, Cochrane Database Syst Rev. 2012, 10:CD004997, 17.10.2012, doi:10.1002/14651858.CD004997.pub3, doi.org

Opracowanie

  • Sławomir Chlabicz (redaktor)
  • Tomasz Tomasik (recenzent/redaktor)
  • Katarzyna Kosiek (recenzent)
  • Jonas Klaus (recenzent/redaktor)
urinlekkasje; inkontinens; urge; overaktiv blære; inkontinens; urinläckage; läckage av urin; Överaktiv blåsa; Dranginkontinenz bei Frauen
Nietrzymanie moczu; Wyciek moczu; Niemożność utrzymania moczu; Zespół nadreaktywnego pęcherza; OAB; Overactive bladder; Pragnienie; Parcie na pęcherz; Pilna potrzeba oddania moczu; Nagła potrzeba oddania moczu; Utrata moczu; Popuszczanie moczu; Wysiłkowe nietrzymanie moczu; Mieszane nietrzymanie moczu; Nietrzymanie moczu z przepełnienia; Dzienniczek mikcji; Kalendarz mikcji; Pęcherz nadreaktywny; Naglące parcie na pęcherz; Trening pęcherza; Ćwiczenia mięśni dna miednicy; Leki antycholinergiczne; Toksyna botulinowa; Botoks; Naciek pęcherza moczowego; Neuromodulacja krzyżowa; Elektrostymulacja; Biofeedback; Zespół nadreaktywnego pęcherza; Przezskórna stymulacja nerwu piszczelowego; Nadreaktywność wypieracza; Mięsień wypieracz pęcherza
OAB
Mimowolna utrata moczu; Mimowolne mocmoczenie
Niemoznosc utrzymania moczu; Zespol nadreaktywnego pecherza; Parcie na pecherz; Wysilkowe nietrzymanie moczu; Nietrzymanie moczu z przepelnienia; Pecherz nadreaktywny; Naglace parcie na pecherz; Trening pecherza; Cwiczenia miesni dna miednicy; Naciek pecherza moczowego; Neuromodulacja krzyzowa; Zespol nadreaktywnego pecherza; Przezskorna stymulacja nerwu piszczelowego; Nadreaktywnosc wypieracza; Mięsien wypieracz pecherza
Nietrzymanie moczu z naglącym parciem u kobiet
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:Nietrzymanie moczu z naglącym parciem to mimowolna utrata moczu z naglącą potrzebą oddania moczu; może wystąpić jako część zespołu pęcherza nadreaktywnego (overactive bladder – OAB). Możliwa jest postać mieszana z dodatkowym, wysiłkowym nietrzymaniem moczu.
Nefrologia/Urologia
Nietrzymanie moczu z naglącym parciem u kobiet
/link/c2d0d4cc3cb3419a8370ab2a1982a7d6.aspx
/link/c2d0d4cc3cb3419a8370ab2a1982a7d6.aspx
nietrzymanie-moczu-z-naglacym-parciem-u-kobiet
SiteDisease
Nietrzymanie moczu z naglącym parciem u kobiet
K.Reinhardt@gesinform.de
mail#mmtomasi@cyf-krmail#chlabiczs@gmail.edu.plcom
pl
pl
pl