Informacje ogólne
Definicja
- Guzy skóry i zmiany pigmentacyjne mogą występować niezależnie lub jako zmiany skórne spowodowane chorobą ogólnoustrojową.
- Hiperpigmentacja może być oznaką łagodnej lub, rzadziej, złośliwej zmiany.
- Mogą zostać zauważone przypadkowo w trakcie badania fizykalnego, wskazane przez pacjenta lub zauważone podczas badań przesiewowych w kierunku nowotworu skóry.1-2
Wczesne wykrywanie nowotworu skóry
- Wstępną kontrolę można przeprowadzić
nieuzbrojonym okiemmakroskopowo. Po odpowiednim przeszkoleniu badanie należy rozszerzyć o badanie dermatoskopowe. - Badanie obejmuje oględziny całej powierzchni skóry, w tym owłosionej głowy i wszystkich fałdów skórnych, a w przypadku stwierdzenia zmian podejrzanych o złośliwy charakter – skierowanie do dermatologa lub wycięcie zmiany do badania histopatologicznego.
- Pacjentom należy udzielić informacji w zakresie środków zapobiegawczych, przede wszystkim fotoprotekcji.
- W przypadku pacjentów z grup ryzyka, częstotliwość badań kontrolnych należy ustalić indywidualnie, a pacjenci powinni zostać przeszkoleni w zakresie samobadania skóry.
- Brak dowodów uzasadniających badania przesiewowe w kierunku nowotworów skóry w populacji ogólnej.
13
Fizjologia
Melanocyty i pigmentacja
-
Melanocyty występują w warstwie podstawnej naskórka i wytwarzają melanosomy, które są transportowane do keratynocytów.Znamiona melanocytowe
- Powstająca w melanosomach melanina nadaje skórze kolor.
- Hiperpigmentacja jest zwykle spowodowana zwiększoną liczbą lub aktywnością melanocytów.
- Przyczynami hiperpigmentacji mogą być: narażenie na światło słoneczne, stymulacja przez hormony, inne podrażnienia lub, w niektórych schorzeniach, procesy idiopatyczne.
- Niezależnie od pochodzenia etnicznego, melanocyty występują w takiej samej ilości u wszystkich osób o zdrowej skórze. Ciemniejsza skóra w niektórych grupach etnicznych wynika z większego rozmiaru melanosomów.
- Prawidłową reakcją na
narażeniepromieniowaniena słońceUV jest wzrost produkcji melaniny, co u większości osób prowadzi do równomiernej opalenizny. Większa ekspozycja na światło słoneczne prowadzi do powstania większej ilości znamion. - Hipopigmentacja może być spowodowana zmniejszoną liczbą melanocytów lub ich niezdolnością do produkcji melaniny lub transportu melanosomów.1-2,4-
46
ICD–10
- R22 Umiejscowiony obrzęk, guzek, guz skóry i tkanki podskórnej.
- D23 Inne nowotwory niezłośliwe skóry.
- L81 Inne zaburzenia pigmentacji.
Diagnostyka różnicowa
Małe guzy skóry
Polipy włóknisto–nabłonkowe (włókniaki miękkie, skin tags)
- Brązowe lub w kolorze skóry, uszypułowane lub osadzone łagodne zmiany skórne z hiperplastycznym naskórkiem
- Liczba rośnie wraz z wiekiem; czynnikami ryzyka są cukrzyca i otyłość.
- Często zlokalizowane na szyi, pod pachami i w pachwinach, o wielkości do 1 cm.
-
Można je ściąć stycznie do skóry, często bez znieczulenia.Włókniaki miękkie (polipy włóknisto-nabłonkowe)
- Po usunięciu możliwy jest nawrót.
57
Duże zaskórniki
- Lekko uniesione zmiany o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów, z czarną grudką w centrum.
Zaskórniki w przebiegu trądziku
Prosaki
- Małe, białe, błyszczące grudki o wielkości do 2 milimetrów.
- Strukturalnie jest to drobna torbiel epidermoidalna.
- Najczęściej zlokalizowane są na twarzy.
- Mogą powstawać pierwotnie albo w wyniku podrażnienia skóry lub po urazie.
- W razie potrzeby można je opróżnić przez nacięcie.
68
Naczyniaki gwiaździste (znamiona pajęcze)
- Są to poszerzone naczynia krwionośne rozgałęziające się od naczynia centralnego tworząc kształt przypominający pajęczynę.
- Zmiana blednie pod wpływem ucisku, a następnie ponownie wypełnia się od środka.
- Naczyniaki gwiaździste są powszechne u zdrowych dorosłych i dzieci.
- Estrogeny i ciąża mają działanie stymulujące.
- Duża liczba naczyniaków gwiaździstych może sugerować chorobę wątroby.
- Mogą ustąpić samoistnie, w celach estetycznych można zamknąć naczynie centralne, na przykład za pomocą lasera.
68
Naczyniaki rubinowe
- Częste niewielkie guzy naczyń krwionośnych występujące u dorosłych.
Naczyniaki rubinowe
- Zwykle prezentują się jako czerwone grudki.
- Liczba wzrasta wraz z wiekiem lub w przypadku zmian hormonalnych (np. w ciąży).
- Nie wymagają leczenia, w celach estetycznych można je usunąć za pomocą diatermii, lasera lub krioterapii.
57
Kępki żółte (ksantelazmy)
- Żółtawe blaszki powstające ze złogów lipidów w skórze właściwej, głównie nad powiekami.
- Mogą być związane z (rodzinną) hiperlipidemią, chorobami tarczycy i cukrzycą.
- Jednak większość pacjentów z kępkami żółtymi ma prawidłowy poziom lipidów, w przeciwieństwie do pacjentów z innymi postaciami żółtaków.
- Dostępne są różne kosmetyczne metody leczenia.8-9
Kępka żółta powiek
Keloidy, blizny przerostowe
- Keloidy są wynikiem proliferacji gęstej, włóknistej, gumowatej tkanki. Keloidy mogą być bolesne, powodować pieczenie lub świąd.
- Szczególnie często występują u osób pochodzenia afrykańskiego, latynoskiego lub azjatyckiego.
Keloid
- W przeciwieństwie do normalnej lub przerostowej blizny, tkanka keloidu rozrasta się poza miejsce nacięcia lub urazu.
- Opcje leczenia obejmują miejscowe iniekcje z glikokortykosteroidów, krioterapię, radioterapię, laseroterapię lub wycięcie chirurgiczne.
- Terapia jest często trudna i długotrwała, może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.
- Jako środek zapobiegawczy należy upewnić się, że rana jest zamknięta bez napięcia.
710
Tłuszczak
- Najczęstszy, zwykle bezobjawowy guz podskórny tkanek miękkich.
- Z patomorfologicznego punktu widzenia nie są to guzy skóry, ale podskórnej tkanki tłuszczowej.
- Mają twardą, elastyczną konsystencję i mogą występować pojedynczo lub jako zmiany mnogie.
- Wycięcie jest wskazane tylko ze względów estetycznych lub w przypadku objawów wynikających z przemieszczenia struktur, lokalizacji w (naturalnych) punktach nacisku (np. na pośladkach, w miejscu zapięcia biustonosza, itp.) lub niepewnej diagnozy.
- Należy wykluczyć tłuszczakomięsaka, w przypadku gdy guz ma ponad 5 cm wielkości, szybkiego wzrostu, jest zlokalizowany bardzo głęboko lub na udzie.
57
Ogniska rogowacenia łojotokowego (brodawki łojotokowe)
- Hiperkeratotyczne, brodawkowate guzy naskórka w kolorze od barwy skóry do czarnego.
- Wyglądają jak „nałożone” na skórę i zazwyczaj są dobrze odgraniczone.
- Częstość występowania rośnie z wiekiem.
- Zwykle bezobjawowe, ale możliwe są objawy wynikające z podrażnienia skóry.
- Wycięcie można rozważyć ze względów estetycznych lub w przypadku podejrzenia czerniaka.
57
Włókniak twardy (dermatofibroma)
- Grudki, guzki lub blaszki o wielkości do 1 cm z komórek mezodermalnych i skórnych.
- Kolor od żółtawobrązowego do czerwonofioletowego.
- Liczne włókniaki skóry mogą występować w przebiegu chorób autoimmunologicznych, takich jak np. toczeń rumieniowaty.
- Wycięcie można rozważyć ze względów estetycznych lub w celu badania histologicznego.
57
Rogowiak kolczystokomórkowy
UwaGuz uważany za podtyp raka kolczystokomórkowegoguz, który rośnie szybko w ciągu kilku tygodni, zwykle występuje u osób starszych, w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych.GuzekZwyklezwykle oma wielkościć do 2 cm z centralnym czopem rogowym, często ustępujący spontanicznie po kilku miesiącach z pozostawieniem blizny.- Ze względu na podobieństwo do raka płaskonabłonkowego zaleca się wycięcie i badanie histologiczne.
57
Torbiel epidermalna
- Okrągłe, przesuwające się torbiele wypełnione keratyną w skórze właściwej, które mogą mieć rozmiar od kilku milimetrów do kilku centymetrów i często mają centralny punkt.
- W przypadku pęknięcia może rozwinąć się reakcja zapalna.
- Wycięcie wykonuje się z powodu bólu, zakażenia lub ze względów estetycznych.
- Ostro zakażone torbiele należy naciąć i usunąć wraz z torebką.
57
Znamię łojowe
- Wrodzony, uniesiony, dobrze odgraniczony, woskowaty guz, zwykle w kolorze skóry, występujący najczęściej na twarzy i skórze głowy.
- Ze względu na typowy obraz zwykle nie wymaga dalszej diagnostyki.
- Ryzyko rozwoju raka podstawnokomórkowego lub innych guzów skóry w znamieniu łojowym w wieku dorosłym.
- Guz można regularnie kontrolować lub wyciąć chirurgicznie.
- Usunięcie można wykonać w dowolnym momencie ze względów estetycznych lub w wieku dorosłym w celu wykrycia lub zapobieżenia złośliwej transformacji.
68
Nerwiakowłókniaki
- Łagodne guzy wywodzące się z osłonek nerwów.
- Prezentują się jako miękkie, uniesione guzki w kolorze skóry o wielkości do 1 cm.
- Nerwiakowłókniakowatość należy rozważyć, jeśli występują inne objawy choroby (np. plamy typu kawy z mlekiem, guzki Lischa tęczówki, glejaki nerwu wzrokowego, piegowata pigmentacja pach i pachwin).
68
Znamiona barwnikowe
- Łagodne nowotwory barwnikowe wywodzące się z melanocytów i zwykle barwy brązowej.
- Zostały one omówione w osobnym artykule (znamiona i inne zaburzenia pigmentacji).
Dermatopatia cukrzycowa
- Grudki barwnikowe mogą tworzyć się na podudziach u nawet 70% osób z cukrzycą.
- Początkowo często występuje grudkowa, różowa lub brązowa wysypka, która może przekształcić się w plamiste, zlewające się zapalenie skóry.
- Głównym postępowaniem jest leczenie cukrzycy.
- Zmiany mogą ustępować samoistnie i nie wymagać leczenia.2,11
Złośliwe guzy skóry
- Kluczowe znaczenie w ocenie zmian skórnych ma rozpoznanie złośliwych nowotworów skóry. Zostały one również omówione w osobnych artykułach.
- Najważniejsze grupy złośliwych guzów skóry to:
- czerniak
- rak płaskonabłonkowy
- rak podstawnokomórkowy: guz miejscowo złośliwy, zwykle nie daje przerzutów, leczenie przeważnie ograniczone do terapii miejscowej.
Zmiany pigmentacyjne
Ostuda, melanoderma
- Jest to symetryczna, plamista hiperpigmentacja skóry, która może być związana z ciążą lub przyjmowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych. Może również wystąpić u pacjentów przyjmujących fenytoinę.
Ostuda (melanoderma)
- Zmiany są zwykle zlokalizowane w obszarach narażonych na działanie promieni słonecznych, takich jak policzki, czoło, górna warga lub grzbiet dłoni.
- Po porodzie zmiany zwykle znikają, ale czasami mogą być trwałe. W kolejnych ciążach istnieje ryzyko bardziej nasilonej hiperpigmentacji.
- Jeśli przebarwienia są związane z przyjmowaniem leków, zwykle znikają one w ciągu kilku miesięcy po ich odstawieniu.
- Pacjenci z ostudą powinni stosować filtry przeciwsłoneczne, aby zapobiec dalszej hiperpigmentacji.
- W skrajnych przypadkach możliwe jest leczenie kosmetyczne lub laseroterapia.
81,12-13
Bielactwo
- Bielactwo jest nabytą, plamistą, ostro odgraniczoną depigmentacją skóry spowodowaną całkowitą utratą melanocytów w dotkniętym obszarze w wyniku procesów autoimmunologicznych.
- Często występuje rodzinnie.
- Najczęstsze lokalizacje to twarz, szyja, grzbiet dłoni, nadgarstek, pachy, fałdy skórne i okolice narządów płciowych.
Bielactwo
- Nie jest możliwe przewidzenie przebiegu choroby. Czasami dochodzi do samoistnej repigmentacji.
- W przypadku wystąpienia bielactwa de novo należy wykluczyć inne choroby autoimmunologiczne (np. chorobę Hashimoto, niedokrwistość złośliwą).
- Opcje leczenia obejmują zabiegi kosmetyczne, glikokortykosteroidy, inhibitory kalcyneuryny, fototerapię, przeszczep skóry.
- Należy stosować odpowiednią fotoprotekcję.1,14
Plamy typu kawy z mlekiem
- Mogą być wrodzone lub rozwinąć się w dzieciństwie.
- Są płaskie, najczęściej zlokalizowane na tułowiu i mogą mieć regularny lub nieregularny brzeg.
- Rozmiar jest różny i może wahać się od średnicy 0,2–4 cm u dzieci do 30 cm u dorosłych.
- Hiperpigmentacja jest spowodowana zwiększoną produkcją melaniny w melanocytach i keratynocytach warstwy podstawnej.
Nerwiakowłókniakowatość, plamy typu kawy z mlekiem
- Plamy typu kawy z mlekiem mogą być objawem nerwiakowłókniakowatości.
- Jeśli występuje więcej niż 6 plam i/lub inne objawy nerwiakowłókniakowatości (np. nerwiakowłókniaki, guzki Lischa tęczówki, glejaki nerwu wzrokowego, piegowata pigmentacja pach i pachwin) rozpoznanie zostaje potwierdzone.
- Nerwiakowłókniakowatość może być chorobą dziedziczoną autosomalnie dominująco, ale 50% przypadków jest wynikiem spontanicznych nowych mutacji.
- Same plamy typu kawy z mlekiem nie wymagają leczenia – można je rozważyć ze względów estetycznych. W takim przypadku można rozważyć leczenie chirurgiczne lub laseroterapię.
- Jeśli występuje powyżej 6 plam typu kawy z mlekiem, oprócz neurofibromatozy należy rozważyć inne choroby układowe, takie jak stwardnienie guzowate, zespół McCune'a–Albrighta lub niedokrwistość Fanconiego.1-2,
84,15-916
Rozproszona hiperpigmentacja
- Choroba Addisona
- Choroba Addisona może prowadzić do rozproszonej hiperpigmentacji.
- Choroba Addisona powoduje autoimmunologiczną niedoczynność kory nadnerczy, która prowadzi do niewystarczającej produkcji mineralokortykosteroidów i glikokortykosteroidów.
- Wzrostowi wydzielania ACTH przez przysadkę mózgową towarzyszy wzrost wydzielania MSH (hormonu melanotropowego), co skutkuje nadmierną produkcją melaniny w komórkach barwnikowych i powstania „brudnej” pigmentacji.
- Hiperpigmentacja jest rozproszona,
alezjest nasilonanasileniem w obszarach narażonych na działanie promieni słonecznych oraz w okolicach krocza, pach, sutków, dłoni i podeszew. - Objawy ogólnoustrojowe obejmują niedociśnienie tętnicze, zmęczenie, depresję i utratę apetytu.
- Pacjenci z chorobą Addisona wymagają leczenia substytucyjnego mineralokortykosteroidami i glikokortykosteroidami w celu ograniczenia produkcji ACTH i MSH.2,17
- Nadczynność tarczycy
- Nadczynność tarczycy może prowadzić do hiperpigmentacji podobnej do występującej w chorobie Addisona.
1018
- Nadczynność tarczycy może prowadzić do hiperpigmentacji podobnej do występującej w chorobie Addisona.
- Hemochromatoza
- Hemochromatoza u około 70% pacjentów prowadzi do szarej hiperpigmentacji skóry z powodu nagromadzenia złogów hemosyderyny.
- U niektórych pacjentów niejasny mechanizm powoduje zwiększoną produkcję melaniny, czego skutkiem są brązowe przebarwienia skóry.
- Hemochromatoza jest głównie leczona poprzez powtarzane upusty krwi w celu resorpcji złogów żelaza.
1018-20
Zmiany wynikające z przewlekłego narażenia na światło słoneczne
- Słoneczna plama soczewicowata
- Łagodne, jasnożółte do ciemnobrązowych zmiany, zwykle o średnicy do 20 mm, które mogą występować licznie w obszarach ciała narażonych na działanie promieni słonecznych.
- Występuje zwiększona liczba melanocytów, które wytwarzają gęste złogi melaniny w naskórku.
- Liczne plamy soczewicowate na skórze, wargach i błonach śluzowych mogą wskazywać na zespół Peutza–Jeghersa.
- W przypadku bardzo dużych lub nietypowo zabarwionych plam soczewicowatych, należy wykluczyć wrodzone znamiona barwnikowe oraz nowotwory złośliwe skóry.
- Fotoprotekcja może ograniczyć powstawanie nowych zmian.
- Istnieją różne kosmetyczne metody leczenia. Jednak podrażnienie skóry spowodowane zabiegiem może nasilić przebarwienia.
111,18,21
- Piegi
- Plamki o wielkości do 2 mm w kolorach od jasnożółtego do ciemnobrązowego, które zwykle występują w bardzo dużych ilościach na obszarach narażonych na działanie promieniowania słonecznego.
- Jeśli zmiany są większe niż kilka milimetrów lub wykazują nietypową pigmentację, należy wykluczyć wrodzone znamię barwnikowe lub nowotwór złośliwy.
- Fotoprotekcja może ograniczyć powstawanie nowych zmian.
- Istnieją różne kosmetyczne metody leczenia.1,18
Reakcje fototoksyczne
- Hiperpigmentacja może być wynikiem reakcji fototoksycznej.
- Jest wynikiem reakcji na leki stosowane ogólnoustrojowo lub miejscowo bądź kontakt z niektórymi roślinami lub produktami spożywczymi w połączeniu z narażeniem na promieniowanie słoneczne.
- Rozpoczyna się reakcją alergiczną z rumieniem, obrzękiem, a czasem pęcherzami. Następnie może prowadzić do nadmiernego rogowacenia z hiperplazją melanocytów i hiperpigmentacją.
- Niektóre leki mogą powodować przebarwienia nawet bez narażenia na promieniowanie słoneczne.
- Leki, które najczęściej mogą powodować reakcje fototoksyczne:
1018- Antybiotyki i leki przeciwgrzybicze
- ceftazydym, fluorochinolony, gryzeofulwina, ketokonazol, kwas nalidyksowy, sulfonamidy, tetracykliny, trimetoprim.
- Cytostatyki
- dakarbazyna, fluorouracyl, metotreksat, winblastyna.
- Diuretyki
- furosemid, hydrochlorotiazyd.
- Barwniki
- eozyna, fluoresceina, błękit metylenowy, róż bengalski.
- Inne
- amiodaron, dezipramina, diltiazem, imipramina, fenotiazyny, chinidyna, chinina
- porfiryny, psoraleny, pirazolidyna, retinoidy, kwas salicylowy.
- NLPZ
- ibuprofen, ketoprofen, nabumeton, naproksen.
- Leki, które mogą powodować hiperpigmentację:
- amiodaron, amitryptylina, arsen, bizmut, bleomycyna, busulfan, cyklofosfamid, daunorubicyna, doksorubicyna, złoto, zydowudyna.
- Antybiotyki i leki przeciwgrzybicze
- U pacjentów z reakcjami fototoksycznymi należy zmodyfikować leczenie oraz unikać narażenia na promieniowanie UV.
- Zazwyczaj po odstawieniu leczenia następuje stopniowa poprawa. W razie potrzeby dostępne są różne zabiegi kosmetyczne.
1018,1222-1424
Rogowacenie ciemne
- Ta zmiana skórna jest często związana z insulinoopornością (np. w cukrzycy typu 2 lub zespole PCO) i nadwagą, ale może również występować jako objaw zespołu paraneoplastycznego.
- Mogą występować miękkie, pogrubione ciemnobrązowe smugi, jak również zmiany brodawkowate. Często wygląda to jak „brudna skóra”.
- Najczęstszą lokalizacją jest szyja i fałdy skórne.
Rogowacenie ciemne
- Lokalizacje niepewne to dłonie i podeszwy.
- Najczęstszymi nowotworami złośliwymi wyzwalającymi rogowacenie ciemne są gruczolakorak żołądka (60%), rak okrężnicy, jajników, trzustki i macicy.
- W zależności od pacjenta i obrazu klinicznego należy rozważyć badania w celu wykluczenia choroby nowotworowej (wywiad lekarski, badanie przedmiotowe, badania przesiewowe, które nie zostały wykonane, diagnostyka laboratoryjna, badania endoskopowe, USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej).
- Jeżeli przebieg choroby jest szybki lub fenotyp pacjenta nie wskazuje na insulinooporność, należy rozważyć chorobę nowotworową jako przyczynę.
- Leczenie rogowacenia ciemnego jest ukierunkowane na przyczynę, a nie na zmianę skórną.
92,25-26
Łupież pstry
- Łupież pstry to choroba grzybicza, która najczęściej występuje u młodych dorosłych.
- Najczęstsza lokalizacja to górna część klatki piersiowej i pleców, czasem także wewnętrzna strona ud i ramiona.
Hiperpigmentacja w przebiegu łupieżu pstrego (hipopigmentacja)
- Prowadzi do hiper– lub hipopigmentacji, od brązowych do bladoróżowych plamistych przebarwień skóry, czasem zlewających się. Czasami może im towarzyszyć łagodne złuszczanie.
- Leczenie polega na stosowaniu miejscowych lub doustnych leków przeciwgrzybiczych.
92
Hiperpigmentacja pozapalna
- Hiperpigmentacja lub hipopigmentacja pozapalna może wystąpić wskutek mechanicznego lub chemicznego podrażnienia i w przebiegu zapalnych chorób skóry.
- Z czasem takie zmiany często znikają samoistnie, w przeciwnym razie można rozważyć zabiegi kosmetyczne.
92
Wywiad lekarski
Ważne pytania
Od jak dawna obecna jest zmiana i jak szybko się rozwija?
- Zmiany wrodzone, takie jak np. nerwiakowłókniakowatość.
- Początek w dzieciństwie (np. znamię łojowe) lub w starszym wieku (np. naczyniaki rubinowe).
- Początek w czasie ciąży (np. melanoderma).
- Szybki wzrost lub szybka zmiana w obrębie uprzednio stabilnej zmiany wymagają wykluczenia nowotworu złośliwego.
Objawy miejscowe?
- Ból, świąd, krwawienie, wydzielina, sączenie, łuska.
- Nawet w przypadku charakterystycznych zmian należy w razie potrzeby wykluczyć nowotwór złośliwy.
- Defekt estetyczny.
Objawy ogólnoustrojowe/istniejące schorzenia?
- Nadczynność tarczycy.
- Choroba Addisona.
- Cukrzyca.
- Hemochromatoza.
- Hiperlipidemia.
- Przewlekła choroba wątroby.
- Gorączka, nasilone pocenie w nocy lub utrata masy ciała wymagają wykluczenia nowotworu złośliwego.
Inne czynniki
- Przyjmowanie leków.
- Leki dostępne bez recepty.
- Narażenie na rośliny.
- Narażenie na promieniowanie UV.
- Przebyty uraz lub operacja.
Badanie fizykalne
- Wielkość i liczba zmian.
- Lokalizacja zmian skórnych.
- Obraz kliniczny.
- Podejrzenie nowotworu złośliwego.
- Badanie dermatoskopowe.
Badania uzupełniające
- W przypadku podejrzenia nowotworu złośliwego lub wątpliwości diagnostycznych, podejrzane zmiany powinny zostać usunięte i poddane badaniu histopatologicznemu.
- Jeśli całkowite wycięcie nie jest możliwe ze względu na rozmiar lub lokalizację, można rozważyć wykonanie biopsji sztancowej.
- Jeśli zmiany są związane z chorobami ogólnoustrojowymi, należy przeprowadzić odpowiednią diagnostykę.
157-8,27
Środki i zalecenia
- W zależności od podejrzewanego rozpoznania i rodzaju zmian, można rozważyć obserwację przebiegu, podjąć próbę leczenia, usunąć zmianę w całości lub rozważyć biopsję sztancową.
Lista kontrolna dotycząca skierowania
- Cel skierowania
- Pogłębienie diagnostyki? Leczenie? Zabieg chirurgiczny?
- Wywiad lekarski
- Początek i czas trwania objawów? Przebieg kliniczny?
- Zmiany rozmiaru, koloru lub granic z biegiem czasu?
- Objawy?
- Choroby towarzyszące?
- Przyjmowane leki?
- Dotychczasowe próby leczenia?
- Badanie fizykalne
- Lokalizacja? Wymiary? Granice? Asymetria? Barwa? Ewolucja?
- Badania uzupełniające
- Wynik badania dermatoskopowego?
- Wyniki badań laboratoryjnych lub innych badań dodatkowych?
- Leczenie chirurgiczne? Zachowane prawidłowe marginesy chirurgiczne? Wynik badania histopatologicznego? Docięcie zmiany?
Dodatkowe informacje
- Zobacz również artykuł choroby skóry: rozpoznanie wzrokowe.
Informacje dla pacjentów
Materiały edukacyjne dla pacjentów
- Rak skóry, wczesne wykrywanie.
- Rak skóry, rak podstawnokomórkowy.
- Znamiona skórne.
- Zmiany skórne w czasie ciąży.
- Brodawki łojotokowe (plamy starcze).
- Bielactwo.
- Słońce i filtry przeciwsłoneczne.
Ilustracje

Łupież pstry

Łupież pstry (hipopigmentacja)

Znamiona barwnikowe

Włókniaki miękkie (polipy włóknisto-nabłonkowe)

Zaskórniki w przebiegu trądziku

Naczyniaki rubinowe

Kępki żółte (ksantelazmy)

Blizna przerostowa (keloid)

Ostuda (melanoderma)

Bielactwo

Odropodobna osutka polekowa

Plama typu kawy z mlekiem

Reakcja fototoksyczna

Ognisko rogowacenia łojotokowego

Wrodzone znamię naskórkowe

Rogowacenie ciemne

Mnogie mięsaki Kaposiego

Zmiany odmrozinowe (perniosis)
Źródła
Piśmiennictwo
- Zaburzenia barwnikowe. W: Wolff K., Johnson R.A., Saavedra A.P. (red.). Fitzpatrick. Atlas i zarys dermatologii, s. 268-82, Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o. Lublin, 2014.
- Plensdorf S., Martinez J. Common pigmentation disorders, Am Fam Physician. 2009, 79(2): 109-16, PMID: 19178061, www.aafp.org
- Stulberg D.L., Clark N., Tovey D. Common hyperpigmentation disorders in adults: Part II. Melanoma, seborrheic keratoses, acanthosis nigricans, melasma, diabetic dermopathy, tinea versicolor, and postinflammatory hyperpigmentation, Am Fam Physician. 2003, 68(10): 1963-8, PMID: 14655805, www.aafp.org
- US Preventive Services Task Force, Mangione CM, Barry M.J., et al. Screening for Skin Cancer: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement, JAMA 2023, 329(15): 1290-5, jamanetwork.com
- Landau M., Krafchik B.R.. The diagnostic value of café-au-lait macules, J Am Acad Dermatol 1999, 40(6 pt 1): 877-90, PMID: 10365918, linkinghub.elsevier.com
- Jimbow K., Quevedo W.C. Jr, Fitzpatrick T.B., Szabó G. Biology of melanocytes. In: Freedberg IM, Fitzpatrick TB, eds. Fitzpatrick's Dermatology in general medicine. 4th ed. New York: McGraw-Hill, 1993, 261-89.
- Jimbow K. Current update and trends in melanin pigmentation and melanin biology, Keio J Med. 1995,44(1): 9-18, PMID: 7760535, www.jstage.jst.go.jp
- Luba M.C., Bangs S.A., Mohler A.M., Stulberg D.L. Common benign skin tumors, Am Fam Physician. 2003, 67(4): 729-38, PMID: 12613727, www.aafp.org
- Kelley L.C., Hruza G.J. Benign skin tumors. Facial Plast Surg Clin North Am. 2003, 11(2): 243-51, PMID: 15062277, www.sciencedirect.com
- Nair P.A., Singhal R. Xanthelasma palpebrarum - a brief review, Clin Cosmet Investig Dermatol. 2017, 11:1-5, 18.12.2017, PMID: 29296091, www.ncbi.nlm.nih.gov
- McGinty S., Siddiqui W.J. Keloid. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2020, PMID: 29939676, www.ncbi.nlm.nih.gov
PlensdorfFerringer T., Miller F. 3d. Cutaneous manifestations of diabetes mellitus, Dermatol Clin 2002, 20:483-92, PMID: 12170881, www.sciencedirect.com- Kang W.H., Yoon K.H., Lee E.S., Kim J., Lee K.B., Yim H., et al. Melasma: histopathological characteristics in 56 Korean patients, Br J Dermatol 2002, 146: 228-37, PMID: 11903232, onlinelibrary.wiley.com
- Dover J.S., Arndt K.A., Dinehart S.M., Fitzpatrick R.E., Gonzalez E. Guidelines of care for laser surgery. American Academy of Dermatology Guidelines/ Outcomes Committee, J Am Acad Dermatol 1999, 41(3 pt 1): 484-95, PMID: 10460703, www.jaad.org
- Dahir A.M., Thomsen S.F. Comorbidities in vitiligo: comprehensive review, Int J Dermatol. 2018, 57(10): 1157-64, PMID: 29808541, onlinelibrary.wiley.com
- Eichenfield L.F., Levy M.L., Paller A.S., Riccardi V.M. Guidelines of care for neurofibromatosis type 1. American Academy of Dermatology Guidelines/ Outcomes Committee, J Am Acad Dermatol 1997, 37: 625-30, PMID: 9344204, www.jaad.org
- Friedman J.M. Epidemiology of neurofibromatosis type 1, Am J Med Genet 1999, 89:1-6, PMID: 10469430, onlinelibrary.wiley.com
- Ten S.,
MartinezNew M., Maclaren N. Clinical review 130: Addison's disease 2001, J.CommonClinpigmentationEndocrinoldisordersMetab 2001,Am Fam Physician. 2009, 79(2)86:1092909-1622, PMID:1917806111443143,wwwacademic.aafpoup.org Stulberg D.L., Clark N., Tovey D. Common hyperpigmentation disorders in adults: Part II. Melanoma, seborrheic keratoses, acanthosis nigricans, melasma, diabetic dermopathy, tinea versicolor, and postinflammatory hyperpigmentation, Am Fam Physician. 2003, 68(10): 1963-8, PMID: 14655805,www.aafp.orgcom- Stulberg D.L., Clark N., Tovey D. Common hyperpigmentation disorders in adults: Part I, Am Fam Physician 2003, 68: 1955-60, PMID: 14655804, www.aafp.org
- Ward S.K., Roenigk H.H., Gordon K.B. Dermatologic manifestations of gastrointestinal disorders, Gastroenterol Clin North Am 1998, 27: 615-36,vi. PMID: 9891700, www.sciencedirect.com
- Brandhagen D.J., Fairbanks V.F., Baldus W. Recognition and management of hereditary hemochromatosis, Am Fam Physician 2002, 65:853-60, PMID: 11898957, www.aafp.org
- Boardman L.A., Thibodeau S.N., Schaid D.J., Lindor N.M., McDonnell S.K., Burgart L.J., et al. Increased risk for cancer in patients with the Peutz-Jeghers syndrome, Ann Intern Med 1998, 128: 896-9, PMID: 9634427, annals.org
- Friedlander SF. Contact dermatitis. Pediatr Rev 1998;19:166-71. PMID: 9584526 pedsinreview.aappublications.org
- Crowson A.N., Magro C.M. Recent advances in the pathology of cutaneous drug eruptions. Dermatol Clin 1999, 17:537-60, viii. PMID: 10410857, www.sciencedirect.com
- Goroll A.H., Mulley A.G. Jr, eds. Primary care medicine: office evaluation and management of the adult patient. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2000.
Goldstein B.G., Goldstein A.O. Diagnosis and management of malignant melanoma, Am Fam Physician 2001, 63: 1359-68,1374, PMID: 11310650,www.aafp.orgDahir A.M., Thomsen S.F. Comorbidities in vitiligo: comprehensive review, Int J Dermatol. 2018, 57(10): 1157-64, PMID: 29808541,onlinelibrary.wiley.comTen S., New M., Maclaren N. Clinical review 130: Addison's disease 2001, J Clin Endocrinol Metab 2001, 86: 2909-22, PMID: 11443143,academic.oup.comNair P.A., Singhal R. Xanthelasma palpebrarum - a brief review, Clin Cosmet Investig Dermatol. 2017, 11:1-5, 18.12.2017, PMID: 29296091,www.ncbi.nlm.nih.govFerringer T., Miller F. 3d. Cutaneous manifestations of diabetes mellitus, Dermatol Clin 2002, 20:483-92, PMID: 12170881,www.sciencedirect.comKang W.H., Yoon K.H., Lee E.S., Kim J., Lee K.B., Yim H., et al. Melasma: histopathological characteristics in 56 Korean patients, Br J Dermatol 2002, 146: 228-37, PMID: 11903232,onlinelibrary.wiley.comDover J.S., Arndt K.A., Dinehart S.M., Fitzpatrick R.E., Gonzalez E. Guidelines of care for laser surgery. American Academy of Dermatology Guidelines/ Outcomes Committee, J Am Acad Dermatol 1999, 41(3 pt 1): 484-95, PMID: 10460703,www.jaad.orgEichenfield L.F., Levy M.L., Paller A.S., Riccardi V.M. Guidelines of care for neurofibromatosis type 1. American Academy of Dermatology Guidelines/ Outcomes Committee, J Am Acad Dermatol 1997, 37: 625-30, PMID: 9344204,www.jaad.orgFriedman J.M. Epidemiology of neurofibromatosis type 1, Am J Med Genet 1999, 89:1-6, PMID: 10469430,onlinelibrary.wiley.comWard S.K., Roenigk H.H., Gordon K.B. Dermatologic manifestations of gastrointestinal disorders, Gastroenterol Clin North Am 1998, 27: 615-36,vi. PMID: 9891700,www.sciencedirect.comBrandhagen D.J., Fairbanks V.F., Baldus W. Recognition and management of hereditary hemochromatosis, Am Fam Physician 2002, 65:853-60, PMID: 11898957,www.aafp.org- Dabelea D., Pettitt D.J., Jones K.L., Arslanian S.A. Type 2 diabetes mellitus in minority children and adolescents, An emerging problem, Endocrinol Metab Clin North Am 1999, 28: 709-29,viii, PMID: 10609116, www.sciencedirect.com
- Kim N.Y., Pandya A.G. Pigmentary diseases, Med Clin North Am 1998, 82: 1185-207, PMID: 9769800, www.sciencedirect.com
- Goldstein B.G., Goldstein A.O. Diagnosis and management of malignant melanoma, Am Fam Physician 2001, 63: 1359-68,1374, PMID: 11310650, www.aafp.org
Opracowanie
- Paweł Falkowski (recenzent)
- Sławomir Chlabicz (redaktor)
- Anneke Damberg (recenzent/redaktor)
- Stefan Bösner (recenzent/redaktor)