Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Limfadenopatia u dzieci

Informacje ogólne

Definicja

  • Limfadenopatia to powiększenie węzłów chłonnych ponad przyjętą normę.1.
    • u noworodków węzły chłonne nie powinny być badalne
    • u małych dzieci przyjmuje się, że węzły chłonne pachowe i szyjne nie powinny przekraczać 1cm, pachwinowe 1,5cm
    • u większości dzieci węzły przednie szyjne, pachowe i pachwinowe mogą być badalne
  • W limfadenopatii nieprawidłowy jest rozmiar oraz konsystencja węzłów chłonnych
  • Jedną z przyczyn limfadenopatii może być ostre zapalenie węzłów chłonnych (o etiologii najczęściej gronkowcowej lub paciorkowcowej)
  • W każdym przypadku limadenopatii u dzieci należy wziąć pod uwagę chorobę nowotworową jako przyczynę limfadenopatii

Częstość występowania

  • U dzieci powiększenie węzłów chłonnych jest bardzo powszechne
    • najczęstszą przyczyną jest limfadenopatia odczynowa w przypadku zakażeń wirusowych
    • częstą przyczyną jest ostre zapalenie węzłów chłonnych wywołane przez S. aureus lub S. pyogenes
  • Najczęstszą przyczyną onkologiczną powiększenia węzłów chłonnych u dzieci są choroby rozrostowe krwi i szpiku

 Rozważania diagnostyczne

  • Zlokalizowany obrzęk/badalna zmiana okolicy szyi u dzieci jest najczęściej spowodowany powiększeniem węzłów chłonnych.
  • Jednak w ramach diagnostyki różnicowej należy wiąć pod uwagę również inne przyczyny badalnych zmian okolicy szyi, takie jak: torbiele dermoidalne, torbiele przewodu tarczowo-językowego, torbiele oskrzelowe, rozgałęzione torbiele szczelinowe, malformacje naczyniowe, zapalenie przyusznic (np. świnka), wodniak torbielowaty, żebro szyjne, guzy gruczołów ślinowych, tłuszczaki, włókniaki/fibromatoza szyi lub ropnie niezwiązane z węzłami chłonnymi.
  • Patrz Kryteria różnicowania łagodnego i złośliwego powiększenia węzłów chłonnych.
  • Charakterystyka prawidłowych dla wieku rozmiarów i cech węzłów chłonnych u małych dzieci i dzieci w wieku wczesnoszkolnym1:
    • u noworodków węzły chłonne nie powinny być badalne
    • u małych dzieci przyjmuje się, że węzły chłonne pachowe i szyjne nie powinny przekraczać 1cm, pachwinowe 1,5cm
    • u większości dzieci węzły przednie szyjne, pachowe i pachwinowe mogą być badalne
    • najczęściej miękkie, elastyczne, przesuwalne, niebolesne, bez cech miejscowego stanu zapalnego 
  • Cechy odczynowej limfadenopatii na tle infekcyjnym:
    • widoczne prawdopodobne wrota zakażenia (zły stan uzębienia, cechy infekcji górnych dróg oddechowych lub innych infekcji, przeczosy w osutce alergicznej, inne zadrapania na skórze, urazy)
    • typowe objawy konkretnej choroby wieku dziecięcego (np. różyczki, mononukleozy)
    • ból lub tkliwość
    • rozmiar nie przekracza zwykle 2cm
    • nie układają się w pakiety, są przesuwalne względem podłoża
    • miejscowe zaczerwienienie skóry nad węzłami w przypadku ostrego zapalenia węzłów chłonnych
  •  Cechy limfadenopatii rodzące podejrzenie choroby nowotworowej - objawy alarmowe2:
    • rozmiar >2-3cm
    • lokalizacja nadobojczykowa lub w okolicy dolnej części szyi
    • cechy węzłów: nieprzesuwalne względem podłoża, zlewające się w pakiety, twarde, niebolesne
    • objawy dodatkowe: zmęczenie, utrata masy ciała, potliwość nocna, łatwe siniaczenie się, krwawienia i wybroczyny, gorączki o nieznanej przyczynie, bladość, świąd, bóle kostne
    • brak objawów infekcji sugerującej etiologię odczynową
    • krótki wywiad (dni)
    • cechy złośliwości w usg (węzły okrągłe, unaczynione obwodowo)

ICD-10

  • C77 Wtórny i nieokreślony nowotwór złośliwy węzłów chłonnych
    • C77.0 Węzły chłonne głowy, twarzy i szyi
    • C77.1 Węzły chłonne wewnątrz klatki piersiowej
    • C77.2 Węzły chłonne wewnątrz jamy brzusznej
    • C77.3 Węzły chłonne kończyny górnej i pachy
    • C77.4 Węzły chłonne kończyny dolnej i pachwiny
    • C77.5 Węzły chłonne wewnątrz miednicy
    • C77.8 Węzły chłonne mnogich regionów
    • C77.9 Węzły chłonne, nieokreślone
  • I88 Nieokreślone zapalenie węzłów chłonnych
    • I88.8 Inne nieokreślone zapalenie węzłów chłonnych
    • I88.9 Zapalenie węzłów chłonnych, nieokreślone
  • L04 Ostre zapalenie węzłów chłonnych
    • L04.0 Ostre zapalenie węzłów chłonnych twarzy, głowy i szyi
    • L04.1 Ostre zapalenie węzłów chłonnych tułowia
    • L04.2 Ostre zapalenie węzłów chłonnych kończyny górnej
    • L04.3 Ostre zapalenie węzłów chłonnych kończyny dolnej
    • L04.8 Ostre zapalenie węzłów chłonnych o innej lokalizacji
    • L04.9 Nieokreślone ostre zapalenie węzłów chłonnych
  • R59 Powiększenie węzłów chłonnych
    • R59.0 Lokalne powiększenie węzłów chłonnych
    • R59.1 Uogólnione powiększenie węzłów chłonnych
    • R59.9 Powiększenie węzłów chłonnych, nieokreślone

Diagnostyka różnicowa

Lokalne powiększenie węzłów chłonnych

  • Regionalne powiększenie węzłów chłonnych może wystąpić w przypadku zakażeń skóry spowodowanych ranami lub urazami lub w przypadku odczynowej limfadenopatii w przypadku konkretnego ogniska infekcji (np. zapalenie gardła).
  • Miejscowa reakcja węzłów chłonnych często towarzyszy chorobom skóry, takim jak róża, liszajec zakaźny lub wyprysk atopowy.
  • W zapaleniu gardła, zapaleniu krtani i zapaleniu migdałków może wystąpić miejscowe powiększenie węzłów chłonnych szyjnych.
  • Lokalną limfadenopatię można zaobserwować także po szczepieniu przeciwko gruźlicy
    • powiększenie węzłów pachowych lub nadobojczykowych po stronie lewej, >1 cm
    • najczęściej pojawia się 2 - 3 miesiące po szczepieniu, może się utrzymywać 2 - 10 miesięcy
    • niekiedy może wystąpić objaw chełbotania i cechy zropienia węzłów
  • Utrzymujące się powiększenie węzłów chłonnych wymaga poszerzenia diagnostyki, patrz objawy alarmowe.

Uogólnione powiększenie węzłów chłonnych

Zakażenia ogólnoustrojowe

  • Ogólnoustrojowe zakażenia bakteryjne lub wirusowe są najczęstszymi przyczynami limfadenopatii uogólnionej.
Zakażenia wirusowe
Zakażenia bakteryjne
Choroby pasożytnicze
Grzybice

Nowotwory złośliwe

  • Nowotwory złośliwe węzłów chłonnych są jednym z najczęściej występujących nowotworów u dzieci i młodzieży.
  • Ostra białaczka limfatyczna
    • Stanowi 80% wszystkich białaczek u dzieci.
  • Chłoniak nie-Hodgkina
    • najczęstsza postać chłoniaka u dzieci
    • najczęstszym objawem wiodącym jest bezbolesne powiększenie węzłów chłonnych, a najczęstszym objawem ogólnym jest gorączka.
  • Chłoniak Hodgkina
    • może dojść do zajęcia pojedynczego obszaru węzłów chłonnych lub rozsianego zajęcia jednego lub więcej narządów pozalimfatycznych z jednoczesnym zajęciem węzłów chłonnych lub bez. 
    • objawy ogólne typu B, takie jak niezamierzona utrata masy ciała, uporczywa lub nawracająca gorączka z temperaturą powyżej 38°C i/lub obfite nocne poty
  • Przerzuty innych nowotworów złośliwych w węzłach chłonnych

Immunologiczne

Metaboliczne

Choroby spichrzeniowe

Wywołane przez leki

  • Wiele różnych leków może prowadzić do powiększenia węzłów chłonnych (np. antybiotyki, leki przeciwpadaczkowe, NLPZ, tiouracyl, fenytoina, hydralazyna, prokainamid, izoniazyd, allopurynol, dapson).

Wywiad lekarski

  • Lokalizacja powiększonych węzły chłonne? (nadobojczykowe, obszar dolny szyi = „podejrzane”)
  • Ile węzłów chłonnych jest powiększonych? (regionalne czy uogólnione)
  • Od kiedy węzły chłonne są powiększone? Szybkie czy powolne powiększanie się?
  • Czy powiększenie węzłów chłonnych postępuje z czasem?
  • Wcześniejsze zakażenia, przyjmowane leki, szczepienia
  • Czy w okolicy powiększonych węzłów chłonnych występują urazy lub stany zapalne?
  • Objawy towarzyszące (utrata masy ciała, ból brzucha, gorączka, nocne poty, wysypka skórna, świąd, bóle kostno - stawowe, zmęczenie)
  • Bolesność/tkliwość
  • Potencjalna przyczyna (zwierzęta, owady, podróże, aktywność seksualna)
  • Wywiad rodzinny

Badanie przedmiotowe

Informacje ogólne

  • Badanie obejmuje dokładne badanie fizykalne, w szczególności wszystkich węzłów chłonnych, skóry (np.cechy stanu zapalnego, zadrapania, urazy, wysypki, wybroczyny, cechy AZS, plamy barwy kawy z mlekiem), nosogardła, wątroby i śledziony, ocena neurologiczna, stadium dojrzewania płciowego według Tannera oraz ocena wielkości jąder.

Węzły chłonne

  • Miejscowa czy uogólniona limfadenopatia?
  • Miejscowe cechy stanu zapalnego, zadrapania i urazy
    • miejscowe wrota zakażenia (stan uzębienia, migdałki, przeczosy w osutce alergicznej, inne otwarte rany na skórze)
  • Tkliwość przy palpacji
  • Rozmiar
  • Przesuwalność względem podłoża
  • Oznaki zapalenia naczyń chłonnych

Objawy ogólne

Badania uzupełniające

Badania laboratoryjne

Diagnostyka specjalistyczna 

  • W przypadku powiększenia węzłów chłonnych, którego nie można wytłumaczyć powszechnymi, głównie wirusowymi zakażeniami lub chorobami zakaźnymi typowymi dla wieku dziecięcego, konieczna jest dalsza diagnostyka. 

RTG klatki piersiowej 

  • W razie potrzeby badanie rentgenowskie klatki piersiowej (w dwóch płaszczyznach)

Badanie ultrasonograficzne

  • Odpowiednie do oceny dokładnej lokalizacji i rozmiaru węzłów chłonnych
  • Cechy złośliwości węzła w usg:
    • węzły okrągłe, unaczynione obwodowo
  • Szczególnie przydatne do obrazowania:
    • węzłów chłonnych zaotrzewnowych
    • ocena pod kątem hepato- i splenomegalii

Badanie histopatologiczne

  • Jeśli powiększenie węzłów chłonnych nasuwa podejrzenie choroby onkologicznej, należy przeprowadzić pilną poszerzoną diagnostykę, najczęściej w warunkach oddziału (badania histologiczne, immunohistologiczne i mikrobiologiczne).

 Badanie metodą tomografii komputerowej (TK) i rezonansu magnetycznego (RM)

  • Badania stosowane w rozszerzonej diagnostyce węzłów chłonnych do oceny rozmiaru, stopnia zaawansowania i, w razie potrzeby, skuteczności leczenia.

Leczenie1

  • W przypadku podejrzenia ostrego zapalenia węzłów chłonnych (bolesne miękkie węzły, zaczerwienienie skóry nad węzłami, gorączka, zwiększone ucieplenie tej okolicy, niekiedy objawy chełbotania):
  • W przypadku podejrzenia choroby kociego pazura (limfadenopatia regionalna, w wywiadzie miejscowe zadrapanie przez kota, niekiedy niewielki wzrost temperatury)
    • makrolid, z wyboru azytromycyna 10mg/kg/dobę w 1. dniu, następnie 5mg/kg/dobę w dniach 2.-5.
    • leczenie trwa 5 dni
    • etiologia: B. henselae

Postępowanie i zalecenia

Wskazania do skierowania do szpitala

  • W przypadku podejrzenia choroby nowotworowej, wskazana jest pilna diagnostyka, najczęściej w ramach oddziału hematologii dziecięcej - szczególnie w przypadku występowania cech złośliwości (patrz: objawy alarmowe) lub braku poprawy po zastosowanym leczeniu/obserwacji

Zalecenia

  • Powiększone odczynowo węzły chłonne są niegroźne i zmniejszają się zwykle samoistnie
  • Podawanie antybiotyków w przypadku limfadenopatii jest wskazane w przypadku podejrzenia ostrego zapalenia węzłów chłonnych lub podejrzenia choroby kociego pazura
  • W leczeniu powiększenia węzłów chłonnych nie należy stosować glikokortykoidów, ponieważ mogą opóźniać rozpoznanie chłoniaków lub białaczek lub przyczyniać się do opóźnienia wyzdrowienia w przebiegu zakażenia.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w serwisie Medibas

Źródła

LiteraturaPiśmiennictwo

  • Michalk D., Schonau E. Diagnostyka różnicowa w pediatrii. Wrocław, Elsevier, 2014
  1. Dobrzańska A., Obrycki Ł., Socha P. Pediatria w praktyce lekarza POZ. wyd. MediaPress, Warszawa 2022.
  2. Soldes OS, Younger JG, Hirschl RB. Predictors of malignancy in childhood peripheral lymphadenopathy. J Pediatr Surg 1999; 34: 1447-52. PubMed
  3. Michalk D., Schonau E. Diagnostyka różnicowa w pediatrii. Wrocław, Elsevier, 2014

Autorzy

  • Natalia Jagiełła, lekarz (redaktor)
  • Monika Lenz, specjalista medycyny rodzinnej, Neustadt am Rübenberge
C77; C770; C771; C772; C773; C774; C775; C778; C779; I88; I888; I889; L04; L040; L041; L042; L043; L048; L049; R59; R590; R591; R599
limfadenopatia u dzieci; limfalimfadenopatia; układ limfatyczny; infekcja; gorączka; nowotwór; białaczka; chłoniak; węzeł chłonny; Infekt; ból węzła; nocne poty; śwwiąd
limfadenopatia; węzły; limfaden
powiększenie węzłów cchłonnych; obrzęk węzłów chło
wezly chlonne; powiekszenie wezlow chlonnych; bol wezla; goroczka; nowotwor; bialaczka; chloniak; bol zwezla; swiad
Limfadenopatia u dzieci
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Limfadenopatia to powiększenie węzłów chłonnych ponad przyjętą normę.1. u noworodków węzły chłonne nie powinny być badalne u małych dzieci przyjmuje się, że węzły chłonne pachowe i szyjne nie powinny przekraczać 1cm, pachwinowe 1,5cm u większości dzieci węzły przednie szyjne, pachowe i pachwinowe mogą być badalne
Pediatria
Limfadenopatia u dzieci
/link/e37ab395e2b84d2faab03b19afaf304b.aspx
/link/e37ab395e2b84d2faab03b19afaf304b.aspx
limfadenopatia-u-dzieci
SiteProfessional
Limfadenopatia u dzieci
K.Reinhardt@gesinform.de
livemail#j.com#nataliadabrowska@medibas.k.jagiella@gmail.compl
pl
pl
pl